Morgunblaðið - 13.04.1996, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
LAUGARDAGUR 13. APRÍL 1996 31
Þorsteinn
Siglaugsson
virðist bi;
kirkjunnar, ef um væri
að ræða skipulega að-
för að biskupi í tengsl-
um við nýleg deilu-
mál. Einnig er fram-
burður kvennanna
með þeim hætti, að
mjög erfitt er að trúa
því, að um uppspuna
sé að ræða. Biskup
hefur lýst því að ásak-
anir á hendur honum
séu ósannar. Höfum
við einhveija ástæðu
til að vefengja trú-
verðugleika hans?
Framferði hans und-
anfarið segir mér að
svo sé. í fyrsta lagi
ap hafa ákaflega lítinn
fremur en aðrar slík-
ar. Hún er að auki
afar ósennileg, þegar
litið er til þess, að
umræddar ásakanir
hafa verið að velkjast
innan kirkjunnar
árum saman.
4. Krafa um
rannsókn.
Sú skoðun sem á
við sterkust rök að
styðjast er, að biskupi
beri að víkja tíma-
bundið meðan málið
verði rannsakað innan
kirkjunnar. Rökin fyr-
ir þessari skoðun eru,
að óþolandi sé að sið-
ferðilegur leiðtogi þjóðarinnar sé
sakaður um slíka glæpi án þess
að þeir séu rannsakaðir. Ennfrem-
ur virðist svo stór hluti þjóðarinn-
ar taka mark á þessum ásökunum,
að biskup hefur ekki traust al-
mennings fyrr en nafn hans hefur
verið hreinsað.
Hvers vegna hefur biskup
ekki traust?
En hvers vegna hefur biskup
ekki meira traust meðal þjóðarinn-
ar en svo, að meirihluti fólks virð-
ist trúa því sem á hann er borið?
Ég ætla mér ekki þá dul, að
reyna að kveða upp úr um sekt
eða sakleysi biskups. Ég vil hins
vegar lýsa því, hvers vegna ég
sjálfur hallast heldur að því að
fótur sé fyrir því, sem á hann er
borið. Mér þykir það í hæsta máta
ólíklegt, að konurnar sem um ræð-
ir hefðu reynt, árum saman, að
koma málum sínum fram innan
áhuga á því, að málið verði rann-
sakað. Réttarkerfíð getur að vísu
ekki tekið á því, en vel mætti
hugsa sér að rannsóknarnefnd
yrði skipuð innan kirkjunnar til
að taka á málinu.
Biskup gerðist, í kringum síð-
astliðin áramót, sekur um ósann-
indi og dulbúnar hótanir og dylgj-
ur á hendur þjónandi presti. Það
eitt og sér er trúnaðarbrot, sem
ætti að nægja til afsagnar. Nýlega
barst íjölmiðlum símbréf frá bisk-
upsstofu um fund sr. Flóka Krist-
inssonar og Sigrúnar Pálínu Ing-
varsdóttur, sem er eitt af meintum
fórnarlömbum biskups. Því hefur
eflaust verið ætlað að renna stoð-
um undir samsæriskenninguna
sem áður var lýst. Gerð þessa bréfs
og útsending er mjög alvarlegt
trúnaðarbrot af hálfu biskups og
bréfritara sjálfra.
Sigrún Pálína hefur jafnframt
lýst því, að á sáttafundi sem hún
átti með biskupi hafi hann hótað
því að bera út róg um hana, drægi
hún ekki mál sitt til baka. Þetta
er refsivert athæfi og fram hefur
komið að vitni voru að þessum
hótunum.
Eins og áður segir eru ásakanir
á hendur Ólafi Skúlasyni ósannað-
ar. Ekki er hægt að krefjast
endanlegrar afsagnar hans á þeim
grunni. Eftir stendur, að hann
hefur gerst sekur um ósannindi,
dylgjur, dulbúnar hótanir og hót-
anir um rógburð, sem eru refsi-
vert athæfi. Honum ber að segja
af sér af þessum sökum einum,
og óháð öðru.
... þegar hún Skálholts-
kirkja brann
Mörgum hefur blöskrað at-
hafnaleysi þjóðkirkjunnar í þessu
máli. Manni kemur í hug kjafta-
kerling nokkur í Skálholti fyrir
margt löngu. Kerling var ekki vön
að liggja á vitneskju sinni um
náungann, en þegar hún varð þess
vör einn daginn að kirkjan var að
brenna varð henni orða vant. Var
henni lögð í munn vísa, sem heim-
færa má upp á marga í presta-
stétt nú, en hún endar svo: „En
þagað gat ég þá með sann / þeg-
ar hún Skálholtskirkja brann.“
Ætla nú prestar að standa að-
gerðalausir hjá og horfa á þjóð-
kirkjuna brenna til grunna vegna
þrákelkni eins manns, fjórum
árum fyrir 1000 ára afmæli kristni
í landinu?
Höfundur er heimspekingur og
franikvæmdnstjóri.
INNLENT
Drög að Suðurlands-
skógaáætlun kynnt
LANDBÚNAÐARRÁÐHERRA
Guðmundur Bjarnason var á ferð
um Suðurland fyrir skömmu ásmt
fulltrúum frá Félagi skóg-
arbænda á Suðurlandi, alþingis-
mönnunum, Guðna Ágústssyni og
ísólfi Gylfa Pálmasyni, fulltrúum
Búnaðarsambandsins og fleiri
aðilum.
Komið var við í starfsstöð
Skógræktar ríkisins á Tumastöð-
um í Fljótshlíð þar sem Björn
Jónsson, skógræktarráðunautur
og hans aðstoðarmenn kynntu
fyrstu drög að Suðurlands-
skógaáætlun en landbúnaðar-
ráðuneytið hefur ákveðið að
leggja 2 millj. kr. til undirbúnings
verkefninu á þessu ári.
I tilefni af heimsókninni og
væntanlegu framlagi landbúnað-
arráðuneytis aflienti Jón Lofts-
son, skógræktarstjóri, landbún-
aðarráðherra grenifjöl sem unnin
var úr tré úr Lýðveldislundinum
við Tumastaði.
Að missa þvag á ekki að vera feimnismál en er vandi þriðjungs kvenna
einhvemtíma ævinnar, segir Agústa Sigfúsdóttir, sjúkraþjálfari en hún er
í faghópi um sjúkraþjálfun, sem tengist meðgöngu og fæðingu.
Missirðu
oft þvag?
VAGLEKI er ósjálfráður leki á þvagi
og veldur bæði félagslegu og hrein-
lætislegu vandamáli. Þvagleki er
mjög algengur en að mestu falinn og lítið
sem ekkert ræddur. Veldur þar bæði feimni
og skömm sjúklingsins og þau almennu
viðhorf, að þvagleki tilheyri aðeins því að
eiga börn og eldast. Viðfangsefni okkar að
þessu sinni hefur fram til þessa verið feimn-
ismál eða eins og kennarinn minn sagði
fyrir mörgum árum þegar ég átti að skrifa
ritgerð um grindarbotnsvöðva og fannst
efnið tyrfið. „Þetta eru minnst þekktu vöðv-
ar líkamans, lítið rannsakaðir og enn minna
um þá talað“.
Ein helsta ástæða vistunar
á öldrunarstofnun
Þvagleki er mjög algengur hjá konum á
öllum aldri. Karlar geta líka átt við þennan
vanda að stríða, þó mun sjaldnar en kon-
ur. Ein algengasta ástæða þess að eldra
fólk fer á öldrunarstofnanir er m.a. sú að
það getur ekki hjálparlaust brugðist við
þvagleka. Niðurstöður rannsókna sýna, að
áttunda hver kona á við ótímabæran þvag-
leka að stríða. Þriðja hver kona fær þvag-
leka við tíðahvörf og hann er algengur
fyrstu þijá mánuðina eftir fæðingu, Þriðja
hver kona missir þvag við sérstaka áreynslu
svo sem í íþróttum og veigrar sér þess
vegna við að stunda leikfimi, hlaup eða
aðra líkamsrækt.
Tegundir þvagleka
1. Áreynsluþvagleki er algengasta gerð
þvagleka og verður við skyndilega þrýst-
ingsaukningu í kviðarholi, t.d. við hósta,
hopp, hlaup, hlátur eða við að lyfta þungu.
Lekinn getur verið í dropatali eða smá
bunum. Áreynsluþvagleka er öftast hægt
að minnka eða lækna með grindarbotnsæf-
ingum.
2. Bráðaþvagleki verður oftast vegna
bráðrar þvaglátsþarfar sem ekki er hægt
að hemja. Oftast vegna ofvirkni í blöðru
eða ávana. Með markvissri blöðruþjálfun
er oft hægt að laga og bæta ofvirka blöðru.
3. Blandaður þvagleki, sem er sambland
af áreynslu- og bráðaþvagleka.
Orsakir þvagleka og
hvað er til varnar
Ein algengasta orsök þvagleka er slapp-
ir grindarbotnsvöðvar. Grindarbotnsvöðv-
arnir mynda vöðvaskál, líkt og hengirúm,
neðst í mjaðmagrindinni. Vöðvarnir liggja
kringum þvagrás, leggöng og endaþarm
ásamt öðrum hringlaga vöðvum, sem saman
stjórna opnun og lokun þessara þriggja opa
og styðja að auki
við líffæri grind-
arhols við aukinn
þrýsting.
Grindarbotns-
þjálfun
Þjálfun grind-
arbotnsvöðva er
einföld, kostar
ekkert en krefst
einbeitingar og
þolinmæði.
Grindarbotnsæf-
ingar koma öll-
um konum að
notum. Þær eru
bæði fyrirbyggj-
andi og geta
stöðvað þvagleka sem hafinn er.
Æskilegt er að grindarbotnsþjálfun sé
hluti af leikfimikennslu hjá stúlkum strax
frá fermingaraldri. Einnig þarf að fræða
þær um þessa vöðva og þýðingu þeirra. í
því sambandi má m.a. ræða um hin ýmsu
þvagvandamál svo sem það að væta rúmið,
hláturleka og um hvað óhollt er „að halda
í sér“ of lengi o.s.frv. Fræðsla getur auð-
veldað stúlkum með vandamál af þessu
tagi að ræða þau, því oft er þvagleki mikið
feimnismál eins og áður sagði.
Gindarbotnsþjálfun bætir kynlífið
Meira reynir á vöðva grindarbotns hjá
konum en körlum vegna þess að mjaðma-
grind kvenna er breiðari og flatari en karla.
Konur ganga með og fæða börn sem er
mikið álag á grindarbotninn og einnig verða
ákveðnar breytingar við tíðarhvörf. Mikil-
. vægt er að halda kjörþyngd og meltingu í
lagi því offita og hægðatregða auka þrýst-
ing niður á grindarbotninn.
Sterkir og þjálfaðir grindarbotnsvöðvar
geta aukið ánægju af kynlífi beggja aðila.
Þessir vöðvar starfa bæði meðvitað og
ómeðvitað. Með æfingu getur konan náð
betri stjórn þeirra og aukið þannig full-
nægju sína og rekkjunautar síns.
Upphaf æfinga
í byijun er mikilvægt að æfa sig í að
finna réttu vöðvana. Dæmi um hvernig má
finna spennu í grindarbotnsvöðvum:
a. Stöðva þvagbunu í stutta stund við
þvaglát.
b. Standa með fætur sundur og styðja
annarri hendi við grindarbotnsvöðva. Við
rétta spennu má finna grindarbotninn lyft-
ast frá hendinni en síga niður í lok spennu.
Ekki á að þrýsta vöðvunum niður, aðeins
slaka á þeim.
Æfingar
Við grindarbotnsæfingar á að spenna
vöðva kringum endaþarm, leggöng og
þvagrás, spenna síðan vöðvana upp á við
eins og eitthvað lyftist upp. Varast skal
að spenna samtímis aðra vöðva eins og
magavöðva, rassvöðva eða innanlæris-
vöðva. Öndun á að vera jöfn og róleg.
1. Gott er að byija að spenna rólega og
halda síðan spennunni í 6-8 sek.og hvíla
jafnlengi á milli. Endurtaka 5-8 sinnum.
2. Þegar fyrri æfingu er náð, má reyna
nokkrar hraðari spennuæfingar 3-4 sinnum
í röð, áður en slakað er á.
Þessar æfingar ættu allar konur að gera
daglega til að fyrirbyggja hugsanlegan
þvagleka en oftar ef þörf krefur og þá
helst 3-4 sinnum á dag, í 8-12 skipti í hvert
sinn. Einnig þarf alltaf að spenna grindar-
botnsvöðva við þjálfun kviðvöðva og við það
að lyfta þungu. Ástæðulaust er að hætta
líkamsþjálfun vegna þvagleka. Aðeins þarf
að velja áreynsluminni hreyfingu t.d. röska
göngu, sund, hjólreiðar eða leikfimi en
sleppa frekar erfiðum æfingum.
Fræðsla er í boði
Það krefst mikillar einbeitingar og þolin-
mæði að þjálfa grindarbotnsvöðvana en
skilar árangri ef það er gert reglulega.
Fyrir barnsburð þarf sérstaklega að stunda
æfíngarnar og þá ekki síður að fæðingu
lokinni. Hafið þó hugfast að aldrei er of
seint að byija!!!
Ýmsir sjúkraþjálfarar hafa sérhæft sig
í fræðslu um grindarbotnsvöðva og þjálfun
þeirra. Haldin eru námskeið víðsvegar um
land þar sem sjúkraþjálfarar veita leiðsögn
um þennan vanda. Væntanlegur er bækl-
ingur um grindarbotnsþjálfun, sem gefinn
verður út á vegum íþróttasambands ís-
lands.
Við gerð þessarar greinar var m.a. stuðst við
rannsókn sem Sigríður Kjartansdóttir sjúkraþjálf-
ari og Guðrún E. Eggertsdóttir hjúkruinarfræð-
ingur framkvæmdu. Niðurstöður birtust í Lækna-
blaðinu 1995, nr. 81 og tímaritinu Hlauparanum
3 tbl. 1995.
Höfundur er yfirsjúkraþjálfari á EIIi- og
hjúkrunarheimilinu Grund.