Morgunblaðið - 20.11.1997, Blaðsíða 38

38 FIMMTUDAGUR 20. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIMAR
Af skattgreiðslum
útgerðarfyrirtækja
TALSMENN gjaf-
akvótakerfisins sem
svo hefur verið nefnt
halda því gjarnan
fram að ekki sé eðli-
legt að leggja sér-
tækt gjald á veiði-
heimildir þar sem al-
mannavaldið, ríkis-
sjóður, hafi þegar,
eða muni hafa,
verulegar tekjur af
útgerðarfyrirtækjum
fyrir tilstilli hins al-
menna skattakerfis.
Því miður er þetta
ekki rétt eins og með-
fylgjandi dæmi ætti
að sýna.
Unnar á Gullkvörninni
verður sextugur
Við sölu á varanlegum afla-
heimildum skai seljandi tekjufæra
söluandvirðið. Setjum sem svo að
■«á næsta ári verði Unnar Ægisson
sextugur og ákveði að hætta sjó-
sókn og selji Útgerð hf. skip sitt
sem gæti heitið Gullkvörn, og
varanlegar aflaheimildir. Setjum
sem svo að verðmæti aflaheimild-
anna einna og sér sé 100 milljón-
ir og að Unnar fái andvirðið greitt
á 5 árum. Útgerð hf. tekur bankal-
án fyrir andvirði kvótans (með
veði í Gullkvörninni að gefinni
yfirlýsingu um að aflaheimildir
verði ekki fluttar af skipinu án
vitundar og vilja lán-
veitandans, viðskipta-
banka Útgerðar hf.).
Til að flækja málið
ekki um of skal gert
ráð fyrir að Útgerð hf.
endurfjármagni lánið í
hvert skipti sem til af-
borgunar kemur.
Tekjuskattar
Unnars og Utgerðar
Gerum ráð fyrir, til
einföldunar, að Unnar
greiði skatt af tekjun-
um af kvótasölunni
jafnóðum og þær falla
til. Gerum einnig ráð
fyrir að jaðarskattur
Unnars sé 40% öll árin fimm. Við-
bótarskattar Unnars vegna sölu
aflaheimildanna verða þá 8 millj-
ónir á ári í fimm ár. Útgerð hf.
eignfærir hinn keypta kvóta og
afskrifar á 5 árum. Gerum ráð
fyrir að tekjuskattur fyrirtækja
sé 30% öll árin. Afskriftirnar
lækka tekjuskattstofn Útgerðar
hf. um 20 milljónir á ári. Tekju-
skattgreiðslur Útgerðar lækka því
sem nemur 6 milljónum króna á
ári þau 5 ár sem fyrirtækið er að
afskrifa kvótann.
Mismunurinn á viðbótartekju-
skatti Unnars og tekjuskattslækk-
un Útgerðar vegna kvótaviðskipt-
anna er 2 milljónir á ári í fimm
ár, eða samtals 10 milljónir.
Nú nýtir Útgerð kvótann í
rekstri sínum. Með hliðsjón af
leiguverði þorskkvóta á kvóta-
markaðnum þessa dagana má
ætla að árlegar hreinar tekjur
(fyrir utan fjármagnskostnað) af
veiðum þessa kvóta yrði nálægt
13 milljónum. Árlegur vaxta-
Það má með vissum
sanni líta á skattgreiðsl-
ur útgerðarmanna, seg-
ir Þórólfur Matthías-
son, sem dýra aðferð
við að millifæra fjár-
muni frá einu útgerðar-
fyrirtæki til annars.“
kostnaður vegna bankalánsins
sem Útgerð tók yrði hins vegar
nálægt 10 milljónum. Tekjukatt-
greiðslur fyrirtækisins mundu því
nema 30% af 3 milljónum eða
nálægt 900 þúsundum á ári, og
er væntanlega nokkru lægri en
sjómannaafsláttur sá sem kallarn-
ir á Gullkvörninni nytu. Núvirði
900 þúsund króna árstekna eru
einhveijar 10 milljónir.
Núvirði allra tekjuskatta sem
til féllu vegna 100 milijón króna
Þórólfur
Matthíasson
kvótans er því innan við 20 millj-
ónir króna og dygðu vart til að
standa undir þeim útgerðarsér-
tæku afsláttarákvæðum sem eru
í gildandi skattalögum.
Eignarskattar
Þegar Unnar hefur fengið kvót-
ann greiddan munu peningalegar
eignir hans hafa aukist um 60
milljónir króna. Það mætti því
ætla að hann myndi þurfa að
greiða um 900 þúsund króna ár-
lega í eignarskatt. En Unnar mun
geta komið sér hjá því á fullkom-
lega löglegan hátt með því að festa
eign sína í húsbréfum eða spari-
skírteinum eða öðrum eignar-
skattsfijálsum pappírum. Unnar
mun því aðeins greiða óverulegar
upphæðir í eignarskatt.
Lítum J)á til eignarskatts-
greiðslna Útgerðar hf. Þegar Út-
gerð hf. hefur lokið að afskrifa
hinn keypta kvóta hefur eingar-
skattsstofn fyrirtækisins lækkað
um 100 milljónir króna! Ástæðan
fyrir þessari furðulegu niðurstöðu
er að Útgerð mun hafa í rekstri
skip sem hæft verður til veðsetn-
ingar langt umfram skattmat.
Eignarskattsgreiðslur Útgerðar
mundu því lækka um tæpa 1,5
milljónir króna á ári, eða um ríf-
lega þá upphæð sem næmi tekju-
skatti þeim sem Útgerð hf. greiddi
skv. dæminu hér að ofan.
Gerum nú ráð fyrir að svo ólík-
lega fari að gjafakvótakerfið verði
fest í sessi. Líða nú 20 til 30 ár.
Þá má ætla að nánast öll útgerðar-
fyrirtæki er þá myndu starfa
sæktu afla á grundvelli keyptra
veiðiheimilda og stæðu því í þeim
sporum sem Útgerð hf. stæði í
skv. dæminu hér að ofan. Eignar-
skattsstofn útgerðarinnar væri þá
einhveijum 100 til 200 milljörðum
króna lægri þá en nú er! Það verð-
ur því að teljast í hæsta máta ólík-
legt að nokkurt útgerðarfyrirtæki
greiði eignarskatta í framtíðinni
verði gjafakvótakerfið fest í sess.
Lokaorð
Talsmenn gjafakvótakerfisins
hafa haldið því fram að verði það
fyrirkomulag fest í sessi muni hið
almenna skattkerfí færa ríkissjóði
og þar með almennum þegnum
þessa lands, verulegar tekjur af
hinni sameiginlegu auðlind, fiski-
miðunum. Dæmið hér að ofan sýn-
ir svo að ekki verður um villst að
þetta er ekki rétt. Ætla verður að
eigendur fyrirtækja í iðnaði og
þjónustu vildu gjarnan búa við
svipaða skattbyrði og virðist stefna
í hvað útgerðina varðar.
Dæmið sem hér er rakið sýnir
að skattgreiðslur einstakra útgerð-
armanna skila sér aftur til annarra
útgerðarmanna í formi tekju-
skattslækkunar eða niðurgreiðslu
á launum starfsmanna. Það má
með vissum sanni líta á skatt-
greiðslur útgerðarmanna sem dýra
aðferð við að millifæra fjármuni
frá einu útgerðarfyrirtæki til ann-
ars.
Niðurstaða mín er þessi: Eigi
almenningur að njóta arðsins af
eign sinni, fiskimiðunum verður
að gera sérstakar ráðstafanir.
Þessar sérstöku ráðstafanir geta
verið í formi veiðigjalds eða í því
formi sem Pétur H. Blöndal hefur
mælt með í tillöguflutningi á Al-
þingi. Núverandi skattakerfi dugar
engan veginn eitt og sér til að
koma arðinum af fiskimiðunum til
eigendanna.
Höfundur er dósent í hagfræði við
viðskipta- og hagfræðideild
Háskóla íslands.
Meira um rétt launafólks
►». ÞORGRIMSSON &CÖ|
í MORGUNBLAÐINU í dag,
miðvikudaginn 12. nóvember
1997, birtist greinarkorn eftir
Ernu Hauksdóttur, framkvæmda-
stjóra Sambands veitinga- og
gistihúsa (SVG). Hún gagnrýnir
skrif mín um réttleysi launafólks
og segir að bæði starfsfólk og
vinnuveitendur þess „eigi réttindi
og hafi skyldur skv. kjarasamn-
••ingum“ o.s.frv. Það er rétt hjá
Ernu að starfsfólk á réttindi. Það
er einmitt grunnurinn að skrifum
mínum. En það er langur vegur á
milli þess að „eiga“ réttindi eða
Glugginn
Laugavegi 60 sími 551 2854
Guðbjörn
Jónsson
Peysuúrvalið
er í Glugganum
fá að njóta samnings-
bundinna og lögboð-
inna réttinda. Um
það ijalla skrif mín.
Ég vii taka fram að
ég áfellist Ernu ekki
fyrir þessi skrif, því
hún er aðeins að
gegna starfi sínu sem
framkvæmdastjóri
samtaka atvinnurek-
enda, sem raunar er
minnihluti þeirra fyr-
irtækja sem gagn-
rýnd voru. Ég ber
fulla virðingu fyrir
Ernu í sínu starfi og
veit með vissu að hún
er vel gerð mann-
eskja og öll af vilja gerð að félags-
menn samtakanna séu þeim til
sóma. Því miður verður ekki sagt
að félagsmenn samtakanna beri
mikinn augljósan vilja til að upp-
fylla sýn hennar á samtökin. Mér
er þó ljúft að geta þess, þótt ég
hafi einungis fjallað um veitinga-
og skemmtistaði, að mér er kunn-
ugt um góðan vilja eigenda og
starfsmannastjóra Hótel Sögu til
þess að gera vel við starfsfólk sitt.
Einnig hef ég tilfinningu fyrir því
að ástand sé ekki slæmt á veitinga-
húsinu Argentínu. Báðir þessir
aðilar eiga líka að vita, af ummæl-
um mínum við þá, að ekki er átt
við þá í skrifum mín-
um. Þeir falla einungis,
sem örlítill minnihluti,
inn í hópumflöllun um
afleitt ástand í at-
vinnugrein þeirra.
Samnefnari þar er
umfjöllun um ungling-
ana okkar. Ekki eru
þeir allir slæmir þótt
svo mætti oft ætla af
umfjöllunum. Þótt töl-
fræði sé ekki fyrir
hendi, er ég viss um
að hlutfall efnilegra
ungmenna er hærra en
hlutfall efnilegra
stjórnenda veitinga- og
skemmtistaða.
Erna segist ekki kannast við
lýsingar mínar, að þær eigi við
félagsmenn SVG. Einnig segir
hún: „Það eru hundruð veitinga-
staða starfandi á Stór-Reykjavík-
ursvæðinu, umráðasvæði FSV. All-
ur þorri þessara veitingastaða er
rekinn af fagmennsku og skv. lög-
um og reglum og farið að kjara-
samningum og oft gott betur.“ Hér
er stórt tekið upp í sig, þvert ofan
í opinberar yfirlýsingar, t.d. skatt-
rannsóknastjóra, sem lýsir heldur
döpru ástandi í rekstrarmálum
þessarar atvinnugreinar. Eftir að
hafa um ævina tekið þátt í flestum
sviðum atvinnulífs á hinum fijálsa
markaði, auk þess að hafa um
hríð starfað í hagdeild banka, séð
þar um afurðalán til atvinnulífsins
og tekið þátt í mati á lánshæfi
fyrirtækja, og nú síðast, áður en
ég hóf störf hjá FSV, sem ijár-
málaráðgjafi sem endurskipulagði
bókhald og fjármál margra smá-
fyrirtækja, get ég fullyrt að það
er rangt sem Erna segir. Nánast
daglega verð ég var við hið gagn-
stæða í starfi mínu. Það er óraveg-
ur frá að þorri veitingastaða sé
rekinn af fagmennsku og kjara-
samningar eru virtir á allof fáum
stöðum. Má þar t.d. nefna að nú
íiur.c-
23
ara
Hvítt
Blátt
Fílabein
Klæðningin
sem þolir
íslenska
veðráttu
Leitið tilboða
ÁVALLT TIL Á LAGER
ÞÞ
&co
ARMULA 29 • I08 REYKJAVIK
SÍMAR 553 8640/568 6IOO,fax 588 8755.
stendur yfir uppgjör vegna gjald-
þrots eins af félagsmönnum SVG.
Þar virðast Iaunamál hafa verið í
ansi lausum reipum. Þriðjudags-
kvöldið 11. nóv. ætlaði FSV að
halda starfsmannafund hjá einum
félagsmanna SVG þar sem u.þ.b.
30 félagsmenn FSV starfa. Tekið
Það upplýsir hins vegar,
segir Guðbjörn Jóns-
son, að margir félags-
menn SVG brjóti reglur
af ásetningi en ekki af
kunnáttuleysi.
var á móti okkur með hálfum kaffi-
bolla og okkur síðan vísað á fund-
araðstöðuna sem var gangur í
kjallara hússins, þar sem voru
sæti fyrir 5 manns. Lítið borð var
þarna en það var þétthlaðið tómum
flöskum og drasli. Hjá þessum fé-
lagsmanni SVG er greinilega mikið
að í sambandi við laun og réttindi
starfsfólks. Veitingastaður innan
SVG í næsta nágrenni við skrif-
stofu FSV krefst af hluta starfs-
manna sinna að þeir séu verktakar
og borgi skattana sína sjálfir. Það
sem frést hefur af launakjörum
þessa fólks stenst ekki starfskjara-
lög.
Þá vitum við Erna bæði um
pizzastaðinn sem er innan SVG en
hefur ekki farið að lögum í starf-
semi sinni nú um nokkurra ára
skeið. Svona upptalningu er hægt
að halda lengi áfram en ekki er
pláss fyrir slíkt í stuttri blaðagrein.
Ég vildi gjarnan vera í þeirri
fögru veröld sem Erna reynir að
draga upp í skrifum sínum. Stað-
reyndirnar hrekja mann hins vegar
jafnharðan inn í raunveruleikann
svo manni gefst enginn friður til
að dvelja í slíku sæluríki. Fari það
hins vegar svo að einhveijir veit-
ingamenn séu tilbúnir að heimila
FSV aðgang að starfsmannamál-
um sínum og launabókhaldi, að
sjálfsögðu á grundvelli 13. kafla
kjarasamninga okkar, og að lok-
inni skoðun á launakjörum og að-
búnaði starfsmanna reynist þeir
uppfylla ákvæði laga og kjara-
samninga, skal ég opinberlega við-
urkenna þá frammistöðu þeirra.
Þar til það gerist er ég hræddur
um að þeir verði að lúta lögmálun-
um um hinn kúgaða minnihluta,
geri þeir ekkert í málum atvinnu-
greinar sinnar.
Réttilega getur Erna þess að
nokkur hundruð veitingastaðir séu
á höfuðborgarsvæðinu. Félags-
menn Ernu hjá SVG eru hins veg-
ar ekki nema fáeinir tugir á þessu
svæði og því í miklum minnihluta.
Telji hún mig hafa tekið stórt upp
í mig um reynslu mína innan míns
verksviðs, verður vart annað sagt
en hún bæti þar um betur, þar sem
hún ábyrgist faglegan rekstur fjöl-
margra aðila utan hennar samtaka
og verksviðs. Að vísu er ánægju-
legt að heyra að félagsmenn SVG
séu vel upplýstir um ákvæði kjara-
samninga, lög og reglur sem þessa
starfsemi varðar, og þeir sæki
námskeið og fræðslufundi um þau
efni til SVG. Það upplýsir hins
vegar að margir félagsmanna SVG
séu að bijóta þessar reglur af
ásetningi en ekki af kunnáttuleysi.
Slík vitneskja gerir málið raunar
enn verra en ég hafði hugsað það.
Að lokum vil ég endurtaka að
ég er ekki að beina þessum orðum
að Ernu persónulega, heldur að
framkvæmdastjóra SVG sem er
að sinna skyldustarfi sínu. Ég hefði
svo gjarnan viljað sjá svo elskulega
manneskju sem Erna er, í
skemmtilegra starfi en því sem hún
gegnir nú. Ég ber ekki þá trú í
bijósti að veitingamenn sjálfir geri
henni starfið skemmtilegt en ég
óska henni allrar farsældar í fram-
tíðinni.
Höfundur er starfsmaður Félags
starfsfólks í veitingahúsum.