Morgunblaðið - 09.11.1997, Blaðsíða 33

32 SUNNUDAGUR 9. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
BYGGÐA-
STOFNUN
OG EGILL
JÓNSSON
JHwgiiiifrlflftffe
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SPARNAÐUR
OG SKATTA-
AFSLÁTTUR
NÝ TEGUND lífeyrissparn-
aðar er að koma til sög-
unnar hér á landi, en hefur lengi
þekkzt erlendis. Þar er um að
ræða svonefndar söfnunarlíf-
tryggingar, sem sameina reglu-
bundinn sparnað og líftrygg-
ingar. Hinn uppsafnaði sparn-
aður greiðist út í einu lagi í lok
söfnunartíma ásamt ávöxtun.
Erlend tryggingafélög hafa
boðið þetta sparnaðarform hér
um skeið en nú hafa tvö íslenzk
líftryggingafélög hafið kynn-
ingu á slíkum söfnunartrygg-
ingum og er Landsbankinn að-
ili að öðru þeirra. Það er áreið-
anlega rétt, sem fram kom hjá
forráðamönnum Vátrygginga-
félags íslands og Landsbankans
á blaðamannafundi í fyrradag,
að þetta nýja sparnaðarform
getur orðið þriðja stoðin undir
fjárhagslegu öryggi fólks á efri
árum til viðbótar við almanna-
tryggingar og almennan líf-
eyrissparnað, hvort sem er í
sameignar- eða séreignarsjóð-
um. Þess vegna er full ástæða
til að ýta undir þessa nýju leið
til langtímasparnaðar.
En jafnframt er tilefni til að
vekja athygli á öðrum þætti
þessa máls, sem fram kom á
fyrrnefndum blaðamannafundi.
Þar var varpað fram þeirri hug-
mynd, að hvatt yrði til lang-
tímasparnaðar með skattaíviln-
unum. Slíkar hugmyndir hafa
oft verið ræddar en nú eru
kannski betri aðstæður en oft
áður til að hrinda þeim í fram-
kvæmd. í þessu sambandi var
á það bent, að hlutabréfa-
afsláttur fer nú lækkandi og
stefnt að því, að hann falli nið-
ur á næstu árum. Þess vegna
kæmi vel til greina að skatta-
ívilnanir vegna langtímasparn-
aðar af öðru tagi kæmu til sög-
unnar.
Það er rík ástæða til þess
fyrir stjórnvöld að huga að
þessu máli. Ætla má, að fólk
verði í auknum mæli að sjá
sjálft um lífeyri sinn á efri árum
í framtíðinni og þá skiptir máli,
að aðstæður til langtímasparn-
aðar séu eins hagstæðar og
kostur er. Nú þegar hefur mik-
ill árangur náðst með uppbygg-
ingu almennu lífeyrissjóðanna
og séreignarsjóðir hafa eflzt
mjög á undanförnum árum.
Söfnunarlíftryggingar eiga
áreiðanlega eftir að ryðja sér
til rúms hér eins og þær hafa
gert hjá nágrannaþjóðum okkar
en jafnframt mundu skattaív-
ilnanir af einhveiju tagi eins
og eru t.d. vel þekktar í Banda-
ríkjunum til þess að efla lang-
tímasparnað treysta mjög
grundvöllinn fyrir fjárhagslegri
farsæld fólks, þegar komið er
að eftirlaunaárum.
EGILL Jónsson, alþingismað-
ur, telur í grein hér í blað-
inu í gær, að Morgunblaðið sé
þeirrar skoðunar, að „vandkvæð-
um sé háð að fá hæft fólk til
starfa úti á landi. Þetta er álit
Morgunblaðsins á fólki og að-
stæðum á landsbyggðinni.“
Þetta er rangfærsla á orðum
Morgunblaðsins. í fámennum
byggðarlögum getur verið erfið-
ara að fá sérhæft fólk til starfa
en í hinum fjölmennari, alveg
eins og það getur verið erfiðara
að fá sérhæft fólk til starfa á
Islandi en í fjölmennari ná-
grannaríkjum. Þetta hefur ekk-
ert með að gera „álit Morgun-
blaðsins á fólki og aðstæðum á
landsbyggðinni“, sem er ómerki-
legur útúrsnúningur af hálfu
þingmannsins.
Hins vegar hefur Morgunblað-
ið gagnrýnt þau vinnubrögð Eg-
ils Jónssonar og annarra stjórn-
armanna í Byggðastofnun að
taka einhliða ákvörðun um flutn-
ing ákveðinnar starfsemi
Byggðastofnunar til Sauðár-
króks án þess svo mikið að eyða
orðum að því við þá starfsmenn,
sem hlut eiga að máli. Slíkt virð-
ingarleysi stjórnmálamanna
gagnvart öðru fólki er óþolandi.
Og þetta hefði Egill Jónsson
ekki gert, ef viðkomandi starfs-
menn hefðu verið kjósendur í
kjördæmi hans sjálfs.
Egill Jónsson gagnrýnir skoð-
anir, sem Morgunblaðið lýsti fyr-'
ir einu ári um gagnsemi Byggða-
stofnunar yfirleitt. Þetta hefur
verið afstaða Morgunblaðsins í
rúman aldarfjórðung allt frá því
að vinstri stjórn Ólafs Jóhannes-
sonar setti Framkvæmdastofn-
unina á fót, en hún var forveri
Byggðastofnunar. Þá stóðu
Morgunblaðið og allir þingmenn
Sjálfstæðisflokksins saman í
þeirri baráttu. Nú er augljóst,
að aðrir hagsmunir ráða ferðinni
hjá Agli Jónssyni.
6Það er í andörlög
• sín sem íslenzka
þjóðin, fátæk forsmáð
og fámenn, sótti það
stolt og þá reisn sem
hún taldi sér sæma
og þessi örlög birtust
henni í fornum sagnaskáldskap þar
sem hún leitaði sér skjóls í grimmri
og veðrasamri veröld. Þar voru hetj-
ur hennar sem minntu á fyrirheitin
miklu og þær bjuggu ekki í neinum
moldarkofum, heldur leituðu sér
frægðar og frama með konungum.
Og það var í list hetjunnar, skáld-
skapnum, fremur en vopnaburði og
vígaferlum sem orðstír hennar lifði.
Þeir sem gátu tryggt frægð kon-
unga, og þar með ódauðlegan orð-
stír sjálfra sín, voru sú fyrirmynd
sem Islendingar tóku ástfóstri við
öðrum fremur. í þeim upplifði fólk-
ið þau eftirsóknarverðu verðmæti
sem mölur og ryð fá ekki grandað.
List andörlaganna einsog hún birt-
ist í Egils sögu, þegar skáldhetjan
yrkir jafnvel frá sér þungbærustu
sorg sína, var það vinarhús sem
fátæk þjóð gat leitað til á hverju
sem gekk. Þar gat hún upplifað þau
verðmæti sem voru henni í blóð
borin þráttfyrir allt. Og þannig gat
hún varðveitt arf sinn sem var öllu
öðru dýrmætari og minnt á sig eins-
og stolt hennar og saga stóðu til.
7Mér er til efs að ljóðið gegni
• lengur neinu sérstöku hlut-
verki einsog áðurfyr. Við lifum ekki
á ljóðrænum tímum ef svo mætti
segja. Við erum fædd inní plast.
Og umbúðirnar um líf
okkar eru úr gervi-
efni. Fyrr á öldum
nærðist fólk á goð-
sögulegum dæmisög-
um einsog við sjáum
í hómerskviðum og
biblíunni og ljóðlistin var í órofa-
tengslum við þessa klassísku menn-
ingu sem birtist svo með sérstæðum
hætti í eddukvæðum og dróttkvæð-
um vísum og konungakvæðum síð-
ar. Kounungakvæðahefðin átti sér
ekkisízt rætur í þeirri áráttu að
konungar vildu láta mæra sig og í
skáldskap átti nafn þeirra og orð-
stír að lifa. Við sjáum þetta einnig
í hómerskviðum þar sem hetjurnar
vildu láta syngja um sig í kvæðum
og takmark þeirra var ekkisízt að
eignast nafn einsog fyrr getur, en
þessi árátta var ein helzta hvötin
að íslenzkum miðaldakvæðum þar
sem konungarnir voru dýrkaðir,
þótt ekki væri það með sama hætti
og hómershetjur sem urðu helzt að
vera guðlegar verur, eða að:
minnstakosti af guðlegu ætterni. í
kristinni menningu var slík dýrkun
einungis ætluð frelsaranum og fjöl-
skyldu hans og svo helztu dýrling-
um. En yngstu konungakvæðin
studdust ekkisíður en annar mið-
aldakveðskapur við goðsöguleg
heiti og kenningar sem voru merk-
ingarlaus ef menn skildu ekki goð-
sagnir ásatrúarmanna. Arfleifð
þeirra hefur því lifað góðu lífi langt
fram yfir kristnitöku einsog kristinn
skáldskapur ber vott um, ef að er
gætt. En þó má ætla að almenning-
ur hafi verið vaxinn frá öllum slík-
um vísunum þegar íslendinga sögur
voru skrifaðar á 13. öld. En það
leiftrar samt enn á þessi vörðubrot
í skáldskap og vísunum sem lærðir
rithöfundar kunna auðvitað skil á
eitthvað fram eftir miðöldum. En
þá mætti spyrja, voru þessi skáld-
verk skrifuð fyrir almenning? Voru
þetta einhverra lærðra manna
þrautir? Sjálfur hygg ég að þessar
fornu skáldsögur hafi verið ætlaðar
leikum jafnt sem lærðum, rétt eins-
og Innansveitarkronika. En það er
augljóst mál að lesendur, óvanir
táknlegum skáldskap, geta notið
hennar ágætlega þótt þeim detti
aldrei í hug að hún sé allegoría, eða
táknsaga um það almættisverk, að
guð byggði kirkju í Mosfellsdal. Og
mér er til efs að Halldór Laxness
hafi ætlað henni annað hlutverk en
það sem var honum takmark og
leiðarljós í skáldverkum - að segja
sögu eins vel og honum var frekast
unnt. í samtölum okkar lagði hann
enga áherzlu á táknlegt ætlunar-
verk Innansveitarkroniku, sagði
þvert á móti að bókmenntafræðing-
ar og gagnrýnendur væru alltaf að
lesa útúr verkum sínum það sem
þar stæði ekki. Það er svo annað
mál að hver og einn hefur leyfi til
að lesa útúr textanum það sem
honum sýnist. En Kronikan fjallar
fyrstogsíðast um mannlífið í Mos-
fellsdal og innansveitarsagnir sem
skáldið hlaut í arf; fjallræðufólk og
hversdagshetjur.
M.
HELGI
spjall
SUNNUDAGUR 9. NÓVEMBER 1997
33
IMORGUNBLAÐINU í DAG,
laugardag, er frá því skýrt, að
ríkisstjórnin hafi ákveðið að
skipa nefnd til að gera úttekt á
áhrifum Efnahags- og mynt-
bandalags Evrópu á íslenzkt
efnahagslíf. Jafnframt kemur
fram, að Davíð Oddsson, for-
sætisráðherra, hafí skipað Ólaf Davíðsson,
ráðuneytisstjóra í forsætisráðuneytinu for-
mann nefndarinnar. Önnur ráðuneyti og
samtök atvinnulífsins muni tilnefna fuil-
trúa í nefndina, sem hafi það hlutverk að
fjalla um þær úttektir, sem gerðar hafa
verið á málinu, láta kanna aðra þætti þess
og setja fram álit á áhrifum hins sameigin-
lega gjaldmiðils á íslenzkt efnahagslíf.
Nefndin er skipuð samkvæmt samþykkt
Alþingis frá sl. vori.
Þetta eru nokkur tíðindi og skynsamleg
og nauðsynleg ákvörðun hjá Alþingi og
ríkisstjórn að láta fara fram ítarlega könn-
un á áhrifum þessarar þróunar á íslenzka
hagsmuni. Jafnframt mun álitsgerð nefnd-
arinnar leggja grundvöll að málefnalegum
umræðum um þá kosti, sem við kunnum
að standa frammi fyrir í þessum efnum á
næstu árum.
Fyrr á þessu ári sendi Seðlabanki ís-
lands frá sér skýrslu um Efnahags- og
myntbandalag Evrópu og hugsanleg áhrif
þess á íslenzk efnahags- og atvinnumál.
Fram kemur í formála skýrslunnar, að
bankinn muni hugsanlega senda frá sér
framhaldsskýrslur eftir því, sem tilefni
gefst til. Þetta framtak Seðlabankans og
ákvörðun Alþingis og ríkisstjórnar sýna,
að íslenzk stjórnvöld beina nú athygli sinni
í vaxandi mæli að þessari merkilegu þróun
í Evrópu, en telja má víst, að sameiginleg-
ur gjaldmiðill verði tekinn upp í mörgum
Evrópuríkjum eftir rúmlega eitt ár.
í skýrslu Seðlabankans segir m.a.:
„Stofnun Efnahags- og myntbandalags
Evrópu (EMU) mun hafa mikil efnahags-
leg áhrif, bæði innan Evrópusambandsins
og utan þess. Þessi áhrif verða því meiri,
sem þátttökuþjóðir verða fleiri. Með stofn-
un EMU mun gengisáhætta hverfa meðal
þátttökuríkjanna og það mun draga úr
viðskiptakostnaði. Líklegt er, að stofnun
EMU muni hafa örvandi áhrif á innri
markaðsþátttöku ríkjanna og gæti einnig
ýtt undir fjárfestingar. Vextir munu lækka
í þeim löndum, þar sem þeir eru hæstir
nú og fjármálamarkaðir munu stækka og
dýpka. Þessir þættir eru líklegir til að örva
hagvöxt. Á móti kemur, að aðildarríki taka
áhættu, þar sem ekki verður lengur um
sjálfstæða peningastefnu að ræða til að
mæta sérstökum áföllum eða búhnykkjum.
Þessi áhætta er meiri en ella meðal þeirra
ríkja, þar sem efnahagur og hagsveiflur
eru ekki eins nátengdar „kjarnaríkjunum“
í væntanlegu myntbandalagi, þ.e. Þýzka-
landi, Frakklandi og Benelúxlöndunum.
Tiltölulega ósveigjanlegur vinnumarkaður
í mörgum Evrópulöndum er einnig áhættu-
þáttur fyrir Myntbandalagið."
Seðlabankinn gerir í skýrslu sinni grein-
armun á því, sem bankinn kallar „þröngt“
myntbandalag og „víðu“ myntbandalagi
en hið fyrrnefnda tekur einungis til Þýzka-
lands, Frakklands, Benelúx-landanna,
Austurríkis, Finnlands og írlands. Um
áhrif Myntbandalagsins á Island og ís-
lenzka hagsmuni segir í skýrslu Seðla-
bankans:
„Aðeins um 28% af utanríkisviðskiptum
íslands er við þröngt EMU-svæði og svæð-
ið býr þegar við mikinn gengisstöðugleika
og samleitni vaxta og verðbólgu. Um 65%
utanríkisviðskipta eru hins vegar við vítt
EMU-svæði og áhrifin á vaxtamun og
gengisstöðugleika eru líkleg til að verða
mun meiri. Ef myntsamruninn yrði víður
og evran traustur gjaldmiðill, þannig að
verðabólga og vextir hafi tilhneigingu til
að nálgast það, sem gerist í löndum með
mestan stöðugleika og trúverðugleika, má
búast við að áhrif EMU á íslenzk efnahags-
mál verði tvíbent. Hin neikvæðu áhrif
gætu orðið þau, að erfiðara verði að við-
halda stöðugu gengi krónunnar, vaxta-
munur gagnvart útlöndum gæti aukizt og
samkeppnisstaða íslenzkra fyrirtækja
gagnvart fyrirtækjum í löndum Mynt-
bandalagsins gæti versnað. Á móti kemur,
að viðskiptakostnaður í utanríkis- og gjald-
eyrisviðskiptum íslendinga mun minnka
og auknar fjárfestingar og hagvöxtur í
Evrópu munu hafa jákvæð áhrif á íslenzkt
efnahagslíf. Jákvæðu áhrifin eru að sumu
leyti vissari og draga má úr neikvæðu
áhrifunum með því að festa enn í sessi
stöðugleika og traust á efnahagsstefn-
una.“
Þetta er meginniðurstaða Seðlabankans
um áhrif EMU á okkar stöðu. Á þessari
stundu er ekki Ijóst, hvort um verður að
ræða þröngt eða vítt Myntbandalag. Þó
hafa umræður fremur verið á þann veg,
að fleiri þjóðir en færri verði með í upp-
hafi. Hins vegar er ljóst, að hvorki Bretar
né Danir verða með í byijun og yfirgnæf-
andi líkur á því, að hið sama eigi við um
Svía.
Afstaða
Breta
MIKLAR UM-
ræður hafa farið
fram í Bretlandi
undanfarnar vikur,
mánuði og misseri
um afstöðu Breta til Myntbandalagsins.
Mjög djúpstæður ágreiningur ríkir innan
brezka Ihaldsflokksins um málið og raunar
má fullyrða, að sá ágreiningur sé ein helzta
ástæða fyrir þeirri veiku stöðu, sem flokk-
urinn er nú í. Innan Verkamannaflokksins
er heldur ekki samstaða um afstöðuna til
sameiginlegs gjaldmiðils og um skeið virt-
ist sem ný ríkisstjórn Blairs mundi falla í
sömu gryfju og forveri hennar og ekki
geta gert upp við sig á einn eða annan
veg hvaða stefnu skyldi taka.
Þó verður að telja, að Gordon Brown,
fjármálaráðherra Breta, hafi tekið af skar-
ið með þeirri yfirlýsingu, sem hann gaf í
Neðri málstofu brezka þingsins hinn 27.
október sl. Þar lýsti hann því yfir, að ríkis-
stjórn Tony Blair væri fyrsta ríkisstjórn í
Bretlandi, sem í grundvallaratriðum teldi,
að Bretland ætti að taka þátt í Myntbanda-
laginu. Hins vegar væru Bretar ekki und-
ir það búnir og það væri eitt helzta verk-
efni ríkisstjórnarinnar á þessu kjörtímabili
að búa í haginn fyrir aðild þeirra að Mynt-
bandalaginu í framtíðinni.
í ræðu sinni lýsti Gordon Brown þeirri
skoðun, að ákvörðun um aðild að sameigin-
legum gjaldmiðli Evrópu væri mikilvæg-
asta ákvörðun, sem Bretar þyrftu að taka
í okkar samtíma. En bætti því jafnframt
við, að fram að þessu hefði ekki farið fram
nein ítarleg athugun á vegum brezkrar
ríkisstjórnar á áhrifum þess og afleiðing-
um.
Brezki fjármálaráðherrann fyallaði síðan
um þá þætti málsins, sem hann telur snú-
ast um grundvallaratriði. í fyrsta lagi sagði
hann, að jákvæð efnahagsleg áhrif aðildar
að Myntbandalaginu væru augljós. Það
ætti við um viðskipti, gengisstöðugleika
og að kostnaðarþátturinn í viðskiptum og
atvinnulífi yrði gagnsærri. í grundvallar-
atriðum væri því sameiginlegur gjaldmiðill
jákvæður bæði fyrir Bretland og Evrópu.
I öðru lagi sagði fjármálaráðherrann
augljóst, að sameiginlegur gjaldmiðill
mundi hafa í för með sér skerðingu á efna-
hagslegu sjálfstæði eða öllu heldur að ein-
stök ríki fengju hlutdeild í ákvörðunum
um efnahagsmál hvers annars. Hann benti
á, að þetta atriði leiddi til þeirrar niður-
stöðu hjá sumum, að af stjórnskipulegum
ástæðum, væri óhugsandi fyrir Breta að
gerast aðilar. Þeir teldu, að þrátt fyrir
efnahagslegan ávinning væri þetta atriði
nægileg rök fyrir því að verða ekki þátttak-
endur í Myntbandalaginu. Gordon Brown
sagði, að brezka ríkisstjórnin væri þessu
ósammála. Ef sameiginlegur gjaldmiðill
hefði jákvæð áhrif á atvinnustig, viðskipti
og framtíðar velferð þjóðarinnar ættu
Bretar að gerast aðilar.
Þriðja grundvallaratriðið, sem fjármála-
ráðherrann nefndi, var samþykki brezku
þjóðarinnar. Hann sagði það skoðun ríkis-
stjórnarinnar, að þar sem um svo stórt
mál væri að ræða ætti að leggja það und-
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 8. nóvember
'
■

fj
■j
||í|

m X ?— v1 V O \ Sí * P \k ,- m i Jl 1 j i
' J*! , • l . ■
VIÐ KRINGLUNA.
Ljósmynd/RAX
ir þjóðaratkvæði. Ríkisstjórnin, þingið og
þjóðin verða að vera sammála, sagði Gor-
don Brown.
í framhaldi af þessari umfjöllun um
grundvallaratriði málsins gerði ráðherrann
að umtalsefni fimm lykilatriði, sem taka
þyrfti tillit til, þegar að ákvörðun kæmi.
ífyrst nefndi hann þá spurningu, hvort
efnahagskerfi Breta og Myntbandalags-
ríkjanna væru nægilega samstiga. í því
sambandi benti hann á, að vextir í Bret-
landi væru um 7% á sama tíma og þeir
væru um 3% í Þýzkalandi og Frakklandi.
Hann svaraði ofangreindri spurningu neit-
andi og sagði, að Bretar þyrftu á að halda
tímabili stöðugleika og aga bæði að því
er varðaði verðbólgustig og opinberar lán-
tökur.
í annan stað spurði brezki fjármálaráð-
herrann, hvort brezkt efnahagslíf byggi
yfir nægilegum sveigjanleika til þess að
takast á við þær breytingar, sem mundu
fylgja aðild að sameiginlegum gjaldmiðli.
Hann svaraði þeirri spumingu einnig neit-
andi og sagði, að ríkisstjórnin mundi vinna
að því á þessu kjörtímabili að tryggja slík-
an sveigjanleika.
Þriðja spumingin væri sú, hvort þátt-
taka í Myntbandalaginu mundi ýta undir
fjárfestingar. Niðurstaða ráðherrans var
sú, að aðild mundi vissulega gera það.
Fjórða spurningin sneri að því hver
áhrif aðildar yrðu á kauphallarviðskiptin
í Bretlandi en London er ein helzta mið-
stöð slíkra viðskipta í heiminum. Svar ráð-
herrans var, að þessi þáttur brezks við-
skiptalífs væri svo öflugur, að hann mundi
blómstra, hvort sem væri innan eða utan
Myntbandalagsins. Hins vegar mundi þátt-
taka efla stöðu brezku fjármálafyrirtækj-
anna.
Loks ræddi ráðherrann um áhrif aðildar
á atvinnustigið í Bretlandi og sagði, að
vel heppnaður sameiginlegur gjaldmiðill
mundi efla viðskipti og atvinnulíf í Evr-
ópu. Hins vegar væri brezkt atvinnulíf
ekki undir það búið að landið gerðist aðili
nú.
Megin niðurstaðan væri því sú, að Bret-
ar þyrftu tíma til þess að búa sig undir
aðild.
Ljóst er af þessu, að brezka ríkisstjórn-
in stefnir að þátttöku í Myntbandalagi
Evrópu og hyggst nota þetta kjörtímabil
til að búa landið efnahagslega undir það,
að af slíkri aðild verði að loknum næstu
kosningum, sem fram eiga að fara í síð-
asta lagi eftir fimm ár. Jafnframt má gera
ráð fyrir, að Verkamannaflokkurinn stefni
einnig að því að búa kjósendur undir það
pólitískt að til þjóðaratkvæðagreiðslu komi
um málið snemma á næstu öld.
Auðvitað veit enginn hvemig mál munu
skipast á næstu árum í brezkum stjórnmál-
um en þó er ljóst, að áhrifamiklir aðilar
innan íhaldsflokksins eru í meginatriðum
sammála forystu brezka Verkamanna-
flokksins og hafa raunar sumir hveijir
hvatt til þverpólitískrar baráttu fyrir aðild
Breta. Hlutverk hins nýja leiðtoga íhalds-
manna er hins vegar að halda flokki sínum
saman, sem er auðvitað frumskylda for-
ystumanna stjórnmálaflokka, og þess
vegna má búast við, að hann fari sér hægt.
^I ALLIR STJÓRN-
ícliinrl nrr málaflokkar, nema
ASiana Og- Alþýðuflokkur,
ESB hafa verið andvígir
aðild íslands að
Evrópusambandinu og svo er einnig um
meirihluta þjóðarinnar. Meginástæðan er
auðvitað sú, að við getum ekki gerzt aðil-
ar að óbreyttri sjávarútvegsstefnu ESB.
Þeir samningar, sem Norðmenn náðu við
Evrópusambandið en voru síðan felldir í
þjóðaratkvæðagreiðslu þar, væru alger-
lega óviðunandi fyrir okkur og er þá átt
við þá kafla þeirra samninga, sem fjölluðu
um sjávarútvegsmál. Endurskoðun sjávar-
útvegsstefnu ESB stendur yfir og fyrr en
henni er lokið mun ekkert liggja fyrir um
hvort hugsanlegar breytingar á henni
verða okkur að skapi.
Aðiid að Myntbandalagi ESB-ríkja er
óhugsandi án aðildar að ESB og þess
vegna eru allar vangaveltur um þátttöku
okkar í sameiginlegum gjaldmiðli óraun-
hæfar. Á hinn bóginn er ljóst, að þessi
þróun í Evrópu mun hafa mikil áhrif á
stöðu okkar og hagsmuni. Við gætum átt
eftir að komast í þá erfiðu stöðu, að aðild
að ESB væri óhugsandi vegna sjávarút-
vegsstefnu bandalagsins en að standa utan
hins sameiginlega gjaldmiðils yrði okkur
afar þungbært.
Af þessum sökum skiptir miklu máli að
við fylgjumst rækilega með því, sem er
að gerast og mun gerast í Evrópu á næstu
árum og að stöðug athugun fari fram á
áhrifum þeirrar þróunar á íslenzka hags-
muni. í því sambandi er fróðlegt fyrir
okkur að kynnast því, hvernig Bretar
standa að undirbúningi hugsanlegrar að-
ildar að Myntbandalaginu. Og það verður
líka gagnlegt fyrir okkur að fylgjast með
umræðum um þessi mál í Danmörku og
Svíþjóð.
Við getum áreiðanlega gert margvísleg-
ar ráðstafanir til að laga okkur að þróun-
inni í Evrópu og til að draga úr neikvæðum
áhrifum hennar en ýta undir þau jákvæðu.
Jafnframt mundi slík aðlögun auðvelda
okkur nýjar ákvarðanir í þessum málum
á næstu öld, ef þær breytingar yrðu í
uppbyggingu og þróun ESB, sem gerðu
aðild fýsilegri kost en nú er.
Af þessum ástæðum öllum er sú ákvörð-
un, sem Alþingi og ríkisstjórn hafa nú
tekið og vikið var að í upphafi mikilvæg.
„Ljóst er af þessu,
að brezka ríkis-
stjórnin stefnir að
þátttöku í Mynt-
bandalagi Evrópu
°g hyggst nota
þetta kjörtímabil
til að búa landið
efnahagslega
undir það, að af
slíkri aðild verði
að loknum næstu
kosningum, sem
fram eiga að fara
í síðasta lagi eftir
fimm ár. Jafn-
framt má gera
ráð fyrir, að
Verkamanna-
flokkurinn stefni
einnig að því að
búa kjósendur
undir það póli-
tískt að til þjóðar-
atkvæðagreiðslu
komi um málið
snemma á næstu
öld.“
£