Morgunblaðið - 16.07.1997, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 16. JÚLÍ 1997 17
ERLENT
Tveir fórust
er brú
hrundi
ÁSTRALSKT íþróttafólk heldur
sér dauðahaldi í grind brúar
sem hrundi á ísraelskum íþrótta-
leikvangi á mánudagskvöld.
Tveir biðu bana og að minnsta
kosti 66 slösuðust.
Atburðurinn varð skömmu
áður en setningarhátíð Macca-
biah-leikanna, sem eru alþjóðleg
íþróttahátíð gyðinga, hófst, og
voru Ástralirnir að ganga yfir
brúna er hún hrundi. Vitni sögðu
að um eitt hundrað manns hefðu
verið á brúnni er slysið varð.
Þrátt fyrir slysið ákváðu
*
í Israel
skipuleggjendur leikanna að
halda setningarathöfninni
áfram, eftir að hafa ráðfært sig
við lögreglu og embættismenn.
Blaðið Jerusalem Post greindi
frá því í gær að forsætisráð-
herra ísraels, Benjamin Net-
anyahu, hafi verið viðstaddur
opnunarhátíðina, og er honum
bárust fregnir af því að fólk
hefði beðið bana hafi hann farið
þess á leit að hátíðin yrði stöðv-
uð. Leikunum var frestað um
einn sólarhring, og hefjast því
í dag.
Kirkjuþing ensku biskupakirkjunnar
Umræða um samkyn-
hneigð veldur deilum
Jórvík. Reuter.
FLEIRI en 300 prestar yfirgáfu í
fússi kirkjuþing ensku biskupakirkj-
unnar á mánudag þegar til stóð að
taka umræðu um samkynhneigð
innan kirkjunnar á dagskrá.
Fyrir utan þingstaðinn í Jórvík
hafði safnazt saman hópur samkyn-
hneigðra leikmanna sem söng sálma
og hélt uppi borða sem á stóð: „Við
biðjum fyrir umburðarlyndri kirkju."
Umræðan, sem var á dagskrá á
fjórða degi hins árlega kirkjuþings,
stefndi í að valda enn meiri deilum
en þegar árið 1992 var tekin um
það ákvörðun að leyfa kvenmönnum
að taka prestvígslu.
David Gerrard, erkidjákni í Lond-
on (sem er kirkjulegur embættis-
maður næstur biskupi að tign), kom
umræðunni af stað með eigin álykt-
unartillögu, sem ber titilinn „Mál-
efni mannlegs kynferðis" og fylgir
í kjölfar samnefndrar biskups-
skýrslu frá árinu 1991. Skýrslan
lagði blessun yfír samkynhneigð
meðal leikmanna kirkjunnar en ekki
meðal lærðra.
Sterkur minnihluti innan ensku
biskupakirkjunnar, sem samtals um
80 milljónir manna víða um heim
tilheyra, álítur samkynhneigð vera
synd sem ekki beri að umbera.
Séra Richard Kirker, talsmaður
„samtaka kristinna homma og lesb-
ía“ í Bretlandi, áætlar að fjöldi sam-
kynhneigðra meðal vígðra starfs-
manna biskupakirkjunnar sé um
2.000. Samtökin birtu á sunnudag
niðurstöður könnunar, sem gerð var
meðal 1.200 presta. Þær leiddu
meðal annars í ljós, að 37 biskupar
hefðu leyft samkynhneigðum að
þjóna prestaköllum, þótt þeir vissu
að slíkt bryti í bága við reglur kirkj-
unnar.
Reuter
Flóð hafa kostað
hundrað manns
lífið í Kína
Peking. Reuter.
AÐ MINNSTA kosti 100 manns
hafa látið lífið í flóðum í austur-
og suðurhluta Kína það sem af er
júlí og loka hefur þurft 10.000
námum og verksmiðjum í tveimur
héruðum.
Flóð vegna úrhellis hafa orðið
til þess að framleiðslu hefur verið
hætt í 3.000 námum og verksmiðj-
um í héraðinu Jiangxi. Tjón hefur
orðið á 340.000 hekturum ræktaðs
lands í héraðinu, 26.000 hús hafa
eyðilagst og 482 km flóðgarðar
skemmst.
7.100 verksmiðjum hefur verið
lokað í Zhejiang og áætlað er að
tjónið sem orðið hefur í héraðinu
nemi andvirði 25 milljarða króna.
41.000 hús hafa hrunið og flætt
hefur yfir 267.000 hektara ræktaðs
lands.
Rúmlega 10 milljónir manna
hafa orðið fyrir barðinu á flóðunum
í héruðunum tveimur.
Miklir þurrkar hafa hins vegar
verið í norðurhéruðum Kína og er
óttast að þeir geti valdið uppskeru-
bresti. Fyrstu tíu dagana í júlí
hafði hitinn aukist um 2-3 stig í
mörgum héruðum norðurhlutans
og úrkoman minnkað um 50-90%
miðað við sama tíma í fyrra. Úr-
koman í stórum hluta suðurhérað-
anna var hins vegar tvisvar til
fimm sinnum meiri en á sama tíma
í fyrra.
Fyrrum forsætisráðherra írlands biðst afsökunar á tilraun tii yfirhylmingar
Belfast. Morgunblaðið.
Þáði greiðslur frá
þekktum við-
skiptajöfri
hvort Ben Dunne, fyrrum stjórn-
arformaður Dunnes-verslan-
anna, hafi einn veitt Haughey
fjármagnsaðstoð eða hvort
Haughey hafi frá fyrstu tíð ver-
ið í vasa efnaðra viðskiptajöfra
og hvort það hafi nokkurn tíma
haft áhrif á embættisfærslur
hans. Svo mikið er víst að
stjórnarandstaðan á írska þing-
inu hefur farið fram á rannsókn
á embættisfærslum hans í gegn-
um tíðina. Þetta mál er allt hið
vandræðalegasta fyrir Bertie
Ahern forsætisráherra því á
byrjendaárum hans í stjórnmál-
um var Haughey hans velgjörð-
armaður í Fianna Fáil-flokknum.
Ahern hefur hins vegar lofað því
að ekkert verði til sparað til að
þegar hann seinast veitti
Haughey fjárhagsaðstoð, hafi
það einungis komið til af því
að honum fannst ekki sæmandi
að forsætisráherra ætti við
persónuleg vandamál að stríða.
Dunne virðist ekki hafa farið
fram á neinar fyrirgreiðslur
gegn rausnarlegum gjöfum
sínum en reyndar er mat
manna það að Dunne hafi ekki
alltaf verið stöðugur á geði.
Hann ánetjaðist eiturlyfjum á
níunda áratugnum, lenti í
hneykslismálum og var á end-
anum bolað út úr fjölskyldufyr-
irtækinu af systkinum sínum.
Þar eiga upptök sín þær upp-
ljóstranir sem nú koma fram
komast að því Dunne-systkinin komu auga á ýmsar
Haughey
CHARLES Haughey, fyrrum forsætisráð-
herra írlands, baðst í gær afsökunar á að
hafa tekið við greiðslum upp að 1,3 milljón-
um írskra punda (rúmlega 130 milljónir ís-
lenskra króna) frá Ben Dunne, vel þekktum
viðskiptajöfri. Haughey játaði í síðustu viku
að hafa tekið fé á meðan hann gegndi emb-
ætti forsætisráðherra. Hann sat í gær fyrir
svörum hjá sérstakri rannsóknarnefnd og
baðst þar afsökunar á að hafa reynt að
hylma yfir að hafa tekið við peningunum.
Haughey greindi skattayfirvöldum ekki frá
þessum greiðslum og hann var því í raun
að svíkja undan skatti á meðan hann gegndi
æðsta embætti í írsku þjóðlífi. Loks hefur
Haughey reynt að hylma yfir allt saman og
neitaði reyndar allt fram í síðustu viku öllum
ásökunum.
Netið tók þá hins vegar að þrengjast um
Haughey og hann breytti loks sögu sinni,
sagðist hafa tekið við peningum en að hann
hefði ekki vitað hvaðan greiðslurnar komu.
Þetta hefur nú verið afhjúpað sem ósannindi
því Haughey var ljóst strax árið 1993 hvað-
an peningarnir komu. Haughey færði síðan
sögu sína enn frekar í stílinn á mánudag í
síðustu viku þegar hann sagði að líklega
hefðu umræddar greiðslur komið frá Dunne
eftir allt saman en nú á miðvikudag gafst
Haughey loks upp og viðurkenndi allt. Með
atburðum síðustu daga er óhætt að segja
að skuggi hafi fallið yfir fjörutíu ára litríkan
stjórnmálaferila Haugheys.
Reyndar hafa slúðursögur jafnan um-
kringt lífsferil Haugheys, sem þrívegis hefur
gegnt embætti forsætisráðherra. Mörgum
hefur þótt undarlegt hvernig opinber starfs-
maður gat haldið úti lifnaðarhætti eins og
þeim sem Haughey hefur stundað í gegnum
tíðina. Hann á stóra landareign í nágrenni
Dublin auk heillar eyju á vesturströndinni,
glæsibíla og skútu. Áðspurður hefur Haug-
hey ávallt haldið því fram að laun sín sem
forsætisráðherra dygðu til að greiða fyrir
lífsstíl þennan. Nú spyija hins vegar margir
sannleikanum og að ekki komi til greina að
hylma yfir með nokkrum manni sem framið
hefur slík siðgæðisbrot.
Gjafmildur auðjöfur
Rannsókn sú sem nú hefur rakið þessa
slóð til Charles Haughey var annars sett á
laggirnar til að rannsaka greiðslur Bens
Dunne til stjórnmálamanna eftir að ráðherra
í síðustu ríkisstjórn neyddist til að segja af
sér. Dunne virðist hafa verið gjafmildur með
eindæmum og segir sjálfur að árið 1991,
óvenjulegar greiðslur í reikningum sem Ben
Dunne lét eftir sig og hófu þau þegar að
grennslast fyrir um þessar greiðslur.
Langur stjórnniálaferill
Charles J. Haughey komst fyrst til veru-
legra metorða á sjöunda áratugnum sem
ráðherra í ríkisstjórn Fianna Fáil undir for-
sæti Seans Lemass, tengdaföur Haugheys.
Lemass hætti þátttöku í stjórnmáium 1966
og var þá rætt um Haughey sem vænlegan
arftaka en flokkadrættir í Fianna Fáil réðu
því að samkomulag gat ekki náðst um þenn-
an harðvítuga stjórnmálamann sem formann
flokksins. Haughey átti sjálfsagt von á því
eins og aðrir að málamiðlunarkandídatinn
Jack Lynch myndi ekki endast lengi í emb-
ætti en reyndin varð sú að Haughey hóf nú
hálfgerða eyðimerkurgöngu í írskum stjórn-
málum sem fól meðal annars í sér brottrekst-
ur Haugheys úr ríkisstjórn árið 1970. Á
þeim tíma stóðu ólæti á Norður-írlandi sem
hæst og írski lýðveldisherinn IRA, sem hafði
sofið þyrnirósarsvefni síðan árið 1962, kom
fram á sjónarsviðið á ný, fyrst undir því
yfirskini að vernda kaþólikka en síðar sem
samviskulaus hryðjuverkasamtök. Samtokin
þurftu hins vegar í upphafi að afla sér vopna
og þar sem mikil samúð ríkti sunnan landa-
mæra írlands með aðstæðum kaþólikka um
þetta leyti urðu ýmsir til að svara kallinu.
Enginn átti þó von á að mikils ráðandi stjórn-
málamenn ættu hlut að máli og það þótti
því mikið hneyksli þegar grunur beindist að
fjármálaráðherranum Haughey og landbún-
aðarráðherranum Neil Blaney. Voru þeir
sakaðir um að hafa á ólöglegan hátt aðstoð-
að IRA við að smygla vopnum inn í landið.
Lynch sá þann kost einan að reka félagana
úr ríkisstjórn og héldu þá flestir að stjórn-
málaferill Haugheys væri á enda.
Litríkur ferill
Svo var þó ekki. Haughey var sýknaður
af öllum ásökunum og hóf nú að styrkja stöu
sína á ný í Fianna Fáil með góðum árangri
því þegar Lynch lét af völdum árið 1979 var
það Haughey sem náði kjöri en ekki valinn
eftirmaður Lynch. Haughey var leitogi Finna
Fáil í 13 ár, 1979-1992, og forsætisráðherra
írlands á árunum 1979-1981,1982 og 1987-
1992 og þótt flokksmenn hans tækju sig á
endanum til og boluðu honum frá völdum var
öruggt að Haugheys yrði minnst sem eins
af litríkustu stjórnmálamönnum írlands.
Hætta er nú á að hans verði aðallega minnst
fyrir það hneyksli sem uppljóstranir undanfar-
inna daga hafa valdið.