Morgunblaðið - 09.11.1997, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 9. NÓVEMBER 1997 11
Skiptar skoðanir
um ávinning
Skiptar skoðanir eru á öllum stöðunum á miðfjörðum Austur-
lands um sameiningu Reyðarfjarðar, Neskaupstaðar og Eski-
fjarðar og færa menn mismunandi ástæður fyrir afstöðu sinni
eins og fram kemur í viðtölum við nokkra íbúa staðanna.
REYÐFIRÐINGAR virtust koma með opnum hug-a til kynningar-
fundarins en skemmtu sér þó misvel undir ræðuhöldunum.
að aka sfldarhratinu úr vinnslunni
til baka til Neskaupstaðar til
bræðslu.
Þessar deilur eru taldar eiga
þátt í því hve „frystihúsliðið“ á
Eskifirði er heitt í andstöðu sinni
við sameiningu sveitarfélaganna
þótt ókunnugir eigi sjálfsagt erfitt
með að sjá efnisleg rök fyrir þess-
ari tengingu. En þetta er dæmi um
ríkar tilfinningar sem geta haft
áhrif í svona kosningu. Málið hefur
ekki aðeins haft áhrif á yfirmenn
fyrirtækisins, minna hefur verið að
gera í bænum vegna
þess að sfldin fer á
land hinum megin
fjallsins og það ýtir
undir þá tortryggni
sem verið hefur
gagnvart stjórnend-
um Samherja og
Norðfirðingum.
Óttinn við að sá
stærsti gleypi hina
minni er líka áber-
andi á Eskifirði og
Reyðarfirði. Sérstak-
lega vegna hinnar
sterku stöðu Alþýðubandalagsins í
Neskaupstað. Sumir óttast að
Norðfirðingar muni fá meirihluta
bæjarfulltrúanna í sinn hlut. Aðrir
benda á að ef rétt raðast í bæjar-
stjórn með tilliti til íbúafjölda stað-
anna ættu Eskfirðingar og Reyð-
firðingar að vera þar með meiri-
hluta og gætu því myndað blokk
gegn hugsanlegum yfirgangi Norð-
firðinga.
Rök sameiningar
snúa til framtíðar
Smári Geirsson í Neskaupstað,
einn af forystumönnum sameining-
ar, furðar sig á vangaveltum um yf-
irgang Norðfirðinga. Hann segist
heyra það í Neskaupstað að þar
gagnrýni fólk forystuna fyrir að
ganga til sameiningar og eiga á
hættu að missa þann örugga meiri-
hluta sem Alþýðubandalagið hafi
lengi haft á staðnum. „Eg held að
það yrði skemmtilegt að lenda í
minnihluta, öðlast þá lífsreynslu
sem því fylgir,“ segir Smári nánar
spurður um þetta. „En ef sveitar-
stjómarmenn ætla að láta þrönga
flokkshagsmuni ráða þá er illa
komið íyrir þeim. Hlutverk þeirra
er að sjá um hagsmuni fólksins og
ef mögulegt er að efla svæðið verð-
ur það að ráða og flokkshagsmunir
að víkja. Annars verða menn ekki
trúverðugir." Segir Smári að allir
stjómmálafiokkamir muni ömgg-
lega stilla þannig upp á lista sína
fyrir næstu kosningar að jafnvægi
verði á milli staðanna í nýrri bæj-
arstjóm, annað væri ekki skyn-
samlegt fyrir þá.
Hann getur þess einnig að þær
raddir heyrist í Neskaupstað að
forystumenn bæjarins séu hættu-
lega sanngjarnir og muni gefa of
mikið eftir í bæjarstjórn nýja sveit-
arfélagsins.
„Rök fyrir sameiningu snúa öll
til framtíðar. Þeir sem ekki geta
horft til framtíðar era á móti. Við
verðum að treysta fólkinu til að
kjósa hæft fólk í nýja bæjarstjórn
og að allir bæjarfulltrúar leggi sig
fram um að byggja
upp samkennd meðal
fólksins í stað rígs og
tortryggni. Fólk hef-
ur bundist sínum
sveitarfélögum til-
finningaböndum og
það er eðlilegt. Þetta
breytist á löngum
tíma. Lykillinn að því
er að nýja sveitarfé-
laginu verði stjórnað
af sanngimi. Ekki
verði hægt að segja
að meira sé gert á
einum stað en öðrum. Þá þurfa allir
bæjarfulltrúarnir að skynja sig
sem bæjarfulltrúa alls sveitarfé-
lagsins,“ segir Smári.
Hvað gerist?
Erfitt er að átta sig á stöðu mála
fari svo að sameiningartillagan
verði felld, til dæmis á Eskifirði.
Forystumenn þessarra þriggja
sveitarfélaga hafa unnið náið sam-
an að ýmsum málum á síðustu ár-
um, meðal annars við að koma á
sorpsamlagi og svæðisbundinni
byggðaáætlun. Þessi samskipti
hafa leitt til þess að þeir era allir
sannfærðir um að sameining sé
betri leið en samvinna sveitarfélag-
anna með byggðasamlögum um
fjölda málaflokka. Meira að segja
eru bæjarstjórarnir þrír fylgjandi
sameiningu þó Ijóst sé að tveir
þeirra eða allir missi vellaunaða
vinnu ef sameining verður sam-
þykkt.
Einn af andstæðingum samein-
ingartilraunarinnar sá aðeins eitt
jákvætt við hana: „Það er þó já-
kvætt að forsvarsmenn byggðar-
laganna eru farnir að tala sarnan,"
sagði Sigurður Baldursson á borg-
arafundinum á Reyðarfirði. Fram-
tíðin ein getur leitt það í ljós hver
viðbrögðin verða ef sameiningin
nær ekki fram að ganga, hvort
menn hrökkva til baka eða halda
áfram að auka samvinnu þessara
þriggja byggðarlaga sem eiga svo
mikilla sameiginlegra hagsmuna að
gæta.
Emil Thorarensen
bæjarfulltrúi
á Eskifírði
Vil fara
hægar í
sakirnar
„ÉG SÉ ekki að það verði neinn
ávinningur af sameiningu og tel
skynsamlegra að fara hægar í sak
irnar,“ segir
Emil Thoraren-
sen, bæjarfulltrúi
á Eskiftrði og
sameiningarand-
stæðingur. Hann
fullyrðir að sam-
einingarsinnar
hafi rangtúlkað
niðurstöður
skýrslu ráðgjaf-
arfyrirtækis um spamað við sam-
einingu. Þar komi fram að sparast
gætu 5 til 24 milljónir en undirbún-
ingsráð sameiningarkosninganna
notaði aðeins hæstu töluna.
Hann bendir á að samvinna sveit-
arfélaganna hafi aukist síðustu árin
og það sé heilbrigðari og öruggari
leið sem síðar gæti leitt til samein-
ingar ef aðstæður krefðust. Telur
hann það kost samvinnuleiðarinnar
að ef mönnum finnist hún ekki
ganga nógu vel þá geti Eskfirðingar
alltaf dregið sig til baka. Ef hins
vegar gengið sé til sameiningar, án
þess að vissa sé fengin fyrir ávinn-
ingi, verði ekki snúið við. „Ég tel
heppilegra skref að sameina Eski-
fjörð og Reyðarfjörð. Hér er ná-
lægðin meiri og samgöngur allgóðar
á milli. Norðfirðingar geta síðar
komið inn í þetta ef aðstæður breyt-
ast.“
Emil segir einnig að góðar sam-
göngur milli staðanna séu forsenda
þess að sameining geti heppnast.
Hugmynd um ný jarðgöng milli
Norðfjarðar og Eskifjarðar sé hins
vegar óraunsæ óskhyggja. „Á síð-
ustu árum er búið að eyða 500 millj-
ónum í göngin og veginn og enn er
verið að lappa upp á þau. Ný jarð-
göng myndu kosta 2,5 milljarða kr.
og það sér hver maður að stjórnvöld
fara ekki í svo fjárfrekar fram-
kvæmdir eingöngu vegna samein-
ingar sveitarfélaga, enda er það
ekki á dagskrá.“ Hann telur að að-
stæður myndu gjörbreytast ef
ákveðið yrði að reisa stóriðju í
Reyðarfirði. Gæti það orðið til þess
að gerð yrðu göng sem myndu gjör-
breyta afstöðu manna til sameining-
ar við Neskaupstað.
Aðalsteinn Jónsson
forstjóri á Eskifirði
Viljum eiga
okkar
byggð
AÐALSTEINN Jónsson útgerðar-
maður, aðaleigandi Hraðfrystihúss
Eskifjarðar, lýsir sig andvígan sam-
einingu eins og meginhluti yfir-
manna fyrirtækisins. „Það hefur
verið ágætt samband milli þessara
byggðarlaga. Ég
er helst á því að
sameining myndi
verða til þess að
sambandið yrði
ekki eins gott. Þá
koma upp alls-
konar vangavelt-
ur, deilur á milli
manna um það
hvað gera skuli
hverju sinni. Og niðurstaðan verður
óhjákvæmilga í samræmi við þá
reglu að sá stóri ræður yfir þeim
minni.
„Mér finnst þetta ágætt eins og
það er. Við kjósum menn í lýðræðis-
legum kosningum til að stjórna
þessu byggðarlagi okkar og höfum
greiðan aðgang að okkar mönnum
til að tjá okkur um málefnin. Við
viljum eiga okkar byggð út af fyrir
okkur,“ segir Aðalsteinn.
Helgi Hansson
tannlæknir
á Eskifirði
Kostirnir
yfirskyggja
ókostina
„MÉR finnst að hinir augljósu kost-
ir sameiningar yfirskyggi gersam-
lega ókostina," segir Helgi Hans-
son, tannlæknir á
Eskifírði. „Mér
finnst skammsýni
ráða hugsun hjá
mögum. Þeir
spyrja hvað sam-
eining færi þeim
strax eftir kosn-
ingar í stað þess
að hugsa lengra
fram í tímann.
Það er eins og menn sjái ekki skóg-
inn fyrir trjánum."
Helgi segir að tvennt vinnist með
sameiningu. Sameinað sveitarfélag
verði hagstæð eining í rekstri og
það geti betur tryggt og bætt þá
grannþjónustu sem sveitarfélagið
sé ábyrgt fyrir. Nefnir í því sam-
bandi skóla, heilsugæslu, samgöng-
ur og félagsmál. „Það era einmitt
þessir þættir sem fólk ber fyrir sig
þegar það flytur á mölina," segir
hann.
Hann lýsir þeirri skoðun sinni að
rök gegn sameiningu séu meira
byggð á tilfinningum en skynsemi.
„Við höfum ekki efni á því að láta
tilfinningar ráða ferðinni í eilífðar
baráttu um fólk og fjármuni." Hann
minnir á að sameining sveitarfélag-
anna sé engin töfralausn. I byrjun
skapi hún ef til vill fleiri vandamál
en hún leysi á einstaka stað en
Helgi segist hafa trú á því að smám
saman muni menn sníða vankant-
ana af og innan nokkurra ára muni
fólkið njóta þess að búa í fjárhags-
lega og félagslega sterku bæjarfé-
lagi.
Finnbogi Jónsson
forstjóri
í Neskaupstað
8-10 þúsund
manna
byggð
„MÉR finnst mjög skynsamlegt að
sameina þessi þrjú sveitarfélög,"
segir Finnbogi Jónsson, forstjóri
Síldarvinnslunn-
ar hf. í Neskaup-
stað. „Ég sé íyrir
mér að þau sem
heild verði miklu
öflugri í framtíð-
inni og að sam-
eining gefi aukna
möguleika til
sóknar í upp-
byggingu byggð-
arlaganna."
Hann bendir á að hægt sé að auka
fjármagn til framkvæmda á vegum
sveitarfélaga með tvennum hætti,
annars vegar að minnka rekstrar-
kostnað og hins vegar að auka tekj-
ur. Segir Finnbogi að talið sé unnt
að spara árlega 20 milljónir kr. í
rekstri með því að sameina sveitar-
félögin, það geri 200 milljónir á tíu
árum og eitthvað ætti að vera hægt
að framkvæma meira en ella fyrir
þá peninga.
Tekjur sveitarfélagsins aukist ekki
nema laun íbúanna hækki að meðal-
tali eða að fólkinu fjölgi. Til þess að
skapa forsendu til fjölgunar þurfi að
skapa ný atvinnutækifæri. „Ég held
að ekki verði teljandi aukning í
störfum í sjávarútveginum. Afkoma
vinnslunnar í landi kallar á meiri af-
köst og færra fólk til að hægt verði
að greiða viðunandi laun. Full-
vinnsla byggir á mikilli sjálfvirkni
og tiltölulega fáum störfum. Ég sé
Við verðum að
treysta fólkinu til
að kjósa hæft fólk í
nýja bæjarstjórn og
að allir bæjarfull-
trúar leggi sig fram
um að byggja upp
samkennd meðal
fólksins í stað rígs
og tortryggni.