Morgunblaðið - 18.12.1997, Blaðsíða 46

46 FIMMTUDAGUR 18. DESEMBER 1997
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
VALBORG ELÍSABET
. HERMANNSDÓTTIR
+ Valborg Her-
mannsdóttir
fæddist á Glitstöð-
um í Norðurárdal
hinn 22. nóvember
1923. Hún lést á
Sjúkrahúsi
Reykjavíkur að
morgni föstudags-
ins 12. desember
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
hjónin Ragnheiður
% Gísladóttir og Her-
mann Þórðarson,
bóndi og kennari,
og ólst Valborg
upp á Glitstöðum og á Sigmund-
arstöðum í Þverárhlíð til þrett-
án ára aldurs, en fluttist þá
með fjölskyldu sinni til Reykja-
víkur. Valborg eignaðist sjö
alsystkini og eru tvö þeirra nú
á lífi: Unnur, f. 27.7. 1912, d.
24.11. 1994, kennari, gift Hans
Guðnasyni, bónda á Hjalla í
Kjós; Svavar, f. 16.1. 1914, d.
30.3. 1980, efnaverkfræðingur,
kvæntur Ursulu Funck; Gísli,
f. 28.2. 1916, d. 8.1. 1983, véla-
■* Hún var ljóshærð og lagleg, kát
og skemmtileg, vel menntuð og víð-
förul. Hún var móðursystir min og
þegar ég var barn og unglingur var
hún mér fyrirmynd og vakti aðdáun
mína. Hún ólst upp í stórum systk-
inahópi og mér er sagt, að hún
hafi verið augasteinn föður síns.
Góðar námsgáfur hennar komu
fljótt í ljós, einkum miklir tungu-
málahæfileikar. í þá daga var ekki
algengt, að stúlkur gengju mennta-
veginn, en það varð þó hlutskipti
‘ Völlu sem betur fer, vegna þess að
til þess stóð hugur hennar.
Lífshlaup Völlu var á margan
hátt mjög óvenjulegt.
Ég man fyrst eftir henni með
sítt ljóst hár. Hún var í fallegum
fötum og var á förum til Kaup-
mannahafnar til framhaldsnáms í
lyfjafræði. Þegar hún kom heim í
frí kom hún með útlendar, nýstár-
legar gjafir handa systkinabörnum
sínum og hafði frá mörgu að segja.
Hún vann svo nokkur ár í Lauga-
vegsapóteki að námi loknu og það
var mikill fengur að fá að fara
sendiferð 1 apótekið og láta Völlu
afgreiða sig. Það var svo skemmti-
legt, að hún var nú á íslandi.
verkfræðingur,
kvæntur Betty Epel-
mann, Guðrún, f. 1.5.
1918, kennari, gift
Alfreð Kristjáns-
syni, Vigdís, f. 12.7.
1920, d. 8.11. 1984,
kennari, Ragnar, f.
17.1. 1922, d. 15.12.
1992, cand.ing.
chemie, Ragnheiður,
f. 24.12. 1927. Val-
borg eignaðist tvö
hálfsystkini, sam-
feðra: Jón, f. 12.8.
1924, og Ester
Mörtu, f. 23.3. 1928,
d. 26.1. 1990.
Valborg lauk prófi frá Gagn-
fræðaskóla Ingimars 1939, var í
vist hjá Mörtu Indriðadóttur
Kalman, en fluttist haustið 1940
til Jóns Blöndals, hagfræðings
og konu hans, Victoríu Blöndal
Guðmundsdóttur, sem styrktu
hana til náms. Hún lauk stúdents-
prófi úr máladeild MR vorið 1944
og úr stærðfræðideild ári seinna,
lauk fyrri hluta prófi í lyfjafræði
1948, stundaði síðan framhalds-
Valla var heitbundin dönskum
lyfjafræðingi, Kurt Stenager, og
þau giftu sig 1955 og fóru til Aust-
urlanda fjær, þar sem Kurt var við
störf í 14 ár áður en þau fluttust
aftur heim til Danmerkur. Þau ferð-
uðust vítt um heiminn meðan þau
voru í Austurlöndum og komu líka
oft til íslands í frí. Þau sögðu svo
skemmtilega frá lífi sínu í Bangkok
og Djakarta, sýndu myndir og
færðu okkur framandlegar gjafir
og það var hátíð í bæ.
Völlu og Kurt varð ekki barna
auðið, en þau tóku tvo kjörsyni.
Þeir eru danskir að ætterni og Valla
sótti þá til Danmerkur og flutti þá
til heimilis síns í Bangkok. Nú er
þessu yfirleitt öfugt farið og fólk
sækir kjörbörn til Austurlanda.
Nokkru eftir að þau fluttust til
Danmerkur fór að halla undan og
endaði með því, að þau hjónin
skildu. Heilsu Völlu hrakaði Iíka á
ýmsan hátt. Endurteknar aðgerðir
á hnjálið urðu til þess, að hann
varð ónýtur og hún var mestmegn-
is í hjólastól seinustu árin. Hún
fluttist heim til íslands árið 1991
eftir þessa löngu útivist, en synir
hennar búa áfram í Danmörku.
+
Fóstursystir okkar,
NINNA BJÖRK
(fædd Pétursdóttir),
Vallarevagen 14,
S 18351 Táby,
Svíþjóð,
andaðist sunnudaginn 14. desembersl.
Anna, Þorbjörg og Elínborg
Guðmundsdætur.
4

Elskulegur sonur okkar, bróðir, mágur og
frændi,
JÓN KONRÁÐ KRISTJÁNSSON,
Suðurgötu 47,
Hafnarfirði,
verður jarðsunginn frá Þjóðkirkjunni í Hafnar-
firði föstudaginn 19. desember kl. 15.00.
Ásdís G. Konráðsdóttir
Kristján Hans Jónsson,
Sólveig Kristjánsdóttir, Finnur Óskarsson,
Sigríður Kristjánsdóttir, Björn K. Svavarsson,
Kristján Rúnar Kristjánsson, Katrfn Sveinsdóttir,
Stella Kristjánsdóttir, Svavar Svavarsson,
Ragnar Frank Kristjánsson, Ulla Pedersen
og systkinabörn.
nám í lyfjafræði við Danmarks
farmaceutiske Hojskole og lauk
þaðan prófi 1952. Valborg
starfaði í Laugavegsapóteki
1952 til 1955, en hélt þá til
Austurlanda til skólabróður
síns og unnusta Kurts Sten-
ager, lyfjafræðings, sem veitti
forstöðu tveimur lyfjafyrir-
tækjum, Austur-Asíufélaginu
DUMEX og ICI.
Valborg og Kurt giftu sig 17.
júní 1955 í Penang og stofnuðu
heimili í Bangkok í Tælandi,
bjuggu í Djakarta í Indónesíu
1958-1960 og aftur í Bangkok
til 1969 er þau fluttu til Dan-
merkur. Þar bjó Valborg til
1991 er hún flutti heim til ís-
lands. Eiginmaður Valborgar,
Kurt Stenager, Iyfjafræðingur,
fæddist 1.6. 1929. Þau skildu.
Foreldrar hans voru Anders
Jakobsen, verslunarmaður í
Randers og kona hans, Marte
Jakobsen. Valborg og Kurt
tóku tvo kjörsyni: 1) Peter Sten-
ager, f. 14.12. 1964. Eiginkona
hans er Anja Lykke Andersen
og eiga þau dótturina Liv. 2)
Jón Blöndal Arne Stenager, f.
3.12. 1967. Þeir eru búsettir í
Danmörku.
Útför Valborgar fer fram frá
Fossvogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 15.
Valla fékk dvalarstað á Elli- og
hjúkrunarheimilinu Grund. Hún
naut þess að heyra íslensku í kring-
um sig og fá íslenskan mat og sjá
íslensku fjöllin. Þótt hún væri í
hjólastól heimsótti hún mig til Ak-
ureyrar og við fórum bæði í Vagla-
skóg og Mývatnssveit. í ágúst 1996
fór hún alein til Kaupmannahafnar
og heimsótti syni sína og það var
mikið afrek. Hún var mikil félags-
vera og naut þess til dæmis að fara
á tælenskan matsölustað í Reykja-
vík og tala tælensku við starfsfólk-
ið. Hún elskaði skæra liti og glaða
tónlist og á góðum stundum gat
ekki skemmtilegri manneskju en
hana. Hún hafði svo gaman af því
að koma í Perluna og horfa á fjalla-
hringinn. Hún gat þess líka við
mig, að það væri yndislegt útsýni
úr Grillinu og gaman að koma þar.
Á fögru maíkvöldi fórum við tvær
í Grillið. Við vorum báðar í okkar
besta pússi og við nutum kvöldsins.
Þótt Valla væri komin yfir sjötugt
og væri í hjólastól vantaði ekkert
upp á hennar eðlislæga sjarma.
Þjónarnir snerust í kringum hana
eins og skopparakringlur og hún
naut augnabliksins.
Þannig ætla ég að muna hana
glaða og hamingjusama. Blessuð
sé minning Valborgar Hermanns-
dóttur.
Ragnheiður Hansdóttir.
Haustið 1940 settust um 30 nýir
nemendur í 3. bekk lærdómsdeildar
Menntaskólans í Reykjavík. Fyrir
voru í bekknum álíka margir nem-
endur, sem höfðu náð prófi upp í
1. bekk gagnfræðadeildar MR
tveim árum áður. Við nýnemar flut-
um inn á gagnfræðaprófi frá þeim
tveim gagnfræðaskólum, sem þá
voru í Reykjavíkurborg og frá
Flensborg í Hafnarfirði. Gamla
MR-húsið við Lækjargötu var þá í
hers höndum í bókstaflegum skiln-
ingi og skólinn leigði átta stofur á
efstu hæð háskólans að sunnan-
verðu. Þar hitti ég Valborgu fyrst
á ganginum fyrir utan 3. bekkjar-
stofuna. Hún var þá svo litfríð og
ljóshærð, fremur smá vexti og glað-
leg í viðmóti og ákveðin í að samlag-
ast þessum nýju bekkjarsystkinum.
Ekki leið á löngu þar til góð kynni
tókust með okkur Valborgu og
Áslaugu Kjartansdóttur, og síðar
Málfríði Björnsdóttur. Við Áslaug
komum úr Ágústarskólanum en
Valborg úr Ingimarsskólanum, báð-
ir nefndir eftir skólastjórunum, en
Fríða kom úr Flensborg eins og
góðum Hafnfirðingi sæmdi. Þessi
kynni hafa nú enst i nærri sextíu
ár og ég man ekki til að á þau
hafi borið nokkurn skugga. Áslaug
og Valborg voru sessunautar öll
menntaskólaárin og slíkar aldavin-
konur að fágætt má teljast. Að
öðrum ólöstuðum held ég að enginn
hafí reynst Valborgu betur í vetrar-
hríð vaxinnar ævi en þau Áslaug
og Frank Cassata, maður hennar.
Við vonum af hjarta, vinir hennar,
að þau megi hljóta sín laun, ef ekki
þessa heims þá hinum megin.
Skólaárin liðu hjá í áhyggjuleysi.
Valborg var góður og samvisku-
samur nemandi og skólaþegn. Á
sumrum stunduðum við flest vinnu
hingað og þangað um landið eins
og tíðkast enn. Við Valborg fórum
báðar austur í Fljótshh'ð í kaupa-
vinnu og hittumst alloft þá, þöndum
gæðingana bæ frá bæ í fylgd Óla
Berg sem átti vísar viðtökur á hveij-
um stað. Ég tók tryggð við Hlíðina
vænu, en Valborg fór norður í
Skagafjörð sumarið eftir, vildi
skoða landið eins og hún orðaði
það, enda gerðu stelpur á okkar
aldri ekki víðreist í þá daga. Ragn-
heiður móðir Valborgar var prests-
dóttir ættuð úr Skagafirði, þótt hún
væri fædd og uppalin í Hvammi í
Norðurárdal syðra og teldi sig jafn-
an Borgfirðing, held ég.
Við lukum stúdentsprófi vorið
1944. Valborg var strax staðráðin
í því að leggja stund á lyfjafræði,
en hún var með próf úr máladeild
og þurfti því að lesa allt námsefni
stærðfræðideildar á einum vetri og
ganga undir próf. Sama gerði Fríða
Bjama, eins og við kölluðum frú
Málfríði jafnan. Síðan hófst lyfja-
fræðinámið. Valborg fór í Ing-
ólfsapótek en Fríða í Reykjavík-
ur„abó“.
Éngar kvartanir bárust frá apó-
tekurum eða skjólstæðingum, svo
þeim hlaut að vegna vel, telpunum.
Á þessum árum stofnuðum við
saumaklúbb, vinkonumar. Skopist
nú ekki að sauma- og spilaklúbbum,
góðir hálsar. Þeir eru jafn ómissandi
og ættarmót og Rotarý-fundir, allt
þetta viðheldur góðum kynnum.
Valborg kom auk þess með Ragn-
heiði systur sína í félagsskapinn og
Betty mágkonu sína. Þessi klúbbur
lifír enn, þó farið sé að stijálast um
fundi. Hlé varð á þátttöku þeirra
Valborgar og Fríðu í tvö ár, meðan
þær luku kandídatsprófí í Kaup-
mannahöfn. Þær skiluðu sér svo
aftur til starfa, Valborg þó aðeins
skamma hríð, því hún hafði á náms-
ámnum trúlofast kollega sínum
Kurt Steenager-Jacobsen og flutti
aftur til Kaupmannahafnar, þar sem
þau giftu sig ekki löngu síðar.
Nokkmm ámm seinna fékk Kurt
stöðu hjá dönsku lyfjafyrirtæki, sem
hafði m.a. bækistöð í Áusturlöndum
nær. Þau hjónin bjuggu því bæði í
Thailandi og á Jövu næstu árin. Þau
eignuðust ekki börn, en ættleiddu
tvo danska drengi, bræður sem heita
Pétur og Jón, og búa nú í Kaup-
mannahöfn. Fjölskyldan flutti eftir
allmörg ár eystra aftur til Danmerk-
ur. Allt virtist leika í lyndi, en þó
fór nú svo að þau skildu, hjónin, og
drengimir fylgdu Valborgu. Heilsu
hennar var þegar tekið að hraka,
m.a. gekkst hún undir aðgerð á
hnjám, en aðgerðin heppnaðist ekki
vel og var hún mörg síðustu árin
bundin hjólastól. Parkinsons-veiki
bættist síðar við þá kröm sem fýrir
var. Henni reyndist erfítt að búa við
óhagstæð kjör í heimsborginni, og
svo fór að hún flutti heim og fékk
vist á Elliheimilinu Grund. Var ekki
annað að sjá en þar færi vel um
hana, og hún nyti þess að sjá fólkið
sitt og gömlu vinina. Áslaug varð
sem fyrr hennar aðal hjálparhella.
Af og til hittist gamli sauma-
klúbburinn, þó varla nógu oft. Vor-
ið 1994 héldum við upp á 50 ára
stúdentsafmæli. Valborg var þá svo
hress að hún gat tekið þátt í veislum
og ferðalögum. Mörg bekkjarsystk-
inin höfðu þá ekki séð hana um
árabil og urðu fagnaðarfundir. Val-
borg var að eðlisfari bjartsýn og
létt í lund, þótt stundum þyrmdi
yfír hana þunglyndi og vonleysi, og
lái henni það hver sem vill. Ánnars
bar hún ekki harma sína á torg og
bar sig oftast vel.
Okkur fannst oft, vinkonunum,
að hún lifði í draumaheimi, og legði
þá á ráðin um ýmislegt, sem aldrei
gat orðið vegna þeirrar fötlunar,
sem hún bjó við. Eða var þetta
kannski hennar aðferð til að sætta
sig við óbærileg kjör?
Fyrir rúmu ári fór Valborg til
Kaupmannahafnar að hitta dreng-
ina sína og fyrsta barnabarnið.
Hafði hún að því er virtist ánægju
af ferðinni.
Og nú er hún öll, laus úr viðjum
hrörnandi líkama. Mig langar til
að kveðja hana með tveim síðustu
erindunum úr ljóði Snorra Hjartar-
sonar í Úlfdölum. Við konurnar í
saumaklúbbnum sendum systrum
hennar, sonum og vandafólki inni-
legar samúðarkveðjur.
I vængjum felldum ég vafmn lá
þær viðjar binda ekki lenpr
með nýjum styrk skal ég strengi slá
og stirna langnættið eldum,
uns óskakraftur minn endums
úr ösku Ijóðs míns og hjarta,
úr mistri og sorta skín svanaflug
og sólin gistir mig aftur.
Sigríður Ingimarsdóttir.
SIGRÍÐUR
JÓNSDÓTTIR
+ Sigríður Jóns-
dóttir fæddist á
Stóra-Seli í Vestur-
bænum 9. febrúar
1916. Hún lést á
heimili dóttur
sinnar i Sevilla 23.
september síðast-
liðinn og fór útför
hennar fram frá
Dómkirkjunni 28.
október.
Elsku mamma mín.
Mig langaði aðeins að
þakka þér allar
skemmtilegu og góðu
samverustundimar, sem við áttum
þegar ég var strákur heima á Fróni.
Þá vil ég þakka þér fyrir hið glæsi-
lega heimili, sem þú gafst mér, að
ekki sé talað um matinn sem þú
eldaðir alla daga. Þú varst besti
kokkur, sem ég hef þekkt. Kökurnar
þínar voru þær bestu sem ég hef
smakkað til þessa dags. Ég man að
ég flýtti mér heim úr skólanum og
fann ilminn alla leið niður á götu-
horn af þinni góðu eldamennsku.
Betra heimili gat enginn átt.
Mamma mín, ég man þegar þú
komst að heimsækja mig til New
York, sem var þín uppáhaldsborg.
Við áttum þá saman yndislegar
stundir. Hve þú varst
hrifin af Central Park,
sem var steinsnar frá
heimili okkar á Park
Avenue. Ég minnist
þess þegar þú komst
eitt sinn heim úr garð-
inum og sagðir mér að
þú hefðir gefíð gamalli
konu sem sat þar á
bekk, nokkra dollara
af því hún var svo fá-
tæk og hefði sennilega
verið svöng. Mamma,
þú hugsaðir alltaf um
aðra áður en þú hugs-
aðir um sjálfa þig. Ég
þakka þér fyrir það góða veganesti
að hugsa um náungann af hjarta-
gæsku.
Mamma mín, nú ert þú farin í
hæstu hæðir og fínnst mér það
ákaflega leitt að fá ekki að vita um
andlát þitt á Spáni eða útför þína.
Ég vil að þú vitir að ég var hjá þér
allan tímann í anda. Nú ert þú kom-
in aftur til eiginmanns og sonar,
föður míns og bróður. Nú ert þú
laus við kvalirnar og lyfin. Megi
Guð geyma þig, mamma mín. Góða
nótt, elskan mín.
Þinn sonur,
Jón Viðar Viggósson,
New York.