Morgunblaðið - 23.04.1997, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
MIÐVIKUDAGUR 23. APRÍL 1997 33
[f
ir, enda þótt þessi mikilsverðu sann-
indi um áðurgreinda 4. gr. laga um
stjórn fiskveiða hafi hrokkið úr
penna hans.
Ekki þarf að athuga umrædd
ákvæði lengi til þess að sjá hvað
skákar greininni svo greinilega í
andstöðu við ákvæði stjómarskrár-
innar, og að lögin fá ekki staðist.
Það er nefnilega hið víðtæka vald,
sem einkum felst í orðum þeirra
setninga, sem byija með því að
segja: „Ráðherra getur“ o.s.frv.
Engum, sem les þessa lagagrein
dylst, að greinin er beinlínis ofhlað-
in ómálefnalegum orðum og þar
með merkingarlaus að öðru leyti
en því, að hún felur í sér valdafram-
sal langt umfram það, sem stjórnar-
skráin leyfir.
Eins og Hæstiréttur íslands er
nú skipaður og með þeirri löggjöf,
sem á síðustu árum hefur verið leidd
í lög, má ganga út frá því sem
gefnu að Hæstiréttur myndi ein-
faldlega dæma þessi lög ólögmæt.
Auknar kröfur um heiðarlega og
löglega stjórnarhætti, sem hafa
góðu heilli farið vaxandi með þjóð-
inni í kjölfar áðumefndra lagabóta,
gera Hæstarétti auðveldar fyrir en
áður í því að segja Alþingi til í lög-
gjafarstarfi með dómum sínum.
Veita ber sérstaklega athygli
þeim orðum prófessors Sigurðar
Líndal: „Að illkleift sé að hrófla við
því efni (búmarkinu) eftir jafn lang-
an tíma og iiðinn er.“
Augljóst má vera, að slík rök-
semdafærsla eða „logik“ sæmir
ekki háskólaprófessor. Ólög, sem
staðið hafa rúman áratug, verða
ekki lögleg, þótt þau hafi náð þeim
aldri.
Sú spurning brennur nú heitast
hversu lengi á að dragast að þessi
glórulausu ólög verði borin undir
Hæstarétt íslands.
Höfundur er lögmaður.
SKOÐANASKIPTI
geta tekið nokkum
tíma á yfirfullum síð-
um Morgunblaðsins.
Til að lesendur haldi
þræði er upprifjun því
stundum nauðsynleg
og svo er nú:
Hinn 1. mars skrif-
aði Sigurjón Baldur
Hafsteinsson greinina
Glansmyndir fyrr og
nú sem meðal annars
mátti skilja svo að ís-
lendingar hefðu alla
sína tíð verið að búa
til um sig goðsagnir
og glansmyndir. Til
mótvægis hrósaði
hann þáttum Baldurs Hermanns-
sonar Þjóð í hlekkjum hugarfars-
ins. Hinn 14. mars skrifaði ég
greinina Goðsögn um glansmynd
og spurði hvar væri að finna glans-
myndir af íslensku þjóðinni frá
1300 til 1900. Auk þess benti ég
á lélega sagnfræði Baldurs. Hinn
21. mars skrifaði Siguijón greinina
Goðsögur sem réttlæting og kveðst
ekki hafa átt við glansmyndir frá
fyrri öldum, heldur í samtímanum.
Með því var spurningu minni í
rauninni svarað.
Hinn 9. apríl sendi Baldur mér
nokkur hjartnæm blessunarorð sem
engu er við að bæta. En söguskýr-
ingar hans fá sömu einkunn og
áður. Daginn eftir birti svo Vil-
hjálmur Órn Vilhjálmsson greinina
Pirringur dansks blaðamanns þar
sem hann tekur undir ýmislegt í
greinum Siguijóns, auk þess sem
hann ítrekar gamalkunna og rót-
gróna andúð sína á ýmsu því sem
mörgum íslendingum er kært.
Enda þótt Siguijón
hafi þegar svarað upp-
haflegri spurningu
minni, vil ég gjarnan
spyija hann um fleira
því ég tel að hér sé
ekki ómerkilegt mál á
ferðinni og við hann
megi ræða á vitrænum
nótum. Gallinn er sá
að hann hefur ekki
ennþá sett mál sitt al-
veg nógu skýrt fram.
Ég held það sé affara-
sælla að spyija beint,
heldur en vera með
getgátur, jafnvel þótt
Vilhjálmur kalii það
„hlekkjuð viðbrögð
gamla skólans" að leita svara, sem
ég kalla blátt áfram heiibrigða
skynsemi. Rýmis vegna verður samt
að láta fáar spurningar nægja í
einu.
Mér er ráðlagt að horfa meira á
sjónvarp til að sjá glansmyndir ís-
lendinga af sjálfum sér, ekki síst
auglýsingar. Það þyrfti reyndar
helst að borga mér bankastjórakaup
fyrir að horfa á auglýsingar. Engu
að síður spyr ég:
1) Sýna eða skapa auglýsingar fyr-
irtækja sjálfsmynd þjóðar?
2) Eru meðal heimildamynda tald-
ar áróðursmyndir ætlaðar
ferðafólki? Gerir ekki ferða-
þjónusta allra landa slíkar
myndir með gróðavæntingar í
huga? Auglýsa Grikkir til dæm-
is rykið í Aþenu?
3) Hvaða aðrar myndir hafa eink-
um sýnt glansmynd af þjóðinni?
4) Það er vissulega íhugunarverð
tilgáta að glansmyndir „þjóni
hlutverki réttlætingar á
Er yfirleitt til, spyr
--->----------------------------
Arni Bjömsson, ein-
hver einhlít sjálfsmynd
þjóðarinnar?
óbreyttri sjálfsmynd". Væri
hægt að sjá dæmi um þetta, ís-
lensk eða erlend?
5) Hvar hefur sú hugmynd verið
viðruð að íslendingar væru öðr-
um þjóðum hæfari sem leiðtogar
á alþjóðavettvangi?
Nú er þess að geta að margt
annað birtist um land og þjóð í
sjónvarpi, ekki síst í fréttum sem
aðrir en börn horfa þó meira á en
auglýsingar og heimildarmyndir.
Og þar er ekki allt fagurt að sjá
og heyra:
Landið er stöðugt að fjúka burt
og landsmenn ganga illa um það.
Sveitir landsins fara unnvörpum í
eyði. Sjávarútvegur er sífellt í þann
veginn að eyða fiskstofnunum.
Spilling fer vaxandi í rekstri fyrir-
tækja. Kunnáttu í móðurmálinu
hrakar, ekki síst meðal langskóla-
genginna. Menn þekkja upp til hópa
mun betur útlendar teiknisögur og
kvikmyndahetjur en íslendingasög-
ur. Kvartað er um hrakandi þjón-
ustu í heilbrigðis- og menntamálum.
í vöxt fer fíkniefnavandi og ofbeldi
innan heimilis og utan. Ráðherrar,
alþingismenn, kirkjunnar þjónar og
verkalýðsforingjar kvarta sáran
undan því að almenningur beri tak-
markaða virðingu fyrir þeim.
Skyldu þessar daglegu fréttir
eiga minni þátt í að skapa þjóðinni
sjálfsmynd en rómantískar auglýs-
ingar og „heimildarmyndir"? Og er
yfírleitt til einhver einhlít sjálfs-
mynd þjóðarinnar? Á að taka mark
á þeirri fullyrðingu Vilhjálms, að
úr því þjóðin mótmæli ekki glans-
myndum auglýsenda í sjónvarpi, þá
hljóti þær að vera sjálfsmynd henn-
ar? Fer þetta ekki nokkuð eftir sála-
rástandi hvers og eins? Það er alltj-
ent að miklu leyti sálrænt atriði
hvort mönnum fínnst veðrið vont
eða gott.
Sumum finnst raunar alltof mik-
ið um neikvæðar fréttir. Það virðist
þó fara enn meira í taugarnar á
öðrum, ef einhver lætur í ljósi að
sér þyki vænt um landið sitt og
hafí unun af að kynnast því eða
hafi gaman af móðurmáli sínu og
öðrum menningararfi þjóðarinnar.
Þá er hann óðar sakaður um þjóð-
rembu. Fyrsta desember 1995 hélt
Matthías Johannessen ritstjóri há-
tíðarræðu á stofnfundi hollvinasam-
taka Háskólans. Hann ræddi þar
einkum um íslenskan menningararf
og þá gæfu sem íslendingar hefðu
borið til að velja góð áhrif úr er-
lendri menningu þótt varast bæri
að láta hana gleypa sig.
Ekki leið á löngu áður en birtist
blaðagrein þar sem Matthíasi var
úthúðað fyrir þjóðrembu. (Alþýðu-
blaðið 30. jan. og 1. feb. 1996).
Getur einhver útskýrt fyrir mér
orsakir þvílíkrar ofurviðkvæmni?
Höfundur er þjóðháttafræðingur.
Tjáum okkur skýrt
Árni
Björnsson
Vð val á salernispappír hættir okkur um of til
að láta verðið ráða kaupunum. Það er oftast á
kostnað þægind-
Lotus rífnar
anna því þegar ekki
hvar sem er
upp er staðið ...........
snýst málið um gæði.
Lotus er þægilegur og endingargóður salernis-
pappír. Hann er mýkri og sterkari en aðrar
ódýrari tegundir og er því drýgri fyrir vikið.
^ ^nu m/
wum
Prófaðu Lotus -
iottveau