Morgunblaðið - 24.10.1996, Blaðsíða 26

26 FIMMTUDAGUR 24. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
AÐSEIMDAR GREINAR
Nýjar bækur
Náttúra og háskí
Út ER komin ljóða-
bókin Indíánasumar
eftir Gyrði Elíasson.
Indíánasumar hefur
að geyma sjötíu ný
ljóð. í kynningu segir:
„Gyrðir Elíasson vinn-
ur með ljóðmyndir sem
virðast einfaldar, en
búa yfir djúpri visku.
Hann skrifar fallegar
náttúrulýsingar þar
sem háski býr undir.
Indíánasumar hefur að
geyma heillandi ljóðl-
ist á því tæra máli sem
er aðall Gyrðis.“
Gyrðir
Elíasson
Gyrðir Elíasson
sendi síðast frá sér
smásagnasafnið
Kvöld í ljósturninum
(1995), en eftir hann
liggja nokkrar
ljóðabækur, smá-
sagnasöfn og skáld-
saga.
Útgefandi er Mál
og menning. Indíána-
sumar er 84 bls. unn-
in í Prentsmiðjunni
Odda hf. Mynd á kápu
er eftir Elías B. Hall-
dórsson. Verð 2.680
kr.
Veruleikinn breytir um svip
KOMIN er út skáld-
sagana Snákabani eft-
ir Kristján B. Jónas-
son. Sagan gerist í
kunnuglegu umhverfi,
þorpi á landsbyggð-
inni, og hefur að uppi-
stöðu tilraunir með
fiskeldi. „Meginvið-
fangsefni bókarinnar
er hins vegar þaú áhrif
sem framandi kring-
umstæður hafa á sál-
arlíf persóna og hvem-
ig veruleikinn breytir
smám saman um svip.
Þetta er íslensk nú-
tímasaga sem hefur
Kristján B.
Jónasson
táknræna merkingu
og sjaldgæfa dýpt,“
segir í kynningu.
Kristján B. Jónas-
son er fæddur árið
1967 og hefur þegar
getið sér gott orð fyr-
ir skrif um bókmennt-
ir. Snákabani er
fyrsta skáldsaga
hans.
Útgefandi er Mál
og menning. Snáka-
bani er 225 bls. Alda
Lóa Leifsdóttir hann-
aði kápuna. Bókin er
prentuð í Sviþjóð.
Verð 1.980 kr.
Sögukona fer út í heim
REGNBOGI í póstin-
um er skáldsaga eftir
Gerði Kristnýju. Aðal-
söguhetjan í þessari
nútímasögu er ung
kona sem hefur nýlok-
ið stúdentsprófi. Á
þeim tímamótum til-
heyrir að fara út í
heim og sögusviðið er
Reykjavík, Kaupa-
mannahöfn og París.
„Leit sögukonunnar
að sjálfri sér spánnar
ýmis grátbrosleg atvik
og hugleiðingar henn-
ar um lífið og tilver-
una eru í senn
Gerður
Kristný
kunnuglegar og frum-
legar,“ segir í kynn-
ingu.
Gerður Kristný er
fædd árið 1970 og
hefur lengi fengist við
ljóðagerð._ Ljóðabók
hennar, Isfrétt, kom
út 1994. Regnbogi í
póstinum er fyrsta
skáldsaga hennar.
Útgefandi er Mál og
menning. Regnbogi í
póstinum er 139 bls.
Kápu hannaði Alda
Lóa Leifsdóttir. Bókin
er prentuð í Svíþjóð.
Verð 1.980 kr.
Draumkonan f önguð
ÚT ERU komnar
Engar smá sögur,
smásagnasafn eftir
Andra Snæ Magna-
son.
í Engum smá sög-
um segir meðal ann-
ars af sjóara sem
fangar loks draum-
konu sína hafmeyj-
una, vísundinum
Andra, sem gengur
af trúnni og skrifar
bókina Afhjúpun vís-
indanna, og Magna
íslenskufræðingi, sem
ákveður í eitt skipti
fyrir öll að kanna
Andri Snær
Magnason
sannleiksgildi ís-
lenskra málshátta.
Andri Snær
Magnason er fæddur
árið 1973 og hefur
áður sent frá sér
ljóðabókina Ljóða-
smygl og Skáldarán.
Sú bók vakti tölu-
verða athygli og þótti
efnileg frumraun.
Útgefandi er Mál
og menning. Engar
smá sögur er 109 bls.
Kápu gerði Alda Lóa
Leifsdóttir. Bókin er
prentuð í Svíþjóð.
Hún kostar 1.980 kr.
• BRÓÐIR minn ljónshjarta er
eftir Astrid Lindgren með teikn-
ingum eftir Ilon Wikland. „Til
Nangijala fara menn þegar þeir
deyja, “ segir Jónatan við Karl
litla bróður sinn sem er dauðvona.
Óvæntir atburðir verða til þess að
bræðumir fara báðir til Nangij-
ala.
Bókin hefur verið ófáanleg
um skeið en var endurprentuð
í Svíþjóð. Þorleifur Hauksson
þýddi söguna sem er 250 bls.
og kostar 1.290 kr. Útgefandi
er Mál og menning.
• ÞEKKIR þú Línu Langsokk?
er eftir Astrid Lindgren en með
myndum eftir Ingrid VangNy-
man.
Hér er á ferð myndabók sem
hefur verið ófáanleg um langt
skeið ogfjallar um ævintýri hinnar
vinsælu söguhetju ímáli ogmynd-
um.
Þuríður Baxter þýddi söguna
sem er 24 blaðsíður og kostar
1.290 kr. Útgefandi er Mál og
menning.
Mikilvægi Norræna menn-
ingarmálasjóðsins fyrir
íslenskt menningarlíf
ÉG HEF átt þess
kost að sitja i stjórn
Norræna menningar-
málasjóðsins. Það hef-
ur verið áhugavert og
fróðlegt og hefur gefið
mér nokkra innsýn í
menningarhf á Norð-
urlöndum. Ég hef einn-
ig orðið margs vísari
um það sem er á döf-
inni hér heima. Sjóður-
inn hefur í mörgum til-
fellum verið dijúgur
bakhjarl ýmissa menn-
ingarviðburða hér á
landi.
Norræni menningar-
málasjóðurinn var
stofnaður 1996 og er tilgangurinn
með stofnun hans að styðja við sam-
starf á sviði mennta- og menningar-
mála auk rannsókna með því að
styrkja samstarfsverkefni á milli
landanna. Einnig eru veittir styrkir
til norrænna samstarfsverkefna á
alþjóða vísu í því skyni að kynna
norræna menningu utan Norður-
landanna. í sjóðsstjórn sitja 2 full-
trúar frá hveiju norrænu landi, einn
tilnefndur af Norðurlandsráði og
annar af norrænu ráðherranefndinni
og að auki skiptast sjálfsstjórnarrík-
in þijú á að tilnefna fulltrúa í stjórn-
ina. Sem stendur er það Færeyingur
sem á sæti í stjórninni. Kjörtími
stjórnarmanna er 2 ár í senn og
verður kosin ný stjórn á þingi Norð-
urlandaráðs í nóvember. A þessu
ári hefur stjórnin um 25 milljónir
dkr. til umráða.
Verkefni -
vinnubrögð
Styrkir eru veittir á
grundvelli umsókna
sem skila þarf á sér-
stöku eyðublaði fyrir
ákveðna umsóknar-
fresti, sem miðast við
15. janúar, 15. apríl,
15. ágúst og 15. októ-
ber. Stjórnarfundir eru
haldnir í framhaldi af
þessum dagsetningum.
Meginreglan við
ákvarðanatöku um
styrkveitingar er sú að
um sérstætt verkefni
sé að ræða en ekki eitt-
hvað sem kalla mætti
árlegan viðburð. Þá er það yfirleitt
gert að skilyrði að 3 lönd taka þátt
í verkefninu og falla sjálfstjórnar-
svæðin Færeyjar, Grænland og
Álandseyjar undir það. Undantekn-
Ætíð er haft í huga,
segir Valgerður Sverr-
isdóttir, að sem flestir
norrænir þegnar geti
komið að verkefnunum.
ingin er ef um 2 lönd er að ræða
sem teljast vera á jaðarsvæðum
Norðurlanda. Umsóknir sem kveða
á um þátttöku allra Norðurlanda
þykja áhugaverðastar og eru líkleg-
astar til árangurs.
Þá hefur skapast sú hefð að ann-
að hvert ár hefur sjóðurinn frum-
kvæði að uppsetningu á einni veg-
legri norrænni sýningu. I lok siðasta
árs var ákveðið að styrkja sýning-
una „Fólk og bátar á Norðurlönd-
um“ sem Sjóminjasafnið í Stokk-
hólmi setur upp árið 1998 með dkr.
2.000.000. Sýningunni verðurþann-
ig háttað að á ca 1.000 fm svæði
verða um 20 bátar frá Svíþjóð, Finn-
landi, Álandseyjum, _ Danmörku,
Noregi, Færeyjum og íslandi sýndir
í sínu rétta umhverfi og mun frá-
sögn af háttum og líferni þeirra ein-
staklinga sem notuðu bátana verða
til staðar.
Hlutur íslands
Af íslenskum umsóknum sem
hlotið hafa stuðning stjórnarinnar á
síðustu misserum vil ég nefna nokk-
ur: Listasafn íslands fékk styrk til
flutnings á málverkasýningu hingað
heim sem sett var upp í Barcelona
á Spáni. Listaverkin voru gerð af
þekktum listamönnum frá öllum
norrænu löndunum sem uppi voru
um síðustu aldamót. Skólakór Mela-
skóla fékk styrk til söngferðalags
um Norðurlönd. Ráðstefna um rann-
sóknir í fiskveiðilögsögu N-Atlants-
hafsins, sem haldin var í Vest-
mannaeyjum. Hamrahlíðarkórinn til
að vera fulltrúar norrænna þjóða á
kórahátíð í ísrael. Kvennakórinn
Lissý til söngferðar um Norðurlönd.
Verkefnið „Time transfixed", sem
íslenskir samtímalistamenn eru í
forsvari fyrir. Sýningin verður á
mismunandi stöðum í Reykjavík og
Valgerður
Sverrlsdóttir
Vel er séð fyrir vegafé
til höfuðborgar s væðisins
MIÐVIKUDAGINN
16. október sat ég fjöl-
mennan fund á Pat-
reksfirði og þrem dög-
um síðar aðalfund Sam-
taka sveitarfélaga á
höfuðborgarsvæðinu. Á
báðum fundunum sner-
ust umræðurnar fyrst
og fremst um vegamál
og auðvitað kom það
ekki á óvart að á hvor-
ugum staðnum voru
þau rædd í samhengi
við þær þarfir sem eru
á bættum samgöngum
annars staðar á land-
inu. Hver er sjálfum sér
næstur. Ef maður gætir
ekki sjálfur sinna
þrengstu hagsmuna eru aðrir ekki
líklegir til að gera það.
Nú er það sameiginlegt um höfuð-
borgarsvæðið og Vestfírði að tímabil-
ið síðan ég varð samgönguráðherra
markar þáttaskil í vegamálum á þess-
um svæðum með því að miklu meira
vegafé hefur runnið til þangað en
nokkru sinni fyrr. Og það kom að
sjálfsögðu fram í ræðum manna að
vel hefði verið að verki staðið þótt
ég væri óþyrmilega á það minntur
að enn væri margt ógert. Guði sé lof
eru hlutirnir á hreyfingu og við höfum
ráð á því, íslendingar, að búa enn
betur um okkur en við höfum gert.
Lengi vel var það svo að tilhneig-
ing var til þess að líta framhjá þörf-
um höfuðborgarinnar við útdeilingu
vegafjár. Samt sem áður urðu fram-
kvæmdirnar að halda áfram og
smám saman safnaðist upp mikil
skuld hjá vegasjóði við Reykjavíkur-
borg. Vorið 1991 beitti Davíð Odds-
son, sem þá var borgarstjóri, sér
fyrir samkomulagi við ríkisstjórnina
um uppgjör skuldar-
innar. Samið var um
að fjárhæðin skyldi
vera 1025 m.kr. og
greiðast með verð-
tryggingu og án vaxta
á næstu 7 árum og var
áskilið að greiðslurnar
yrðu ekki teknar af
vegaframlögum til
Reykjavíkur.
Höfuðborgarsvæðið
hefur sérstöðu í vega-
málum okkar Islend-
inga vegna þess að eft-
ir að umferðin hefur
náð vissum þunga
margfaldast kostnaður-
inn við umferðarmann-
virki. Það er til marks
um það að framkvæmdirnar frá Ár-
túnsbrekku upp að Rauðavatni á ár-
unum 1993-1996 kostuðu 1.385
m.kr. en samsvarandi upphæð dygði
til að ljúka Djúpvegi eða veginum
úr Mývatnssveit til Egilsstaða. Samt
sem áður voru þetta arðsömustu og
mest knýjandi framkvæmdirnar hér
á landi til þess að draga úr slysa-
hættu og koma í veg fyrir umferðart-
afir.
I nálægum löndum hefur hvar-
vetna verið tekinn upp sá háttur að
leggja á vegtoll, ýmist þegar komið
er inn í borgirnar eða þegar farið
er um sérstaklega dýr umferðar-
mannvirki. Hér á landi eru ekki skil-
yrði til að fara þessa leið nema í
göngunum undir Ilvalfjörð. Það
skýrist af því að vegalengdin styttist
um 40 km ef farið er norður og 60
km ef farið er til Akraness, þannig
að reynt er að ákveða gjaldið með
hliðsjón af þeim kostnaði og þeim
tíma sem sparast.
Á teikniborðinu er strandleiðin frá
Tvöföldun Reykjanes-
brautar og Vesturlands-
vegar upp fyrir Keldna-
holt eru, að mati Hall-
dórs Blöndals, meðal
brýnustu framkvæmda
á höfuðborgarsvæðinu.
Sundahöfn undir eða yfir Eliiðaár-
vog um Gunnunes og yfir Kollafjörð.
Ýmsir hafa látið sér detta í hug að
hægt yrði að fjármagna hana með
vegtollum. Það er þó býsna fjarlægt
þar sem vegalengdin sem sparast
yrði óveruleg. Líklegt er að margir
reyndu að spara sér tollinn með því
að aka lengri leiðina þannig að
umferðarmannvirkin kæmu ekki að
tilætluðum notum. Það er af þessum
sökum sem sú leið var valin að skipta
nokkrum hluta vegafjárins í sam-
ræmi við höfðatölu en láta gömlu
deilitöluna halda sér að öðru leyti.
Þegar ríkísstjórnin var mynduð
einsetti hún sér að ná tökum á rík-
isfjármálunum og það blasir nú við
að fjárlögin verða afgreidd með
greiðsluafgangi. Til þess að þetta
væri hægt var óhjákvæmilegt að
ganga nærri sumum fjárlagaliðum.
Fé til vegaframkvæmda verður skert
nokkuð. Á höfuðborgarsvæðinu leið-
ir það til þess að vegaframkvæmdir
við Vesturlandsveg í Mosfellsbæ
frestast um eitt ár. Sömuleiðis munu
framkvæmdir við gatnamótin við
Skeiðarvog og Kringlumýrarbraut
dragast nokkuð. Á hinn bóginn hef-
ur verið unnið og verður unnið sam-
kvæmt áætlun við brýrnar yfir Ell-
Halldór
Blöndal