Morgunblaðið - 24.08.1997, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 24. ÁGÚST 1997 37
)
►
)
i
>
I
>
I
i
i
...
GRÍMUR SKÚLASON
NORÐDAHL
MARINÓ
KRISTJÁNSSON
+ Grímur Skúlason Norðdahl
fæddist á Úlfarsfelli í Mos-
fellssveit 18. mars 1909. Hann
lést 8. ágúst síðastliðinn á Land-
spítalanum og fór útför hans
fram frá Lágafellskirkju 18.
ágúst.
Elsku afi minn.
Eg veit ekki hvar ég á að byija
eða hvar ég á að enda nú þegar ég
kveð þig í síðasta sinn. Þú varst
besti afi sem nokkurt lítið barn get-
ur hugsað sér. Ég man svo vel heim-
sóknirnar tii þín í sveitina þegar ég
var lítil. Það var allt skemmtilegt
við þær, meira að segja leiðin sem
við keyrðum uppeftir, malarvegur
með aliskonar hæðum og hólum og
beygjum svo mann kitlaði í mag-
ann, alveg upp í háls og niður í
tær. Ég stóð alltaf aftur í á milli
framsætanna, og hló alla leiðina til
þín. Þú hafðir alltaf tíma til að vera
með mér, fórst með mig í Ijósið að
skoða dýrin, skoðaðir með mér
myndir, sagðir mér sögur uppi í
sófa og varst óþreytandi að leika
okkar skemmtilegasta leik, þegar
ég fékk að stökkva á þig og nota
alla mína krafta til að yfirbuga þig
en þú máttir bara nota aðra höndina
á móti mér. Samt verða þessir bar-
dagar helst bornir saman við að
mýfluga hafi ætlað sér að sigrast á
Esjunni. Þú sagðir mér sögur af líf-
inu í gamla daga, hvernig þú varst
alltaf að beijast í gegnum ofsafeng-
in óveður og syndandi í jökulám og
Vigdís amma þín vakti yfir ánum á
sumrin með tærnar vafðar í ull því
hún átti enga skó. Þú kenndir mér
að þekkja og þykja vænt um dýrin
og lífið í sveitinni. Hjá þér fékk ég
að fara á hestbak, leika mér í hlöð-
unni og hoppa í heyinu, sitja á hey-
vagninum og þvælast fyrir í hey-
skapnum, hlaupa um túnin, detta
ofan í skurð, drullumalla bakvið hús
og elta uppi hunda og kisur til að
gefa þeim mjólk og matarkex. Á
haustin fékk ég að fara með þér
að smala og þú kenndir mér að leika
á kindurnar til að láta þær hlýða
mér þó ég væri næstum því minni
en þær. Aldrei efaðist þú um að ég
spjaraði mig og þú hikaðir ekki við
að senda mig eina lengst upp á fjöll
til að ná í óþekkar kindur ef því var
að skipta. Óbilandi trú þín á mér
átti reyndar ekki bara við í smala-
mennsku, heldur í hveiju þvi sem
ég tók mér fyrir hendur og fyrir
það er ég þér eilíflega þakklát.
Ég á ótal minningar um þig, sem
eru þó ekki bundnar við neina sér-
staka atburði, heldur man þig bara
sitjandi í eldhúsinu á Úlfarsfelli að
drekka kaffi og borða kex, eða inni
í stofu með gleraugun á nefinu að
rýna í dagblöð og fara yfir greinar,
eða gangandi um túnin þín í sveit-
inni þéttur á velli, þungum, hægum
skrefum eins og maður gæti ímynd-
að sér að klettar eða ísjakar myndu
ferðast um ef þeir hefðu fætur. Ég
man eftir gríðarstóru, þykku hönd-
unum þínum, breiða nefinu þínu og
breiðu brosi í breiðu andliti, sterk-
legum skrokknum sem ekkert virtist
geta bitið á. Ég man þig standandi
úti á hlaði í bláköflóttri stutterma-
skyrtu hnepptri niður á gráhærða
bringu, gráum buxum og svörtum
stígvélum, grátt hárið bærist í gol-
unni og höfuðið ber við himinn. Þú
varst afi í sveitinni, sem myndaðir
órofa heild við túnið og fjöllin og
fuglana og allt hitt sem þar var að
finna. Það verður óneitanlega skrýt-
ið að koma í sveitina þína þegar þú
ert þaðan að eilífu horfinn. Mér
fannst þú alltaf svo óhagganlega
stöðugur og eilífur. Efnið í þér var
einhvernveginn svo massíft að það
var varla hægt að ímynda sér að
þú gætir mögulega verið í öðru
formi; að þú hefðir einhverntímann
verið lítill strákur eða að þú myndir
nokkurntímann rýrna og verða lasið
gamalmenni. Það var eins og þú
hefðir alltaf verið til og myndir allt-
af halda áfram að vera. En þannig
var það auðvitað ekki og ég átti
eftir að fylgjast með þér verða gam-
all og veikur, eða bara „latur“ eins
og þú sagðir sjáifur. Frá seinni tíð
man ég þig liggjandi uppi í rúmi,
svo óendanlega lítill og veikur að
mann verkjaði í hjartað, en þær
minningar eru ekki eins skýrar og
hinar. Eg vandist því aldrei að sjá
þig rúmliggjandi og máttvana, það
var svo andstætt þínu eðli, og ég
varð aldrei sátt við að ævi þín væri
að renna sitt skeið. Ég er ekki sátt
við það ennþá, því heimurinn var
þúsund sinnum betri, fallegri og
réttlátari meðan þú varst en nú eft-
ir að þú ert farinn.
Ég vona að mér hafi tekist að
sýna þér hversu mikið ég virti þig
og dáði en umfram allt hvað mér
þótti vænt um þig. Ég vona að þú
hafir vitað hvað ég var stoit og hrif-
in af því hvernig þú lifðir, en þá
list kunnir þú betur en nokkur ann-
ar sem ég hef þekkt fyrr og síðar.
Þegar ég var lítil dáði ég þig skilyrð-
islaust á minn barnslega hátt, en
það var ekki fyrr en ég komst til
vits og ára að ég sá hversu mikið
þú áttir virðingu mína skilið. Það
var ekki fyrr en ég fór að feta mig
í heimi fullorðinna að mér skildist
hversu erfitt það er að lifa svona
heiil og sannur eins og þú gerðir,
og hvað fáum tekst það. Þá fyrst
skildist mér í alvöru hversu einstök
manneskja þú varst og hvað ég var
heppin að fá að eiga þig fyrir afa.
Ég þakka þér fyrir allt sem þú
kenndir mér, sýndir mér og gafst
mér, skilyrðislausa væntumþykjuna,
hlýjuna og staðfasta trúna. Ég
þakka þér fyrir að leyfa mér að
kynnast ömmu í gegnum þig, fyrir
að sýna mér, með því hvernig þú
minntist hennar, hvernig raunveru-
leg ást er hvorki bundin við tíma
né rúm, að hún er yfir allt hafin,
hún umber öll smávægileg atvik,
mannlega bresti og mistök og nær
yfir gröf og dauða. Ég þakka þér
MINIMINGAR
fyrir kraftinn þinn og ástina á lífinu
og öllu sem lifir. Ég þakka þér eilíf-
lega fyrir allt. Viskan sem fólst í
öllu sem þú sagðir og gerðir mun
halda áfram að leiða mig í gegnum
lífíð eins langt og ég á eftir ólifað.
Elsku afi, hvíl í friði og blessuð
sé minning þín um aldir alda.
Þín dótturdóttir,
Sigrún.
Mánudaginn 18. ágúst 1997 fór
fram að Lágafelji útför Gríms
Norðdahl bónda á Úlfarsfelli að við-
stöddu miklu fjölmenni, sem vildi
með komu sinni votta hinum látna
heiðursmanni virðingu sína og þökk.
Sá sem þessar línur ritar var
nágranni Gríms í 25 ár og er óhætt
að segja að öll viðskipti og kynni
af Grími og hans heimili voru aðeins
á einn veg, einstaklega hlý og
ánægjuleg. Grímur vildi ölium gera
greiða og var alltaf jafn ljúfur og
hress heim að sækja.
Grímur hreifst mjög af hugsjón
Ungmennafélaganna og íþrótta-
starfinu í landinu og lét mjög til sín
taka í þeitn efnum enda mikill
íþróttamaður á yngri árum. Sérstak-
lega lagði hann rækt við íslensku
glímuna og bar mjög fyrir bijósti
að hún færi rétt og drengilega fram,
til þess að hún væri öllum keppend-
um til sóma og héldist í sínu rétta
formi til framtíðar.
Einnig hreifst hann mjög af öðr-
um íþróttum og gladdist mjög ef
landinn stóð sig vel, bæði hér heima
og á erlendri grund og bar hróður
íslands og æskunnar í landinu.
Þegar Jón Páll vann það mikla
afrek að verða sterkasti maður
heims og Hófí var fegursta kona
heims, orti Grímur eftirfarandi vísu,
en hann var mjög vel hagmæltur.
Árið sem þjóðin mín afrekin vann
ég ætíð í minningu geymi.
Við stóðum með veraldar
sterkasta rnanh
og stúlkuna fegurstu í heimi.
Grímur naut þess að búa búi sínu
á jörðinni þar sem vagga hans stóð
og sjá gróanda vorsins í þess orðs
fyllstu merkingu.
Hann naut þess að geta verið
heima allt til síðustu stundar og á
Skúli sonur hans einstakan heiður
skilinn fyrir alla sína nærgætni svo
og börnin hans öll og aðrir sem
kunnu að meta þennan heiðursmann.
Einnig talaði Grímur oft um og
dáðist að allri þeirri nærgætni sem
læknar og hjúkrunarlið sýndi honum
og öðrum.
Ég vil að lokum fyrir hönd okkar
hjónanna, barna okkar, svo og allra
þeirra fjölskyldna sem unnið hafa
hjá mér á Hamri öll þessi ár og
hann hefur reynst svo vel, og ekki
síst börnum, sem hændust mjög að
honum, því hann hafði alltaf tíma
tii að tala við þau á því máli sem
þau kunnu best að meta, þakka
samfylgdina.
Við kveðjum þig svo, Grímur
minn, og óskum þér Guðs blessunar
um leið og við vottum aðstandend-
um samúð okkar allra.
Kristinn Sveinsson.
+ Marinó Andrés Kristjánsson
fæddist á ísafirði 25. júní
1906. Hann lést á Sjúkrahúsi
Suðurlands 1. ágúst síðastliðinn
og fór útför hans fram frá
Hrunakirkju 8. ágúst.
Fyrir og eftir síðustu aldamót
bjuggu á árunum 1892-1929 hjónin
Halldór Magnússon og Rannveig
Jónsdóttir í Ásakoti í Biskupstungum.
Þá var það vorið 1913 að kom þang-
að til sumardvalar ekkjan Elínbjört
Hróbjartsdóttir sem misst hafði mann
sinn, Kristján G. Einarsson, í sjóinn
þá um veturinn frá fjórum ungum
börnum. í fylgd var með henni elsti
sonurinn, Marinó Andrés, 7 ára gam-
all.
Halldór Magnússon var þá maður
nær fímmtugu. Að gefnu tilefni vill
undirritaður geta þess, að hann
kynntist að nokkru í næsta nágrenni
þessum æruverða silfurhærða öld-
ungi á efri árum hans. í ellinni flétt-
aði hann reipi og gjarðir. Hann mundi
vel fyrri tíma frá yngri árum og bjó
yfir miklum fróðleik. Hann taldi þá
að versta sumar sem hann myndi,
hefði verið fyrr umgetna ár 1913, en
versti vetur 1880-1881 svo ekki
muni hafa komið annar slíkur síðan.
Þarna dvöldu þau mæðgin yfir sum-
arið. Það má gera sér í hugarlund
að Marinó litli hafi staðið við fótskör
þessa roskna manns og hlustað hug-
fanginn á frásögn hans. Að hans
sögn þótti þeim hjónum afar vænt
um drenginn og hélt hann líka tryggð
við þau á meðan bæði lifðu.
Að iokinni sumardvöl í Ásakoti sá
móðirin að þess var enginn kostur
að hafa drenginn með sér áfram.
Eina leiðin var að koma honum í fóst-
ur. En á Kópsvatni austan Hvítár í
Ytri-Hreppi bjó föðurbróðir hennar
Guðmundur Jónsson og kona hans
Valdís Bjarnadóttir. Elínbjört fór þess
á leit við Guðmund að taka drenginn,
honum þótti hann víst knálegur og
varð það að ráði. Síðan var hann flutt-
ur í laup á vaði yfir Hvítá þar sem
ævistarfið beið hans.
Jörðin Kópsvatn í Ytri-Hreppi er
fremur ofan til við miðja sveit. Hún
mun hafa verið talin með betri jörð-
um, að vísu ekki landstór en land
allt grasgefið, slægjur því fremur
góðar, snjólétt og hagasælt á vetrum,
fuglavarp mikið á vorin við Hvítá og
laxveiði til hlunninda á haustin. Bær-
inn stendur á lágum hól og þaðan
hallast landið til suðurs og austurs.
Útsýni er mikið til norðurfjalla, þar
sem Jarlhettur blasa við með hvítan
jökul að baki. Og hin lifandi náttúra
höfðaði fljótt til drengsins Nóa, eins
og fram kom í öllu hans lífsferli.
Ekki verður nú víst sagt að hann
hafi notið mikils fijálsræðis á æskuá-
rum, því að Guðmundur bóndi Jóns-
son var strangur, vildi hafa allt í föst-
um skorðum frá fornu fari. En árið
1936 var byggt íbúðarhús á jörðinni
og Marinó giftist Guðrúnu Guð-
mundsdóttur og hófu þau búskap
ásamt mági hans Jóni Guðmundssyni
og Maríu Hansdóttur. Marinó og
Guðrún eignuðust tvö börn, Valdísi
og Guðmund. Jörðinni ekki skipt fyrr
en árið 1945.
Marinó á Kópsvatni var tvímæla-
laust góður bóndi, þótt ekki hefði
hann stórt bú. Átti fallegar og vel
fóðraðar skepnur, glæsilega gæðinga
og var umtalaður hestamaður. Bú-
maður í fyllstu merkingu. En hann
var þó þar ekki allur þar sem hann
var séður. Hann var minnugur og
bar kennsl á margs konar fróðleik.
Það er ekki vegna sérstakra sam-
skipta _að þessar línur eru festar á
blað. Árið 1942 fluttist ég í þessa
sveit og gerðist bóndi í Hvítárholti. '
Fram að því höfðu fremur fáir flutt
hingað. Að hafa annað lag á búskap
en tíðkaðist í sveitinni var litið horn-
auga. Marinó á Kópsvatni var ekki
innfæddur Hreppamaður, en mun þó
hafa fundist aðferðir og stjórnmála-
skoðanir þessa sérlundaða aðkomu-
manns stinga í stúf við skoðanir og
venjur sveitunganna. Hann sagði
líka, að þeir sem ekki væru skepnu-
menn að innra eðli, ættu ekki að
vera bændur, jafnvel þótt þeir gætu
búið vel. Þeir ættu að stunda það sem
eðli þeirra og hneigð segði til um til
að geta notið sín. Marinó var að vissu
leyti einfari, tilsvör hans oft sérstæð
en enginn félagsmmálamaður. Hann
mun hvorki hafa sóst eftir því né
boðist það. Það er því hægara um
vik að minnast hans nokkrum orðum,
því að engin hætta er á að persónulýs-
ingin hverfi og kafni í upptalningu
nefnda- og félagsmálastarfa. Þá
sjaldan að við hittumst naut ég þess
að hlusta á frásagnir hans og hvað
hann var dómbær á menn og mál-
efni. En þegar eftir mig fóru að birt-
ast ritsmíðar eða bækur var eins og
það snerti streng innra með honum.
Þá varð honutn að orði: „Þessi maður
hefði aldrei átt að verða bóndi.“ -
En síðar er ég kom með bók mína,
Sköpun Njálssögu, taldi hann ekki
eftir sér að kaupa hana og tók við
fegins hendi. Og seinna þegar ég kom
og efni hennar barst í tal, kom hann
mér í opna skjöldu. Ég undraðist trútt
minni hans og dómgreind á fræðilegu
riti sem vart var hægt að telja fyrir
hvern sem væri. Þessi maður sem
fyrst og fremst var bóndi, hafði efnið
alveg á valdi sínu, sagði að bókin
hefði svo mikinn fróðleik að geyma
að kenna ætti hana í öllum skólum.
En svo komu minnisstæðustu orðin:
„Þú leggur sjálfan þig í allt sem þú
skrifar, þess vegna nærð þú þeim
áhrifum sem raun ber vitni.“ Ég var
nærri höggdofa. Þetta hafði enginn
sagt áður, og ég vissi það ekki sjálf-
ur. Var hér hinn aldurhnigni bóndb
að vísa mér veginn til sjálfsþekking-
ar? Hann fór að kenna vanheilsu síð-
ustu árin, en nú hefur illvígur sjúk-
dómur lagt þennan meira en níræða
öldung að velli. Hann komst þó ríð-
andi sl. haust í réttirnar í síðasta sinn
að hirða féð sitt. Þær eiga engan
betur við en hann þessar ljóðlínur
skáldsins: Knapinn á hestbaki er
kóngur um stund, kórónulaus á hann
ríki og álfur. (E.B.)
Sigurður Sigurmundsson
frá Hvítárholti.
LEIÐRÉTT
Rangt föðurnafn
RANGT var farið með föðurnafn
Hilmars Símonarsonar málara-
meistara, Víkurbakka 12, Reykja-
vík, í tilkynningu um 60 ára af-
mæli hans, sem er í dag, sunnudag-
inn 24. ágúst. Er beðist velvirðing-
ar á þessum mistökum. Eiginkona
hans, Pálína Imsland kirkjuvörður,
á 54 ára afmæli í dag og taka þau
á móti ættingjum og vinum í safn-
aðarheimili Breiðholtskirkju í dag
milli kl. 14 og 18.
- kjarni málvins!
OPIÐ HÚS í DAG FRÁ
kl. 13-15, BREIÐAVIK 27-29
Sýnum í dag 2ja og 3ja herb. íbúðir í þessu glæsilega
húsi sem er á fallegum útsýnisstað. Um er að ræða
íbúðir sem afhendast fljótlega fullbúnar með vönduðum
innréttingum að eigin vali, flísar á baði, þvottahúsgólfi
og íorstofugólfi en án gólfefna að hluta.
HELSTU KOSTIR:
* Aðeins 11 íbúða hus.
* Sérinngangur í allar ibúðir.
* Þvottahús í íbúðum.
* Fallegt útsýni.
* Rúmgóðar geymslu.
* Suðursvalir
* Húsið viðhaldsfrítt að utan.
* Stutt í falleg útivistarsvæði.
* Stutt á frábæran golfvöll.
STÆRÐIR 0G VERfi
* 2ja herb. 70 fm m/svölum.
Verð 5.950 þús.
* 3ja herb. 91 fm m/svölum.
Verð 7.250 þús.
AthlSérstaklega viljum við
benda á lítinn rekstrarkostnað
íbúða af þessu tagi þar sem
ekki er um að ræða stigahús
heldur sérinngang í hverja íbúð.
Sölumenn Gimli verða á staðnum
í dag með teikningar og allar
upplýsingar.
Byggingaraðili
Húsafl. sf.
og
Gimli fasteignasala,
sími 552-5099.
Y