Morgunblaðið - 18.12.1997, Blaðsíða 41

III
MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 18. DESEMBER 1997 41
fþveit-
dtöku
annatíma þótt sami akstur á öðrum
tíma og rólegri kostaði lítið eða jafn-
vel ekkert.
Annar kostur, sem oft er nefndur,
er auknar almenningssamgöngur. Er
því þá haldið fram, að margir myndu
skilja bílana eftir heima ef ferðir með
strætisvögnum og lestum væru ör-
uggari og ódýrari. Því miður er það
ekki svo. í einni evrópskri rannsókn
var niðurstaðan sú, að þótt fargjöld
yrðu lækkuð um helming, myndi það
aðeins draga úr umferð um minna
en 1%. Fólk er svo háð bílnum, að
það dugir ekkert minna en stóraukin
útgjöld eða bein lagaboð.
Ótti stjórnmálamanna
Þeir, sem gagnrýna hugmyndina
um gjaldtöku, segja, að hún myndi
aðeins beina umferðinni inn á aðra
vegi, til dæmis hliðargötur, og væri
að auki árás á einkalífið (vegna þess
að fylgst er með ferðum ökumanna).
Nýjar aðferðir við gjaldtöku geta þó
séð við þessu og einnig er unnt að
fylgjast með ökutækjum um gervi-
hnött til að koma í veg fyrir, að menn
hafi rangt við. Þar fyrir utan væri
það ekki nema ágætt ef gjaldtakan
yi-ði til að dreifa umferðinni að nokkru
leyti og hvað varðar árásina á einka-
lífíð, þá myndi lögreglan aðeins taka
myndir af bílnúmerum þeirra, sem
reyndu að komast hjá gjaldinu.
Það eru stjórnmál en ekki tækni-
mál, sem standa aðaliega í vegi fyrir
gjaldtökunni. í sumum löndum er þó
byijað á þessu en í öðrum óttast
stjórnmálamenn viðbrögð bíleigenda
við hvers konar aðhaldi. Á Norður-
löndum þar sem þetta fyrirkomulag
hefur sums staðar verið tekið upp,
hefur það ekki aðeins reynst vel,
heldur nýtur það líka verulegra vin-
sælda. Léttvæg eru líka þau rök, að
gjaldtakan muni bitna mest á fátæku
fólki því að þá gleymist það, að fá-
tækt fólk hefur yfirleitt ekki ráð á
að eiga og reka bíl. Það ásamt ungu
fólki og öldruðu líður hins vegar ekki
síður en aðrir fyrir umferðaröng-
þveitið, mengunina, hávaðann og
annað, sem því fylgir.
Verði gjaldtaka tekin upp, verður
að gera fólki skýra grein fyrir henni
og því hvernig á að verja tekjunum.
Stjórnvöld gætu einnig tekið lán út
á væntanlegar tekjur af þessari
gjaldheimtu til að flýta fyrir nauðsyn-
legum umbótum í gatna- og vega-
kerfinu. Það ætti að vera hægt að
sannfæra ökumenn um þessa nauð-
syn, allt, sem þarf til, er pólitískt
hugrekki.
• Heimild: The Economist
i skattheimtu
sem bifreiðaumferð skapi í um-
ferðinni. Hitt sé ekki síður vanda-
mál hvað bíllinn taki mikið pláss
í borgarmyndinni og það umferða-
röngþveiti sem geti fylgt honum.
„Þetta er mjög áhugaverð um-
ræða, en það þarf að skoða þessi
mál af ákveðinni varfærni. Ef því
fylgdi aukinn kostnaður að fara
niður í eldri hluta borgarinnar
getur það haft mjög afdrifaríkar
afleiðingar fyrir þann borgar-
hluta,“ sagði Ingibjörg Sólrún
ennfremur.
Hún sagði að það gæti því orðið
erfitt að hrinda svona hugmynd-
um í framkvæmd og þyrfti að
hugsa það mjög vandlega fyrir-
fram, þvi stýring af þessari tegund
gæti auðvitað haft margvísleg
hliðaráhrif sem menn þyrftu að
geta séð fyrir.
Hún sagði að nú virtist vera
mikil fjölgun í nýskráningum bif-
reiða, sem fylgdi kannski góðær-
inu, og hún teldi mjög æskilegt
ef hægt yrði að búa þannig um
hnútana að almenningssamgöngur
yrðu valkostur fyrir fólk í umferð-
inni hvað seinni bilinn varðaði.
Fólk væri mjög háð bíl í nútíma-
samfélagi, en ef almenningssam-
göngur gætu verið valkostur á
móti bíl númer tvö á heimilum
væri það strax til mikilia bóta.
Ríkið skattleggur
almenningssamgöngur
„Það er náttúrlega svolítið
öfugsnúið í þessu öllu að ríkið
setur verulega fjármuni í gatna-
kerfið til þess að flytja einkabíl-
inn, en það setur enga fjármuni í
almenningssamgöngur og meira
að segja skattleggur þær. Þetta
er hlutur sem við framkvæmda-
stjórar sveitarfélaganna á höfuð-
borgarsvæðinu höfum rætt við
fjármálaráðuneyti og umhverfis-
ráðuneyti og ég held að það yrði
strax til mikilla bóta ef ríkið hætti
að skattleggja almenningssam-
göngur,“ sagði Ingibjörg Sólrún
einnig.
Skipulagsstjóri Kópavogs um tillögur bresks ráðgjafafyrirtækis
GERT er ráð fyrir að fyrirhuguð verslunar- og þjónustumiðstöð í Smárahvammslandi verði 45 þús-
und fermetrar og rúmi 80-100 verslanir.
Ekki ný hugsun
í aðferðafræði
Skipulagsstjóri Kópavogs segir að það sé alls
ekki ný hugsun í aðferðafræði varðandi skipu-
lagsmál á höfuðborgarsvæðinu sem felist í
tillögum bresks ráðgjafafyrirtækis. Svæðis-
skipulag fyrir allt höfðuðborgarsvæðið hafi
síðast verið gert fyrir um tíu árum.
BIRGIR Sigurðsson, skipu-
lagsstjóri Kópavogsbæjar,
segist vera óhress með það
hvernig tillögum breska
ráðgjafafyrirtækis hafi verið slegið
upp og látið í það skína að í tillögun-
um felist einhver heilagur sannleikur
varðandi skipulagsmál á höfuðborg-
arsvæðinu. Það væri hins vegar
auðvitað af hinu góða að unnin
væri samræmd stefna fyrir allt
höfuðborgarsvæðið í sem
flestum málaflokkum, en
það væri svo annað mál
hvemig sveitarfélögin á
höfuðborgarsvæðinu
tækju á sjálfu svæðis-
skipulaginu þegar kæmi
að því að framkvæma það og vinna
eftir því.
Slíkt skipulag tæki á þeim þáttum
sem sveitarfélögin hafa verið með,
t.d. uppbyggingu byggðar, lóðafram-
boði og uppbyggingu á verslunar-
kjörnum. Þannig væri til dæmis hug-
myndin um mikla verslunarmiðstöð
í Kópavogsdal áratugagömul, og fyr-
irhuguð verslunar- og þjónustumið-
stöð í Smárahvammslandi ætti því
ekki að koma neinum á óvart.
Á blaðamannafundi í fyrradag,
þar sem tillögur breska ráðgjafafyr-
irtækisins voru kynntar sagði
Richard Abrahams, einn forsvars-
manna fyrirtækisins, að verslunar-
og þjónustumiðstöð í
Smárahvammslandi
myndi draga verulega úr
verslun og þjónustu í mið-
borginni og koma illa nið-
ur á verslunum í Kringl-
unni og Skeifunni og lík-
lega ganga af verslun í Hafnarfirði
dauðri. Smárinn væri lýsandi dæmi
um vankantana í íslenskum skipu-
lagsmálum og dæmi um það sem
gerðist þegar engar reglur væru til
að fara eftir.
Birgir sagði að það kæmi sér
verulega á óvart að menn skuli núna
vera að vakna allt í einu upp varð-
andi fyrirhugaðar framkvæmdir í
Smárahvammslandinu.
„Ég er hér með teikningar í tveim-
ur útgáfum sem Abrahams vann
sjálfur á árunum upp úr 1990 að
stórri verslunarmiðstöð á þessari
sömu lóð. Það eru skrítin orð sem
höfð eru eftir honum um að það
muni einhveijir líða fyrir þessa stóru
verslunarmiðstöð sem nú er á dag-
skrá hér í Kópavogi, því á sama tíma
er hann að leggja til stækkun á
Kringlunni um einhveija 20 þúsund
fermetra. Hann teiknaði
Kringluna á sínum tíma
og þá voru menn ekki að
spyija um hvort Skeifan
eða Laugavegurinn liði
fyrir Kringluna, og ekki
eru menn að velta því
fyrir sér núna hvort einhveijir aðrir
verslunarkjarnar muni líða fyrir það
ef Kringlan verði stækkuð" sagði
Birgir.
Hefði veruleg áhrif á
smásölumarkaðinn
Einar I. Halldórsson, fram-
kvæmdastjóri Eignarhaldsfélags
Kringlunnar, sagði að ef verslunar-
og þjónustumiðstöð í Smáranum
yrði að veruleika þá myndi það hljóta
að hafa veruleg áhrif á smásölu-
markaðinn þar sem um væri að
ræða stærra hús en allar byggingar
Kringlunnar til samans.
„Eg sé ekki markað fyrir þessa
aukningu í verslun á
næstu árum, og þótt
menn geti reiknað með
því að smásölumarkaður-
inn geti stækkað eitthvað
þá stækkar hann ekki til
þess að taka við þessari
gífurlegu aukningu. Þannig að ef
þessir menn eru að hætta eigin fé
þá eru þeir mjög hugaðir,“ sagði
Einar.
Aðspurður sagði hann að verslun-
armiðstöð í Smárahvammslandi
hlyti að hafa áhrif á verslun í Kringl-
unni eins og hjá öðrum og einhvers
staðar hlyti að láta undan. Kringlan
væri hins vegar betur undir þessa
samkeppni búin en flestir aðrir þar
sem markaðsstaða hennar væri
mjög góð og mikil samheldni meðal
eigenda hennar.
Einar sagði að á sínum tíma hefðu
Hagkaup og BYKO verið með um-
rædda lóð í Smárahvammslandi og
Richard Abrahams hefði gert frum-
athuganir varðandi uppbyggingu
þar, en hætt hefði verið við þær
framkvæmdir þar sem ekki hefði
verið talinn nægur markaður og lóð-
inni því verið skilað.
Byggist á allt öðrum
forsendum
Friðrik Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri verslana- og þjónustu-
kjarnans Fjarðar í miðbæ Hafnar-
fjarðar, sagðist telja það mjög gott
mál ef umrædd miðstöð yrði byggð
í Smárahvammslandi og verslun í
Hafnarfirði myndi ekki stafa nein
hætta af því.
„Þeir eru að horfa 10-15 ár fram
í tímann þar sem meginhluti byggð-
arinnar færist hingað uppeftir.
Verslunin hér í dag er fyrst og
fremst hverfisverslun þar sem fólk
er að versla dags daglega, en það
fer kannski í Bónus einu sinni í
viku en verslar svo hér þess á milli.
Það er fjarri lagi að ný verslunar-
miðstöð í Smárahvammslandi
myndi drepa niður verslun í Hafnar-
firði því þetta byggist upp á allt
öðrum forsendum og er í raun og
veru alveg eins og svart og hvítt,“
sagði Friðrik.
Skiptar skoðanir
í Mjódd
Konráð Baldvinsson, fram-
kvæmdastjóri Framfarafélagsins í
Mjódd, sagði að meðal kaupmanna
í Mjódd væru skiptar skoðanir varð-
andi fyrirhugaða verslunarmiðstöð í
Smárahvammslandi. Sumir teldu
hana verða til þess að draga eitt-
hvað úr verslun í Mjódd fyrst í stað,
en aðrir teldu hins vegar að viðskipt-
in þar myndu aukast í kjölfarið.
„Við erum ákaflega bjartsýnir á
að halda okkar hlut, en síðan við
byggðum yfír göngugötuna fyrir
tveimur árum hefur orðið hér mikil
aukning og það er mikil ásókn fyrir-
tækja að komast hingað í Mjóddina.
En auðvitað líst okkur ekkert á að
það skuli verið að byggja alla þessa
viðbót vegna þess að það er engin
þörf fyrir þetta, og ég held að menn
séu hugsanlega að skjóta sig í löpp-
ina með því að vera að þessu. En
það er lítið annað hægt að gera í
þessu annað en að reyna að standa
sig enn betur í samkeppninni,“ sagði
Konráð. „
Kringlan bet-
ur búin undir
samkeppni en
flestir aðrir
Hafnarfirði
stafar ekki
hætta af
Smáranum