Morgunblaðið - 13.04.1996, Blaðsíða 22

MORGUNBLAÐIÐ
LISTMUNIR
Á LAUGARDEGI
22 LAUGARDAGUR 13. APRÍL1996
Onassis verða boðnir upp hjá Sotheby’s
Persónulegir hlutir Jacqueline Kennedy
í New York dagana 23. til 26. apríl næst-
komandi. Sigríður Ingvarsdóttir fjallar
hér um konuna á bak við goðsögnina,
fegurðarþokka hennar og töfra og nokkra
TRÚLOFUN ARHRIN GUR
frá Aristotle Onassis, með
40,42 karata demanti.
Áætlað verðgildi 500-600
þúsund dollarar, eða 33-40
milljónir króna.
þá gripi, sem verða á uppboðinu.
Jackie stakk algerlega í stúf við
fyrri forsetafrúr Bandaríkjanna,
sem þóttu um margt gamaldags og
Mtið spennandi. Munurinn lá einnig í
því að hún var ung, klæddist nýj-
ustu tísku frá París og gat fyrir-
hafnarlaust hulið sig tígulegu,gervi,
fágaðri siðum og látleysi. í per-
sónuleika hennar hafa eflaust rúm-
ast miklar andstæður. Mest var
HÁLSFESTI með
demöntum,
rúbínum,
smarögðum og
sappírsteinum.
Aristotle gaf Jackie
hana í brúðkaups-
gjöf. Áætlað
verðgildi 75-100
þúsund dollarar,
eða 5-6,6 milljónir
króna.
SKARTGRIPASKRÍN
úr leðri og gyllingu í stfl
Loðvíks XV frá 1770. Það var í
eigu Marie Antoinette. Áætlað verð-
gildi 25-35 þúsund dollarar, eða 1,7-2,3
milljónir króna.
BRODDSÚLURístfl
Loðviks XVI. Áætlað
verðgildi 6,6-10
milljónir króna.
JACQUELINE Kennedy
Onassis var ein. umtalaðasta
kona þessarar aldar. Það var
fylgst með hverju fótmáli hennar.
Hún virtist setja á allt umhveríi sitt
svip fegurðarþokka og fyrir-
mennsku. Samt var eitthvað
óáþreifanlegt í fari hennar og
dulúðug feimni. Lucky Roosevelt,
sem starfaði lengi sem blaðamaður,
var samtíma Jacqueline í Vassar-
háskólanum, sagði að engum blaða-
manni eða ævisagnaritara hafi tek-
ist að lýsa innsta eðli Jackie: „Hún
lét fátt eða ekkert uppi og hleypti
engum nálægt sér.“
Þessi kona hafði klifið í þrítugan
hamarinn til frægðar og frama,
markviss og viljasterk. Hún virtist
fær um að standast áfall sem ekki
varð um flúið og yfirstigið, og
breyta afleiðingum þess í nýja sigra
á nýjum sviðum. Hver man ekki
eftir þegar hún fylgdi líkvagni
mannsins síns, Johns F. Kennedy
Bandaríkjaforseta, sem allra augu
beindust að, og sleppti skyndilega
hönd mágs síns og gekk ein, óstudd
og hnarreist. Það var eins og ein-
hver innri styrkur hefði gagntekið
þessa fögru svartklæddu konu.
Kana andstæðna
henni fundið til foráttu taumlaus
eyðsla og bruðl í listmuni og fatnað.
Rithöfundurinn John Davis segir:
„JacqueMne Kennedy var siðfágaðri
en tíðkaðist með eiginkonur stjórn-
málamanna í Washington. Hún bjó
yfir ótrúlegum persónutöfrum, en
var eigingjörn, óútreiknanleg,
hrokafull og haldin ótrúlegri eyðslu-
áráttu."
Eins og ljónynja varði hún börn
sín fyrir fjölmiðlum og fór aldrei dult
með það, að skyldur hennar væru
fyrst og síðast að vernda börnin sín.
Hún sagði: „Ef uppeldi barna minna
mistekst verður að allt annað hjóm í
lífinu.“ Það verður með sanni sagt að
hún átti barnaláni að fagna. Henni
varð þar að ósk sinni.
Þegar hún kom í Hvíta húsið
vakti hún heimsathygli. Fólk bar
henni misjafna söguna, eins og
gengur. Gagnkvæm andúð ríkti
milli hennar og blaðamanna og
henni samdi illa við þá, en allir voru
sammála um glæsileika hennai’ og
fágun. Og það var meira, sem heill-
aði í fari hennar. Hún virtist geisla
af greind, sjálfstæði, hugrekki,
góðri menntun, talaði þrjú tungu-
mál, var vel að sér í hellenskri og
rómverskri menningu, las Proust og
dansaði tvist. Jackie, eins og heim-
urinn kallaði hana, var lýsandi dæmi
um glæsileika og varð fljótlega
fyrirmynd bandarískra og
evrópskra kvenna. Hún komst í
fyrsta sæti á lista yfir best klæddu
konur í heiminum. Konur víða um
heim sóttust eftir að klæðast og líkj-
ast Jackie, þær keyptu skó með
lágum hælum, kápur í björtum
litum, kollhúfur og Chaneldragtir.
Þegar Jackie flutti í Hvíta húsið
stóðst það varla þær kröfur sem
gera mætti tO æðsta embættisbú-
staðar þjóðarinnar. í húsinu fyrir-
fannst varla ósvikinn gripur og
ekkert var þar inni nema eftir-
líkingar eða hreinar og beinar fals-
anir. Húsgögn frá tíð Eisenhowers
voru allt eftirlíkingar.
Reistí varða
listmuna
Jackie hafði ekki verið lengi í
Hvíta húsinu þegar hún sneri sér að
því með oddi og egg að endurhanna
forsetabústaðinn og færa hann í
upprunalegan stfl. Var nú hafist
handa í Hvíta húsinu og þar reis á
stuttum tíma - með ævintýralegum
tilkostnaði - hreinræktaðasti varði
listmuna. Hún leitaði uppi listmuni
frá 18. og 19. öld sem höfðu verið í
eigu fyrri Bandaríkjaforseta, sem
Eru dagdraumar skaðlegir fyrir sálarlífíð ?
GYLFI ÁSMUNDSSON SÁLFRÆÐINGUR FJALLAR UM FURÐUR SÁLARLÍFSINS
Spurning: í framhaldi af um-
fjöllun sálfræðingsins um varnar-
hætti langar mig að spyrja hvort
dagdraumar séu ein tegund af
varnarháttum. Eru þeir af hinu
góða fyrir sálarlífið eða geta dag-
draumar virkað sem óæskilegur
flótti frá raunveruleikanum eða
flótti frá því að takast á við
vandamál?
Svar: Gefíð var stutt svar við
spurningu í þessa veru hér í
þættinum fyrir nokkrum vikum
síðan. Að svipuð spurning skuli
koma fram svo fljótt aftur,
bendir til þess að dagdraumar
séu fólki hugstætt efhi og
verðskuldi að þeim séu gerð
meiri skil.
Svar við spumingunni er játandi
í öllum liðum. Dagdraumar eru
vamarhættir og hjálpa mönnum
ekki aðeins til að hverfa um
stund frá gráum hversdags-
leikanum eða óþægilegum
veruleika, heldur eru þeir til þess
fallnir að auðga sálarlífið og veita
dreymandanum fróun og gleði.
Að hinu leytinu geta þeir gengið
út í öfgar og stöðugt hliðrað
mönnum frá því að takast á við
vandamál daglegs lífs. í versta
falli rofna tengslin við raun-
veruleikann.
Innhverfir einstaklingar
sökkva sér fremur í dagdrauma
en úthverfir. Þeim er tamt að
beina sjónum sínum inn á við,
meðan hinum úthverfu lætur
betur að bregðast við ytri áreit-
um. Þó má gera ráð fyrir að
flestir eigi sér einhverja dag-
drauma, hafi þeir til þess nægi-
legt ímyndunarafl.
í dagdraumum látum við ljúf-
ustu og leyndustu drauma okkar
og óskir rætast. Þá erum við sjálf
í aðalhlutverki, hetjan sem ræður
fram úr öllum vanda, baðar sig í
ljóma frægðarinnar, vinnur í
lottóinu og eignast allt sem
hugurinn gimist.
I dagdraumum erum við það
sem við viljum vera án tillits til
þeirra krafria og kvaða sem
veruleikinn leggur á okkur. Oft
leysum við úr gremjuefnum
okkar í dagdraumum. Við höfum
kannski orðið undir í rökræðum
eða látið ganga yfir okkur án
þess að bera hönd fyrir höfuð
okkar. í dagdraumnum endurlif-
um við atburðinn eins og við
viljum aö hann heföi gerst. Þá
stöndum við með pálmann í
höndunum, svörurn einarðlega
fyrir okkur, sýnum yfirburði
okkar og uppskerum virðingu og
Dagdraumar
aðdáun.
Margar okkar kærustu per-
sónur úr bókmenntum,
sviðsverkum og kvikmyndum
sökktu sér niður í dagdrauma.
Má þar nefna Pétur Gaut, Tevje í
Fiðlaranum á þakinu og Danny
Kaye í Dagdraumum Walters
Mitty. Þessar persónur höfða til
okkar, af því að við eigum okkur
öll slíka drauma.
Náskyld dagdraumum, og oft
kveikjan að þeim, er innlifun
okkar í aðrar persónur, bæði úr
skáldskap og veruleikanum.
Persónur eins og Hrói höttur,
Tarsan og Superman hafa fangað
hug milljóna manna um allan
heim. Þeir eru góðu hetjurnar
sem berjast fyrir rétti hinna
minni máttar. Áhugi fólks á
slíkum ofurhetjum endurspegla
það sálræna fyrirbrigði sem
nefnt er samsömun, en þá
tileinkum við okkur eiginleika
fyrirmyndarinnar og gerum að
okkar eigin. Við sjáum okkur
sjálf í fyrirmyndinni. Fyrsta
samsömun barnsins er við for-
eldrana, en síðan við ýmsar aðrar
persónur í Iífi þess. Síðar verður
samsömun við frægar persónur,
svo sem kvikmynda- og popp-
stjömur, sem í augum okkar hafa
allt það til að bera sem okkur
dreymir um, svo sem frægð, feg-
urð, hugrekki og rflddæmi. Við
samsömumst einnig hópum og
hugmyndakerfum. Við erum KR-
ingar, kommúnistar eða kristið
fólk. Samsömun er einn mikil-
vægasti þátturinn í mótun sjálfs-
myndarinnar og persónuleikans í
heild.
Það er engin tilviljun að ævin-
týrin eru sígild. í þeim fáum við
útrás fyrir dagdrauma með því
að samsamast góðu persónunum,
sem oft eru minni máttar í byr-
jun, en sigra að lokum og upp-
skera frægð og frama. Ösku-
buska er vansæl og smánuð af
vondu stjúpunni, en er síðan
valin fegurst allra og eignast
prinsinn. Margar útgáfur eru af
þessari sögu í íslenskum ævin-
týrum, svo sem ævintýrin um
Asu, Signýju og Helgu. Svipuð er
sagan af syni karls í koti, sem
eignast kóngsdótturina og hálft
konungsríkið með því að leysa
þrautirnar sem kóngurinn leggur
fyrir hann og standa þannig öll-
um tignu vonbiðlunum á sporði.
Dagdraumar eru í eðli sínu
sjálfmiðaðir. Þeir snúast um það
að uppfylla eigin óskir án tillits
til annarra. Margir sem sökkva
sér niður í dagdrauma finna til
nokkuiTar sektarkenndar vegna
þessarar eigingimi sinnar í dag-
draumum, sem stundum hafa
jafnvel að geyma ofbeldi, svo sem
að drepa andstæðinginn.
Stundum kemur fram ótti um að
kannski geti þessar hvatir brotist
fram í veruleikanum, og þeir
veróa hræddir við eigin hugar-
burð.
Við getum kallað dagdrauma
sjálfsblekkingu. í einstökum
tilvikum taka þeir á sig sjúklega
mynd, þar sem viðkomandi hætt-
ir að gera greinarmun á imyndun
og veruleika, sem er eitt af
einkennum alvarlegrar geðveiki.
En meðan menn kunna að gera
mun á draumi og veruleika og
geta áhyggjulaust sökkt sér
niður í dagdrauma án ótta eða
sektarkenndar gefa þeir lífinu lit
og mega vel við una.
• Lesendur Morgunblaðsins geta
spurt snlfræðiuginn um það sem
þeim liggur á hjarta, tekið er á móti
spurningum á vlrkum dögum milli
klukkan 10 og 17 í síma 569 1100 og
bréfum eða símbréfum merkt:
Vikulok, Fux 5691222.