Morgunblaðið - 09.11.1997, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 9. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Kostnaður við flutning skrifstofu Norðurlandaráðs gagnrýndur
Flutningurinn sparar
37 milljónir í rekstri
ekki fyrir mér aukningu í öðru en
þjónustu af ýmsu tagi og í nýjum
störfum vegna hugsanlegs stóriðn-
aðar á svæðinu. Með sameiningu
sveitarfélaganna eykst þjónustu-
þátturinn, auðveldara er að byggja
upp þjónustu á stærri atvinnusvæð-
um. Þannig verður einnig auðveld-
ara að takast á við stór verkefni,
eins og það að koma á stóriðjuveri á
borð við álver sem ég tel vera brýnt
hagsmunamál fyrir Mið-Austur-
land.
Ég tel að með því að sameina
sveitarfélögin, stórbæta samgöngur
og koma upp stóriðjuveri sé hægt
að byggja upp mjög öflugan 8-10
þúsund íbúa byggðakjama á fímm
til tíu árum,“ segir Finnbogi.
Jóhann Tryggvason
verksljóri
í Neskaupstað
Menn þurfa
sterkari rök
„ÉG ER á móti sameiningu af því
að ég sé engar ástæður fyrir henni,“
segir Jóhann Tryggvason, bæjar-
verkstjóri í Nes-
kaupstað. Hann
er einn þeirra fáu
Norðfirðinga sem
hafa mælt opin-
berlega gegn
sameiningunni.
„Ég tel að menn
þurfi að hafa
nokkuð sterk rök
fyrir sameiningu
því það er ljóst að ekki verður snúið
til baka eftir sameiningu. Hins veg-
ar, ef sameining verður felld nú en
aðstæður breytast síðar þannig að
fram komi ný rök, þá er auðvelt að
sameinast."
Jóhann blæs á þau rök að sveitar-
félögin verði að sameinast vegna
þess að það sé betra í baráttunni við
ríkið og Héraðsbúa vegna samein-
ingar sveitarfélaga þar. Telur hann
J að ríkið fari sínu fram hvað sem
sameiningu líður. Og það sé betra
að senda þrjá bæjarstjóra suður til
að þrýsta á ríkið en einn. Þá bendir
hann á að mönnum finnist bæjar-
stjórinn oft vera í Reykjavík og
spyr hvemig það verði hjá bæjar-
stjóra sem ætti að þjóna þremur
bæjarfélögum og helmingi fleiri íbú-
um. Þá þykir honum lítið koma til
þeirra röksemda að nauðsynlegt sé
að sameinast til að slást við önnur
sveitarfélög.
Loks gagnrýnir hann hvað kynn-
ingin sé einhliða. „Þeir sýna ekkert
fram á gallana. Málið er ekki svo
einfalt að því fylgi aðeins kostir.
Þetta eru kjömir forystumenn okk-
ar, þeir eiga að segja okkur bæði frá
kostum málsins og göllum. Við kjós-
endur tökum síðan afstöðu í at-
kvæðagreiðslunni," segir Jóhann.
Gunnar Hjaltason
trillukarl
á Reyðarfírði
Gerræði
sveitar-
stjórnar
„ÞETTA eru náttúruhamfarir af
mannavöldum," segir Gunnar
Hjaltason, trillukarl á Reyðarfirði.
Hann segir að
það sé gerræðisá-
kvörðun sveitar-
stjómarinnar að
láta greiða at-
kvæði um sam-
einingu sveitarfé-
laganna og berj-
ast fyrir því.
„Sveitarstjórn
hefur ekkert um-
boð til að leggja
niður hreppinn. Um þetta mál var
ekki kosið í síðustu kosningum. Það
verða hins vegar kosningar í vor og
þeir sem vilja ganga til sameiningar
eiga að hafa það á stefnuskrá sinni
svo fólk geti tekið afstöðu á þeim
grundvelli," segir Gunnar.
Gunnar gagnrýnir harðlega ein-
hliða kynningu á málinu. Hann
nefnir sem dæmi að boðaður hafi
verið borgarafundur á Reyðarfirði
með skömmum fyrirvara og þar sé
ætlast til þess að fólk ræði og myndi
sér skoðun á framtíð bæjarfélagsins
á tveimur klukkutímum. „Þetta sýn-
ir að allt snýst um að þeir nái þessu
í gegn.“
Ég vil hafa Reyðarfjörð sjálfstæð-
an enda verður hann stærsti bærinn
á þessu svæði eftir nokkur ár,“ seg-
ir Gunnar og vísar til þess hve góð-
ar aðstæður séu þar til stækkunar
og uppbyggingu stóriðnaðar. Hann
segir að það sé þó ekki málið hjá sér
heldur það að ákvarðanir um mál-
efni Reyðfirðinga verði ekki teknar
á staðnum eftir sameiningu. Og full-
trúar hinna byggðarlaganna muni
þegar togstreita verður um einstök
mál útfæra þau á þann hátt sem
þeim hentar enda sé það sjálfsögð
sjálfsbjargarviðleitni. „Alltaf verða
hagsmunaárekstrar, þeir blasa við.
Ef maður reynir ekki að standa fyr-
ir máli síns kjama, þá er maður
ekki með réttu ráði.“
Gunnar er viss um að sameining
spari ekki krónu. Yfirstjórn-
arapparatið stækki og svo fari mik-
ill tími og peningur í stöðuga
keyrslu bæjarstarfsmanna og
nefndafólks á milli staðanna. Hann
bindur vonir við að sameiningin
verði felld á Eskifirði og Reyðar-
firði en telur ekki nóg að það verði
gert með naumum meirihluta. „Ég
vil helst fella þetta með miklum
mun, til langrar framtíðar," segir
hann.
Til að leggja áherslu á mál sitt
hefur Gunnar Hjaltason í sauma-
stofu konu sinnar útbúið tákn sam-
einingarandstæðinga, húfu sem á er
letrað: „Björgum bæjarfélaginu.
Nei 15. nóvember." Sést einstaka
maður með svona húfu, sérstaklega
á Eskifirði.
Jóhannes Pálsson
verkfræðingur
á Reyðarfírði
Ekki tekist
að finna
neina galla
„ÉG HEF farið vel yfir málið, reynt
að átta mig á kostum og göllum. Ég
sé bara kosti, enga galla,“ segir Jó-
hannes Pálsson,
verkfræðingur á
Reyðarfirði. „Að-
alkosturinn er að
ná meira afli í
sókn fyrir sveit-
arfélagið. Mögu-
legt er að taka yf-
ir fleiri verkefni
frá ríkinu. Mér
finnst til dæmis
að taka megi yfir
sjúkrahús og heilsugæslu, stórauka
þjónustuna, auka stöðugleika henn-
ar og gera hana fjölbreyttari.“
Nefnir hann í þessu sambandi að
með þessu móti mætti fjölga lækn-
um og hjúkrunarfólki sem hefði
fasta búsetu á svæðinu í stað afleys-
ingafólks.
Hann telur að sameinað sveitarfé-
lag gæti áfram tekið atvinnumálin
fóstum tökum. Hægt verði að mark-
aðssetja sveitarfélagið með mark-
vissum hætti, bæði innanlands og
utan, til að auka fjölbreytni í at-
vinnulífinu. „Þá næst hagræðing í
stjómun. í stað þess að senda þrjá
sveitarstjóra til að fara yfir málin
má senda einn. Þá næst hagræðing
með markvissri stjómun og við fá-
um meira út úr peningunum okkar,
aukna þjónustu og sóknarfæri. Með
sameiningu aukum við líkurnar á
því að börn sem hér em fædd og
uppalin séu lengur inni á heimilun-
um vegna aukinna almenningssam-
gangna."
Jóhannes segist hafa reynt mikið
að finna hvað tapaðist við samein-
ingu en ekkert fundið. „Það eina
sem hugsanlega má benda á er
ímynduð nálægð við stjómendur
sveitarfélagsins, ímynduð segi ég
því és finn hana ekki.“
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
SÆNSKA ríkisendurskoðunin hef-
ur gert athugasemdir við reikninga
Norðurlandaráðs vegna flutnings
skrifstofu ráðsins frá Stokkhólmi
til Kaupmannahafnar. Skýrsla
nefndar á vegum Norðurlandaráðs
mun verða lögð fram og rædd á
þingi ráðsins, sem hefst í Helsinki
á mánudag. Geir H. Haarde, sem
var forseti Norðurlandaráðs er
ákvörðun um flutninginn var tekin,
segir að allur kostnaður vegna
hans eigi sér eðlilegar skýringar,
þótt rétt sé að spyrja spuminga
um kostnað opinberra aðila. Berg-
lind Asgeirsdóttir framkvæmda-
stjóri skrifstofu ráðsins hafði ekki
afskipti af flutningnum og undir-
búningi hans, sem fór fram sumar-
ið 1996, því hún kom til starfa 1.
september.
Eðlilegar skýringar á öllu
í blaðafréttum um málið í Dan-
mörku og í Finnlandi hefur verið
dregið í efa að einhver sparnaður
hafi orðið af flutningnum, þar sem
mikill kostnaður hafi orðið af hon-
um, meðal annars vegna hárra
greiðslna til starfsfólks. Átta hafi
flutt með og nú starfi 17 manns á
skrifstofu ráðsins og framkvæmda-
stjórinn hljóti um 300 þúsund ís-
lenskar krónur á mánuði vegna
húsnæðiskostnaðar. I grein danska
blaðsins virðist svo sem ráðið hafi
ekkert eftirlit með rekstrinum, en
það er ekki alveg rétt. Eftirlits-
nefnd ráðsins hefur þegar farið yfir
skýrslu ríkisendurskoðunar og
gert við þær athugasemdir í eigin
SJÓÐIR og stofnanir sem starfa
samkvæmt staðfestri skipulagsskrá
voru 602 talsins árið 1996. Þetta
kemur fram í skýrslu Ríkisendur-
skoðunar um eftirlit með sjóðum og
stofnunum. I skýrslunni kemur
einnig fram að í landinu eru ýmsar
sjálfseignarstofnanir sem stunda
jafnvel umtalsverða atvinnustarf-
semi án þess að lúta eftirliti í sam-
ræmi við lög eða sambærilegu eftir-
liti og hlutafélög og samvinnufélög
lúta.
Unnið er að samningu frumvarps
í dómsmálaráðuneytinu um sjálfs-
eignarstofnanir sem stunda at-
vinnustarfsemi.
Elsti sjóðurinn frá 1662
Samkvæmt lögum sem tóku gildi
1989 skal Ríkisendurskoðun halda
skrá yfir sjóði og stofnanir sem
hlotið hafa staðfestingu stjórnvalda.
Elsti sjóður sem skráður er í sjóða-
skrá er Reynislegat sem stofnað var
á árinu 1662.
Á sjóðaskrá eru 64 sjóðir sem
stofnaðir voru fyrir síðustu alda-
mót. Á árinu 1935 voru sjóðir með
staðfesta skipulagsskrá um 400 en
1. janúar 1989 voru skráðir sjóðir og
stofnanir 1.168.
560 sjóðir lagðir niður
í skýrslu Ríkisendurskoðunar
segir að fjárhagur margra þeirra
hafi verið afar bágborinn og eignir
þeirra nánast orðnar að engu. I
kjölfar gildistöku laga nr. 19/1988
hafði dómsmálaráðuneytið í sam-
ráði við Ríkisendurskoðun frum-
kvæði að því að leggja þá sjóði niður
sem ekki áttu eignir sem námu þá
a.m.k. 50.000 kr. Á tímabilinu 1. jan-
skýrslu, sem lögð verður fyrir þing
Norðurlandaráðs í næstu viku. I
skýrslu eftirlitsnefndarinnar kem-
ur fram að flest af því sem gert sé
athugasemd við af hálfu ríkisend-
urskoðunar megi skýra vegna
flutninganna.
„Það er ekkert óeðlilegt að
spyrja þessara spurninga," segir
Geir H. Haarde í samtali við Morg-
unblaðið. „Ég tel hins vegar að á
öllum þessum atriðum séu eðlileg-
ar skýringar."
Geir, sem sat í þriggja manna
nefnd er tók allar helstu ákvarðan-
ir vegna flutninganna, segir að
hafa verði í huga að sænskur
vinnuréttur hafi haft sín áhrif á
kostnað við flutningana; það sé
kostnaðarsamt að segja upp fólki í
Svíþjóð. Hvað húsnæðiskostnað
framkvæmdastjóra varðar sé þar
um sömu kjör að ræða og tíðkast
hafi. „Þessi kjör fylgja starfinu en
ekki persónunni og upphæðin end-
urspeglar raunkostnaðinn í Kaup-
mannahöfn, sem er annar en í
Stokkhólmi," segir Geir. Hann seg-
ir raunar ýmsan kostnað til kominn
vegna þess að þótt margt sé líkt
með skyldum, séu ráðningarkjör að
ýmsu leyti öðru vísi í Danmörku en
Svíþjóð.
Starfsmönnum fækkað um 11
Berglind Ásgeirsdóttii- segir í
samtali við Morgunblaðið að hug-
myndin með flutningnum hafi ekki
aðeins verið sparnaður, heldur
einkum betri nýting fjár, þegar
samnýta megi ýmsa þætti í starf-
úar 1989 til 31. desember 1996 voru
560 sjóðir lagðir niður á grundvelli
laganna.
Á sama tímabili voru skipulags-
skrár 147 nýrra sjóða og stofnana
staðfestar af dómsmálaráðuneytinu.
í skýrslunni segir að þess sé gætt
að ráðstöfun eigna sjóða sem lagðir
eru niður sé í sem bestu samræmi
við tilsvarandi ákvæði í skipulags-
skrá.
Eignir 602 sjóða námu
6,1 milljarði
1. janúar 1996 sendi Ríkisendur-
skoðun út reikningsskilaeyðublöð
íyrir reikninga 602 sjóða og stofn-
ana vegna ársins 1995. Fyrir árslok
1996 höfðu 397 þeirra skilað reikn-
ingum. Heildareign þeirra sjóða
sem skiluðu reikningum nam 6,1
milljarði króna en skuldir 2,3 millj-
örðum króna. Eignir umfram skuld-
ir voru því 3,8 milljarðar króna. 10
stærstu sjóðirnir voru með tæplega
40% af eignum og um 55% af heild-
artekjum.
í skýrslu Ríkisendurskoðunar
segir að nokkuð bagalegt verði að
telja að ekki sé í gildi almenn lög-
gjöf um stofnun, stjóm og starfsemi
sjálfseignarstofnana með sama
hætti og t.d. gildir um hlutafélög og
samvinnufélög. Síðan segir: „Að
mati Ríkisendurskoðunar er löngu
tímabært að huga að almennri lög-
gjöf á þessu sviði. Því ber að fagna
því að á vegum dómsmálaráðuneyt-
isins hefur um nokkurt skeið verið
unnið að samningu frumvarps um
sjálfseignarstofnanir sem stunda at-
vinnustarfsemi. Hugsanlegt er að
það muni sjá dagsins ljós innan til-
tölulega skamms tíma.“
semi Norðurlandaráðs og Nor-
rænu ráðherranefndarinnar. Það
virðist hafa tekist, því hærra hlut-
fall rekstrarfjárins nýtist nú til að-
gerða en áður og minna fari í
rekstur. Hún bendir einnig á að
þrátt fyrir mikil útgjöld vegna
flutninganna hafi orðið rekstraraf-
gangur á síðasta ári upp á 37 millj- |
ónir íslenskra króna. I Stokkhólmi -
hafi 27 starfað á skrifstofu ráðsins,
átta flutt með og síðan ráðnir níu í >
viðbót, svo þar starfi nú sautján,
ellefu færri en áður, eins og gert
hafi verið ráð fyrir. Varðandi
samninga við starfsfólk hafi það
allt verið samningsbundið og því
þurft að segja upp samningum við
það. Allt hafi farið fram samkvæmt
reglum ráðsins, en þar sem Berg-
lind átti ekki sjálf aðild að þeim I
samningum segist hún ekki geta j
tjáð sig frekar um þá.
Um athugasemdir við leigu-
kostnað Berglindar segir hún að
kjörin séu sambærileg við það sem
tíðkist í utanríkisþjónustunni, fyr-
irkomulagið nú sé ekki nýtt og for-
verar hennar hafi fengið það sama.
Samkvæmt kjarasamningi fái hún
húsaleigu sína greidda og þá
þannig að hún leggi hana út og fái i
hana endurgreidda. Upphæðin í '
skýrslunni sé tvöfalt hærri en hún j
fái og það er af skattalegum ástæð- j
um gagnvart Norðurlandaráði.
Berglind tók fram að leigan væri
há samkvæmt íslenskum mæli-
kvarða en húsaleiga í Kaupmanna-
höfn væri mun hærri en í Reykja-
vík.
Stýrimannaskólinn j
Kennarar 1
andvígir
flutningi
KENNARAFÉLAG Stýri-
mannaskólans í Reykjavík j
leggst eindregið gegn öllum >
framkomnum hugmyndum
um að flytja skólann úr núver-
andi húsnæði á Rauðarárholti
á Höfðabakka 9. Félagið telur
það liggja í augum uppi hverj-
um sem skoða vill, að aðstaða
til að veita virka og raunhæfa
sjómannamenntun myndi
stórversna við slíkan flutning
og bitna á sjávarútveginum,
helstu undirstöðuatvinnu- I
grein þjóðarinnar.
„Núverandi húsnæði skól- j
ans var byggt sérstaklega til
sinna nota og þrátt fyrir aldur
sinn hentar það sjómanna-
fræðslunni enn að mörgu leyti
ákaflega vel. Staðsetning
hússins skiptir þar miklu máli
með þeirri yfirsýn yfir hafnar-
svæði Reykjavíkur sem úr því
er, svo og turn byggingarinn- k
ar sem er ómetanlegur þegar
kenna skal verðandi skip-
stjórnarmönnum að beita rat-
sjám. Við slíka kennslu er
nauðsynlegt að bera saman
ratsjármynd og umhverfi.
Hitt er svo annað mál eins
og margoft hefur verið bent á
að allt viðhald hússins hefur
verið stórlega vanrækt á liðn-
um árum, svo að í dag heldur
það hvorki vatni né vindi. j
Kennarafélagið telur brýnt að
gera nú þegar við húsið og að
endumýja innréttingar og
húsgögn," segir orðrétt í
ályktun félagsins.
602 sjóðir og
stofnanir starf-
andi í landinu