Morgunblaðið - 25.11.1997, Qupperneq 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 25. NÓVEMBER 1997
FRETTIR
MORGUNB L AÐIÐ
Major
Jeltsín vill
sáttafund
BORÍS Jeltsín Rússlandsfor-
seti hefur kallað til sérstaks
fundar til að reyna að lægja
öldumar á rússneska þinginu.
Jeltsín sagði í sjónvarpsviðtali
að þótt nokkuð væri til í gagn-
rýni kommúnista í neðri deild
þingsins, Dúmunni, væri ann-
að í gagnrýni þeirra hjátrú.
Erfðamál
Díönu
undirbúið
JOHN Major, fýrrverandi for-
sætisráðherra Breta, hefur
verið skipaður
fjárhaldsmað-
ur prinsanna
Williams og
Harrys. Maj-
or hefur fall-
ist á að gæta
hagsmuna
þeirra í erfða-
máli móður
þeirra, Díönu
prinsessu. Hann var tilnefndur
til starfsins þar sem hann var
ráðgjafí konungsfjölskyldunn-
ar í skilnaðarsáttmála Díönu
og Karls.
Sjöburamoðir
útskrifuð
MÓÐIR bandarísku sjöbur-
anna var útskrifuð af sjúkra-
húsi á sunnudag. Sama dag var
minnsti sjöburinn sagður við
ágæta heilsu miðað við aðstæð-
ur en fimm barnanna eru enn
þungt haldin. Stærsti sjöbur-
inn, sem var tekinn úr öndun-
arvél fyrir helgi, fékk brjósta-
mjólk í fyrsta sinn í gær.
Færeyingar
vilja lána-
breytingar
ANFINN Kallsberg, fjármála-
ráðherra Færeyja, hefur óskað
eftir því við dönsku stjómina
að gerður verði nýr samningur
um afborganir á milljarða-
skuld Færeyinga við Dani.
Segir Kallsberg erfitt að gera
framtíðaráætlanir þegar ekki
er vitað hvemig greiðslum á
lánunum verður háttað.
Astæða þess að Færeyingar
vilja semja að nýju eru lágir
vextir en Færeyingar gera sér
vonir um að afborganirnar
lækki um 50-70 milljónir dkr.,
540-750 milljónir ísl. kr. á ári.
Kucan
endurkjörinn
MILAN Kucan var endurkjör-
inn forseti Slóveníu á sunnu-
dag. Fullyrða stjórnmála-
skýrendur að kjör Kucans,
sem var áður félagi í Kommún-
istaflokknum, muni tryggja
áframhaldandi framfarir í
efnahagsmálum og aðild að
Evrópusambandinu.
Sjö fórust í
jarðskjálfta
AÐ MINNSTA kosti sjö
manns fórust í hörðum jarð-
skjálfta sem reið yfir Bangla-
desh sl. föstudag en hann
mældist 5,9 stig á Richter.
Erfiðlega gekk að bjarga fólki
úr rústum húsa en um 200
manns slösuðust í skjálftanum.
Kosningar til þings Bosníu-Serba um helgina
Harðlínumenn missa
líklega þingmeirihluta
Banja Luka. Reuters.
HARÐLÍNUMENN töpuðu all-
nokkru fylgi í þingkosningum á
svæðum Bosníu-Serba samkvæmt
fyrstu tölum úr kosningunum. Þær
benda til þess að harðlínumönnum
muni jafnvel mistakast að tryggja
sér meirihluta á þingi Bosníu-
Serba, að sögn vestrænna stjórnar-
erindreka og fjölmiðla. Öryggis- og
samvinnustofnun Evrópu, sem
fylgdist með kosningunum, sagði í
gær að endanleg úrslit yrðu ekki
birt fyrr en að tveimur vikum liðn-
um.
Flokkur Biljönu Plavsic, forseta
Bosníu-Serba sem nýtur stuðnings
Vesturlanda, hlaut meirihluta í
borginni Banja Luka, um 38% at-
kvæða, og jók auk þess fylgi sitt
um 10-20% í nokkrum borgum í
austurhlutanum, þar sem harðlínu-
menn hafa hingað til verið í meiri-
hluta.
Kosningum flýtt að
kröfu Vesturvelda
Stjórnvöld í Bandaríkjunum og
mörgum Evrópuríkjum þrýstu
mjög á að kosningum til þings
Bosníu-Serba yrði flýtt í von um að
harðlínumenn misstu meirihluta
sinn og að það myndi verða til þess
að greiða fyrir því að ákvæði
Dayton-friðarsamningsins verði
virt. Kosningamar eru fyrsta vís-
bendingin um stjórnmálaástandið á
svæðum Bosníu-Serba frá því að
harðlínumenn gerðu tilraun til að
koma Plavsic frá í júní sl.
Forsetinn hefur notið marghátt-
aðs stuðnings Vesturlanda, sem
hafa dælt fjármagni í uppbygging-
arstarf í Banja Luka, helsta vígi
Plavsic. Sjónvarpsstöð fylgismanna
hennar hefur fengið tæknibúnað og
kosningabarátta hennar var að
miklu leyti kostuð af Vesturveldun-
um, sem telja hana líklegasta
Bosníu-Serba til að sjá til þess að
ákvæði friðarsamkomulagsins
verði virt.
Reynist fyrstu tölur gefa rétta
vísbendingu um úrslitin, missa
harðlínumenn meirihluta sinn á
þinginu, þar sem 83 þingmenn sitja.
Það stendur þó afar tæpt, ekki síst
vegna þess að enn á eftir að telja
atkvæði frá afskekktustu svæðun-
um og atkvæði flóttamanna sem
búa utan svæðis Serba í Bosníu.
SERBNESK kona gerir hróp að bandariskum hermönnum við kjörstað í Brcko í Bosníu.
Reuters
Hugsanleg aðild EFTA-ríkja að fastaráðstefnu
Evrópusambandsins og væntanlegra aðildarrfkja
Dræmar undirtektir
meðal ESB-rfkja
HUGMYNDIR einstakra ríkja Evr-
ópusambandsins um að EFTA-ríkin
fái aðild að væntanlegri fastaráð-
stefnu Evrópusambandsins og vænt-
anlegra aðildarríkja þess í Austur-
Evrópu hafa fengið fremur dræmar
undirtektir meðal ríkja ESB, sam-
kvæmt heimildum Morgunblaðsins.
Deilur um hugsanlega aðild Tyrk-
lands að ráðstefnunni hafa komið í
veg fyrir að þessar hugmyndir hafi
verið ræddar ýtarlega.
Fastaráðstefnan á meðal annars
að þjóna því hlutverki að halda þeim
ríkjum Austur-Evrópu, sem ekki
verður boðið til aðildarviðræðna
strax á næsta ári, við efnið. Aformað
er að á ráðstefnunni verði fjallað um
aðgerðir þær, sem Austur-Evrópu-
ríkin þurfa að ráðast í til að geta tek-
izt á hendur þær skuldbindingar,
sem felast í ESB-aðild. Þá er gert
ráð fyrir að aðildarríki ráðstefnunn-
ar hafi með sér samráð í utanríkis-
og öryggismálum.
ísland hefur sótzt eftir aðild að
ráðstefnunni með einum eða öðrum
hætti. Fulltrúar íslands hafa í sam-
tölum við embættismenn stofnana
ESB og aðildarríkjanna bent á að
EFTA-ríkin, sem aðild eiga að samn-
ingnum um Evrópskt efnahags-
svæði, séu aðilar að innri markaði
ESB og aðild nýrra ríkja að sam-
bandinu snerti hagsmuni þeirra því
beint. Samkvæmt heimildum Morg-
unblaðsins mun ísland halda fram
þessum rökum á reglubundnum
fundi EES-ráðsins í Brussel í dag.
Stuðningur í Austurríki, Dan-
mörku og Þýzkalandi
Austurríki hefur lagt til í ráð-
herraráði ESB að EFTA-ríkjunum
verði veitt aðild að ráðstefnunni.
„Við höfum viljað að EFTA-ríkin
gætu fengið aðild ef þau vildu. En
það er augljóslega engin samstaða
um þetta í ráðherraráðinu og við
setjum þetta mál ekki á oddinn,"
segir hátt settur austurrískur emb-
ættismaður, sem Morgunblaðið
ræddi við. Að sögn embættismanns-
ins er tilgangur austurrísku tillög-
unnar ekki sízt sá að binda ná-
grannaríkið Sviss Evrópusamband-
inu nánari böndum.
Hugsanleg aðild EFTA-ríkjanna
að fastaráðstefnunni kom til umræðu
á óformlegum fundi leiðtoga ESB-
ríkjanna í Lúxemborg í síðustu viku.
Poul Nyrup Rasmussen, forsætis-
ráðherra Danmerkur, sagði í samtali
við Aftenposten að fundinum loknum
að til greina kæmi að EFTA-ríkin
yrðu höfð með. Málið yrði hins vegar
ekki afgreitt fyrr en á ieiðtogafundi
ESB í næsta mánuði. Þýzkir fjöl-
miðlar hafa einnig greint frá því að
stjórn Þýzkalands sé jákvæð í garð
þessara hugmynda. Að sögn við-
mælenda Morgunblaðsins er afar
viðkvæmt mál hvort Tyrkland eigi
að fá aðild að fastaráðstefnunni eður
ei, en Tyrkland er í tollabandalagi
við ESB og sækir fast að fá aðild að
sambandinu. Sum ríki ESB, sem
andvíg eru aðild Tyrklands, óttast að
það myndi flækja málin að ræða um
aðild EFTA-ríkjanna, að minnsta
kosti þangað til afgreitt hefur verið
hvort Tyrkir verði með eða ekki.
Öldurnar að lægja í
Likud-bandalaginu
Samherji
forsætis-
ráðherrans
hættir
Jerúsalem. Reuters.
EINN nánasti, pólitísld samstarfs-
maður forsætisráðherra Israels
sagði af sér embætti á sunnudag og
segja fréttaskýrendur hann hafa
verið fómarlamb í baráttu forsæt-
isráðherrans, Benjamins Netan-
yahus, við að halda völdum.
Avigdor Lieberman var starfs-
mannastjóri Netanyahus og á und-
anfómum vikum hafa háttsettir
menn í Likud-bandalaginu, flokki
Netanyahus, borið Lieberman á
brýn að vera potturinn og pannan í
þvf sem virtist vera tilraun forsæt-
isráðherrans til að öðlast enn frek-
ari völd innan flokksins.
Fyrr í mánuðinum ákvað mið-
stjórn bandalagsins, sem styður
forsætisráðherrann eindregið, að
halda ekki prófkjör heldur velja
sjálf frambjóðendur bandalagsins
til þings. Varð ákvörðun miðstjórn-
arinnar til þess að hávær mótmæli
hófust meðal fólks í bandalaginu og
var þess krafist að Netanyahu
segði af sér.
Prófkjör
Andmælin í bandalaginu urðu til
þess að forsætisráðherrann ákvað
sl. fimmtudag að prófkjör skyldi
haldið. Þá spáðu fréttaskýrendur
því að stjómmálatíð Liebermans
yrði brátt lokið. Michael Eitan, vís-
indaráðherra í stjórn Netanyahus,
segir að brottför Liebmans muni
styrkja stöðu forsætisráðherrans,
„að minnsta kosti meðal þeirra sem
höfðu áhyggjur af því sem var að
gerast í [bandalaginu] og spurðu
hvers vegna sá sem átti alla sökina
væri ekki látinn gjalda þess“.
Eitan var meðal þeirra sem
höfðu krafist þess að Lieberman
yrði látinn víkja. Sagði Eitan að nú
fengi forsætisráðherrann frið fyrir
þeim öflum sem hafi næstum því
velt honum úr sessi.
Samkomulag um lág-
marksverð á laxi brotið
Norðmönn-
um hótað
refsitollum
Ósltí.Morgunblaðið.
FJÖLDI norskra fiskútflytjenda
hefur brotið samkomulag Noregs
við Evrópusambandið, ESB, um
lágmarksverð á laxi að mati fram-
kvæmdastjórnar ESB, og eiga
Norðmenn nú á hættu að settir
verði á þá 15% refsitollar. Þetta
kemur fram í samtali Aftenposten
við Magnor Nerheim, deildarstjóra
í norska sjávanitvegsráðuneytinu.
„Fulltrúum ESB þykir markaðs-
verð á laxi vera of lágt miðað við
lágmarksverð og hafa upplýsingar
um að einhverjir [útflytjendur] hafi
selt lax undir lágmarksverði. Haft
verður samband við þá útflytjend-
ur og komi í ljós að þeir hafi gerst
sekir um samningsbrot, detta þeir
út úr kerfinu. Þeir geta haldið út-
flutningi áfram en þá með 15%
ref.sitollum," segir Nerheim.
Þá hefur stór hluti útflytjenda
ekki skilað inn skýrslum sem þeim
ber skylda til. Samkvæmt sam-
komulagi ESB og Noregs eiga þeir
að skila skýrslu fyrir hvern árs-
fjórðung þar sem fram kemur sala,
kaup og verð. Þeir sem ekki hafa
sent inn skýrslur eiga einnig yfir
höfði sér refsitolla.