Morgunblaðið - 18.12.1997, Blaðsíða 36

36 FIMMTUDAGUR 18. DESEMBER 1997
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
ÍSLENSKI jólasveinninn.
í ævintýraheimi
MYNPLIST
Hafnarborg
MYNDSKREYTINGAR
BRIAN PILKINGTON
Til 23. des. Opið alla daga nema
þriðjudaga frá kl. 12-18.
í HAFNARBORG er sýning sem
ætti að létta mönnum lund í jólaann-
ríkinu og höfða sérstaklega til þeirra
sem yngri eru. Þar getur að líta
úrval af myndskreytingum Brians
Pilkingtons, sem margar hverjar eru
tengdar jólahátíðinni og jólasveinin-
um. Um þessar mundir kemur einn-
ig út bók sem hann hefur mynd-
skreytt við sögu eftir Guðrúnu
Helgadóttur, sem heitir „Englajól".
Ef menn kannast ekki við nafnið
Brian Pilkington þá er næsta víst
að menn hafi séð myndir eftir hann,
því hann hefur myndskreytt 15
barnabækur og átt myndir í um átta-
tíu bókum, auk myndskreytinga á
bókakápum, auglýsingum, jólakort-
um, veggspjöldum og eflaust fleira.
Af þessu að dæma er ekki ólíklegt
að hann sé einn víðkunnasti mynd-
listar- eða myndgerðarmaður, starf-
andi hér á landi í dag.
Það þarf ekki að hanga lengi fyr-
ir framan myndir Brians til að átta
sig á því að hann er mikill fagmaður
á sínu sviði. Og það er rétt að leggja
áherslu á að myndskreytingar, eða
myndlýsingar, eru sérstakt svið
myndgerðar, sem krefst sérhæfingar
og þjálfunar, sem sést best af því
að Brian á að baki langt nám í
myndskreytingum, fyrst fimm ár hjá
meistara í Liverpool og síðan þriggja
ára nám til B.A. gráðu við listaskóla
í Leicester.
Brian Pilkington er fæddur í Liv-
erpool á Englandi 1950, en hann
hefur búið hér á landi frá 1976.
Bamabækur hafa verið aðalvettvang-
ur hans og á sýningunni eru margar
myndraðir úr bamabókum sem hann
hefur myndskreytt. Það er erfítt að
velja úr einhveija eina, því þær era
margar skemmtilegar, en þó fannst
mér að meðferð Brians á ævintýrinu
um þá Bakkabræður, Gísla, Eirík og
Helga, dragi fram það besta í honum.
Hann skapar ekki aðeins lifandi og
skoplegar senur, heldur sést vel í
þeirri seríu hversu haganlega hann
hefur búið ævintýrinu umgjörð og
baksvið. Brian hugar vel að öllum
smáatriðum og það er hægt að iiggja
yfir myndunum og gaumgæfa þær
(eins og búast má við að börn geri).
Hann hefur greinilega gaman af því
að útfæra íjölmennar hópsenur þar
sem margt er að gerast í sömu andrá.
Sá sem myndskreytir sögu getur
gert geysilega mikið fyrir hana með
sviðsetningu og karaktersköpun, og
það er greinilegt að Brian gerir sér
far um að búa til lítinn myndheim
og lifa sig inn í hann. Andinn í mynd-
unum er bjartur og glaðlyndur, jafn-
vel tröll og forynjur era trúðslegar.
Myrkraöfl og óvættir eiga ekki greiða
leið í þennan heim. Það er athyglis-
vert að sjá hvemig Brian hefur aðlag-
að erlendar fyrirmyndir íslenskum
menningarheimi, eins og í mynd hans
af íslensku jólasveinunum, sem eiga
eitthvað skylt við dvergana í teikni-
mynd Disneys um Mjallhvíti.
Menn skyldu ekki vanmeta gildi
góðra myndskreytinga fyrir hugar-
heim barna, en maður þarf ekki að
vera barn til að kunna að meta
myndir Brians Pilkingtons.
Gunnar J. Árnason
______________JiiW .._______________________I
FALLEGRI » FUÓTARI « HL)ÓDLÁTARI » ÖRUGGARI » SPARNEYTNARI » ÓDYRARI
m ASKO flokks /rönix
Sænskar og sérstakar frá hátúni6a reykjavIk sImi 552 4420
Orð verða ljóð
með rími og ljóðstöf-
um. En modemisminn
lætur hann ekki heldur
ósnortinn.
Ljóð Eyþórs Rafns
snúast mörg hver um
mannlega velferð og
framtíð mannkyns og
sýnast þá yfirhöfuð
stefna til jákvæðrar
niðurstöðu. Ekki spillir
það. En þeim, sem vill
bæta og breyta, hættir
gjarnan til að deila og
predika. Reynslan sýn-
ir að ljóðformið er jafn-
EyþórRafn an brothætt þegar á
Gissurarson það leggst þungi hug-
sjóna. Borgarryk er
hvorki betra né verra en önnur ljóð
skáldsins en sýnir mætavel hvað
Eyþór Rafn er að fara:
BÆKUR
Ljóð
GJÖF
eftir Eygló Jónsdóttur og Eyrúnu
Osk Jónsdóttur. 34 bls.
Hafnarfirði, 1997.
ÖLDUR
eftir Eyþór Rafn Gissurason. 50
bls. Útg. Pjaxi ehf. Prentun: Svart-
list ehf. Garðabæ, 1997.
MÆÐGUR tvær, Eygló Jóns-
dóttir og Eyrún Osk Jónsdóttir,
senda frá sér ljóðabókina Gjöf. Þær
víxla ljóðum sínum hvert innan um
annað. Því munu þær ætlast til að
litið sé á bókina sem órofa heild.
Mæðgurnar yrkja um vorið og ást-
ina og það sem á eftir fer, það er
að segja vetur og söknuð. Það eru
viðkvæm efni eins og annað sem
tilfinningunum við kemur 0g feg-
urðinni tilheyrir. Ljóð mæðgnanna
vekja ljúfar'kenndir og það er gott.
En þau era hvergi stórbrotin. Sums
staðar eru notuð of mörg orð, ann-
ars staðar orð sem naumlega svara
til réttra blæbrigða. Hvort heldur
maður yrkir um hversdagslífið eða
eitthvað annað, að eigin mati háleit-
ara, má ljóðið sjálft aldrei verða
hversdagslegt. Það verður að vera
meira en mælt mál skipt niður í
ljóðlínur. Ljóð hlýtur ennfremur að
vera eitthvað meira en yfirlýsing
um hugarástand manns - eigi það
að rísa undir nafni. Þetta er enginn
áfellisdómur yfir þeim mæðgum
sérstaklega, ekki fremur en öllum
fjöldanum sem fæst við ljóðagerð
sem dægradvöl og er að senda frá
sér smásýnishorn iðju sinnar þessi
árin.
Áhugi þeirra mæðgna á ljóðlist-
inni leynir sér hvergi. Og það er
auðvitað lofsvert út af fyrir sig.
BÆKUR
Þýdd skáldsaga
FELLUR MJÖLL í
SEDRUSSKÓGI
eftir David Guterson. Þýðandi Ami
Óskarsson. Mál og menning, 1997 -
374 bls.
BÁTUR finnst á reki og sjómað-
urinn reynist vera fastur í netinu.
San Piedro byggja um fimm þús-
und manns, mest bændur og sjó-
menn og óútskýrðir atburðir á
borð við þennan eru sjaldgæfir.
Það er áratugur liðinn frá stríðs-
lokum en það er grunnt á sárin.
íbúarnir eru innflytjendur af ólíku
þjóðerni en unga kynslóðin inn-
fæddir Bandaríkjamenn. Samt er
langt í land með að allt verði eins
og fyrir stríð.
Þá vann fólk baki brotnu til að
eiga í sig og á en tími var fyrir
krakkana að leika sér saman.
Miyomoto fjölskyldan vann við
jarðabeijarækt hjá Heine úöl-
skyldunni og keypti svo af henni
landskika á afborgunum. Þótt eyj-
an sé lítil er hún partur af heimin-
um 0g það er stríð. Japanir gera
árás á Perluhöfn og daglegt líf
kemst í uppnám. Strax byija of-
sóknir í garð íbúa frá Japan og
að lokum eru þeir allir fluttir frá
eyjunni og í búðir, í raun í fanga-
búðir. Fjölskyldum er jafnvel stíað
í sundur.
Ungir karlar fara í herinn og
eftir stríðið snúa þeir einn af öðr-
um til San Piedro. Japanskættaðir
karlar voru sendir til Evrópu en
þeir sem voru ættaðir þaðan börð-
Ætli þeim takist ekki
best upp þegar þær
hverfa sem lengst frá
eigin sjálfi en taka þess
í stað að fást við mynd-
mál ljóðsins. Hvort sem
nú Vetur getur talist
með betri ljóðum bók-
arinnar, það má vera
álitamál, getur það vel
hentað sem sýnishorn,
en þar hefja skáldkon-
umar sig upp yfir hið
sjálfhverfa tilfinninga-
líf 0g bregða fyrir sig
talsvert margslungnu
líkingamáli:
Barn sólar
norpar tinandi
undir ísfjalli.
Fákar hrímfextir
þeysa hvíandi
yfir snjóöldur.
Um himnasali
þeytir hamremi
ísnöglum
að bijósti Jarðar.
Öldur Eyþórs Rafns er meiri bók,
bæði að stærð og fjölbreytni. Eyþór
Rafn er maður kennaramenntaður
og má sjá þess merki í bók hans.
T.d. bregður hann fyrir sig ljóða-
hætti, en það telst einmitt í verka-
hring kennarans að benda nemend-
um sínum á einkenni fornra bragar-
hátta. Eitt ljóð Eyþórs Rafns heitir
slétt og fellt Orð. En sú var tíðin
að skáldin veltu mjög fyrir sér þeim
framkjarna ljóðsins; ortu jafnvel um
það langa bálka. Eyþór Rafn hefur
dvalist í París og Suður-Frakklandi
og mun vera mæltur á frönsku.
Samt verður ekki séð að hann sæki
margt til suðrænna skálda. Aug-
ljóst er að hann er enn leitandi,
bæði hvað varðar form og innihald.
Sonnettu yrkir hann sem hann
nefnir Missi. Og kvæði yrkir hann
sem heitir Trillan. Það er einnig
ust við Japani. Allir hafa lent í
stríðsátökum og allir bera skaða
af, mis sýnilegan en innilokaðan.
Vináttutengsl hafa rofnað. En
baráttan fyrir brauðinu er enn
hörð og jafnvel enn harðari en
áður þar sem eigur japanskætt-
aðra borgara hafa rýrnað á einn
eða annan hátt í stríðinu. Þeir
þurfa því margir hveijir að byija
á núlli. Þegar líkið af Carl Heine
finnst berast böndin fljótt að
Kabuo Miyomoto. Fortíðin og for-
dómarnir blossa upp. Þeir eru á
báða bóga.
Réttarhöld eru haldin og saga
San Piedro er sögð um leið. Sagan
er margbrotin og flakkar frá einu
sjónarhorni til annars. Allir hafa
misst eitthvað en draumsýnin rek-
ur menn áfram, um lífið eins og
það var eða hefði getað orðið, ef
ekki hefði verið stríð. Vangaveltur
um örlög og tilviljanir, skynsemi
og tilfinningar, um sanngirni og
samskipti eru fyrirferðamiklar.
Sumir ná tökum á lífinu þrátt fyr-
ir missi. Aðrir ekki. Ástir fólks af
ólíkum uppruna eiga undir högg
að sækja við þessar kringumstæð-
ur. Uppruninn hverfur ekki við
bandarískan ríkisborgararétt og
árekstrar því óumflýjanlegir.
Vel tekst að flétta saman sögu
samfélagsins, veðráttu og náttúru.
Réttarhöldin eru dramatísk en auð-
skilin. Spilað er á tilfinningar og
fordóma lesenda um leið og kvið-
dómenda. Lesandinn fær þó að
vita meira en kviðdómendur.
Framtíð staðarins er í höndum
kviðdómenda, allt þar til eyjar-
skeggjar taka við sér.
Kristín Ólafs
það er undravert
hve margir laxar
synda í borginni
og finna
ekki ána sína
það er undravert
hve margir
falla fram af
bjargbrún
í leit sinni
í menguðu
andrúmslofti
það er undravert
að þær langanir
sem ættu að lifa
dofna í ryki stígsins
sem hefur
engan áfangastað
Það leiða óhapp hefur orðið við
prentun þess eintaks, sem undirrit-
aður hefur undir höndum, að hálf
örk, bls. 9 - 16, stendur á höfði.
Að öðra leyti sýnist þokkalega til
útgáfunnar vandað.
Erlendur Jónsson
Tveir
hlutu Styrk
Snorra
Sturlusonar
TUTTUGU og fimm umsóknir bár-
ust frá fímmtán löndum um Styrk
Snorra Sturlusonar sem veittur er
í sjötta sinn.
Tveir hlutu styrkinn fyrir árið
1998 að þessu sinni, prófessor Ed-
mund Gussmann, Kaþólska háskól-
anum í Lublin í Póllandi, og dr.
Andrey V. Pilgun, fræðimaður og
bókaútgefandi í Moskvu. Edmund
til að vinna að handbók um hljóð-
fræði, m.a. hljóðfræði íslensku, sem
Cambridge University Press mun
gefa út. Dr. Andrey til að fást við
lýsingar í miðaldahandritum og yf-
irfærslu handrita í tölvutækt form.
í úthlutunarnefnd styrkjanna
eiga sæti Úlfar Bragason forstöðu-
maður Stofnunar Sigurðar Nordals,
Helga Kress prófessor og Ingibjörg
Haraldsdóttir rithöfundur.
í tilefni 750. ártíðar Snorra Stur-
lusonar 23. september 1991 ákvað
ríkisstjórn íslands að efna til styrkja
sem kenndir yrðu við nafn hans.
Samkvæmt reglum um styrkina
sem gefnar voru út 1992 skulu
þeir árlega boðnir erlendum rithöf-
undum, þýðendum og_ fræðimönn-
um til að dveljast á íslandi í því
skyni að kynnast sem best íslenskri
tungu, menningu og mannlífi.
Styrkirnir skulu veittir í þijá mán-
uði hið minnsta og miðast við
greiðslu á ferðakostnaði styrkþega
og dvalarkostnaði innanlands.
Það er stofnun Sigurðar Nordals
sem auglýsir styrkina og tekur á
móti umsóknum.
I skugga stríðsins