Morgunblaðið - 10.12.1996, Qupperneq 8

%
8 ÞRIÐJUDAGUR 10. DESEMBER 1996
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
U pplý singar ^
um 604
þingmenn Ulfc
ÚT ER komið Alþingismannatal ) i/Jif
með upplýsingum um 604 al- <1/
þingismenn sem setið hafn A Al-
þingi frá 1845-1*“' * ' '
DÚSU-KRÆKIR var fyrstur jólasveina til að gefa í skóinn að þessu sinni . . .
Héraðsdómur Vesturlands um mál gegn Sjúkrahúsi Akraness
Sýknað af kröfu Kæru-
nefndar jafnréttismála
HERAÐSDOMUR Vesturlands hef-
ur sýknað Sjúkrahús Akraness af
kröfu Kærunefndar jafnréttismála
vegna ráðningar karlmanns í stöðu
skrifstöðumanns við sjúkrahúsið
sumarið 1993, en meðal 25 um-
sækjenda var kona sem kærunefnd-
in taldi hæfari til starfsins. Taldi
NIÐURSTOÐUR úr könnun, sem
samstarfshópur um stefnumótun í
ferðamálum í vesturhluta Rangár-
vallasýslu lét gera, sýna, svo ekki
verður um villst, að erlendir ferða-
menn vilja sjá ósnortna náttúru á
hálendinu.
Samstarfshópurinn er skipaður
fulltrúum sveitarstjórna og fyrir-
tækja í ferðaþjónustu í Rangár-
vallahreppi, Holta- og Landsveit,
Djúpár- og Ásahreppi. Ákveðið var
sl. sumar að ráðast í viðhorfskönn-
un meðal innlendra og erlendra
ferðamanna á svæðinu en Rögn-
valdur Guðmundsson ferðamála-
fræðingur annaðist undirbúning
hennar og talnalega úrvinnslu. I
haust voru kannanir einnig lagðar
fyrir leiðsögumenn, bílstjóra, sveit-
arstjórnarfólk, forsvarsmenn fyrir-
tækja og félaga og starfsfólk í
ferðaþjónustu. Niðurstöður úr fyrri
könnuninni voru kynntar hópnum
nýlega en lokaskýrsla mun liggja
fyrir í byrjun janúar nk. Verða þá
jafnframt lagðar línur um hvernig
nefndin að með ráðningunni hefði
stjórn sjúkrahússins brotið gegn
jafnréttislögum og að sjúkrahúsinu
bæri að greiða konunni 800 þúsund
krónur í bætur með vöxtum frá 1.
ágúst 1993 og málskostnað.
í dómi Héraðsdóms Vesturlands
kemur m.a. fram að í auglýsingu
skýrslan skuli nýtt til áætlanagerð-
ar eða hugsanlega stofnunar hags-
munasamtaka á svæðinu.
Vantar helst upplýsingaskilti
I könnuninni eru margvíslegar
spurningar til ferðamannanna, en
alls svöruðu 219 innlendir og 165
erlendir gestir. Þar að auki voru
sérstakar kannanir á hestamanna-
móti, töðugjöldum, torfærukeppni
og við Veiðivötn. Margt fróðlegt
og lærdómsríkt kemur fram en
athyglisvert er að skoða niðurstöð-
ur frá erlendum gestum varðandi
hálendi íslands. 89% vilja ekki sjá
malbikaða vegi eða virkjanir þar,
79% vilja ekki sjá hótel eða gisti-
heimili né háspennu- og símalínur.
76% vilja ekki bensínsölur og 70%
finnst uppbyggðir malarvegir
óþarfir. Rúmlega helmingur vill
ekki hafa áningarstaði á hálendinu
en 65% vilja samt fá tjaldstæði,
76% fjallaskála og 79% ferðamann-
anna fannst vanta upplýsingaskilti
á svæðið.
um stöðu skrifstofumanns hjá
Sjúkrahúsi Akraness hafi verið talið
æskilegt að umsækjendur um stöð-
una hefðu stúdentspróf eða hlið-
stæða menntun og þekkingu á bók-
haldi og reynslu í notkun tölvu.
Báðir umsækjendurnir sem um
ræðir hefðu uppfyllt menntunar-
kröfurnar og bæði verið hæf, en
konan hefði hins vegar óvefengjan-
lega lengri starfsreynslu og m.a.
reynslu af bókhaldsstörfum.
Ekki sannað að kynferði hafi
ráðið ráðningu í starfið
Bent er á það í dómnum að til-
gangur laga nr. 28/1991, jafnréttis-
laganna, sé að koma á jafnrétti og
jafnri stöðu kvenna og karla á öllum
sviðum. í 2. gr. laganna segir að
konum og körlum skuli með stjórn-
valdsaðgerðum tryggðir jafnir
möguleikar til atvinnu, launa og
menntunar, og í 5. gr. segir m.a.
að atvinnurekendur skuli sérstak-
lega vinna að því að jafna stöðu
kynjanna innan fyrirtækis síns eða
stofnunar og stuðla að því að störf
flokkist ekki í sérstök kvenna- og
karlastörf.
Þá segir í dómnum að fram hafi
komið að á skrifstofu Sjúkrahúss
Akraness hafi fyrir utan skrifstofu-
stjórann einungis starfað konur,
eða fjórtán konur á móti einum
karlmanni. „Umrætt starf var al-
mennt skrifstofustarf. Með hliðsjón
af því og að framangreindu virtu
telst ekki sannað að kynferði hafi
ráðið ráðningu í starfið og stefndi
þar með brotið gegn lögum nr.
28/1991, um jafna stöðu og jafnan
rétt kvenna og karla. Ber því að
sýkna stefnda af öllum kröfum
stefnanda í máli þessu. Rétt þykir
þó að málskostnaður milli aðila falli
niður.
Hervör Þorvaldsdóttir héraðs-
dómari kvað upp dóminn.
Erlendir ferðamenn um hálendið
89% vilja ekki
malbikaða vegi
Hella. Morgunblaðið.
Umferð og umferðaröryggi
Vill kanna sál-
fræðiþátt í slysum
ungra ökumanna
Valdimar Briem
VALDIMAR Briem
hefur tekið þátt í
fjölda rannsókna í
Svíþjóð, þar sem hann hefur
einkum skoðað samband á
milli hugsunar manna og
atferlis.
í seinni tíð hafa þær
beinst inn á svið umferðar-
öryggis, m.a. áhrif notkun
bílasíma á frammistöðu
ökumanna. Hann leiðir hóp
rannsóknarmanna sem
vinna að öryggi barna í
umferðinni og hefur nýlega
fengið 20 m.kr. styrk frá
sænska ríkinu til þessa
verkefnis. Ásamt þremur
öðrum íslenskum sérfræð-
ingum hefur hann nú hug
á að gera rannsókn á sál-
fræðilegum þáttum um-
ferðarslysa ungra öku-
manna. Hafa þeir sótt um
styrk til Rannsóknarráðs ríkisins
og Umferðarráðs. Reiknað er með
að rannsóknin standi yfir frá mars
1997 til mars 1998.
- Hver voru tildrög þess að þið
ákváðuð að fara út í þessa rann-
sókn?
„Það kemur ýmislegt til. Ég hef
um árabil verið í sambandi við
sálfræðingana Ásþór Ragnarsson
og Kjartan Þórðarsonm sem starf-
ar hjá Umferðarráði, en báðir
vinna þeir að málefnum ungra
ökumanna. Þegar við hittumst á
ráðstefnu fyrir umferðarsálfræð-
inga á Spáni sl. vor ákváðum við
endanlega að ganga frá umsókn
um þetta vekefni. Órn Þorvarðar-
son stjórnmálafræðingur, sem
starfar hjá Umferðarráði, mun
einnig taka þátt í rannsókninni,
en Umferðarráð hefur um árabil
safnað nákvæmum gögnum um
umferðarslys. Gefur þetta góðan
grunn til að byggja rannsóknina
á.“
- Geturðu sagt aðeins frá
rannsókn sem þú gerðir í Svíþjóð
á atferli ungra ökumanna?
„Sú rannsókn, sem gerð var í
ökuhermi, beindist einkum að
notkun bílasíma við akstur. Við
athuguðum hæfni fólks í að stýra
bíl við mismunandi aðstæður."
- Hverjar voru helstu niður-
stöður?
„I ljós kom að notkun símans
og annarra tækja olli alvarlegum
truflunum í akstri og leiddi til verri
frammistöðu, en einungis við erfið-
ar aðstæður. Ymislegt annað kom
í Ijós, m.a. að enginn marktækur
munur var á ökuhæfni 18-26 ára
ökumanna og 41-50 ára. Aftur á
móti kom í ljós munur á frammi-
stöðu karla og kvenna!"
- Hvor hópurinn stóð sig betur?
„Karlarnir.“
- Hefur ekki verið sýnt fram
á að konur lenda síður umferðar-
slysum en karlar?
„Jú, það er rétt. Það var hins
vegar ekki það sem mælt var, held-
ur hvemig viðkomandi
tókst að halda bílnum á
veginum við mismun-
andi aðstæður, s.s. á
þurrum og hálum vegi.
Konur áttu erfiðara með
að halda bílnum á vegin-
um þegar hálka var. Aftur á móti
kom í ljós að mestur munurinn
milli karla og kvenna að þessu leyti
hvarf þegar tekið var tillit til öku-
vana einstaklingsins."
- Komu konur verr út í báðum
aldurshópum?
„Munurinn var meira áberandi
í eldri aldursflokkunum, en ég vil
leggja áherslu á að hann var ekki
► Valdimar Briem fæddist á
Stokkseyri 1.2.1942. Hann
lauk stúdentsprófi frá MR
1964, BA(Honours)-gráðu i sál-
fræði háskólanum í Wales
1969, MSc-gráðu frá sama
skóla 1975, Diplómu í tölvu-
tækni frá London 1976 og
doktorsgráðu frá Lundi 1987.
Hann hefur unnið sem skóla-
sálfræðingur á íslandi og í
Svíþjóð. Hann hefur stundað
kennslu og rannsóknir í sál-
fræði við ýmsa háskóla, s.s.
HI, í Lundi, Halmstad og Krist-
ianstad. Undanfarin ár hefur
hann starfað sem rannsóknar-
dósent við háskólann í Lundi.
marktækur þegar tillit var tekið
til að konur keyrðu minna en karl-
ar. Karlmenn hafa óneitanleg oft
meiri áhuga á bílum og ein skýring
á mismun aldurshópanna gæti ver-
ið að fyrir 20-30 árum var ekki
eins algengt að konur tækju bíl-
próf. Einnig kom fram að konurn-
ar voru mun gætnari í akstri og
keyrðu sjaldnar á hindranir á þurr-
um vegi. Ég gæti trúað að skýring-
in á því að konur lenda sjaldnar í
árekstrum sé sú, að þær eru hrein-
lega gætnari en karlmenn.“
- Að hvers konar rannsóknum
hefur þú aðallega unnið?
„Fyrst og fremst rannsóknum
á sambandi atferlis og hugsunar
barna um umferð og öryggi og
hvernig þessir þættir þróast fram
á unglingsárin."
- Hverjar voru helstu niður-
stöður?
„Börn virðast yfirleitt ekki hafa
þroska til að tengja saman hina
ýmsu þætti umhverfisins og gera
sér nægilega góða heildarmynd
af því fyrr en við 13-14 ára ald-
ur. Þau ráða þar af leiðandi ekki
fyllilega við þær flóknu aðstæður
sem oft koma upp í umferðinni. í
Svíþjóð lenda flest fótgangandi
börn í slysum 6-8 ára gömul og
á hjóli 9-11 ára. Um
80% barna 7-14 ára eru
á hjóli þegar þau lenda
í slysum."
- Að hvaða rann-
sókn ert þú að vinna
að núna?
„Ég hef nýlega sett
í gang rannsókn á umferðaröryggi
barna við Háskólann í Lundi. Við
vinnum nú að gagnasöfnun í
tveimur verkefnum, því fyrra um
áhrif hugþroska og kunnáttu á
atferli 5-11 ára barna og því síð-
ara um ákvörðunargetu og við-
brögð 8-14 ára barna á hjóli, en
fleiri verkefni eru í bígerð."
Notkún bíla-
síma veldur
alvarlegum
truflunum