Morgunblaðið - 13.04.1996, Blaðsíða 4

4 LAUGARDAGUR 13. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Stjórn PI
styrkir
Flóka
STJÓRN Prestafélags íslands
samþykkti fyrir skömmu að
ábyrgjast 200 þúsund króna
greiðslu vegna lögfræðikostn-
aðar séra Flóka Kristinssonar,
sóknarprests í Langholtskirkju.
Greiðslan er vegna greinargerð-
ar sem iögfræðingur séra Flóka
lagði fram áður en úrskurðað
var í Langholtskirkjudeilunni.
„Séra Flóki sendi erindi til
stjómar Prestafélagsins um
hvort félagið gæti verið honum
bakhjarl í undirbúningi sinnar
málsvarnar í Langholtskirkju-
málinu. Málið var tekið fyrir á
stjómarfundi með venjulegum
hætti og gerð einróma sam-
þykkt um að félagið tæki að
sér að tryggja greiðslu að tiltek-
inni upphæð. Lögfræðiaðstoðin
til handa Flóka er til þess að
undirbúa greinargerð hans
vegna úrskurðar í málinu,“
sagði séra Geir Waage, formað-
ur Prestafélagsins.
Geir sagði að mörg fordæmi
væm fyrir því að Prestafélagið
greiddi lögfræðikostnað fyrir
félagsmenn sína. Þessi liður í
útgjöldum félagsins hefði raun-
ar farið vaxandi á undanförnum
ámm. Sömuleiðis bæri félagið
orðið vemieg útgjöld vegna
starfsemi siðanefndar Prestafé-
lagsins. Séra Baldur Kristjáns-
son biskupsritari sagði að herra
Ólafur Skúlason, biskup ís-
lands, hefði ekki sent Prestafé-
laginu ósk um aðstoð vegna
lögfræðikostnaðar sem hann
hefði þurft að bera á undanförn-
um vikum. Biskup greiddi lög-
fræðikostnaðinn sjálfur.
Séra Flóki
áminntur
SÉRA Ragnar Fjalar Lámsson
prófastur hefur áminnt séra
Flóka Kristinsson fyrir ósæmi-
leg ummæli sem hann hafði um
Jón Stefánsson í útvarpsþættin-
um Þriðja manninum.
Séra Flóki líkti í þættinum
starfsleyfi sem Jón fékk um síð-
ustu jól við hryðjuverk. Jón
kærði þessi ummæli_ til séra
Ragnars Fjalars. „Ég hafði
samráð við séra Bolla Gústafs-
son vígslubiskup um þetta mál
og við vomm sammála um að
senda út áminningu um það að
séra Flóki viðhefði ekki svona
ummæli um samstarfsfólk sitt,“
sagði séra Ragnar Fjalar.
Fyrirgreiðsla
í framboði
RÍKISSTJÓRNIN samþykkti á
fundi sínum í gær að veita
frambjóðendum í komandi
kosningum fyrirgreiðslu.
Samkvæmt upplýsingum for-
sætisráðuneytisins fá frambjóð-
endur sömu fyrirgreiðslu og
stjómmálaflokkar fá fyrir þing-
kosningar, leiti þeir eftir því.
Sú fyrirgreiðsla felst í að fram-
bjóðendurnir fá afrit af kjör-
gögnum og þeir eiga einnig
rétt á afslætti af símagjöldum.
Ekki er um fjárframlög að
ræða.
Ríkisendurskoðun um framkvæmd fjárlaga 1995
44 stofnanir fóru 5 millj. eða
meira fram úr heimildum
„Viðkomandi ráðuneyti þurfa að
grípa inn í reksturinn“
„STOFNARNIR eða fjárlagaliðir
sem voru yfir fjárheimild á árinu
1995 voru alls 191 (af 492). Stofn-
anir og fjárlagaliðir sem fóru 5
m.kr. eða meira yfir fjárheimild á
árinu voru 44.
Af þeim var helmingurinn einn-
ig yfir þessum mörkum á árinu
1994,“ segir í niðurstöðum Ríkis-
endurskoðunar í nýútkominni
skýrslu um framkvæmd fjárlaga á
seinasta ári.
„Almennt má segja að greiðslu-
halli stofnana sem þannig er ástatt
um sé að aukast fremur en hitt.
Þrátt fyrir að hallinn sé fluttur
yfir á næsta fjárlagaár virðist sem
stjórnendur hafi ekki gripið til
nauðsynlegra sparnaðarráðstaf-
ana og má ljóst vera að viðkom-
andi ráðuneyti þurfa að grípa inn
í reksturinn gagnvart þessum
stofnunum," segir í skýrslunni.
Sjúkratryggingar 107 millj.
jdfir heimild
Stærstu frávik stofnana og fjár-
lagaliða sem voru yfir fjárheimild
á seinasta ári voru í sjúkratrygg-
ingum sem fóru 107 millj. kr. fram
úr heimild, grunnskólar á Reykja-
nesi fóru 67 millj. kr. fram úr
heimild, fjárveiting til Þjóðarbók-
hlöðu varð 56 millj. kr. umfram
heimild og liðurinn „launa og
verðlagsmál" fór 53 millj. kr.
fram úr fjárheimild. Þá voru
grunnskólar í Reykjavík 34 millj.
kr. yfir heimildum og Ríkisspítal-
ar 34 millj. kr.
Stærstu fjárlagaliðir sem voru
undir fjárheimild seinasta árs voru
viðhald og stofnkostnaður fram-
haldsskóla eða sem nam 312 millj.
kr., vextir af lánum ríkissjóðs voru
190 millj. kr. lægri en áætlað var,
ríkisábyrgðir og tjónabætur 166
millj. kr., greiðslur vegna sauðfjár-
framleiðslu voru 144 millj. kr.
undir fjárheimild og húsnæði og
búnaður dómstóla um 119 millj.
kr.
Afkoma ríkissjóðs versnaði
um 270 millj. kr.
Fram kemur í skýrslu Ríkisend-
urskoðunar að í samanburði við
árið 1994 jukust tekjur ríkissjóðs
um 4,8 milljarða kr. eða 4,4% á
seinasta ári. Gjöld hækkuðu hins
vegar um 6,4 milljarða eða 5,4%.
Á föstu verðlagi versnaði afkoma
ríkissjóðs um 270 milljónir kr. eða
sem nemur 3,1%.
_
Stofnanir og fjárlagaliöir—^
sem fóru mest fram úr Greitt umfrart r Hlutfall af
fjárheimildum ársins 1995 fjárheimildir, millj. króna fjárheimild, %
Sjúkratryggingar +107,0 1,0%
Grunnskólar, Reykjanesi +67,2 6,0%
Þjóðarbókhlaða +56,3 141,9%
Grunnskólar, Reykjavík +34,4 2,5%
Ríkisspítalar +33,6 0,5%
Ýmis rekstrarkostn. sýslum. +29,8 37,2%
Húsameistari ríkisins +28,6 -
Húsnæði og búnaður sýslum. +24,7 15,4%
Biskup íslands +24,6 5,3%
Lögregiustjórinn í Reykjavík +24,3 2,6%
Stofnanir og fjárlagaliðir
þar sem mest var eftir af
ónýttum fjárheimildum 1995
Ónýtt Hlutfall af
fjárheimild, fjárheimild,
millj. króna %
Alm. framhaldssk., stofnkostn. og viðhald -311,9 -30,5%
Ýmis lán ríkissjóðs, vextir -190,2 -1,5%
Ríkisábyrgðir og tjónabætur -166,0 -51,7%
Greiðsiur vegna sauðfjárframleiðslu -143,6 -5,0%
Húsnæði og búnaður dómstóla -119,0 -45,1%
Alþjóðastofnanir -104,5 -23,4%
Sjúkrahús með fjölþætta starfsemi -91,0 -68,0%
Skýrsluvélakostnaður -85,5 -17,1%
Útgjöld samkvæmt heimildarákvæðum -82,2 -96,4%
Þróunarmál og alþjóðlegar hjálparstofnanir -81,4 -45,7%
Heimild: Ríkisendurskoðun
Dagvistun bama
getur aukið
tíðni asmatilfella
MÖGULEIKI er á að nábýli ungra
barna á dagvistunarstofnunum
geti valdið aukinni tíðni asma hjá
þeim vegna tíðra sýkinga, ef
marka má rannsóknir sem íslensk-
ir læknar hafa gert undanfarin
átta ár á íslenskum börnum allt
frá fæðmgu þeirra. Að sögn
Björns Árdais, læknis á barnadeild
Landspítalans, leikur grunur á að
ung börn svari veirusýkingum á
þann hátt að frekar myndist
bólgusvörun heldur en að ónæmis-
kerfið losi líkamann við veiruna,
með þeim afleiðingum að asma-
bólga myndist í lungnapípunum.
„Það eru hugmyndir uppi um
að ef börn eru mikið útsett fyrir
veirusýkingu á fyrstu skeiðum
ævinnar geti þessi breyting orðið,
að minnsta kosti tímabundið, á
ónæmiskerfinu. Þá veltir maður
fyrir sér hvort að óheppilegt sé
að hrúga börnum saman á fyrstu
mánuðum lífsins, eins og við erum
að gera alls staðar á Norðurlönd-
um hjá dagmæðrum eða dagheim-
ilum. Þetta getur verið óheppi-
legt, en við höfum ekki beinar
sannanir," segir Bjöm.
Sýnt fram á háa tíðni
„Börnin smitast og svara veiru-
sýkingum á rangan hátt, enda em
þau smittæk öfugt við fullorðna
fólkið sem myndað hefur ónæmi
gegn veirunum. Kannski emm við
að sjá meiri tíðni asma hjá ungum
bömum en vera myndi ef málum
væri ekki hagað með þessum
hætti, að ógleymdum öðrum sýk-
ingum á borð við eyrnarbólgu.
Við höfum hins vegar ekki tíma-
bil eða hóp til samanburðar þessu
til sönnunar."
Rannsóknin sýndi háa tíðni
asma hjá þeim aldursflokkum sem
hún nær til. Hún hófst árið 1987
þegar tekin vom sýni úr nafla-
strengjum 750 nýbura og gerðar
margskonar ónæmisfræðilegar
rannsóknir á þeim, fylgst með
þroska ónæmiskerfis barna og
hvernig þau bregðast við sýking-
um. Fram hefur komið að 14%
átján mánaða gamalla barna þjást
af asma og 16% við 3-4 ára aldur.
Þetta þýðir að um 600 börn í
þessum árgöngum þjást af asma.
Á milli fjögurra og átta ára ald-
urs er gert ráð fyrir að tíðni asma
lækki. Aðeins ömgg asmatilfelli
eru skráð, þ.e. börn sem hafa
greinst með asma heilkenni þrisv-
ar eða oftar. Hins vegar er ljóst
að mati Björns að vandinn er víð-
tækari, því fjölmörg börn hafa
komið til meðhöndlunar einu sinni
eða oftar og þau tilfelli eru ekki
skráð.
„Þegar ég kom heim til starfa
fyrir tæpum 20 árum var asmi
ekki talinn vandamál og gjarnan
tekjnn í misgripum fyrir bronkít-
is. Ég varð þó fljótlega var við
að asmatiifelli voru ótrúlega mörg
og vandinn miklu víðtækari en
menn höfðu gert sér grein fyrir,“
segir Björn.
Rannsóknarhópurinn sem er
undir forystu Bjöms, Helga Valdi-
marssonar prófessors, Ásbjörns
Sigfussonar, læknis á ónæmisdeild
Landspítalans, og Ásgeirs Har-
aldssonar prófessors, valdi síðan
180 börn af handahófi til að fylgj-
ast með og þegar þau voru eins
og hálfs árs voru 179 börn skoð-
uð, 167 þegar þau vom þriggja
til fjögurra ára og nú þegar þau
em átta ára er búið að ná að skoða
134 böm.
Læknunum hefur tekist að sýna
fram á að samband er á milli varn-
armótefna og tíðni ofnæmissjúk-
dóma og þegar gildi svokallaðs
IgA varnarmótefnis er lágt aukast
líkur á ofnæmissjúkdómum. Þessi
uppgötvun hefur þótt merkileg til
að auka skilning á ofnæmissjúk-
dómum.
IgA varnarmótefni
áhrifavaldur
„Við emm ekki búnir að vinna
úr seinustu skoðunum, en rann-
sóknin hefur til þessa Ieitt í ljós
að þau börn sem höfðu lágt svo-
kallað IgA-gildi höfðu hærri tíðni
af ónæmissjúkdómum og þau sem
höfðu hátt svo kallað IgE-mótefni
og Iágt IgA höfðu alhæstu tíðnina.
Svo má líka geta þess að þegar
um sterka fjölskyldusögu var að
ræða fengum við mikla fylgni af
hárri tíðni ónæmissjúkdóma hjá
börnum," segir Björn.
Hann flytur fyrirlestur á alþjóð-
legri ráðstefnu um asma sem hald-
in verður í Háskólabíói í dag og
nefnist erindi hans „Hveraig
hnerri verður að asma“ og fjallar
um tengsl veira og asma.
Reglugerð fjármálaráðuneytisins
Urvinnsla úr álagningarskrám bönnuð
í REGLUGERÐ sem fjármálaráðu-
neytið setti í seinasta mánuði er lagt
bann við úrvinnslu upplýsinga úr
álagningar-, virðisauka- og skatt-
skrám. Eingöngu er heimilað að birta
upplýsingarnar eins og þær koma
fyrir í skránum og óheimilt er skv.
reglugerðinni að umreikna álögð
gjöld yfir í tekjur eða framreikna þau
til núvirðis með vísitölureikningi.
Friðrik Sophusson hefur ákveðið
að láta endurskoða reglugerðina i
kjölfar gagnrýni sem fram hefur
komið. „Þessi reglurgerð var sett í
samstarfi við Tölvunefnd en nokkur
fyrirtæki hafa á undanförnum miss-
erum sótt um til ráðuneytisins að
mega vinna úr álagningarskrám.
Vegna þeirrar gagnrýni á reglugerð-
ina sem hefur komið fram, þá hef
ég beðið starfsmenn ráðuneytisins
og formann Tölvunefndar að skoða
málið á nýjan leik, enda stóð aðeins
til að fara að lögum,“ segir Friðrik.