Morgunblaðið - 06.11.1996, Page 13

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 6. NÓVEMBER 1996 13
SKEIÐARARHLAUP
Mikill
áhugi er-
lendis á
hlaupinu
ERLENDIR fjölmiðlar hafa
sýnt náttúruhamförunum á
Skeiðarársandi mikinn áhuga
og bárust fyrirspurnir um
ferðir meðal annars frá
sænskum blaðamönnum og
ljósmyndurum, að sögn
Margrétar Hauksdóttur,
deildarstjóra í upplýsingadeild
Flugieiða. Einnig eru á leið
til landsins þrír hópar töku-
manna frá breskum sjón-
varpsstöðvum, að hennar
sögn.
Einar Falur Ingólfsson,
myndstjóri á Morgunblaðinu,
segist hafa orðið var við mik-
inn áhuga á hamförunum er-
lendis frá í gær; síminn hafi
vart stoppað. Seinni partinn
í gær var búið að símsenda
um 30 myndir. Þeim er dreift
um allan heim af fyrirtækjum
á borð við Reuter og AP og
til Norðurlandanna gegnum
Scanfoto og Nordfoto.
Missti næstum af hlaupinu
eftir langa bið
Þá er myndum komið til
tímarita gegnum franska fyr-
irtækið Gamma og jafnframt
keypti National Geographic
ljósmyndir þótt ljósmyndari á
þeirra vegum, Steve Winter,
hafi verið að mynda hér í
gær. Winter tók meðal annars
myndir í nýju gjánni í Vatna-
jökli í fyrradag og hefur dval-
ið hér á landi um langt skeið
til að mynda umbrotin í jöklin-
um. Hann átti hins vegar
pantað far af landi brott í gær
og var ferðbúinn í gærmorgun
er vart varð við hlaup. Mátti
því litlu muna að hann missti
af hamförunum. Svo fór hins
vegar ekki og flaug Winter
ótal ferðir yfir Skeiðarársandi
í gær til að festa hlaupið á
filmu.-
Margir föluðust eftir mynd-
efni hjá fréttastofu Stöðvar
2, meðal annars Reuter, WTN
og sænsku dagblöðin og jafn-
framt var mikið leitað til
Ríkissjónvarpsins í sama til-
gangi. Var meðal annars
dreift myndefni úr þremur
fréttatímum í gegnum EBU
sem síðan sendir það áfram
til tuga sjónvarpsstöðva víðs
vegar um heim.
Stefán Benediktsson þjóðgarðsvörður hefur ekki séð neitt þessu líkt
Skildi núna fyrst orðið hlaup
ÞAÐ eru 100-200 metrar úr eld-
húsglugganum heima hjá Stefáni
Benediktssyni þjóðgarðsverði í
bænum Skaftafelli og niður að
beljandi Skeiðarárhlaupinu á
sandinum. Stefán stóð úti á hlaði
þegar hlaupið hófst i gærmorgun.
Hann hefur séð mörg Skeiðarár-
hlaup, „en ekki neittþessu líkt“.
„í raun og veru var upplifunin
merkilegust klukkan hálfniu í
morgun þegar hlaupið ruddist
fram nánast eins og flóðbylgja
fullt af krapa og jökum og kol-
svart eins og jökullinn þannig að
fyrst var maður ekki einu sinni
viss hvað var í raun og veru að
gerast," sagði Stefán þegar rætt var við
hann í gær og hann beðinn um að lýsa því
hvernig hann hefði upplifað hlaupið.
„Eg hafði orð á því einhvern tíma í dag
að núna skildi ég fyrst orðið hlaup. I raun
og veru var maður líka hissa á að þetta
gerðist má segja alveg eins og vatnamæl-
ingamenn áttu von á. Þrátt fyrir allar þær
lýsingar sem maður er búinn að lesa á þess-
um hlaupum frá fyrri tíma kom þessi þáttur
aldrei beint fram einhvern veg-
inn.“
Allt saman svart
Stefán sagðist hafa farið á
fætur klukkan átta í gærmorgun,
litið út og þá hafi ekkert verið
merkilegt að sjá. „Um klukkan
hálfníu var ég að leggja af stað
með dóttur mína í skólann og þá
renndi bíll vatnamælingamanna
í hlað. Þeir höfðu einhvern pata
af því að þetta gæti verið að
byrja og þarna stóðum við og
horfðum á þetta, ég og vatna-
mælingamaðurinn.
Síðan þegar fór að birta betur
áttuðum við okkur á að við höfðum sennilega
ekki séð nema hluta af þessu sjónarspili
vegna þess að svona fimm kílómetrum utar
á sandinum hefur trúlega verið á ferðinni
önnur eins flóðbylgja með miklu stærri jaka
en við sáum. Birtan leyfði ekki að maður
greindi það vegna þess að þetta er allt sam-
an alveg svart, bæði vatnið, jakarnir og sand-
urinn.“
Stefán segir að það hafi ekki hvað síst
komið á óvart að það var engin fýla af vatn-
inu. „Vindurinn stóð það sterklega af manni
hérna að ég fann fýluna ekki fyrr en um
hádegi þegar ég renndi niður á varnargarða
og fór alveg niður að vatninu. Hún hefur
lítið fundist hér uppi á bæjurn."
Eins og fyrr sagði eru 1-200 metrar frá
bænum að Skaftafelli í vatnselginn en bærinn
stendur mun hærra og horfir Stefán ofan á
hlaupið heiman frá sér. Þjónustumiðstöðin í
Skaftafelli er hins vegar í um 2 km fjarlægð
frá varnargörðunum. Garðarnir halda enn
og aðspurður hvort hann teldi miðstöðina
hugsanlega í hættu vegna hlaupsins sagði
hann að ekki væri séð fyrir endann á hlaup-
inu. „Menn giskuðu á að vatnið væri í 30.000
m3 rennsli um hálfsexleytið og þá vita menn
að það á enn eftir að vaxa því það er enn
ekki farinn að renna nema partur úr Gríms-
vötnum af því sem á eftir að renna. Þannig
að það eru allar Hkur á að þetta nái hámarki
í nótt.“
Hann taldi ekki hættu á að land sem telst
til þjóðgarðsins spilltist í hlaupinu; „en auð-
vitað veit maður ekki hvaða áhrif það á eft-
ir að hafa, að vatnsmagnið tvöfaldist," sagði
Stefán Benediktsson.
Utsýnisstaðir
beggja vegna
Skeiðarársands
Morgunblaðið/Ásdís
RÍKISSTJÓRNIN kom saman til fundar síðdegis í gær og kvaddi
til ráðgjafa til að ræða næstu skref vegna náttúruhamfaranna
á Skeiðarársandi. Ráðgert er að ráðherrar og fulltrúar í Al-
mannavarnaráði fljúgi yfir Skeiðarársand og Vatnajökul í dag.
Útflutningur beint
frá Austfjarðahöfnum
SAMSKIP ákváðu í gær að grípa
til sérstakra ráðstafana til að bæta
flutningsþjónustu við Austurland
eftir að þjóðvegurinn um Skeiðarár-
sand rofnaði. Þannig verða dagleg-
ar ferðir flutningabíla á vegum
Landflutninga-Samskipa hf. norð-
urleiðina milli Reykjavíkur og Aust-
urlands, og vikulega verður boðið
upp á útflutning frá Djúpavogi og
Hornafirði beint til Bremerhaven í
Þýskalandi. Áætlun Mælifells í
strandsiglingum verður hins vegar
óbreytt frá því sem verið hefur.
Að sögn Baldurs Guðnasonar,
framkvæmdastjóra flutningasviðs
Samskipa, munu vöruflutningar frá
Austfjörðum hafa forgang á næst-
unni með Mælifellinu, og auk þess
verður siglt beint til Bremerhaven
með síldarafurðir í samvinnu við
færeyskt skipafélag með skipi sem
kemur til Djúpavogs og Hornafjarðar
vikulega með viðkomu í Færeyjum.
„Með þessu teljum við okkur
tryggja það að þetta liafi engin
áhrif á framleiðslu sjávarafurða á
svæðinu né flutninga á almennum
nauðsynjavörum og rekstrarvör-
um,“ sagði Baldur.
Nýtt kerfi Eimskips sannar sig
Eimskip hóf beinar siglingar einu
sinni í viku frá Eskifirði til Bret-
lands og Hollands í janúar á þessu
ári, og að sögn Þórðar Sverrisson-
ar, framkvæmdastjóra flutninga-
sviðs Eimskips, getur því allur
flutningur farið beint frá Austfjörð-
um til meginlands Evrópu.
„Þetta mun nýtast mjög vel í síld-
arútflutningnum sem er vaxandi
þessa dagana. Þá erum við með
strandsiglingaskip sem hefur við-
komu frá Hornafirði austur til Eski-
fjarðar og þaðan er hægt að flytja
vörur út beint. Þetta nýja siglinga-
kerfi mun nú sanna sig og það mun
koma sér vel að vera með beinar
siglingar frá Austurlandinu," sagði
Þórður.
í gærmorgun var breytt áætlun
landflutningafyrirtækis Eimskips,
Viggós hf. á Norðfirði, en það ann-
ast nú vöruflutninga milli Aust-
fjarða og Reykjavíkur með því að
fara norðurleiðina.
SÓLVEIG Þorvaldsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Almannavarna ríkis-
ins, segir yfirlýst hættusvæði frá
Skaftárvegi að Núpsstað, allt frá
jökli niður að sjó, líkt og verið hef-
ur. Vegurinn um Skeiðarársand
hefur verið lokaður að næturiagi
frá því jarðhræringar hófust í
Vatnajökli í bytjun október.
Sólveig segir að vegurinn hafi
verið opnaður klukkan átta á þriðju-
dagsmorgun eins og að undanförnu
en verið lokað skömmu síðar þegar
vart varð við hlaup í Skeiðará úr
Grímsvötnum. Aimannavarnir ríkis-
ins samræma aðgerðir vegna ham-
farann'a og tryggja öryggi og segir
Sólveig að búið sé að skipuleggja
útsýnisstaði austan og vestan
Skeiðarársands þar sem fólki eigi
ekki að vera hætta búin.
Páll Björnsson, sýslumaður á
Höfn, segir að búið hafi verið að
gera ráðstafanir í hans umdæmi
þegar umbrotin hófust í október og
meðal annars hafi verið fylgst með
því að fénaði væri smalað af hættu-
svæðum. Segir hann Skeiðará ekki
hafa flætt austur enn sem komið
er, heldur stystu leið til sjávar.
Fylgjast með framvindunni
Sýslumaðurinn segir að búið sé
að koma upp aðstöðu fyrir lögreglu
og björgunarsveitamenn í þjón-
ustumiðstöðinni í Skaftafelli og að
fylgst verði með framvindunni. Gert
er ráð fyrir því að þeir sem vilja
njóta útsýnis og koma austan að
aki yfir Skaftafellsá, að melöldu
vestan árinnar, þegar komið er yfir
brúna að Páls sögn. „Þar er hægt
að leggja bílum og ganga slóða inn
að þjónustumiðstöð og þaðan liggur
leiðin að göngustígum um allan
þjóðgarð. Þarna er gríðarlegt útsýni
og afar ólíklegt að vegur teppist
þarna,“ segir hann.
Páll segist hafa fengið upphring-
ingu frá Almannavörnum klukkan
hálfníu í gærmorgun vegna yfirvof-
andi hlaups. Hálftíma síðar hafi
verið komið vatn um allan sand.
„Sautján minútum síðar er vatn
farið að renna yfir veginn milli
Skeiðarár og Sæluhúsavatns og
klukkan 9.50 er flóðið farið að bijót-
ast yfir varnargarðinn austan
Skeiðarár," segir hann.
„Rafmagnið fór síðan af sandin-
um klukkan 9.52 og rúmiega 11
fer símasambandið að slitna og
gekk illa að ná sambandi um nokk-
urt skeið,“ segir Páll Björnsson,
sýslumaður á Höfn, að lokum.
Sigurður Gunnarsson, sýslumað-
ur í Vík, segir búið að gera ráðstaf-
anir til þess að fólk geti farið gamla
þjóðveginn inn hjá Núpsstað. „Þar
er hægt að leggja bílum og síðan
getur fólk gengið fyrir endann á
Lómagnúpi og upp í hlíðarnar,“
segir hann. Hann segir ekkert í
hættu á þessum slóðuin vegna
hlaupsins nema vegamannvlrki.
Sigurður segir að ef frekara
hættuástand skapast séu Almanna-
varnir ríkisins yfirmönnum al-
mannavarna í viðkomandi sýslum
til aðstoðar.
Flugleiðir fjölga ferðum
FLUGLEIÐIR munu fjölga ferð-
um milli Reykjavíkur og Horna-
fjarðar næstu vikuna og verða
brottfarir nú 16 í stað 11 áður.
Flugleiðir fljúga til Hornafjarðar
í samvinnu við íslandsflug, og
að sögn Margrétar Hauksdóttur,
deildarstjóra kynningardeildar
Flugleiða, verða Fokker-vélar
félagsins nú notaðar í auknum
mæli á flugleiðinni og sæta-
framboð þannig aukið til muna.
„Það verður síðan að koma í
ljós hvernig framhaldinu verður
háttað, en við vitum ekki hver
eftirspurnin verður. Það verður
hins vegar reynt að mæta henni,
en auðvitað hlýtur að koma þarna
til aukin þöif á samgöngum í lofti.
Það verður reynt að svara því sem
best og vera þá með nægilegt
framboð," sagði Margrét.