Morgunblaðið - 15.01.1998, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ
SKOÐUIM
FIMMTUDAGUR 15. JANÚAR 1998 45*fc.
og það vita allir sem starfað hafa
utan landsteinanna. Og auk þess
mætti reka spítalana sem sjálf-
stæðar einingar, þegar góðu skikki
hefur verið komið á fjármögnunar-
form og stjómsýslu.
Og hvernig í ósköpunum ætti
sameiningin að takmarka valfrelsi
sjúklinga? Hvert er valfrelsi þeirra?
Akveða sjúklingarnir sjálfir á hvom
spítalann þeir fara við bráðainn-
lögn? Er það ekki vakthafandi spít-
ali, sem tekur á móti bráðatilfell-
um? Og ef sjúklingur er lagður inn
af biðlista, þá skerðir það engan
veginn valfrelsi hans, þótt spítal-
arnir yrðu settir undir eina stjóm.
Nei, ofantalin mótrök verða að
skoðast sem haldlítil, enda vand-
fundin rökin gegn sameiningu spít-
alanna. Slík sameining getur jafn-
framt boðið uppá töluverða rekstr-
arhagræðingu, eins og komið verð-
ur inná síðar.
Hugmyndir um
lausn vandans
Lausn á rekstrarvanda stóru
spitalanna í Reykjavík verður að
grundvallast á réttri greiningu
vandans, sem á að leysa. Þetta er
augljóst, en ekki einfalt. Ekki ein-
falt fyrir þær sakir, fyrst og fremst,
að vandinn er hlaðinn tilfinningum
og tengist ýmsum þröngum sér-
hagsmunum einstaklinga. Því þarf
að nást sátt um greininguna.
Og lausnin fæst aðeins að því
tilskildu, að minni hagsmunir ein-
staklinga og tilfinningarnar víki
fyrir hagsmununum hinum meiri,
það er almannahagsmununum sem
felast í skynsamlegri rekstri í heil-
brigðisþjónustu og nýtingu opin-
bers fjár. En lausn á hinum krón-
íska rekstrarvanda spítalanna þolir
ekki lengri bið. Starfsfólk spítal-
anna þolir ekki lengri bið. Og al-
menningur ekki heldur. Gæði spít-
alaþjónustunnar, eins og þau hafa
verið byggð upp í áranna rás, eru
í húfi.
En lausn vandans verður að heíj'-
ast með hugarfarsbreytingu. Og
hugarfarsbreytingin verður að
koma til hjá íjárveitingavaldinu,
ráðherrum og stjórnendum á öllum
stigum. Hina neikvæðu umræðu
verður að stöðva. Menn verða að
ná saman um langtímamarkmið og
áætlanir fyrir metnaðarfullan há-
skólaspítala, sem á að vera í
fremstu röð meðal jafningja bæði
vestan hafs og austan. Við höfum
allt sem til þess þarf. Við höfum
peningana. Og mannskap úr hæsta
gæðaflokki.
Við þurfum bara að skipuleggja
hlutina betur. Og þá hvernig?
Helstu hugmyndir mínar eru þess-
ar:
• Að sameina spítalana undir eina
stjórn og skipuleggja um leið
verkaskiptingu milli þeirra þannig,
að hagkvæmni verði sem mest í
nýtingu dýrrar hátækni, mannafla,
húsnæðis og yfirstjórn. Svo ekki
sé minnst á sameiginleg innkaup.
Breyta stjórnskipuriti þannig, að
yfir hverri sjálfstæðri rekstrarein-
ingu, stórri sem smárri, verði einn
stjórnandi með tilheyrandi vald og
raunverulega ábyrgð. Þetta kallar
á breytt lög um heilbrigðisþjónustu.
• Að gera langtíma þjónustusamn-
ing við hinn sameinaða háskólaspít-
ala, þar sem þjónusta, kennsla og
rannsóknastarfsemi verður skil-
greind nákvæmlega og að þar komi
fram nákvæm langtímaáætlun um
mannafla, viðhald húsnæðis og
endurnýjun tækjakosts. Þannig
verði öllum ávallt Ijóst fyrirfram,
hvað ríkið er að kaupa af háskóla-
spítalanum fyrir þá milljarða, sem
lagðir eru til rekstursins árlega.
Þetta fyrirkomulag verður einnig
að lögfesta á Alþingi.
Lokaorð
I grein þessari hef ég leyft mér
að segja frá skoðunum mínum á
rekstrarvanda stóru spítalanna í
Reykjavík og hugmyndum um
nauðsynlegar úrbætur. Ég hef val-
ið að afmarka umræðuna við
Reykjavíkursvæðið, þótt ég viti, að
vandinn sé landlægur og því kann
ýmislegt af því, sem hér er sagt,
að eiga við annars staðar. En kjarni
þessa máls er auðvitað sá, að lausn
vandans kallar fyrst og fremst á
það, að menn séu tilbúnir að láta
heitar tilfinningaflækjur sínar víkja
fyrir stærri og mikilvægari hags-
munum; það er hagsmunum ís-
lensks háskólaspítala og þeirra,
sem hann á að þjóna. Og enn frem-
ur, að þröngir sérhagsmunir ein-
staklinga fari sömu leið og víki.
Ef menn eru til í það, þá .er ég
sannfærður um, að breytt og nú-
tímalegri stjórnskipan á sameinuð-
um háskólaspítala, sem rekinn yrði
samkvæmt nákvæmum þjónustu-
samningi um vel skilgreint þjón-
ustustig og annað það sem áður
hefur verið rakið, yrði til þess að
leysa flest ef ekki öll þau ytri og
innri vandamál sem plaga rekstur
spítalanna í dag. Og ég trúi því
líka, að breytingin myndi koma á
nauðsynlegu trausti milli stjórn-
enda spítalans og ríkisvaldsins.
Koma í veg fyrir heimskulegar
skyndilokanir deilda. Stöðva
óvæntar fyrirskipanir um óraun-
hæfan flatan niðurskurð. Hlífa
stjórnendum við þeirri neyðarlegu
stöðu, að telja sig þurfa að reka
upp neyðaróp í fjölmiðlum með
reglulegu millibili, til að fá viðbót-
arfé. Og síðast en ekki síst mundi
breytingin skapa þann langþráða
frið, sem starfsfólk spítalanna þarf
að geta búið við, til að geta sinnt
hlutverki sínu sómasamlega; að—~
þjóna sjúku fólki. Þá loks tel ég,
að allt gæti orðið með felldu á spít-
ölunum í Reykjavík.
Höfundur er læknir.
VINNINGASKRA g
Vinningar í Vöruhappadrætti SÍBS
1. flokkur 1998
Útdráttur 14. janúar
Kr. 8.000.000
51862
Kr. 100.000
53725 54287 65547 73215
íslensk hönnun nr. 01
íslensk hönnun nr. 02
Kr. 25.000
Kr. 300.000
23783
Kr. 50.000
18608 46869 59043 67765
67120
43780
4016 9390 12711 20164 28375 34483 42211 53568 60513 71910
4875 9802 12778 21246 29649 34940 43467 57883 62635 72192
5429 9936 14657 23137 30379 39102 45343 58584 65300 72939
5705 11939 18748 23658 30729 40073 52839 58702 68898 73267
6581 12380 19805 27183 33753 41550 52935 58863 70094 74117
Kr. 12.000
7323 13622 19496 25872 32002 37333 43343 49758 56188 62880 69239
7342 13698 19510 25925 32075 37339 43390 49949 56203 62911 69304
7419 13817 19757 26075 32125 37356 43425 49951 56342 62949 69375
7437 14003 19893 26110 32199 37574 43456 50060 56608 63189 69446
7453 14182 19969 26139 32212 37678 43495 50123 56655 63255 69647
7502 14192 19989 26274 32231 37702 43543 50147 56656 63309 69669
7526 14316 20126 26297 32245 37906 43584 50265 56731 63568 69753
7538 14362 20157 26300 32340 37944 43596 50322 56768 63580 69765
7667 14419 20162 26361 32401 37981 43649 50341 56843 63595 69773
7755 14485 20384 26365 32435 38240 43796 50369 56923 63621 69794
7772 14521 20399 26575 32439 38321 43835 50386 56978 63687 69927
7808 14527 20448 26713 32473 38348 43846 50470 56990 63776 69952
7822 14557 20486 26733 32563 38457 43925 50594 56997 63789 69963
7884 14655 20564 26939 32631 38490 44117 50623 57043 63846 70119
7951 14754 20634 26950 32660 38552 44191 50699 57196 64137 70219
8004 14885 20654 26972 32718 38558 44594 50992 57276 64208 70277
8021 14894 20737 27023 32798 38610 44667 50993 57311 64224 70310
8055 14932 20769 27135 32801 38626 44693 51169 57319 64287 70459
8169 14956 20954 27253 32830 38812 44728 51297 57380 64339 70533
8281 15029 21026 27265 32837 38817 44732 51610 57396 64488 70539
8284 15150 21223 27310 32863 38840 44899 51613 57413 64533 70644
8374 15231 21377 27317 32865 38862 44947 51622 57551 64552 70853
1694 8397 15241 21467 27428 32870 38881 45020 51715 57682 64573 70963
1709 8486 15270 21468 27477 32914 38896 45184 51773 57692 64587 71041
1796 8553 15274 21719 27534 32926 39072 45206 51774 57707 64596 71047
2085 8591 15305 21768 27723 32951 39096 45358 51804 57724 64880 71067
2094 8683 15602 21972 27739 32971 39134 45405 51996 57806 64924 71127
8711 15608 21998 27826 32975 39138 45551 52027 57807 65048 71234
8780 15647 22020 27844 33034 39245 45596 52118 57828 65254 71274
8799 15655 22116 27886 33080 39246 45663 52144 57865 65267 71284
8847 15680 22150 27914 33244 39254 45799 52161 57913 65397 71443
8903 15756 22244 27992 33288 39331 45823 52262 58001 65446 71460
8934 15780 22273 28017 33359 39368 45926 52323 58086 65517 71808
8942 15822 22352 28055 33369 39381 45980 52413 58208 65540 71838
8946 15827 22385 28093 33382 39451 45984 52474 58374 65549 71839
9035 15918 22457 28176 33414 39547 46270 52483 58591 65617 72056
9088 15923 22472 28273 33442 39611 46597 52580 58627 65639 72094
9206 15964 22548 28288 33449 39654 46642 52733 58726 65885 72101
9208 15968 22605 28340 33469 39849 46665 52806 58752 65930 72174
9288 15987 22614 28385 33496 39880 46688 52838 58842 66001 72241
9290 16204 22694 28478 33507 39966 46705 52912 58910 66029 72285
9317 16222 22714 28547 33586 39995 46739 53038 58937 66099 72333
9439 16245 22829 28707 33597 40030 46824 53117 59039 66202 72341
9475 16301 22951 28738 33620 40089 46921 53127 59069 66284 72573
9528 16398 23012 28744 33633 40103 47065 53201 59106 66286 72672
9646 16515 23150 28805 33655 40117 47066 53267 59160 66336 72682
9819 16598 23171 28842 33725 40170 47149 53275 59334 66367 72694
9881 16708 23200 29037 33774 40252 47199 53430 59381 66390 72774
66
395
409
454
485
514
629
678
715
791
821
1065
1093
1126
1222
1230
1249
1288
1322
1503
1524
1667
2311
2529
2727
2886
2889
2934
3002
3025
3112
3185
3248
3251
3343
3522
3592
3651
3669
3866
3913
4024
4119
6432 12764 18875 25414 31682 36475 42646 49028 55339 62012 68771 74571
6617 12851 18903 25452 31687 36492 42791 49035 55349 62174 68860 74727
6739 12857 18944 25532 31699 36579 42867 49154 55476 62242 68870 74805
6793 12865 19092 25535 31713 36642 42969 49171 55543 62407 68890 74815
6887 12871 19119 25573 31721 36658 43033 49209 55772 62454 69052 74855
7009 13001 19209 25575 31762 36808 43111 49388 55839 62506 69121 74895
7039 13058 19266 25587 31807 36943 43150 49542 55894 62525 69165
7095 13160 19290 25609 31827 37061 43203 49568 55941 62542 69178
7118 13501 19364 25738 31910 37187 43269 49593 55983 62556 69212
7289 13526 19366 25822 31939 37243 43296 49647 56084 62620 69236
Kr. 4.000
17 6297 12949 19865 25878 32468 38375 44677 52247 57339 62892 68409
120 6383 13003 19935 25913 32534 38392 44924 52275 57353 62924 68419
136 6403 13069 19996 25919 32548 38415 45224 52336 57393 62963 68487
157 6429 13103 20001 26049 32632 38515 45503 52414 57420 62992 68660
180 6460 13333 20052 26151 32682 38702 45621 52433 57434 63041 68793
333 6473 13444 20141 26164 32724 38807 45694 52434 57456 63181 68829
444 6532 13480 20169 26173 32826 38865 45723 52439 57476 63191 68992
451 6568 13505 20177 26265 32854 38893 45741 52594 57547 63241 69089
492 6676 13517 20223 26682 32935 38947 45789 52682 57567 63314 69151
571 6737 13540 20229 26723 33066 38985 45943 52739 57675 63347 69182
589 6770 13542 20281 26781 33292 39004 46042 52786 57821 63351 69282
615 6854 13587 20374 26804 33340 39077 46195 52788 57852 63421 69320
728 6903 13695 20428 26921 33623 39099 46278 52894 57993 63431 69321
802 6947 13900 20510 27024 33677 39200 46298 52917 58099 63594 69372
818 6987 13901 20512 27184 33729 39207 46424 52966 58117 63615 69581
908 7069 13920 20519 27252 33826 39257 46451 53211 58240 63631 69619
920 7097 14033 20533 27385 33840 39313 46456 53258 58263 63748 69645
930 7123 14036 20608 27499 33935 39393 46483 53317 58281 63788 69670
962 7205 14206 20710 27516 34011 39604 46575 53367 58300 63812 69750
1070 7307 14506 20764 27539 34202 39686 46576 53419 58326 63914 69939
1130 7334 14524 21012 27614 34231 39694 46592 53452 58460 63930 69947
1169 7475 14531 21190 27671 34323 39724 46741 53490 58612 64023 70108
1198 7616 14562 21240 27765 34393 39754 46922 53524 58743 64051 70135
1235 7620 14688 21280 27872 34461 40278 46960 53527 58963 64062 70157
1262 7653 14752 21326 27920 34523 40293 46965 53769 58966 64068 70318
1508 7801 14810 21383 28010 34650 40374 46995 53790 59017 64119 70327
1636 7901 14820 21384 28110 34654 40384 47070 53864 59076 64140 70335
1660 7980 15016 21451 28127 34670 40487 47110 54015 59151 64157 70402
1668 8083 15026 21457 28138 34728 40551 47136 54075 59248 64181 70422
1691 8109 15050 21491 28193 34731 40564 47252 54150 59269 64201 70497
1938 8201 15183 21499 28211 34833 40730 47253 54165 59299 64272 70513
2034 8280 15194 21552 28306 35051 40773 47267 54230 59316 64435 70514
2043 8334 15407 21590 28642 35059 40850 47298 54324 59333 64466 70786
2074 8392 15436 21707 28653 35440 40939 47300 54399 59370 64499 70854
2109 8471 15549 21835 28722 35445 40945 47314 54414 59387 64545 70896
2114 8504 15770 21892 28735 35458 41036 47491 54423 59399 64643 71058
2226 8575 15820 21942 28750 35529 41063 47570 54434 59455 64657 71108
2258 8622 16001 21982 28762 35577 41107 47651 54503 59467 64743 71120
2292 8718 16014 22241 28773 35649 41211 47789 54564 59563 64748 71150
2422 8775 16020 22260 28906 35673 41392 47820 54612 59662 64775 71180
2424 8803 16186 22342 29109 35679 41395 47941 54634 59666 64798 71245
2455 8861 16218 22348 29134 35686 41501 48105 54650 59694 64815 71393
2467 8898 16251 22351 29155 35791 41628 48188 54662 59777 64843 71474
2535 8923 16336 22360 29319 35820 41657 48190 54677 59791 64945 71551
2587 8940 16359 22451 29326 35884 41725 48216 54719 60097 64962 71555
2747 8995 16476 22574 29517 36026 42045 48246 54781 60122 64987 71693
2803 9356 16565 22633 29518 36056 42082 48390 54793 60140 65066 71807
2883 9358 16593 22724 29559 36067 42108 48619 54802 60225 65078 71846
2898 9499 16853 22772 29580 36172 42134 48808 54804 60235 65156 71858
2930 9591 16885 22854 29729 36174 42143 48812 54890 60300 65185 71964
3011 9604 17007 22902 29741 36214 42205 48814 54892 60379 65194 72062
3033 9788 17051 22922 29820 36224 42302 48854 54969 60392 65285 72139
3088 9801 17067 22934 29911 36267 42345 48920 55061 60395 65292 72292
3162 9859 17234 23153 30045 36276 42354 49006 55192 60517 65358 72339
3163 9889 17296 23224 30083 36311 42360 49009 55245 60600 65437 72451
3258 9906 17304 23230 30121 36315 42395 49051 55414 60619 65458 72519
3369 10041 17316 23544 30173 36342 42424 49067 55443 60660 65504 72538
3447 10058 17352 23635 30280 36404 42578 49073 55492 60705 65650 72567
3485 10077 17524 23725 30335 36495 42645 49097 55498 60752 65655 72596
3747 10111 17529 23821 30356 36553 42900 49155 55552 60827 65717 72680
3793 10140 17628 23836 30398 36619 42912 49168 55636 60869 65808 72751
3832 10230 17726 23970 30468 36664 43069 49286 55674 60888 65944 72833
4164 10074 16733 23232 29183 33955 40258 47246 53553 59402 66405 73015 3856 10241 17784 24005 30497 36691 43121 49523 55702 60925 66139 72857
4211 10137 16744 23443 29469 34012 40299 47258 53555 59432 66462 73027 3858 10333 17819 24062 30504 36715 43198 49530 55727 61021 66180 72877
4405 10141 16799 23497 29478 34174 40359 47328 53638 59471 66482 73086 3865 10380 17881 24155 30627 36759 43236 49596 55755 61182 66507 72878
4406 10313 16835 23542 29549 34195 40411 47340 53752 59518 66530 73087 3869 10542 17928 24158 30629 36802 43280 49689 55784 61263 66548 72901
4426 10319 16883 23554 29579 34240 40436 47477 53759 59640 66584 73222 3922 10579 17962 24206 30640 36813 43288 50047 55863 61270 66579 73046
4598 10323 16891 23603 29637 34265 40475 47523 53780 59647 66609 73309 3961 10751 17986 24212 30759 37041 43360 50241 56051 61521 66611 73189
4657 10353 16960 23677 29787 34299 40481 47555 53800 59723 66619 73348 3994 10763 18114 24297 30771 37065 43387 50360 56080 61621 66647 73193
4672 10471 17043 23763 29866 34436 40608 47807 53812 59768 66703 73415 4133 10902 18242 24307 30915 37071 43548 50463 56289 61627 66676 73261
4786 10531 17107 23778 30237 34539 40631 47821 53917 59782 66854 73584 4421 11089 18261 24325 30999 37086 43573 50507 56295 61645 66758 73323
4825 10571 17120 23980 30250 34586 40777 47844 53933 59838 66936 73586 4442 11114 18562 24471 31005 37298 43587 50567 56302 61692 66877 73373
4849 10672 17123 24141 30347 34689 40790 47853 53934 59924 67004 73623 4518 11168 18591 24531 31008 37299 43639 50606 56354 61708 66921 73446
4897 10759 17186 24146 30376 34767 40793 47859 53944 59941 67038 73676 4649 11225 18625 24562 31148 37302 43644 50687 56417 61711 67047- 73557
4901 10805 17265 24233 30391 34953 40814 47956 53949 60060 67076 73683 4924 11277 18849 24619 31189 37361 43668 50792 56430 61717 67095 73635
5068 10835 17271 24252 30483 34976 40828 47984 53958 60173 67078 73684 4961 11314 18857 24620 31335 37421 43726 50879 56513 61854 67154 73719
5141 11144 17349 24320 30542 35009 40844 48050 54013 60208 67389 73690 5065 11463 18901 24683 31371 37462 43821 50881 56544 61968 67216 74040
5231 11222 17410 24323 30566 35063 40949 48120 54052 60271 67403 73793 5167 11554 18941 24794 31387 37521 43855 50917 56593 62035 67240 74063
5237 11334 17539 24492 30622 35152 41142 48123 54095 60335 67445 73795 5186 11681 18959 24816 31390 37534 43882 50918 56594 62269 67333 74334
5277 11618 17568 24532 30766 35166 41148 48158 54231 60336 67447 73849 5282 11685 19085 24849 31431 37570 43969 50977 56629 62314 67448 74344
5288 11656 17667 24549 30797 35181 41275 48264 54301 60437 67533 73916 5359 11711 19105 24892 31441 37621 43983 51156 56632 62346 67449 74357
5290 11704 17684 24582 30812 35216 41323 48323 54418 60494 67713 73945 5392 11816 19208 24977 31507 37650 44036 51211 56807 62451 67519 74803
5461 11708 17809 24600 30827 35341 41324 48373 54432 60629 67869 73997 5399 11927 19254 25062 31569 37845 44038 51247 56845 62456 67543 74820
5493 11766 17814 24685 30865 35591 41341 48389 54571 60686 67957 73999 5423 11961 19354 25072 31684 37872 44144 51421 56955 62460 67645 74858
5539 11767 17822 24708 30907 35596 41377 48509 54716 60817 67977 74105 5431 12253 19450 25094 31797 37926 44158 51441 57057 62467 67757 74879
5587 11779 17839 24715 30917 35605 41411 48511 54729 60921 68017 74160 5484 12511 19481 25236 31921 37938 44168 51500 57058 62527 67956 74902
5730 11798 17856 24837 30943 35625 41519 48526 54762 61098 68025 74165 5766 12513 19566 25316 32079 37961 44189 51579 57110 62576 67966 74980
5731 11828 17886 24899 31033 35675 41579 48531 54763 61176 68131 74190 5864 12652 19608 25451 32145 38225 44409 51606 57132 62602 67994 74999
5830 11914 18005 24940 31090 35713 41612 48621 54835 61241 68139 74300 5987 12734 19612 25547 32266 38280 44423 51694 57218 62637 68020
5991 11994 18012 24992 31231 35948 41701 48669 54857 61391 68234 74327 6005 12791 19754 25688 32333 38295 44479 51997 57244 62796 68035
6023 12173 18052 25053 31316 35951 41806 48670 54862 61432 68264 74329 6223 12860 19791 25721 32359 38323 44571 52050 57281 62816 68087
6045 12202 18115 25183 31398 36075 41971 48790 54870 61527 68410 74331 6227 12876 19829 25804 32434 38366 44647 52175 57296 62886 68334
6171 12209 18295 25320 31481 36165 42195 48841 54881 61660 68495 74404
6185 12247 18325 25351 31544 36358 42359 48871 54960 61742 68499 74432 Aukavinningar kr. 75.000
6274 12270 18433 25380 31650 36403 42427 48893 55096 61771 68755 74537
6339 12349 18859 25389 31674 36457 42450 48947 55266 61855 68763 74542 51861 51863