Morgunblaðið - 15.01.1998, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 15. JANÚAR 1998 13
FRETTIR
Hringvegur í N-Múlasýslu
Ahrif lagningar
metin í annað sinn
SKIPULAGSSTOFNUN hefur haf-
ið aðra athugun á umhverfisáhrifum
lagningar hringvegar í Norður-
Múlasýslu. Skipulagsstjóri ríkisins
fór í október síðastliðnum fram á
frekara mat á umhverfisáhrifum
framkvæmdaiTnnar og staðfesti um-
hverfisráðherra úrskurð hans 6. jan-
úar síðastliðinn.
Vegagerðin er framkvæmdarað-
ili verksins og vann hún skýrslu
um frekara mat á umhverfisáhrif-
um framkvæmdarinnar sem
Skipulagsstofnun hefur nú til at-
hugunar. Leitað verður umsagna
frá Náttúruvernd ríkisins, Nátt-
úrufræðistofnun Islands, Þjóð-
minjasafni Islands, veiðimála-
stjóra, Byggðastofnun og hrepps-
nefndum Vopnafjarðar og Jök-
uldals. Framkvæmdin verður að
auki kynnt Landsvirkjun og
Ferðamálaráði íslands. Mats-
skýrsla Vegagerðarinnar mun
liggja frammi í Skjöldólfsstaða-
skóla, á skrifstofu Vopnafjarðar-
hrepps, í safnahúsi Austurlands á
Egilsstöðum, Þjóðarbókhlöðunni
og hjá Skipulagsstofnun í Reykja-
vík til 13. febrúar næstkomandi og
skulu athugasemdir berast Skipu-
lagsstofnun fyrir þann tíma.
Bæta samgöngur milli
Norður- og Austurlands
Umræddur vegur, sem nefndur
er Háreksstaðaleið, liggur úr
Langadal að Armótaseli og eru
framkvæmdimar liður í því að
bæta samgöngur milli Norður- og
Austurlands auk þess sem þær
miða að því að tengja Vopnafjarð-
arsvæðið við Mið-Austurland.
I úrskurði skipulagsstjóra var
óskað eftir frekari samanburði á
legu Háreksstaðaleiðar, vegar um
Sauðár- og Gestreiðarstaðaskarð í
Möðrudalsfjöllum og uppbyggingu
núverandi vegar. Farið var fram á
að gerð yrði grein fyrir fram-
kvæmdakostum viðkomandi leiða
með tilliti til legu, lengdar, lang-
halla, beygjukrappa, vegsýnar,
efnisþarfar, kostnaðar, veðurfars,
áhrifa á umferðaröryggi, landnotk-
unar, menningarminja, gróðurs,
dýralífs, jarðmyndana og lands-
lags.
I matsskýrslu Vegagerðarinnar
kemur m.a. fram að Háreks-
staðaleið liggi lægst leiðanna og
um mesta jafnlendið. Hún sé hönn-
uð fyrir 90 km/klst en hönnunar-
hraði um skörðin og núverandi leið
sé 60-90 km/klst.
Samkvæmt könnun Veðurstofu
Islands er snjósöfnun á Háreks-
staðaleið meiri en á núverandi leið
en skaflasöfnun þar að öllum lík-
indum minni.
Áætlað er að 63% Háreks-
staðaleiðar og 33% núverandi leið-
ar liggi um gróið land leiðin um
skörðin liggi að mestu um ógróið
land.
Með Háreksstaðaleið verður
ferðaþjónusta í Möðrudal og Sæ-
nautaseli fjær hringveginum auk
þess sem vegatengingar inn á
fjallvegakerfi landsins versna. Þá
verður erfiðara að þjónusta raf-
línu Landsvirkjunar sem liggur
norðan núverandi vegar. Vegur
um skörðin myndi einnig liggja
fjær Möðrudal og Sænautaseli en
núverandi vegur en myndi bæta
aðgengi að byggðalínu Lands-
virkjunar um Möðrudalsfjall-
garða.
I úrskurði skipulagsstjóra var
einnig farið fram á að gerð yrði
grein fyrir þeim kosti að vegteng-
ing yrði um Fjöllin, Vopnafjörð og
Hlíðarfjöll með jarðgöngum undir
Hellisheiði. Slíkt kemur hins veg-
ar ekki til greina að mati Vega-
gerðarinnar vegna kostnaðar.
Fólk
Doktorspróf í
eldi sjávardýra
•ALBERT Kjartansson Imsland
varði doktorsritgerð um eldi sjávar-
dýra við fiski- og sjávarlíffræðideild
Háskólans í
Björgvin í Noregi
21. nóvember sl.
Tilgangur rit-
gerðar Alberts
var að rannsaka
vaxtarferli sand-
hverfu (Scopht-
halmus maximus)
og leggja mat á
mikilvægi ólíkra umhverfis- og
erfðafræðilegra þátta á vöxt sand-
hverfu. Tilraunir sýndu að með því
að ala fiskinn á lengri ljóslotu en
sem nemur hinni náttúrulegu sé
hægt að auka vöxt sandhverfuseiða
og sandhverfuhrygna á öðrum vetri.
Að auki lækkaði hlutfall kynþroska
hænga í þeim hópum sem aldir voru
við stöðugt ljós samanborið við hópa
sem aldir voru við náttúrulega
ljóslotu. Niðurstöður úr einstak-
lingsbundnu hermilíkani (IBM =
individual based model) bentu til að
tvær meginástæður lægju að baki
vaxtarbreytileika í eldistilraunum
með sandhverfu: (a) erfðatengdur
vaxtarþáttur hvers einstaklings og
(b) samspil erfðatengds vaxtarþáttar
og félagslegra þátta sem tengjast
stærðarháðri stigskipun. Tveir
mögulegir erfðatengdir vaxtarþættir
voru kannaðir: erfðabreytileiki í
blóðrauða og kynjabundinn vöxtur
og kynþroski.
Niðurstöður ritgerðarinnar leiddu
í ljós að til að hámarka framleiðslu í
sandhverfueldi þarf að ala fiskinn við
stöðugt ljós, ala fisk af mismunandi
stærð við mismunandi hitaferli, velja
úr hraðvaxta blóðrauðaarfgerðir og
leggja áherslu á eldi hreinna hrygnu-
hópa. Þetta leiðir til betri og jafnari
vaxtar sem mun auka framleiðni og
lækka fjármagnskostnað í eldi á
sandhverfu.
Leiðbeinendur Aiberts voru dr.
Gunnar Nævdal og dr. Sigurður
Stefánsson í Háskólanum í Björgvin
í Noregi. Andmælendur voru dr. Ric-
hard FitzGerald frá Háskólanum í
Cork á Irlandi og dr. Kjell Reitan frá
Háskólanum í Þrándheimi í Noregi.
Albert er fæddur 7. júlí 1965.
Hann lauk stúdentsprófi á náttúru-
fræði- og tungumálabraut frá Fjöl-
brautaskólanum í Breiðholti haustið
1985. Hann lauk cand. mag.-prófi í
líffræði frá Háskólanum í Björgvin
1991 og cand. scient.-prófi í eldi sjáv-
ardýra (aquaculture) 1993.
Álbert hlaut fjölmarga styrki til
doktorsnámsins og til framkvæmdar
rannsókna tengdu því, m.a. frá Há-
skólanum í Björgvin, norska rann-
sóknaráðinu (NFR), norræna rann-
sóknasjóðnum (NorFA) og sjávarút-
vegsráðuneytinu.
Albert er sonur Thorvalds Kjart-
ans Imsland kjötiðnaðarmanns og
Dagbjartar Svönu Engilbertsdóttur
smurbrauðsdömu. Unnusta Alberts
er Ólöf Dóra Bartels Jónsdóttir
fiskifræðingur. Albert hefur hlotið
styrk frá Evrópusambandinu til
áframhaldandi rannsókna á vaxtar-
og erfðafræði lúðu og sandhverfu.
Útboð óhjákvæmilegt
„MÉR sýnist óhjákvæmilegt sam-
kvæmt reglum Evrópusambandsins
að bjóða út styrki vegna flugs á
þessa staði en mér hafði ekki dottið
í hug að ESB gerði kröfur um útboð
á evrópska efnahagssvæðinu þegar
um jafnlágar upphæðir væri að
ræða og tvær til þrjár milljónir,“
sagði Halldór Blöndal samgöngu-
ráðherra aðspurður um hugsanleg
útboð flugs frá Akureyri til Gríms-
eyjar og Raufarhafnar svo og milli
Reykjavíkur og Gjögurs.
Samgönguráðherra sagðist strax
ætla að láta athuga útboð en ekki
bíða næsta árs og taldi sjálfsagt að
verða við þessum kröfum. Yrði því
kannað með útboð á flugleiðunum
út frá Akureyri og milli Reykjavík-
ur og Gjögurs sem notið hefðu
styrkja. Þá sagðist hann einnig telja
að samkvæmt reglum ESB væri
rétt að kanna útboð vegna styrkja
heilbrigðisráðuneytisins til sjúkra-
flugs sem veittir hafa verið íslands-
flugi og Flugfélagi íslands vegna
flugs frá m.a. ísafirði, Egilsstöðum
og Grímsey.
Tillaga um færslu göngustígs
inn í kirkjugarð
Stígur í Fossvogs-
garði gafst ekki vel
FÆRSLA almenns göngustígs inn í
Fossvogskirkjugarð fyrir þremur ár-
um gafst ekki vel og var stígurinn
færður úr garðinum aftur, að sögn
Þórsteins Ragnarssonar, forstjóra
Kirkjugarða Reykjavíkurprófasts-
dæmis. Guðrún Jónsdóttir, borgar-
fulltrúi R-listans, hefur lagt fram til-
lögu þess efnis að kannaðir verði
möguleikar á því að göngustígur sem
liggur meðfram Suðurgötu, frá
Kirkjugarðsstíg að Hringbraut,
verði færður inn í kirkjugarðinn við
Suðurgötu.
Þórsteinn segist ekki hafa séð til-
Axworthy
til íslands
LLOYD Axworthy, utanríkis-
ráðherra Kanada, er væntan-
legur hingað til lands í næstu
viku og mun ráðherrann ræða
við íslenzk stjómvöld.
Axworthy kemur með
einkaþotu frá Svíþjóð síðdegis
20. janúar og fer af landi brott
um hádegisbil daginn eftir.
Hann mun samkvæmt upplýs-
ingum Morgunblaðsins hitt ut-
anríkisráðherra, utanríkis-
málanefnd Alþingis og hugs-
anlega fleiri forystumenn.
lögur Guðrúnar en ýmislegt þurfi að
gera áður en slíkt geti komið til
framkvæmda. Byrja þurfi á þvi að
stokka upp lýsinguna í garðinum og
stórauka hana.
Svæði með nýjum
leiðum viðkvæmara
Þórsteinn segir að árið 1995 hafi
verið veitt bráðabirgðaleyfi til þess
að stígar í vestanverðum Fossvogs-
kirkjugarði yrðu notaðir sem al-
mennir göngustígar. Gatnamála-
stjóri hafi óskað eftir því og látið
koma þar upp lýsingu eftir að leyfið
fékkst. í fyrstu hafi lítil umferð verið
um stígana en árið 1996 hafi hún
stóraukist. Þá hafi fljótt orðið vart
við óánægju aðstandenda enda hafi
gönguleiðin verið nálægt svæði með
nýjum leiðum.
Þórsteinn hafði samband við
gatnamálastjóra eftir að hann varð
óánægjunnar var og í framhaldi af
því var nýr stígur malbikaður neðan
við garðinn. Göngustígurinn er því
ekki lengur í garðinum heldur við
voginn.
Þórsteinn telur að slík vandamál
muni síður koma upp í kirkjugarðin-
um við Suðurgötu þar sem leiðin þar
séu eldri. Viðhorf aðstandenda verði
þó að öllum líkindum könnuð áður en
nokkur ákvörðun verði tekin í mál-
inu. Það séu þeir sem muni ráða
ferðinni í þessu máli.
Júlfus Vífíll Ingvarsson um orkugjafa í bflum
Framtíðin trúlega í vetni
og fjölorkuvélum
„HJÁ okkur em ákjósanlegar að-
stæður til rannsókna á notkun raf-
magnsbíla og ég vona að Island
geti orðið eins konar tilraunaland á
þessu sviði. Landið er lítið, auðvelt
að hafa stjórn á rannsóknum á
rekstri bíla og hér er framleitt
vetni. Allt þetta gefur okkur for-
skot til að bjóða hagstæð skilyrði í
þessu skyni,“ segir Júlíus Vífill
Ingvarsson, framkvæmdastjóri hjá
Ingvari Helgasyni hf. Júlíus á sæti
í svokallaðri vetnisnefnd sem iðn-
aðarráðherra skipaði á síðasta ári
og fjallar hún um nýjungar varð-
andi aðra orkugjafa en olíu og
bensín.
„Menn hafa oft talið að stutt
væri í að rafmótor færi að leysa
bensínvélina af hólmi en það verð-
ur varla alveg á næstunni. Fram-
tíðin liggur trúlega í vetnisbílum
eða fjölorkubílum, rafbílum með
búnaði til að framleiða rafmagn,“
segir Júlíus. „Vetnisbílar eru
mengunarlausir nema hvað mið-
stöðin verður að vera sjálfstæð og
knúin bensíni eða olíu.“
Júlíus segir mikilvægt og
ánægjulegt skref hafa verið stigið
þegar yfirvöld ákváðu að fella nið-
ur vörugjöld af rafbílum, það gæti
verið upphafið að því að stíga fleiri
skref til að ýta undir notkun ann-
arra orkugjafa.
Fyrir nokkru var
vetnisnefndinni boðið
að kaupa Subaru-bíla
frá Finnlandi og er Júl-
íus spurður hverju
nefndin hafi svarað því
tilboði: „Bílarnir voru
framleiddir hjá Subaru
í Japan og fluttir til
Finnlands þar sem vél-
amar voru teknar úr
og rafmótorar settir í
þeirra stað. Slíkt verð-
ur aldrei hagkvæmt því
framleiðslukostnaður-
inn með þessu móti
verður of hár. Verk-
smiðjurnar vilja heldur
ekki afgreiða bílana
vélarlausa, það truflar framleiðslu-
ferilinn, svo að ég á ekki von á að
við getum nýtt þetta tilboð. Við er-
um hins vegar með fleiri tilboð frá
öðrum rafbílaframleiðendum til
skoðunar."
Safnar upplýsingum og kemur
á samböndum
Hlutverk vetnisnefndarinnar er
að vera iðnaðarráðherra til ráðu-
neytis um næstu skref í notkun
annarra orkugjafa en bensíns í um-
ferðinni hérlendis og segir Júlíus
nefndinni þannig ætlað að afla upp-
lýsinga og koma á samböndum, hún
myndi sjálf ekki standa
fyrir neinum kaupum
eða framleiðslu.
„Ein hugmynd okkar
er sú að ríkisfyrirtæki
ríði á vaðið og leggi sitt
til umhverfismálanna
með því að nota bíla
sem ekki eru knúnir
venjulegum orkugjöf-
um. Þannig gætu þau
ýtt undir þessa þróun
og þama þyrftu Ríkis-
kaup líka að koma til
skjalanna og meta hag-
kvæmni innkaupa og
rekstrar á rafbílum."
Júlíus leggur áherslu
á að breytingar í þess-
um efnum muni taka langan tíma og
vandinn sé enn sá við hefðbundna
rafbíla hversu fyrirferðarmiklir raf-
geymar séu og geta bílanna tak-
mörkuð. „En ýmsir bílaframleið-
endur eru að hefja fjöldaframleiðslu
á bílum sem ekki eru knúnir venju-
legum vélum. Til að mynda er Niss-
an um þessar mundir að kynna bíl
sem knúinn er rafmótor og lítilli
dísilvél sem hleður rafmótorinn
þegar á þarf að halda. Toyota og
Honda eru líka að koma með slíka
blendingsbíla og General Motors
hefur hafið framleiðslu rafbíla,"
segir Júlíus að lokum.
JÚLÍUS
Vífill Ingvarsson.