Morgunblaðið - 05.11.1996, Blaðsíða 40

40 ÞRIÐJUDAGUR 5; NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
HESTAR
Samkeppni á
vegum HELIOS
Stóðhestastöðin
leigð til fimm ára
Jón Vilmundarson ráðinn framkvæmdastjóri
Hrossaræktarsamtaka Suðurlands
í FRAMHALDI af því sem rakið
var í fyrri grein er ástæða tii að
fjalla um samkeppni á vegum HELI-
OS, um verkefni og nýjungar í þágu
fatlaðra, en EFTA-ríkjunum gafst
á þessu ári í fyrsta sinn tækifæri
til að taka þátt í slíkri samkeppni.
I reglum um þátttökuskilyrði var
m.a. lögð áhersia á að í verkefnum
væri sýnt fram á að fatlaðir ættu
jafna möguleika sem stuðluðu að
sjálfstæðu lífi þeirra í
samfélaginu og enn-
fremur var tekið fram
að verkefnin þyrftu að
vera þannig að þau
mætti nýta í öðrum
aðildarríkjum.
Sautján Evrópuríki
tóku þátt í samkeppn-
inni í ár, en hvert ríki
mátti senda sex verk-
efni sem fjölluðu um
mismunandi svið. Sam-
tals bárust um 400
verkefni, áður en forval
innan hvers iands fór
fram.
> Sérstök dómnefnd
valdi úr átján bestu
verkefnin frá tólf lönd-
um. í samkeppnina bárust aðeins
fjögur verkefni frá íslandi og hlutu
tvö þeirra verðlaun, annað gull og
hitt silfur. Komst ísland þannig í
annað sæti í þessari keppni, sem
hlýtur að teljast framúrskarandi
Líklegt er að aukin
áhersla verði lögð á
Jé*
rannsóknarverkefni
sem tengjast fötluðum,
segir Margrét Mar-
geirsdóttir í síðari
grein sinni.
árangur og miki! viðurkenning fyrir
þjóðina. (Finnland varð í fyrsta
sæti). Bæði verðlaunaverkefnin
Ijalia um aðlögun (samskipan) og
kennslu fatlaðra í skólakerfinu,
grunnskóla (Lundarskóli, Akureyri)
og framhaldsskóla. (Menntaskólinn,
Hamrahlíð). Sérstakt rit verður gef-
ið út af HELIOS með ítarlegri kynn-
ingu á verðlaunaverkefnunum. Geta
má þess að afhending verðlauna fer
fram við sérstaka athöfn 2. desem-
ber nk. í Brussel.
Handynet-kerfið
Á vegum HELIOS II hefur verið
starfrækt síðan 1990 umfangsmikið
skráningarkerfi varðandi hjálpar-
tæki. Upphaflega var einungis mið-
að við að skrá hjálpartæki fyrir
hreyfihamlaða, en áður en langt um
leið var einnig farið að skrá ýmsar
aðrar tegundir hjálpartækja s.s.
kennsluforrit fyrir skóla, sérstök
hjálpartæki fyrir sjónskerta, hjálp-
artæki til tjáskipta o.fl.
í Handynet-kerfinu eru ennfrem-
ur skráðir framleiðendur og dreif-
ingaraðilar hjálpartækja innan Evr-
ópu svo og ýmsar reglur sem i gildi
eru á þessu sviði. Óllum þessum
upplýsingum er safnað í gagna-
banka á einum 10 tungumálum og
fást á geisladiski. Gagnasöfnun til
innsetningar í Handynet-kerfið fer
fram i hverju landi fyrir sig. Hér á
landi hefur Hjálpartækjamiðstöð
Tryggingastofnunar ríkisins tekið
að sér að sjá um málefni í tengslum
við Handynet, þar á meðal að koma
' upplýsingum inn í gagnagrunninn,
og verða því íslenskar upplýsingar
væntanlega með á næsta geisladiski
sem verður gefinn út. Markmiðið
með Handynet-kerfinu er að koma
upplýsingum í aðgengilegt form sem
veitir aðgang bæði notendum hjálp-
artækja, fagfólki og framleiðendum
til að notfæra sér það nýjasta sem
er á boðstólum en stöðugt er verið
að þróa þetta kerfi og bæta inn í
nýjum þáttum. Framleiðendur hjálp-
artækja á íslandi ættu í framtíðinni
að geta notfært sér Handynet-kerf-
ið til að komast inn á Evrópumark-
að með framleiðslu sína sem vænt-
anlega yrði bæði þeim og notendum
til ávinnings.
Árlegur fræðsludagur
Til að kynna starfsemi HELIOS-
áætlunarinnar hefur á
undanförnum árum
verið efnt til fræðslu-
dags í hveiju landi
samkvæmt tiimælum
framkvæmdastjómar-
innar. Félagsmálaráðu-
neytið stóð fyrir slíkum
upplýsingadegi sem
haldinn var hér á landi
í byijun febrúar á þessu
ári með u.þ.b. 140 þátt-
takendum. Fram-
kvæmdastjóri HELIOS
II, Bemhard Wehrens
ásamt forstjóra sér-
fræðiskrifstofunnar,
Philippe Lamoral,
fluttu ítarleg erindi um
starfsemina og greindu
frá hvaða árangur hefði náðst á
þeim tíma sem áætlunin hefur stað-
ið yfir.
Vissulega hefur ýmislegt þokast
í rétta átt varðandi fatlaða, en í
mörgum ríkjum Suður-Evrópu er
þó enn langt í land þangað til mark-
miðum um jafnrétti og þátttöku
verður náð.
Viðhorf eru enn víða þess eðlis
að fatiaðir eiga mjög undir högg
að sækja bæði á almennum vinnu-
markaði og innan menntakerfa.
Það fer þó ekki á milli mála að
svo víðtæk og yfirgripsmikil starfs-
áætlun sem að framan er lýst hefur
orðið mikil hvatning til stjórnvalda
og félagasamtaka til að tileinka sér
nýjar hugmyndir og koma á úrbót-
um sem geti bætt hag fatlaðra.
Framtí ðarverkefni
Eins og áður hefur komið fram
í þessari grein, lýkur HELIOS II
áætluninni í lok ársins. Ekki er gert
ráð fyrir nýrri áætlun í sama formi,
en hins vegar mun starfsemi í þágu
fatlaðra halda áfram og verða skipu-
lögð með öðrum hætti af hálfu fram-
kvæmdastjórnar ESB. Þannig er
gert ráð fyrir nýrri ráðgjafarnefnd
sem á m.a. að fjalla um stefnumark-
andi mál og gefa álit á nýrri ESB
löggjöf.
Annað nýmæli sem þegar er orð-
ið að veruleika er stofnun nýs sam-
starfsráðs landsfélaga fatlaðra í
ríkjum ESB (European Forum) sem
mun starfa í tengslum við fram-
kvæmdastjórnina. Ennfremur er
gert ráð fyrir að haida áfram styrk-
veitingum tii að halda námstefnur
og kynningarfundi og styrkja áfram
upplýsingastarfíð sem hefur þróast
á vegum HELIOS.
Líklegt er að aukin áhersla verði
lögð á að styrkja rannsóknarverkefni
sem tengjast fötluðum. Samvinnu
um atvinnumál fatlaðra verður vænt-
anlega beint inn í framkvæmdaáætl-
unina HORIZON, en hún er hluti
af uppbyggingarsjóði ESB. Handy-
net-kerfið mun halda áfram að þró-
ast og eru uppi hugmyndir um að
það verði sett inn á intemetið.
Ymislegt fleira er á umræðustigi
sem of snemmt er að fjalla um þar
sem ekki hafa verið teknar endan-
legar ákvarðanir um þau mál.
Hér að framan hefur verið leitast
við að gera grein fyrir þátttöku ís-
lendinga í HELIOS II áætluninni
sem hefur átt sér stað á sl. tveim
árum og þó aðallega á þessu ári.
Aðeins hefur verið unnt að tæpa á
því helsta þar sem hér er um ákaf-
lega umfangsmikið efni að ræða.
Höfundur á sæti í ráögjafarnefnd
ESB og fer með málefni HELIOS
á íslandi.
EINS og fram kom í fréttum Morg-
unblaðsins fyrir skömmu hafa
Hrossaræktarsamtök Suðurlands
tekið stóðhestastöðina í Gunnars-
holti á leigu til fimm ára. Jafn-
framt hefur Jón Vilmundarson ver-
ið ráðinn framkvæmdastjóri sam-
takanna og mun hann hafa umsjón
með vali hesta inn á stöðina. Til
að létta á greiðslu leigugjaids hef-
ur hluti stöðvarinnar verið endur-
leigður Þórði Þorgeirssyni. Leigir
hann aðstöðu fyrir 20 hross en
mun temja 7 hross fyrir HS sem
er hin nýja skammstöfun samtak-
anna. Þá mun Eiríkur Guðmunds-
son leigja aðstöðu fyrir 5 hross en
temur 5 hesta fyrir HS. Báðir eru
þeir hagvanir á stóðhestastöðinni
og hafa unnið þar um árabil.
Magnús Benediktsson tamn-
ingamaður verður hins vegar ráð-
inn til starfa hjá HS og mun hann
sjá um fóðrun og hirðingu á stöð-
inni auk tamninga og þjálfunar
fyrir HS.
Rannsóknir aðalhvatinn
að leigu
í vetur hefjast blóðefnarann-
sóknir þar sem mæld verða reglu-
lega ýmis efni í blóði stóðhestanna
sem hafa áhrif á kynhegðun þeirra
og sæðisgæði. Tilgangur þessara
rannsókna er meðal annars sá að
finna út meðalgildi efna í blóði
miðað við árstíma. Þessar rann-
sóknir eru framkvæmdar af Dýra-
læknaþjónustu Suðurlands sem
mun einnig hafa með mánaðar-
lega heilbrigðisskoðun hesta
stöðvarinnar að gera. Þá verður
farið út í sæðingar í vor og mun
Dýralæknaþjónusta Suðurlands
einnig sjá um þær. Jón Vilmundar-
son sagði að þessar rannsóknir
væru aðalhvatinn að því að ráðist
var í leigu stöðvarinnar. Einnig
þætti mjög hagstætt að hafa alla
hesta HS undir sama þaki. Þá
mun Jón ásamt Kristni Hugasyni
hrossaræktarráðunaut skoða
hesta stöðvarinnar mánaðariega
og meta hvort ástæða er til fram-
haldstamningar á stöðinni.
HESTAR
Ættbók og jarðaskrá
Fákalönd
ÞÁ ERU hestabækurnar byijaðar
að streyma inn á markaðinn og er
Jónas Kristjánsson fyrstur til eins
og oft áður með sína bók sem að
þessu sinni heitir „Fákalönd". Er
þar um að ræða samsetningu af
ættbók ársins eins og venja er til
og skrá yfir 3.000 jarðir þar sem
hrossarækt hefur verið stunduð í
einhveijum mæli á þessari öld eftir
því sem höfundur segir í formála.
Nánar tiltekið þær jarðir sem hross
eru upprunnin frá og hafa verið
skráð hjá Búnaðarfélaginu/Bænda-
samtökunum.
Af þeim skrám sem birtar hafa
verið í bókum þessum er þessi
minnst áhugaverð en þó fróðleg í
að glugga og getur reynst gagnleg
Kórína og Seimur á
fjórðungsmót á Vesturlandi?
Starfsemin hófst formlega á
föstudag og voru þeir Þórður og
Eiríkur að byija að taka hesta inn.
Meðal þess sem Þórður mun temja
á stöðinni á eigin vegum má nefna
tvo fola á íjórða vetur, annar þeirra
er hálfbróðir Seims frá Víðivöllum
fremri undan Madonnu frá Sveina-
tungu og Hugari frá Ketilsstöðum
og heitir Bergur í höfuðið á Bergi
á Ketilsstöðum að sögn Þórðar.
Hinn folinn er frá Lynghaga í
Rangárvallasýslu undan Svarti frá
Unalæk og Minningu frá Stóra-
Hofi. Þá kvaðst Þórður vera með
mjög efnilega hryssu frá Víðivöll-
um fremri, undan Madonnu og
Otri frá Sauðárkróki, sem Duld
heitir og svo fjögurra vetra hest
sem Hrókur heitir og er frá Glúms-
stöðum, undan Orra frá Þúfu. Þá
sagðist hann verða með þá Seim,
Svart og Jarl frá Búðardal á stöð-
inni í vetur.
„Ætli ég mæti ekki með Seim
og Kórínu á fjórðungsmótið á Vest-
urlandi næsta sumar,“ sagði Þórð-
ur og hló létt um leið og slegið var
á létta strengi.
Af Kórínu sagði hann þær frétt-
ir að hún hefði verið hjá Platoni
frá Sauðárkróki lungann úr sumr-
inu en eitthvað virðist hafa gengið
AUK þess að gera hesthúsin í
stand fyrir veturinn nota hesta-
menn haustið til fundahalda og
íhugunar fyrir vetrarþjálfunina.
Fer það meðal annars fram á
svokölluðum herrakvöldum þar
sem karlpeningur hestamenns-
kunnar kemur saman, snæðir
góðan mat og spjallar um áhuga-
málið og skemmtir sér með ýms-
um hætti. Um leið eru samkom-
urnar mikilvæg fjáröflunarleið
fyrir félagsstarfið.
til uppsláttar. Þá er bæjaskráin
gagnlegur hlekkur í áhugaverðri
keðju. Til frekari glöggvunar eru í
bókinni býsna góð kort sem nýtast
grúskurunum vel.
Ættbókin er með sama sniði og
verið hefur. Þar eru myndir af af-
kvæmahrossum, stóðhestum sem
náð hafa gömlum ættbókarmörkum
(7,75) og hryssum sem náð hafa
fyrstu einkunn (8,0). Þessum hross-
um fylgja ættargröf og einkunnir í
súluriti. Sem fyrr má gagnrýna að
aðrar upplýsingar s.s. að eigandi,
litur og fæðingarár fylgja ekki með
á sömu síðu. Til að svo megi vera
mætti minnka ættargröfín (sleppa
síðasta ættliðnum). Áberandi er að
nokkuð víða eru ættargröfin farin
að flæða full mikið inn á myndirn-
ar. Á það við þar sem ætt hrossins
er kunn í flesta eða alla liði. Einnig
mætti minnka uppdrátt af íslandi
sem er á þessum síðum. Þá er spurn-
ing hvort allar þessar númerarunur
illa að fylja hana því hún hefði
verið að ganga í allt sumar. Síðast
var hún sett hjá syni Platons en
ekki væri ljóst á þessari stundu
hvort hún væri með fyli.
Tveir Sauðárkrókshestar
hjá Eiríki
Eiríkur Guðmundsson verður
með Hilmi frá Sauðárkróki sem
er undan Hervu og Ófeigi frá
Flugumýri en mikiil áhugi virðist
fyrir þessum hesti og bíða margir
spenntir að sjá hvernig hann muni
koma til. Hann var taminn aðeins
í fyrravetur og þótti lofa góðu,
hreyfingamikill en hafði ekki gott
vald á fótaburðinum fyrir æsku
sakir. Þá verður Eiríkur með annan
hest frá Sauðárkróki, Espi sem er
undan Ösp og Kjarvai frá Sauðár-
króki. Einnig mætti nefna Hlyn frá
Stokkseyri undan Kolskeggi frá
Kjarnholtum og Gustsbróðurinn
Garra frá Grund sem er undan
Flugsvinn frá Bræðratungu og
Kveiki frá Miðsitju og munu vafa-
laust margir áhugasamir um fram-
gang hans í þjálfun vetrarins.
Aðeins er byijað að leggja inn
pantanir um tamningu á stöðinni
og sagði Jón Vilmundarson að þau
mál skýrðust á næstu dögum.
Valdimar Kristinsson
Um síðustu helgi héldu Fáks-
menn sitt herrakvöld þar sem að
venju var snædd villigæs frá
Hafliða Halldórssyni. Á föstudag
verða Harðarmenn með sitt
kvöld í Harðarbóli. En meðal
þeirra sem þar munu mæta er
sú landskunna karlremba Rósa
Ingólfsdóttir og mun hún halda
fyrirlestur yfir körlunum. Einnig
verða þarna dansmeyjar og sitt-
hvað fleira til að gleðja þá Harð-
armenn.
eru nauðsynlegar í texta aftar í
bókinni. Er þar að nefna í fyrsta
lagi fæðingarnúmer sem er hið opin-
bera númer sem Jónas kallar bítöl-
ur, síðan er það einkakerfi Jónasar
sem eru leifar af gamla kerfí Búnað-
arfélagsins, löngu orðið úrelt. Jónas
kýs að kalla þetta nokkurskonar
heiðursmerki ættbókarfærslunnar.
Líklega er Jónas að beija hausnum
við steininn í þessum efnum því
ósennilegt er að þessar tölur eða
númer séu notuð á öðrum vett-
vangi. Það er liðin tíð að menn leggi
ættbókarnúmer á minnið. Þá er hann
með raðtöiur fyrir hvert hross sem
þjónar tölvunni meðal annars til að
kalla einstök hross fram á skjáinn.
Með hverri bók sem út kemur
eykur Jónas gildi þessa bókaflokks
og sömuleiðis viðheldur hann og
jafnvel eykur forskot sitt á útgáfu
Bændasamtakanna um svipað efni.
Valdimar Kristinsson.
Margrét
Margeirsdóttir
Herrakvöld
hestamanna
Gagnlegur hlekkur í
áhugaverðri keðju