Morgunblaðið - 16.07.1997, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 16. JÚLÍ 1997 23
AÐSENDAR GREINAR
Gott er að hafa gler í skó
þá gengið er í kletta ...
SAMTOKIN Lífsvog hafa nú
hátt á þriðja ár tekið á móti
kvörtunum fólks er telur sig
hafa orðið fyrir mistökum
eða slæmri meðferð í heil-
brigðisþjónustu. Á þessum
tíma hafa kvartanir í garð
þjónustu Tryggingastofnun-
ar ríkisins, undantekningalít-
ið fylgt með í hver|.u máli.
Misvísandi upplýsingar og
höfnun um bætur til handa
sjúklingum er spurst hafa
fyrir um greiðslur úr sjúklin-
gatryggingasjóði, er Land-
læknir bendir á í óhappa- og
mistakamálum, hafa komið
sjúklingum mjög á óvart.
Einnig hafa vandkvæði verið
í því fólgin að fá úr því skorið,
hvaða prósentutölulega örorku við-
komandi einstaklingur sæti uppi
með til lífstíðar.
Tímabundið mat hefur til dæmis
sífellt verið framlengt þótt forsenda
þeirra hinna sömu fyrir endanlegri
matsgerð, geti á stundum verið
þröskuldur þess að viðkomandi
geti hafist handa við að sækja rétt
sinn í einkamálarekstri gegn starf-
andi lækni með einkastofu. Einka-
stofurekstur lækna er nefnilega
ekki tryggingaskyldur, samkvæmt
almannatryggingalögunum, hvað
varðar mistök er kunna að verða í
aðgerðum á sjúklingum þar. Samt
sem áður er þjónusta þessi hluti
af heilbrigðisþjónustu og starfandi
læknar í einkastofurekstri margir
einnig starfsmenn ríkisins á sjúkra-
stofnunum hins opinbera í hluta-
störfum.
Fundað með
forstjóra í apríl sl.
Fulltrúar Lífsvogar áttu fund
með forstjóra Tryggingastofnunar
í apríl sl. þar sem honum voru
kynntar kvartanir yfir þjónustu
stofnunarinnar ítarlega. Forstjór-
inn sagðist myndu senda sam-
tökunum til dæmis matsstaðla við
gerð örorkumats, er kynni að varpa
ljósi á grundvöll þann er möt þessi
byggjast á, hvað varðar kvartanir
yfir mismunandi prósentutölu ör-
orkumats milli einstaklinga. For-
stjóranum voru þá einnig kynntar
kvartanir yfir vinnubrögðum, þ.e.
nær ómögulegt virtist vera að ná
í þá lækna er hefðu með örorku-
matsgerð að gera í málum
fólks. Fólk hefur mátt taka
við vægast sagt slæmri
þjónustulund af hálfu
ákveðinna lækna, svo mjög
að viðkomandi hefur gengið
á brott allt að því niðurbrot-
inn. Ástæða auglýsinga
Lífsvogar eftir fólki, er hefði
þurft að greiða fyrir örorku-
mat var einfaldlega sú að
kanna hvort og þá hve stór
hópur fólks, hefði hitt lækna
Tryggingastofnunar, er
taka að sér örorkumat gegn
gjaldi fyrir tryggingafélög
hjá Tryggingastofnun
vegna þessa. Lífsvog vildi
fá úr því skorið að einka-
þjónusta þeirra hinna sömu bitnaði
ekki á þeirri almannaþjónustu er
þeir hinir sömu höfðu tekist á hend-
ur, en stofnunin sjálf hafði ekki
getað svarað þeim spurningum, á
nokkurn hátt. Sjúklingar er hafa
lent í læknamistökum á einkastof-
um lækna þurfa að fara dómstóla-
leiðina til þess að sækja rétt sinn
eins og staðan er í dag. Forsenda
málshöfðunar er, eins og áður
sagði, sú að mat á orkutapi viðkom-
andi vegna mistakanna liggi fyrir
endanlega. Sjúklingar skilja ekkert
í því að starfsmenn Trygginga-
stofnunar, læknar þar, taki af þeim
tugi þúsunda, ásamt því að starfa
hjá stofnuninni, en þetta fólk telur
sig réttilega eiga að fá þjónustu
sem slíka ókeypis, eftir að hafa
tekið afleiðingum læknamistaka,
en ónýt almannatryggingalög og
viljaleysi alþingismanna til þess að
breyta þeim hinum sömu lögum,
er ástæða þessa misréttis, en hvorki
Tryggingastofnun, tryggingaráð,
né tryggingayfirlæknir hafa séð
ástæðu til þess að beita sér fyrir
Fulltrúar Lífsvogar
áttu fund með forstjóra
Tryggingastofnunar í
apríl, segja þær
Guðrún María
Oskarsdóttir og
Asdís Frímannsdóttir.
Honum voru kynntar
kvartanir ítarlega.
að breyta, enda kostað umfram
peningaútgjöld.
Tryggingaráð
Nákvæmlega fyrir ári voru
tryggingasvikarar afhjúpaðir, en
þá hafði tryggingaráð metið þá
hina sömu til örorku, þótt forsend-
ur væru ekki fyrir slíku. I forustu-
grein í DV þann 13. júlí segir um
það mál:
„Mál þetta varpar ljósi á frum-
stætt og séríslenskt ástand í
ÞAÐ LÆTUR að lík-
um, að ijáriög eru einn
helsti vegvísir sitjandi
ríkisstjórnar til þeirrar
áttar, sem hún telur
best henta í rekstri
þjóðfélagsins.
Ekki verður dregið í
efa að fjárlög eru unnin
„af þeim einlæga
ásetningi, að setja
þjóðarhagsmuni öðrum
kröfum ofar,“ eins og
Davíð, forsætisráð-
herra, komst einhverju
sinni að orði í stefnu-
ræðu sinni.
Í íslenskum ríkis-
rekstri er það athyglis-
vert að hann hlýtur að verða miklu
óhagkvæmari, miðað við höfðatölu,
heldur en annars staðar þekkist! í
því sambandi _er augljóst, að dverg-
ríki eins og ísland, sem ætlar að
halda uppi eðlilegum samskiptum á
alþjóða vettvangi, verður ótrúlega
hart úti, miðað við fólksijölda. Sem
dæmi má nefna að einn sendimaður
þjóðarinnar á alþjóða ráðstefnu er-
lendis kostar hvern íslenskan skatt-
greiðanda það sama og það kostar
Svía að senda 30 fulltrúa!
Þá má benda á að miðað við tölu
alþingismanna á íslandi ættu ná-
grannar okkar að hafa:
Danir 1.260 þingmenn,
Norðmenn 945 þingmenn,
Svíar 1.890 þingmenn,
Englendingar 11.125 þingmenn.
Gefur þetta ekki nokkra hugmynd
um það, að heildarskattgreiðslur á
íslandi hljóta að vera mjög háar?
Þarna má vafalaust hagræða út-
gjöldum, enda ljóst að sumar ríkis-
stofnanir hafa leikið nokkuð lausum
hala í fjárútlátum ríkisins!
Þeir þættir ríkisútgjalda sem
varða heilbrigðisþjón-
ustu og menntamál
eru fráleitt hlutfalls-
lega dýrari hér en ann-
ars staðar, en útgjöldin
eru þar væntanlega í
beinu hlutfalli við
fjölda notendanna. Þar
verður því ekki miklu
um þokað, án þess að
það komi niður á þegn-
unum.
En hvar er þá hægt
að þagræða, hvar?
Ég held að það velk-
ist enginn í vafa um
það, að núverandi
stjórnendur hafa séð
að minnsta kosti eina
leið, og nýtt hana af mikilli natni.
Á undanförnum árum og mánuð-
um hafa fjölmargir talsmenn elli-
og örorkulífeyrisþega rætt þessa
sparnaðarleið ríkisstjórnar af festu
Þeir sem hafa skilað
langri starfsævi til
samfélagsins ættn, að
mati Ingólfs Aðal-
steinssonar, að njóta
skattleysis, nema um
hátekjur sé að ræða.
og hreinskilni og stutt mál sitt skýr-
um rökum, sem ég hefi hvergi séð
hrakin. Þeir hafa ítrekað bent á að
stjórnvöld hafa aftur og aftur skert
þann auma hlut, sem ellilífeyrisþeg-
um og öryrkjum er ætlaður til fram-
færis.
Enda verður ekki annað séð en
algjört varnarleysi þessara aðila
gagnvart stjórnvöldum sé frumor-
sök þess, að þeir fá ekki að njóta
jafnréttis við aðra þegna. Augljóst
er að þeir munu ekki geta stofnað
neinni atvinnugrein þjóðarinnar í
hættu með verkföllum!
En er það göfugmannlegt að láta
ellihruma og sjúka gjalda þess, að
þeir eru ekki lengur gjaldgengir í
lífsbaráttunni?
Benda má á þá staðreynd, sem
ég hefi ekki séð mótmælt, að ellilíf-
eyrisþegar dagsins í dag eru þeir
þegnar, sem eiga drýgstan þátt í
því að byggja upp það velferðar-
þjóðfélag, sem við njótum. Þetta
er sú kynslóð, sem hefir unnið tvö-
faldan vinnudag. Þetta er kynslóð-
in, sem hefir haft forgöngu um
lagningu hringvegar, lögn raf-
magns inn á hvern sveitabæ, virkj-
un fallvatna eftir þörfum, lögn hita-
veitu inn í 85% alls húsnæðis lands-
manna. Hún hefir keypt skipastól
og flugflota, sem stærri þjóðir gætu
verið stoltar af!
Þetta er kynslóð, sem ætti með
réttu að vera heiðursborgarar þess-
arar þjóðar og njóta algjörs skatt-
leysis, nema um hátekjur væri að
ræða. Þá vil ég ennfremur minna
á að það hlýtur að teljast óréttlæti
að skattleggja lífeyri tvisvar eða
öllu heldur þrisvar! Ég minnist þess
að viðurkennt var af núverandi fjár-
málaráðherra að lífeyrisgreiðslur
hefðu verið tvískattaðar, og til þess
að leiðrétta það ranglæti voru 15%
framlags lífeyrissjóðs skattfrí. En
Adam var ekki lengi í Paradís, þetta
var afnumið eftir eitt ár! Þá er þriðja
skattlagningin sú, að ellilífeyrir al-
mannatrygginga er stórlega skertur
til þeirra, sem taka lífeyri úr sínum
eigin lífeyrissjóði, sjóði sem þeir
hafa byggt upp með greiðslum af
Iaunum sínum allan sinn starfsald-
ur.
Aftur á móti er fjöldi stóreigna-
manna, sem aldrei hafa greitt eyri
í lífeyrissjóð, en safnað arðbærum
eignum annarsstaðar, en fá nú
greiddar allar uppbætur ellilífeyris
almannatrygginga.
Ég ætla ekki að endurtaka fleiri
atriði, sem talsmenn ellilífeyrisþega
hafa ítrekað bent á, ég vil þó undir-
strika að mér finnst með ólíkindum
hvernig stjórnvöldum hefir æ ofan
í æ tekist að skerða þann rýra hlut,
sem örorku- og ellilífeyrisþegum er
skammtaður.
Ellilífeyrisþegar hafa unnið þjóð-
inni allt það gagn, sem þeir mega
- nú eru þeir einskis nýtir - og
þar með lenda þeir á ruslahaug
þjóðarinnar!
Öryrkjum og ellilífeyrisþegum er
það vel ljóst að kveinstafir þeirra
vekja ekki ráðamenn til neinna
raunhæfra aðgerða til bættra lífs-
kjara.
En ekki er öll nótt úti - þeir
hafa ennþá kosningarétt - og ekki
kæmi mér á óvart þótt einhveijum
dytti í hug í kjörklefanum tilsvar
Hallgerðar, þegar Gunnar bað hana
um lokk úr hári sínu, til þess að
nota í bogastreng sinn.
„Þá skal ek nú,“ segir hon,
„muna þér kinnhestinn, ok hirði ek
aldri hvárt þú verr þig lengur eða
skemr.“
Höfundur er fyrrverandi forstjóri
Hitaveitu Suðurnesja.
Þankar um ríkisútgjöld
o g ellilífeyrisþega
Ingólfur
Aðalsteinsson
stjórnkerfi landsins. Þar eru at-
vinnulitlir aumingjar á framfæri
stjórnmálaflokka enn í stórum stíl
skipaðir í ráð og stjórnir til að
ráðskast með almannafé og mis-
nota það eins og dæmi Trygginga-
stofnunar sýnir. Ef mál þetta
kæmi upp í alvöruríki á borð við
Bandaríkin, sæti tryggingaráð í
heild og forstjóri stofnunarinnar á
bak við lás og slá. En við lifum
því miður í einskonar Kard-
imommubæ, þar sem stjórnmála-
flokkar komast upp með nánast
hvað sem er vegna eymdar kjós-
enda.“ Lífsvog tók undir þessi orð
DV á sínum tíma og telur þau eiga
við enn, nú ári seinna, ekki hvað
síst nú er komið er fram að trygg-
ingayfirlæknir stendur fyrir einka-
fyrirtæki í örorkumatsgerð en full-
trúar Lífsvogar hafa ekki fundið
símanúmer þess fyrirtækis í sinni
símaskrá. Læknirinn tekur fram í
grein sinni „Ófrægingarherferð
Lífsvogar" að ýmsir læknir, m.a.
læknar Tryggingastofnunar, annist
mat fyrir tryggingafélögin. Lífsvog
hefur ritað landlækni og ráðherra
heilbrigðis- og tryggingamála bréf
er inniheldur fyrirspurn um faglega
og hagsmunalega skilgreiningu á
tilhögun mála þessara, einnig hefur
verið óskað upplýsinga í 10 liðum
frá Tryggingaráði. Hugleiðingum
tryggingayfirlæknis um „mútur“
er vísað til föðurhúsanna, enda
aldrei framborið, ásamt ýmsum
öðrum hugleiðingum er koma fram
í grein þessari, s.s. varðandi meinta
yfirtöku Lífsvogar á fréttastofu
Stöðvar 2, tortryggingar og fleira
í svipuðum dúr. Hugverk trygg-
ingayfirlæknis í grein þessari mun
geymt i safni Lífsvogar, sem sagn-
fræðileg heimild, um gang mála
þeirra er telja sig hafa orðið fyrir
læknamistökum á Íslandi.
Guðrún er formaður Lifsvogar og
Ásdís varaformaður.
Gmp
Plöstunarvélar
Skírteinis- og skjalaplast
á hagstæðasta verði,
Óbrigðul skjalavernd.
Otto B.Arnarehf.
ÁRMÚLA29, 108 REYKJAVÍK
SÍMI: 588 4699 • FAX: 588 4696