Morgunblaðið - 20.11.1997, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
FIMMTUDAGUR 20. NÓVEMBER 1997 31
Gengnar slóðir
BOKMENNTIR
Prósaljóð
VEGURINN TIL
HÓLMAVÍKUR
eftir Óskar Ama Óskarsson. Bjartur
1997 - 77 síður, 1.980 kr.
SÉ MAÐUR staddur á íslenska
hringveginum má segja að leiðin
liggi ævinlega hjá veginum til
Hólmavíkur, þótt ekki sé ferðinni
heitið þangað, fremur en ferð ljóð-
mælandans í ný-
útgefinni bók
sem ber heitið
Vegurinn til
Hólmavíkur.
Óskar Árni
Óskarsson hefur
áður gefið út
ljóðabækur og
-þýðingar við
ágætar undir-
tektir, og þótt
hann kjósi sjálfur að nefna þetta
verk „ferðaskissur" eins og segir í
undirtitli bókarinnar, er hér á ferð-
inni safn ljóðrænna minninga- og
myndbrota - prósaljóð sem standa
vel undir nafni.
Bókin er í fimm hlutum sem allir
greina frá einhvers konar ferðalagi
um lendur hugar og heims; einkum
fáfarnar, jafnvel gleymdar, slóðir.
Fyrstu tveir hlutarnir, „Útjaðrar"
og „Þtjár lóur á _ Landakotstúni"
gerast í Reykjavík. í þriðja og fjórða
hluta „Vegurinn til Hólmavíkur" og
„Skuggi af snúrustaur“ færist sögu-
sviðið út á land, en í síðasta hlutan-
um „Muldur í símalínum" er höfund-
ur á sömu slóðum og þegar leiðang-
urinn hófst, í Reykjavík. En þótt
hringnum sé þar með lokað heldur
ferðin áfram eins og síðasta ljóð
bókarinnar vottar glöggt: „Við
Vatnsveituveginn eru sjö ljósastaur-
ar, tvö gömul hús og skógarlundur
niðri við ána. Stíflan og síðasti
staurinn að baki. Og stjörnubjart
myrkrið strýkur mér um kinn þegar
ég geng eftir ljóslausum veginum"
(77).
I fyrsta ljóði bókarinnar ríkir vet-
ur og það „hefur verið rafmagns-
laust á febrúarhimninum í hálfan
mánuð. Skýin yfir borginni eins og
logandi gufur upp úr kraumandi
glösum gullgerðarmanns" (9). Ljóð-
mælandinn ferðast um í blautu og
hráslagalegu borgarumhverfi sem
ber misgreinileg merki hrörnunar;
bílapartahaugar, ryðgað bárujárn
og sölnað haustlauf. Flest eru ljóðin
kyrrmyndir, oft magnaðar kynngi
og dul. Engu að síður er ljóð-
mælandinn á sífelldri hreyfingu og
alltaf á leiðinni eitthvert, eða öllu
heldur „áleiðinni ekkert“ (76). Sam-
spili kyrrðar og hreyfingar er teflt
fram með ýmsum hætti, þó leynir
sér sjaldnast að hið manngerða
umhverfi felur í sér kyrrstöðu, nátt-
úran með sín lifandi mögn er hreyf-
ing - máttugast þeirra er ósýnileg
og sívinnandi hönd tímans: „ . ..
týndur bernskuheimur á auðu svæði
milli húsanna. Rúllugardínur dregn-
ar niður til hálfs, hönd að vökva
rykfallin blóm“ (15).
Einsemd, myrkur og kuldi ein-
kenna þennan hluta bókarinnar,
enda „kýrnar komnar í aðra haga“
(9). Ljóðmælandinn er svo ger-
sneyddur mannlegu samfélagi á
köflum að mynd hans rennur saman
við tunglið sem þó nær að krækja
sér í stjörnu þegar höfundurinn
smeygir góðri bók undir handarkrik-
ann og arkar heim (13). Um síðir
hlýnar þó og lifnar yfir fylgsnum
hugar og umhverfís; „sinueldar loga
um allt borgarlandið" (17), ljóðmæl-
andinn fær ofbirtu í augun „eins
og blindur stjörnuglópur í sólskin-
inu“ (14) og þar að kemur að eitt
kvöldið bíður hans kúmenkaffí í
húsi við Nethyl (20).
I miðbiki bókarinnar færist sjón-
arhornið út fyrir borgarmörkin um
afskekktar sveitir og fáfarna staði
landsins. íslenskt sumar gengur í
garð með skúrum, skini og óræðum
fyrirheitum. Hér rignir mikið líkt
og í fyrri hluta bókarinnar, en rofar
til inni á milli: „Sól í Hrútafirði,
varðskip lónar inni á þröngum firð-
inum og vegurinn til Hólmavíkur
angar af ævintýrum eins og ilmvatn
á fögrum konuhálsi. En þangað er
ég víst ekki að fara“ (44). „Vegur-
inn til Hólmavíkur" og „Skuggi af
snúrustaur" eru óður til deyjandi
byggðar, tregablandin minning um
horfna tíma. Segja má að fortíðar-
þráin hér og næm tilfinning fyrir
sögu landsins séu einhverskonar
ómur af Áföngum Jóns Helgasonar.
Jafnhliða greinir lesandinn söknuð
og depurð. Tilfinningar skáldsins
renna saman við ímyndaðar tilfínn-
ingar landsins; annars vegar sam-
samar ljóðmælandinn sig afskekktu
stöðum og yfirgefnu húsum -
„Fuglakliðurinn þagnaður, aftur-
ljósin horfin í þokumökkinn" (58) -
hins vegar sýnir hann inn í hugar-
fylgsni sín - „Brýt dauða tijágrein,
hugsa um ekkert“ (37).
Vegurinn til Hólmavíkur er gef-
andi bók og vel skrifuð. Ljóðmálið
yfirleitt fágað, myndmál sterkt og
lýsandi, að mestu laust við klisjur
þó á stöku stað sé gengið í smiðju
forvera á skáldabekk (t.d. 18, 48).
Vísanir eru nokkrar frumlegar og
óvæntar (53, 68). Þó dimmt sé yfir,
blautt og kalt öriar einatt á óræðri
kímni og sólarglætu í súldinni. Sjálf-
ur hefur höfundur valið þessum
verkum sínum nafngiftirnar „brot“,
„skissur" og „myndir" og má til
sanns vegar færa. Líkt og myndirn-
ar sem sagt er frá í ljóðinu „Hljóðir
turnar" (61) eru þessi prósaljóð lif-
andi og „sérkennileg ljósmyndasýn-
ing [...] Horfin augnablik hand-
sömuð og fest á gljáandi pappír .. .“
Ólína Þorvarðardóttir
Helena Rubinstein
AHRIFARIK „ANDLITSLYFTIN
ÁN SKURÐAÐGERÐAR
Kynning í dag
og á morgun.
Kaupauki sem
virkilega
munar um.
Láttu ekki happ
úr hendi sleppa.

/
Æ5

Öelena
l'UBlNsrelN
llpTOR u
Húðsnyrtivörur hafa aldrei komið í stað andlitslyftingar.
En í dag nálgumst við það með Face Sculptor serumi og kremi.
Pro-Phosphor örvar náttúrulegan fosfór likamans til að styrkja grunn
húðarinnar. Samtimis strekkja mótandi efni á yfirborði húðarinnar.
Árangur. Tafarlaus strekkjandi áhrif og dag frá degi verða útlínur
andlitsins afmarkaðri og skarpari og dregur úr línum og hrukkum
Laugavegi 50,
simi 561 1330.
Þjónusta og fagmennska í fyrirrúmi
LEIKARAR í barnaævintýrinu Trítill.
Barnaævintýri frum-
sýnt á Sauðárkróki
LEIKFÉLAG Sauðárkróks frum-
sýnir barnaleikritið Trítill föstudag-
inn 21. nóvember. Leikfélagið fékk
þau hjón, Huldu Jónsdóttur og
Hilmi Jóhannesson, til að skrifa
fyrir sig barnaleikrit, en þau skrif-
uðu m.a. leikritið Sláturhúsið hrað-
ar hendur. Sonur þeirra, Eiríkur,
semur lögin í leikritinu.
Leikstjórn er í höndum Ingunnar
Ásdísardóttur og um tónlistina sér
Rögnvaldur Valbergsson kirkjuorg-
anisti. í sýningunni eru 36 manns
á sviðinu, leikarar og hljómsveit,
auk þess sem annar eins hópur tek-
ur átt í sýningunni á einn eða ann-
an hátt.
Leikritið er ævintýri með söngv-
um byggt á persónum úr sögunni
um Alfinn álfakóng. Eins og í öllum
góðum ævintýrum takast á tvö öfl;
það góða og það illa, og þetta ævin-
týri endar eins og öll önnur, það
góða sigrar að lokum.
Matthías
Johannessen
í Gerðarsafni
RITLISTARHÓPUR Kópavogs
efnir að venju til fimmtudagsupp-
lestrar í Kaffistofu Gerðarsafns,
Listasafni Kópavogs.
Að þessu sinni les Matthías Jo-
hannessen, skáld og rithöfundur,
úr verkum sínum. Gylfi Gröndal
kynnir skáldið í inngangi, félagar
úr Ritlistarhópnum lesa ljóð að eig-
in vali eftir Matthías, en hann hef-
ur sent frá sér fjölda bóka.
Dagskráin stendur frá kl.
17-18. Aðgangur er ókeypis.
-----» ♦ ♦----
• UÓÐABÓKIN Öldurer eftir
Eyþór Rafn Gissurarson: Öldur er
önnur ljóðabók höfundar, fyrri
bókin kom út
1994 og heitir
Hvítu ský.
Pjaxi ehf.
gefur Öldur út
oghúnfæsthjá
Máli ogmenn-
ingu. Bókin er
50 bls. Kápa er
eftir Sigur-
björgu Hall-
grímsdóttur.
Svartlist prentaði, Flatey batt inn.
Verð: 1.000 kr.
Eyþór Rafn
Gissurarson
TEIKNING Árna Elfars af húsum í Hafnarfirði.
Sýningum
lýkur
Hafnarborg
SÝNINGU Rebekku Ránar
Sampers lýkur mánudaginn 24.
nóvember. Sýningin er opin milli
kl. 12 og 18 alla daga fram til 24.
nóvember.
Gallerí Jörð
Reykjavíkurvegi 66
Sýningu Árna Elfars lýkur laug-
ardaginn 22. nóvember. Á fimmtu-
dag og föstudag teiknar Árni and-
litsmyndir af þeim sem þess óska
milli kl. 15—18 báða dagana.
Listasafn Árnesinga,
Selfossi
Sýningunni á verkum Jóhanns
Briem lýkur á sunnudag.
Sýningin er opin frá kl. 14-18
alla daga.
Nýlistasafnið
Birgir Andrésson, Ralf Samens,
BHK Gautman, SAM & BEN,
Ragna Hermannsdóttir, Hannes
Lárusson og Sigríður Björnsdóttir
ljúka sýningum sínum sunnudag-
inn 23. nóvember.
Sýningarnar eru opnar alla daga
nema mánudaga frá kl. 14-18.
Sjöundi fyrirlestur „Laxnessársins“ í Norrœna húsinu í dag l. 17.1$:
/
ttj — cr. Ur bók í mynd
- Guðný Halldórsdóttir rceðir um gerð kvi\mynda
eftir verfum Halldórs Laxness Guðný Halldórsdóttir kvikmyndagerðarmaður heldur í dag fyrirlestur á vegum
Fyrirlestur i Laxnessklúbbsins og Vöku-Helgafells í Norræna húsinu sem nefnist Úr bók í mynd. Þar fjallar hún um það hvernig er að kvikmynda verk Nóbelsskáldsins. Erindið hefst klukkan 17:15, er öllum opið og aðgangur ókeypis. Guðný Halldórsdóttir hefur leikstýrt bíómynd eftir einni af skáldsögum hans, Kristnihaldi undir Jökli, sem frumsýnd var 1988. Hún vinnur nú að gerð kvikmyndar eftir annarri sögu hans, Úngfrúnni góðu og húsinu, en Guðný er sem kunnugt er dóttir Halldórs Laxness. í erindi sínu mun hún fjalla um gerð þessara kvikmynda og sýna m.a. dæmi úr Kristnihaldinu. Guðný Halldórsdóttir lauk prófi í almennri kvikmyndagerð frá London International Filmschool árið 1981 og liggja eftir hana fjölmörg verk á því sviði. Hún hlaut Lúbecker-filmulinsuna árið 1989.
Norræna húsinu VAKA HELCAFELL
ÍDAG KL. 17.15 Laxnessklúbburinn