Morgunblaðið - 15.02.1996, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 15. FEBRÚAR 1996 49
BRÉF TIL BLAÐSINS
Heitt eða ekki heitt
Frá Valberg, Árna og Hauk:
VIÐ fögnum mjög umræðu þeirri
er hinn „heiti“ heilagi vandlætari,
hefur hafið um gildi íslenskrar
tungu. Okkur þykir „svalt“ að
standa vörð um íslenska tungu og
misnotkun umræddrar auglýsinga-
stofu á orðinu heitur er „bömmer".
Nokkrar spurningar vöknuðu hjá
okkur við lestur síðustu greinar
Jóns „heilaga“ Jónssonar. I fyrsta
lagi, er hægt að gera kröfu til aug-
lýsingastofa um vandað málfar? Í
öðru lagi, hver eru áhrif misnotkun-
ar af þessu tagi? Og í þriðja lagi,
hvert er gildi íslenskrar málvernd-
ar? Með þessari grein viljum við
lýsa stuðningi við framtak Jóns og
hvetja aðra til að taka ekki öllu
gagnrýnislaust.
Varðandi rök þau er fram komu
af hálfu fulltrúa auglýsingastofunn-
ar er nokkuð augljóst að þau eru
ekki gild. Eins og hinn heilagi vand-
lætari segir þá getur leikurinn sjálf-
ur ekki verið heitur ef samlíkingin
er úr leiknum að „fínna hlut“, því
eins og allir vita þá er það leikmað-
urinn sem er heitur eða kaldur. Slag-
orðið „heitt happadrætti“ hefur því
augljóslega enga samsvörun í ís-
lenskri málvenju. Þetta eru bein
áhrif frá amerískri tungu. „Heitasta
happdrættið ár eftir ár“ er af sama
toga og er hér um að ræða beina
tilvísun í notkun Ameríkana á orðinu
„hot“ í merkingunni flott, vinsælt,
skemmtilegt eða jafnvel kynæsandi.
Það slæma hér er að auglýsinga-
stofan hefur í auglýsingum sínum
fyrir Happdrætti Háskóla íslands,
sem hafa mikil mótunaráhrif á ís-
lenska tungu vegna áróðurseðlis
síns, ákveðið að nota slagorð sem
ekki samrýmast íslenskri málvenju
og þannig hvatt til þess að orðið
„heitur“ verði í tungu okkar notað
sem sambærilegt samheiti og nefnt
var að ofan. Þetta er óásættanlegt
vegna þess að þegar erlendar mál-
venjur eru teknar beint inn í ís-
lenska tungu þá missir tungan okk-
ar hluta af sjálfstæði sínu. Þegar
tungan missir sjálfstæði sitt þá
hefur það áhrif á sjálfsmynd okkar
sem heildar og grefur þannig'undan
samheldni og sjálfstæði sjálfrar
þjóðarinnar. Þó að happdrætti Há-
skóla íslands sé ekki hluti af beinni
starfsemi háskólans þá viljum við
benda á að allt það er stofnanir,
sem bera merki hans, senda frá sér
hefur meira fordæmisgildi en það
sem kemur frá flestum öðrum aðil-
ium í þjóðfélaginu. Forystumenn
Happdrættis Háskóla íslands fá hér
því stóran mínus fýrir kæruleysi og
auglýsingastofan sömuleiðis fyrir
ófrumleika.
Þá komum við að spurninguni
um það hvort við getum gert kröfu
til auglýsingasofa um vandað mál-
far. Ef við viljum raunverulega
vernda íslenska tungu þá hljótum
við að gera þá kröfu á alla aðila í
þjóðfélaginu að þeir misnoti hana
ekki. Þeir aðilar sem gegna lykil-
hlutverkum í mótun og viðhaldi ís-
lenskrar tungu hljóta því að eiga
að sæta meiri gagnrýni en aðrir
sökum ábyrgðar sinnar og jafn-
framt er okkur skylt að veita þeim
það aðhald. Niðurstaðan er því sú
að við ekki bara getum, heldur eig-
um að gera þá kröfu á starfsmenn
auglýsingastofa að þeir vandi mál-
far sitt.
VALBERG LÁRUSSON,
viðskiptafræðinemi,
ÁRNIVALUR ANTONSSON,
nemi við FB,
HAUKUR J. HÁLFDÁNARSON,
myndlistanemi.
Opið bréf
til fjármálaráðherra
Geg-n þátttöku í skaf
miðaleik Sjónvarps
Frá Pálínu Jónsdóttur:
KÆRI Friðrik.
Þú ert alltaf að keppast við að
reyta í tóma ríkiskassann þinn, en
lítið gengur. Enda finnst mér þú
alltaf byrja á öfugum enda, hjá
þeim sem hafa úr litlu að moða en
hinir sleppa með milljónirnar sínar
út um allskyns göt í skatta- og
greiðslukerfinu. Jafnvel alla leið til
útlanda eftir að hafa svikið út 40
milljónir úr kassanum þínum - okk-
ar - með virðisaukaskattsvikum.
Hvernig gat slíkt gerst? Það er eins
og eftirlitinu sé eitthvað áfátt þegar
kemur að stóru tölunum, ég þekki
dæmi þess að kerfið eltist af ótrú-
legri þrautseigju við smáupphæðir.
Nú, en þetta var aðeins inngang-
ur. Hér koma nokkrar hugmyndir
um spamað:
• Eg legg til að þingmönnum
verði fækkað um þriðjung. Þeir
hafa starfsfólk til að afla upplýs-
inga og undirbúa mál og svo má
dreifa vinnuálaginu yfír lengri tíma
ársins en nú er.
• Einfalda lifeyrissjóðakerfi op-
inberra starfsmanna þannig að eng-
inn geti þegið lífeyrisgreiðslur nema
úr einum sjóði.
• Afnema bifreiðakaupafríðindi
ráðherra og annarra „toppa" í þjóð-
félaginu. Þeir geta keypt sínar
einkabifreiðir eins og hver annar -
nú eða gengið/hjólað í vinnuna, sem
gæti sparað þeim að kaupa heilsu-
ræktartíma.
Þegar þeir þurfa að taka á móti
tignum gestum, er bara hægt að
semja við bifreiðastöð í einkageir-
anum um að skutla gestunum bæj-
arleið á viðeigandi bifreið.
• Fækka seðlabankastjórum í
einn. Mætur maður, sem hefur
meira vit á bankastjóm en ég, hef-
ur sagt að það sé alveg nóg.
•Afnema bankaráðin. Að fá
sæti í þeim virðist bara vera póli-
tískur bitlingur. Einu sinni þegar
bankahneyksli brast á var talað við
bankaráðsmann og hann spurður
hvernig þessi afglöp hefðu getað
átt sér stað. Ég heyrði hann segja
að hann hefði ekki vit á eða yfírsýn
yfir hvað var að gerast í bankanum.
Til hvers þá bankaráð? Mér er
spurn, útlánatöp bankanna upp á
milljarða benda nú ekki til þess að
þeim sé vel stjórnað. Að ekki sé
nú minnst á sjóðasukkið.
• Minnka stórlega risnu og
ferðalög ráðamanna. Hefur þú ekki
heyrt um tölvusamskipti og síma-
fundi sem mætti nota í stað ferða-
laga? Er yfirleitt ástæða til að ís-
land sé aðili að öllu því evrópska
og alþjóðlega samstarfi sem stendur
til boða? Ég get t.d. ekki skilið
nauðsyn þess að senda fjölmenna
sendinefnd á þing Sameinuðu þjóð-
anna, þar sem fluttar eru einskis-
nýtar ræður í stríðum straumum,
ræður sem mætti fá til aflestrar ef
þær eru þess virði.
• Svo leikur mér forvitni á að
vita hvað allar auglýsingarnar
kosta, sem dynja á þjóðinni frá lána-
sýslu ríkisins. Það hlýtur að lenda
á börnum okkar og barnabörnum
að greiða allar þessar lántökur rík-
isins. Mér finnst þetta ábyrgðar-
laust athæfi.
• Ég skil heldur ekki að fámenn
þjóð hafí ástæðu til og efni á að
reka alla þá verðbréfastarfsemi sem
auglýst er. Hvernig er það mögu-
legt að verslun með peninga, sem
aðeins fáir hafa handa á milli, geti
borið sig? Hvernig er hægt að binda
lúxus-húsnæði, mannafla, tækja-
kost o.fl. í þessari þjónustu?
Hver borgar brúsann?
Peningaveldið er orðið eins og
krabbamein á þjóðarlíkamanum.
Læknir myndi skera svona æxli í
burtu eða eyða því með öðrum hefð-
bundnum aðferðum - eða óhefð-
bundnum mín vegna.
Viltu nú ekki taka niðurskurðar-
hnífinn, Friðrik, og beita honum á
bruðlið og fríðindi þeirra sem best
eru settir? Þar væri eftir meiru að
slægjast en í vösum öryrkja, aldr-
aðra og sjúkra, sem þú ert alltaf
að seilast niður í.
PÁLÍNA JÓNSDÓTTIR,
Fannborg 5, Kópavogi.
Frá Barnáheillum:
BARNAHEILL lýsa andúð sinni á
þátttöku barna í skafmiðaleik í
þætti happdrættis háskólans, Happ
í hendi, í Sjónvarpinu. Samtökin
telja eðlilegt að börn séu látin í friði
hvað varðar markaðssetningu og
auglýsingar á fjáröflunarstarfsemi
af þessu tagi og minna á ákvæði
laga um bann við þátttöku barna
og unglinga í fjárhættuspilum.
Að mati Barnaheilla er það
ósæmilegt með öllu að happdrætti
háskólans og sjónvarp allra lands-
manna skuli fara út á þessa braut.
Með því að gera börn að markhópi
í happdrætti er verið að nýta sér
áhrifagimi þeirra og hvetja þau til
þátttöku í leik, þar sem meiri þroska
er krafíst en þau hafa yfir að ráða.
Þar er ekki um saklausan leik að
ræða heldur markvissa ijáröflunar-
starfsemi gagnvart börnum.
Bylting í fjölmiðlun og aukið
mikilvægi bama og unglinga sem
neyta vöru og þjónustu hefur skap-
að uppalendum ný vandamál sem
ekki hefur verið brugðist við með
nauðsynlegum hætti. Mikilvægt er
að vernda börn fyrir neyslutilboðum
og setja skýrar reglur um ábyrgð
þeirra aðila sem höfða vilja til barna
og unglinga með vörur sínar og
þjónustu. I þessu sambandi skal
sérstaklega bent á sjónvarpsauglýs-
ingar kvikmyndahúsanna, tilraunir
til að virkja böm til þátttöku í fjár-
hættuspilum og happdrættum og
ofbeldisfulla tölvuleiki.
Barnaheill hvetja því auglýsinga-
stofur, kynningarfyrirtæki og fjöl-
miðla sem kynna vilja vörur sínar
og þjónustu börnum og unglingum,
að sýna fýllstu aðgát. Ennfremur
vilja Barnaheill hvetja foreldra og
forráðamenn barna að sýna árvekni
og hafa ætíð í huga hvað barninu
er fyrir bestu.
KRISTÍN JÓNASDÓTTIR,
framkvæmdastjóri Bamaheilla.
Efni og tæki fyrir wiraé
járngorma innbindingu.
• HSM Pressen GmbH
• Öruggir vandaðir pappírstælarar
• Margar stærðir - þýsk tækni
• Vönduð vara - gott verð

^ -f m

J. ASTVflLDSSON HF.
SKIPHOLTI 33,105 REYKJAVIK, SÍMI552 3580
Fylgstu meb í
Kaupmannahöfn
Morgunblabíb
fæst á Kastrupflugvclli
og Rábhústorginu
-kjarni málsins!
SERTILBOÐ*
Alrammar:
20x25 cm 300 kr.
SERTILBOÐ*
Alrammar:
Litir=silfur/guil/d.grár
24x30 ciri 550 kr.
30x40 cm 700 kr.
40x50 cm 800 kr.
SERTILBOÐ*
Trérammar:
13x18 cm 250 kr.
15x21 cm 300 kr.
RAMMA
SERTILBOÐ*
Plaggöt:
40x60 cm 400 kr.
56x71 cm 500 kr.
60x90 cm 600 kr.

SUPER-GLER
GLER SEM EKKI
GLAMPAR Á
15%
afsláttur
af
plaggötum,
speglum,
tilb. römmum,
innrömmun
Sérverslun með innrömmunarvörur
MIÐSTOÐIN
Sóltún 10 (Sigtún), sími 511 1616.
INNRÖMMUN U
T
L
A
13.-20.
FEBRÚAR