Morgunblaðið - 07.02.1998, Side 50

50 LAUGARDAGUR 7. FEBRÚAR 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Eiríkur Bjarna-
son fæddist á
Hleinmiskeiði á
Skeiðum 22. febrú-
ar 1907. Hann Iést
2. febrúar sfðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru hjónin Bjami
Þorsteinsson smið-
ur og bóndi á
Hlemmiskeiði, frá
Reykjum, og kona
hans Ingveldur
Jónsdóttir frá
Vorsabæ, og voru
þau talsvert mikið
skyld af Fjalls- og
Reykjaætt. Börn þeirra
Hlemmiskeiðishjóna, Bjarna og
Ingveldar, urðu ellefu sem
komust upp, sjö synir, þeir Þor-
steinn, Jón, og Eiríkur, búsettir
á Selfossi og Guðmundur,
Valdimar, Sigurður og Ingólf-
ur, allir um lengri eða skemmri
tíma bændur á Skeiðum, og
systurnar fjórar, þær Helga,
Margrét og Þórdís, húsfreyjur í
Reykjavík og Ingigerður á
Skeiðum.
Árið 1934 kvæntist hann
heitkonu sinni, Jónínu Guð-
mundsdóttur, sem ólst að mestu
upp í Skeiðháholti á heimili
Bjarna og Guðlaugar og Jóns
og Jóhönnu. Þau stofnuðu
heimili í svonefndum Gríms-
stöðum á Selfossi og bjuggu þar
i 12 ár, þangað til að þau
byggðu íbúðarhúsið á Reyni-
völlum 9, sem þau hafa búið í
Ég hef átt langt og gott samstarf
við Eirík Bjarnason eða allt frá því
að ég flutti að Selfossi fyrir rúmum
fímmtíu og tveimur árum, en þar af
bjuggum við hlið við hlið í fjörutíu
og sjö ár sitt hvoru megin við göt-
una. Á öllum þessum árum rekur
mig ekki minni tO eins einasta
ágreinings eða erfiðleika af nokkru
tagi, en aftur á móti greiðasemi og
velvild við ótal tækifæri og vaxandi
hjálpsemi og vináttu. Kunnings-
skapur okkar varð því mikill og
góður og er nú erfítt að kveðjast.
Eg vil þó leitast við að minnast
hans með fáeinum minningarorðum
um heilbrigt og jákvætt lífsform
hans, sem hann tileinkaði sér allt
-sitt líf.
Eiríkur ólst upp í stórum systk-
inahópi á miklu myndarheimili,
gekk í farskóla stutt frá heimilinu
við sæmilegar aðstæður, vandist
snemma við að þurfa að taka að sér
ýms heimilisstörf, eftir því sem
þroski og geta leyfði, en vafalaust
má telja verklega leiðsögn við öll
störf bæði í útiverkum og einnig í
bænum hafi verið alveg í fremstu
röð. Sveitin er óvenju þéttbyggð og
jarðimar fremur landlitlar, slægjur
voru taldar fremur rýrar, afréttur
alltof lítill og því aðalvandinn hve
hagþröngt var á Skeiðunum og reið
því mikið á að fara vel með hey og
haga og eiga búfé, sem gæfí góðan
arð með skynsamlegri fóðrun og
landnýtingu.
Eiríkur ólst því upp við ná-
kvæmni í fóðrun og vökula ræktun-
arstefnu, og það var ekki lítil hvöt
fyrir dreng eins og hann að íylgjast
með áveituframkvæmdunum á
Skólavörðustíg 12,
á horni Bergstaðastrætis,
sími 551 9090
síðan eða í full 50
ár. Þeim varð
þriggja bama auð-
ið. Þau eru: Inga,
flugfreyja, fædd
1936, í sambúð með
Kristjáni Jóhann-
essyni og á eina
dóttur, Berthu,
sem vinnur við
þjúkrun og er gift
Tryggva Karli
Magnússyni og
eiga þau þijú böra,
þá fæddist þeim
1942 dóttir, Guð-
rún Áslaug, skrif-
stofústúlka í MBF, gift Kristjáni
Jónssyni og eiga þau þijú böra
og fímm baraaböm og loks
fæddist þeim sonurinn Guð-
mundur 1946 og er hann mjólk-
urfræðingur, kvæntur Guð-
finnu Ólafsdóttur og eiga þau
tvö börn.
Eiríkur ólst upp í föðurgarði,
en fór fljótt að stunda ýmsa
vinnu utan heimilisins og var
m.a. þijár vertíðir suður með
sjó. Hann fékk tækifæri til að
dvelja tvo vetur við nám við
héraðsskólann á Laugarvatni.
Þegar hann fór alfarinn að
heiman. Leiðin lá þá á Selfoss
1932 í vinnu hjá Kaupfélagi Ár-
nesinga við margvísleg störf,
mest við vöruafgreiðslu.
titför Eiríks fer fram frá frá
Selfosskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
Skeiðin, sem voru að komast í gagn-
ið árið sem hann fermdist. Með
áveitunni óx og batnaði heyfallið á
engjunum til mikilla muna, þó að
það yrði ekki framtíðarúrræði, sem
yrðu látin duga, en áveitan verkaði
eins og vítamínsprauta eða byr í
seglin og það sem enginn má án
vera, bjartsýnin dafnaði og vongleði
fyllti brjóst ungra og efnilegra
drengja.
Ég man að Eiríkur sagði mér frá
fermingarundirbúningi sínum, sem
þá var sameiginlegur í öllum sókn-
unum, sem sr. Ólafur Briem þjónaði
í og fór fram á Stóra-Núpi. í barna-
hópnum voru m.a. þeir Gísli Gests-
son á Hæli og Sigurður Ágústsson í
Birtingaholti og Eiríkur, sem var
mjög söngelskur, hreifst mikið þeg-
ar Sigurður spilaði þama á kirkju-
orgelið og þau börnin fengu að
syngja með.
Eiríkur var stoltur af því að hon-
um var trúað fyrir því um tvítugt að
taka að sér starf eftirlitsmanns
nautgriparæktarfélagsins, og veit
ég að fyrir hann var það nokkurs
virði, þar sem þetta traust, sem
honum var sýnt svo ungum, jók
sjálfstraust hans. En svo fékk hann
að fara tvo vetur á héraðsskólann á
Laugarvatni og við það opnaðist
honum stærri sjóndeildarhringur
og þar voru hnýtt vináttubönd sem
héldu langa ævi og gáfu styrk og
þor. Að lokinni dvölinni á héraðs-
skólanum fékk Eiríkur vinnu í
Kaupfélagi Árnesinga og hlaut þar
skjótan starfsframa og var m.a. trú-
að fyrir því að vera yfirmaður í
pakldiúsi félagsins. En Eiríkur var
samt ekki ánægður, því að hans
hugðarefni lágu öll í átt að bónda-
starfinu, að ræktun jarðargróða og
að hlynna að búfé og örva afurða-
getu þess.
Hann byrjaði eftir nokkurra ára
dvöl á Selfossi með búfjárhald í
smáum stíl, tvær kýr og talsvert af
varphænsnum í byrjun og árið 1942
var hann einn af þeim 10 Selfyss-
ingum, sem keyptu Árbæ í Ölfusi
og síðan keypti hann tvo tiundu
hluta af Árbæ til viðbótar og átti þá
orðið nærri þriðja hluta Árbæjar og
þar með nytjagóða bújörð, sem
hann nytjaði héðan frá Selfossi og
hafði fullorðið fólk sér til hjálpar við
búskapinn um allmörg ár á meðan
búið hans var stærst.
Þessi búskaparumsvif voru það
mikil að hann sagði lausu starfi sínu
í Kaupfélaginu árið 1952 en mjólk-
urkýrnar hafði hann hér við Reyni-
velli til ársins 1964, venjulegast 8 að
tölu og til viðbótar eitthvað af kálf-
um, 2-3 hesta, 50 kindur og um 500
hænsni. Hann hafði einnig lengst af
rúmar 200 kindur á Árbæ og fáein
hross en hann hætti með kýrnar ár-
ið 1964 og við allan búskap árið
1991, þá áttatíu og þriggja ára og
hafði alla tíð haft mjög gott gagn af
öllum sínum skepnum, enda annað-
ist hann þær af nærfæmi og um-
hyggju en gerði kröfu í staðinn um
skil á góðum afurðum. Báðir aðilar
trúi ég að hafí staðið við samninga,
enda ríkti virkileg búsæld í búi Ei-
ríks Bjamasonar, bóndans sem var
fæddur til að reka arðgæfan bú-
skap. Eiríkur hefur alla tíð verið
góður borgari hér á Selfossi og með
meðfæddri greiðasemi sinni og lag-
virkni vann hann að ýmsum vanda-
sömum verkum ámm saman eins
og forðagæslu, fæðingarhjálp, að-
stoð við garðyrkju og margt fleira,
sem of langt mál væri upp að telja.
Þá tók Eiríkur að sér mikið trúnað-
arstarf um tuttugu ára skeið, en
það var að vera réttarstjóri í slátur-
húsi SS hér á Selfossi. Við það starf
nýttist vel meðfædd sterk athyglis-
gáfa hans og nærfæmi við skepnur.
Eiríkur átti alltaf gott búfé, af-
urðasamar og mjólkurlagnar kýr og
lengst af átti hann góð hross og að
minnsta kosti eina gæðingshryssu.
Hann lærði það í æsku að taka þátt
í ræktunarstarfi búfjárræktarfélag-
anna og því hélt hann eftir að hann
fór að reka sitt eigið bú. Hann var
ágætlega virkur í þessum félags-
skap og átti toppgripi á sýningum,
bæði í sauðfjár- og í hrossarækt.
Eiríkur var hár maður og grann-
ur, fríður sýnum og léttur í hreyf-
ingum. Lundin var létt og hann
naut sín vel í glöðum hópi jafnaldra
og samstarfsmanna. Hann var
söngmaður góður eins og hann átti
ætt til og söng lengi með Karlakór
Selfoss og var þar raddformaður
um skeið. Þau Jóna og Eiríkur
eignuðust fallegt heimili á Reyni-
völlum 9 og þau voru lengi eins og
heillavættir okkar sem höfum búið
við þessa götu eftir að hún fór að
byggjast í stríðslokin. Ég hygg að
við öll yngri sem eldri sem höfum
dvalið hér á þessum árum hugsum
nú þakklátum huga til hennar Jónu
og bamanna með þakklæti í huga
til hans Eiríks, sem alltaf var til
taks til að rétta hjálparhönd ef ein-
hver átti í erfiðleikum.
Ég og fjölskylda mín þökkum
trausta vináttu og skemmtilegt
samstarf og sendum Jónu og börn-
um hennar og skylduliði innilegar
samúðarkveðjur nú við fráfall hans
Eiríks og þökk fyrir öll góðu árin,
sem við höfum fengið leyfi til að
njóta hér saman.
Hjalti Gestsson.
Hann tengdafaðir minn er látinn,
kominn á tíræðisaldurinn þegar
hann fékk hvíldina. Ég kemst ekki
hjá því að láta hugann reika og upp
koma minningar tengdar þeim
hjónunum á Reyni, eins og börnin
okkar nefndu þau gjaman, ömmu
og afa á Reyni en hús þeirra á
Reynivöllum 9 á Selfossi hefur ver-
ið heimili þeirra í rúma hálfa öld.
Þau hjónin Jónína og Eiríkur vora
því meðal fyrstu íbúa á Selfossi og
húsið þeirra geymir því margar
minningar. Þetta er hús með sál,
bæði kjallari og háaloft, og þar
leyndist ýmislegt sem skemmtilegt
var að skoða. Hlutir sem tengjast
sögu þeirra og uppvexti barna
þeirra. Sannkallað fjölskylduhús.
Við mín fyrstu kynni af þeim hjón-
um, man ég að mér þótti þau vera
nokkuð fullorðin, en það leið ekki á
löngu áður en ég var hætt að taka
eftir því og með árunum höfum við
færst nær hvort öðru. Það hefur
alltaf verið gott að koma á Reyni-
vellina, aldrei nein armæða og
heimilisfólkið alltaf létt í skapi. Sér-
staklega fannst mér gaman að
ganga um Reynivellina og heim að
húsinu númer 9 á sumarkvöldum,
þá fannst mér að ég gæti verið
stödd á einhverjum „boluevard" úti
í löndum, svo mikill var trjágróður-
inn. Það var svo notalegt að ganga
um í garðinum þeirra og finna lykt-
ina af trjánum og finna skjólið.
Þannig lögðu fyrstu íbúar Selfoss
strax granninn að þeirri miklu trjá-
rækt sem bærinn er nú orðinn
þekktur fyrir. Ættaðri og alinni upp
vestur á fjörðum fannst mér þessi
gata og gróðurinn minna mig meira
á útlönd en ísland.
Hann tengdafaðir minn, alinn
upp í sunnlenskri sveit, hefur senni-
lega alltaf ætlað sér að verða bóndi
og árið 1950, er hann hafði verið
starfsmaður Kaupfélags Árnesinga
um nokkurt skeið, venti hann kvæði
sínu í kross og gerðist sjálfstæður
atvinnurekandi, þ.e.a.s. hóf búskap.
Inga, elsta dóttirin, hafði miklar
áhyggjur af þessu og hélt að nú
myndu þau öll svelta. En með
nægjusemi og fyrirhyggju gekk bú-
skapurinn og það var ekki fyrr en
sá gamli var kominn langt á níræð-
isaldur sem hann hætti búskap.
Lengi var hann með bú á tveimur
stöðum, þ.e. á Selfossi, á túninu þar
sem núna er Vallholt og svo á Árbæ
í Ölfushreppi. Kýr, hestar, hænsn
og kindur, allt samkvæmt forskrift-
inni. Egg og mjólk voru seld beint
til bæjarbúa eins og tíðkaðist víða á
þeim árum. Kartöflur og annað
grænmeti ræktuðu þau heima við
hús og hafa gert fram á þennan
dag. Alveg einstaklega gott græn-
meti sem kom úr garðinum þeim
arna. I þessu voru þau hjónin sam-
taka og eins og vinkona mín sagði
mér að fyrir fáum áram átti hún
leið framhjá er þau hjónakornin
vora að setja niður kartöflur. Jóna
var að beygja sig yfir beðið og Ei-
ríkur að rétta henni útsæðið. Vin-
kona mín sagðist hafa boðið þeim
góðan daginn og gert það nokkuð
hressilega, taldi víst að þau heyrðu
ekki of vel. Við kveðjuna bregður
Jónu svo að hún dettur á rassinn í
beðið og þar sem hún sat þarna í
beðinu og hann stóð hjá hlógu þau
eins og unglingar að þessu öllu
saman. Þannig hefur þetta alltaf
verið, stutt í glensið.
Börnin okkar kynntust búskapn-
um hjá afa sínum, í heyskap úti á
Árbæ eða að hjálpa til við að smala
og að fara í réttirnar með afa á
haustin var ómissandi. Þá var farið
í Ölfusréttir því þar átti hann fé.
Fyrstu árin var farið á Land
Rovernum X 321 og síðar fékk hann
sér Lödu Sport með sama númeri.
Seinustu árin áttu þau líka lítinn
fólksbíl sem notaður var til þess að
fara í búðir og í heimsóknir innan-
bæjar og í mesta lagi út að
Hvammi. Minn maður ók sinni frú.
Það heyrðist langar leiðir hver var
að koma í heimsókn, hraðanum
stjórnað með kúplingunni og af ein-
hverjum ástæðum gaf hún sig ansi
oft. Það var því hlegið eitt sinn sem
oftar er ein kúplingin hafði gefið sig
og ástæðan var að krakkarnir hans
Mumma höfðu verið á bílnum. Síð-
ustu árin var hann hættur að keyra
sjálfur, gekk um með staf sinn og
var duglegur að fara út og hreyfa
sig. Gekk þá gjarnan hringinn, kom
við hjá okkur á Engjaveginum eða á
Víðivöllunum hjá Asu dóttur sinni,
eða kunningjum í Merkilandi eða í
Réttarholtinu. Honum þótti gaman
að hitta fólk og spjalla og naut sín
vel á mannamótum.
Við tókumst stundum á um póli-
tík hér á áram áður, hann var svo
mikill framsóknarmaður, hann
tengdafaðir minn, og eindreginn
stuðningsmaður Samvinnuhreyf-
ingarinnar. Það vora því erfiðir tím-
ar hjá honum þegar Sambandið leið
undir lok. Hann verslaði ekki í
Höfii, hann hafði bara aldrei átt er-
indi þangað, það fékkst allt í Kaup-
félaginu og það var honum nóg.
Þetta var maður sem var trúr sinni
EIRÍKUR
BJARNASON
Sérfræðingar
í blómaskreytingum
við öil tækifæri
hugsjón og lét ekki aðra spilla því. í
mörg ár vann hann hjá Sláturfélagi
Suðurlands í sláturtíðinni og ég
held að það hafi glatt hann þegar
það fyrirtæki jók starfsemi sína fyr-
ir austan fjall.
Það er gott þegar gamlir menn fá
hvíldina þegar lífsgæðin era þrotin.
Ég hélt nú alltaf að hann yrði 100
ára, því heilsan var með eindæmum
góð þótt hafði hann þurft að taka
blóðþrýstingslyf í einhvern tíma
þar á undan, en þau tók hann nú
bara fyrir hana Jónu sína því það
var ekkert að honum. Alveg fram
yfir sjötugt held ég að hann hafi
haft við honum syni sínum í smala-
mennskunni, svo léttur var hann á
sér. Fyrir um 2 áram tók Elli kerl-
ing og aðrir krankleikar að sækja á
og taka völdin og smám saman
hvarf lífsgleðin úr augunum.
Ég kveð tengdaföður minn með
söknuði og þakka honum allar góðu
stundirnar, Eiríkur og Unnur
kveðja afa sinn og þakka honum
fyrir allt. Blessuð sé minning Eiríks
Bjarnasonar.
Guðfinna.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstir
deyr aldregi,
hveim er sé góðan getur.
(Ur Hávamálum)
Hann langafi minn er dáinn.
Þung staðreynd að kyngja en engu
að síður raunveruleg. Öll andlát era
ótímabær og alltaf skal maður
verða jafn orðlaus. Eftir stendur
sterk kona sem stóð með manni sín-
um, sama hvort um mótbyr eða
meðbyr var að ræða. Þau komu sér
upp faUegu heimili saman sem alltaf
var jafn gott að koma inn á. Alltaf
var afi tilbúinn í samræður þó svo
að hann hafi verið niðursokkinn í
eitthvað þegar gesti bar að garði,
hann einfaldlega gaf sér tíma. Hann
var húsbóndinn á sínu heimili, en
bar samt alltaf virðingu fyrir þeim
sem í kringum hann voru. Sama
hvort um menn eða skepnur var að
ræða.
Minningin um góðan mann kem-
ur til með að lifa með okkur öllum.
Elsku langamma, Guð veri með
þér.
Þórir Tryggvason.
Margs er aó minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(V. Briem.)
Það er komið að kveðjustund.
Mig langar að minnast með
nokkrum orðum afa míns, Eiríks
Bjarnasonar sem lést 2. feb. síðast-
liðinn á nítugasta og fyrsta ald-
ursári. Dauðinn er líkn þeim sem
þjást og við þökkum það, en samt
er söknuðurinn sár. Minningarnar
era margar og góðar. Allar stund-
irnar sem ég átti með honum úti á
Árbæ. Þar sem hann var daglega og
sinnti búskapnum sínum. Alltaf
fékk ég að fara með honum og
hundinum hans honum Goða í
græna Landróvernum. Hann var
svo þolinmóður og góður, þótt ekki
væri alltaf mikil hjálp í mér. Mikið
var gaman í heyskapnum, þá komu
allir, heyjað allan daginn og langt
fram á kvöld. Þá var nú gott að
koma við hjá ömmu á Reynó og fá
mjólk og kökur og hvíla sig þreytt-
ur og ánægður.
Afi átti því láni að fagna að vera
heilsuhraustur, hann var iðinn og
duglegur, var félagslyndur, hafði
gaman af að taka lagið í góðra vina
hópi, enda hafði hann góða söng-
rödd. Hraustur og frískur, þannig
kýs ég að minnast hans.
Elsku amma, ég veit að söknuð-
urinn er mikilfyen nú vitum við að
afa líður vel. Ég kveð hann með
virðingu og þakklæti fyrir allt,
minning hans lifir.
Hrafnhildur Kristjánsdóttir.