Morgunblaðið - 06.03.1998, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 6. MARZ 1998 29
Oræðir heimar
hins ohlutbundna
Morgunblaðið/Þorkell
ELÍAS B. Halldórsson milli Silfurdaggar
og Næturvinda á sýningu sinni.
MÁLVERK Einars Þorlákssonar auð-
kennir djarft samspil lita og forma.
MATTHEA Jónsdóttir sem þekktust er
fyrir myndir í kúbískum stíl sýnir nú
verk undir áhrifum óhlutbundinnar
strangflatarlistar.
ans.“ Hún segir að nú hafi orðið viss
ÞRJÁR málver'kasýningar
verða opnaðar í Listasafni
Kópavogs, Gerðarsafni, á
morgun, laugardaginn 7.
mars, kl. 15.1 tveimur sölum
á jarðhæð sýna þeir Elías B.
Halldórsson og Einar Þor-
láksson og í sal í kjallara
sýnir Matthea Jónsdóttir.
Ferill þessara myndlistar-
manna spannar 30 til 50 ár.
Verkin eru allflest óhlut>
bundin en í þeim búa sterkar
skirskotanir til umhverfis og
náttúru. I verkum Einars
eru kröftugar litasamsetn-
ingai- allsráðandi. Verk Elí-
asar eru bæði óhlutbundnar
og hlutbundnar landslags-
stemmningar þar sem sama
þemað kemur hvað eftir ann-
að fyiir,- kona, klettm- og
brim. Kúbískur stfll eldri
verka Mattheu hefm- nú vik-
ið fyrir strangflatai’stefnunni
en líkt og þeir Elías og Einar
vinnur listakonan úr áhrifum
umhverfis og náttúru. Sýn-
ingunum lýkur 29. mars.
Rekinn áfram
af skáldskapnum
Elías B. Halldórsson hefur
haldið fleiri einkasýningar
en tölu verður á komið. Á
sýningunni nú eru oh'umál-
verk á striga, bæði stærri og
minni verk. Myndefnið er
ýmist óhlutbundið eða hlut-
bundnar svipmyndir úr sjáv-
arplássi, - haf, skúta, klettur
og konur, „fleiri konur held-
ur en ég ræð við,“ segir Elí-
as. Hann lýsir sjálfum sér
sem „sjúkum landslagsskoð-
ai-a,“ og því hlýtur að teijast
eðlilegt að áhrifa þess gæti í
verkunum, hvort sem er
hlutbundin eða óhlutbundin túlkun á
náttúrunni. „Það koma eins og óvart
einhverjar náttúrustemmningar í
verkin. Og það er eðlilegast miðað við
landið sem við búum í að náttúran
komi fram í málverkinu. Enda fmnst
mér það sem er alveg óhlutlægt vera
steindautt. Ég er ekkert að leita sér-
staklega að þessu, - það bara kemur.“
Elías hefur jafnan lagt mikið upp
úr heitum verka sinna. Foklauf og
fiðrildi heitir ein myndin og Draum-
ur bláu englanna er önnur. „Mér
leiðist þegar á annað borð er verið að
gefa myndum nöfn að þau skuli þá
vera leiðinleg og flöt,“ segir Elías.
„Myndimar eru ijóðrænar og það
verða titlarnir líka að vera. Nafnið
getur oft unnið með myndinni og
styrkt hana, þess vegna verður mað-
ur að varast að skíra hana út í loftið.“
Hann les mikið af ljóðum og öðrum
bókmenntum og segir að þegar öliu
sé á botninn hvolft þá sé það skáld-
skapurinn sem reki hann áfram í
myndsköpun sinni. „Það eru ekki
bein tengsl á milli bókmennta, tón-
listar og myndlistar en það er sami
þokkinn yfir þessu öllu. Listgrein-
arnar auðga hver aðra.“
Frá kúbisma
til strangflatarlistar
Matthea Jónsdóttir hélt sína fyrstu
einkasýningu í Ásmundarsal fyrir 31
ári. Síðan hafa einkasýningarnar orð-
ið 15 auk þess sem Matthea hefur
tekið þátt í fjölmörgum samsýningum
hér heima og erlendis. „Ég er fædd
austur á Síðu og var þar í sveit sem
barn á sumrin. Þar er stuðlabergið
allt um kring og ég er ekki í nokkrum
vafa um að það hafði mikil áhrif á að
ég fór að mála myndir í anda kúbism-
kaflaskil í list smm. Kúbísk ahrif hafa
vikið fyrir óhlutbundnum strangflat-
armálverkum. Litanotkun er einfóld,
- grátóna skuggar í anda kúbismans,
heitur jarðlitur og kaldur blár. Heiti
verkanna vísa ótvírætt til náttúnmn-
ar, t.d. Hrím blá, Jarðsýn og Fjall rís.
„Ég vinn út frá alls konar áreiti sem
ég verð fyrir,“ segir Matthea.
„Hvernig svo sem aðrir kunna að líta
á það þá finnst mér verk mín vera
undir áhrifum frá umhverfinu og
náttúrunni.“
Samspil lita og forma
Hálf öld er nú liðin frá þvi að list-
málarinn Einar Þorláksson steig fyrst
fram á sjónarsviðið á samsýningu í
gamla Listamannaskálanum. Þetta er
10 einkasýning Einai-s sem sýnir nú
nýlegar óhlutbundnar myndir unnar
með akrýllitum í bland við nokkur
eldri verk, sum allt að 30 ára gömul.
Kraftmiklar litasamsetningai- eru ein-
kennandi fyrir málverk Einai-s. Þegar
eldri og nýlegri verk eru borin saman
er áberandi tilhneiging til einfóldunar
myndmálsins. 1 nýlegri verkum eru
litafletirnir stærri og skipting mynd-
arinnar ekki eins mai’gþætt og í eldri
absfraksjónum sem oft eru ærið
flóknar í uppbyggingu. Þá eru eins og
litagleðin hafi aukist og samsetning
lita er djörf og persónuleg. Einar seg-
fr að við uppbyggingu myndflatai’ins
komi litm-inn fyrst. Hann skissar
aldrei heldur fer af stað með ákveðna
liti í huga og spinnur fi-amhaldið af
því. Mótífin vísa bæði til náttúrunnar
og manneskjunnar. Hugmyndaheimi
verkanna lýsir hann sem hughrifum
frá umhverfinu, hvort sem er innan-
dyra eða utan.
LISTIR
Stríðssinfónían
eftir Carl Nielsen
Hafliði Carl Einar
Hallgrímsson Nielsen Jóhannesson
TWLIST
Háskólabfó
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Flutt voru verk eftir Hafliða Hall-
grímsson og Carl Nielsen. Stjórn-
andi Jurien Hempel. Fimmtudagur-
inn 5. mars, 1998.
ÞAÐ ERU ávallt stórtíðindi
þegar frumflutt er stórt hljóm-
sveitarverk og að þessu sinni var
það Hljómsveitarmyndir op. 19
eftir Hafliða Hallgrímsson. Verk-
ið er í 9 þáttum og hefjast flestir
þættirnir á slagverkshljómi, sá
fyrsti á klukkum, þriðji með pák-
um, 5. með samleik á litlar
trommur, 6. með veikum hljóm á
bassatrommu, 7. með víbrafón-
leik, svo nokkuð sé nefnt. Þrátt
fyrir að ýmislegt fallegt væri að
heyra í hverjum þætti, voru þeir
fyrstu fimm einum of samstæðir í
tónskipan og blæ, þar sem liggj-
andi bassatónn var að mestu ráð-
andi, er gerði kaflana sérlega
miðlægjubundna. Sjötti kaflinn
var átaksmestur að gerð og því
eins konar hápunktur verksins.
Tveir síðustu kaflarnir minntu
um margt á Arvo Párt, með sín-
um kyrrstæðu og ómblíðu liggj-
andi hljómum og einstaka tón-
stefi, þó smálega væri skáldað í
sterkar ómstreitur inn á milli.
Tónmálið er ekki flókið. í fyrstu
köflum var að mestu byggt á tví-
undatónferli og á stundum nokk-
uð einlitt. Þá gat í seinni köflun-
um einnig að heyra venjuleg tón-
stigabrot og jafnvel heiltónatón-
stiga, svo að í heild er verkið
áheyrilegt en allt of bundið við
lágtónsvið hljóðfæranna og gæti
myndgerð verksins verið skamm-
degi, myrkt og endalaust. Það
sem sagt verður við fyrstu heyrn,
er að verkið var vel flutt og kom
allt efni þess vel til skila og auð-
heyrt að stjórnandinn Jurien
Hempel kann eitt og annað fyrir
sér í stjórnun hljómsveitar.
Meira reyndi á bæði flytjendur
og stjórnanda í fimmtu sinfóní-
unni eftir Carl Nielsen. Stuttu
eftir lok fyrri heimstyrjaldai’inn-
ar mun Nielsen hafa ritað drög
að þessari sinfóníu og þykir
mörgum að heyra megi átök
þeirra er hafa einsett sér að lifa
af eyðandi illsku og striðshörm-
ungar. Fyrsti kaflinn er sérlega
átaksmikill og endar á sérkenni-
legri tónlínu fyrir klarínett, sem
Einar Jóhannesson lék á áhrifa-
mikinn máta við undirleik lítillar
trommu, sem smám saman
hljóðnaði og klarínettið eitt
„söng“ síðustu tóna kaflans. Þessi
stríðssinfónía endar á mannlegri
sátt og af mikilli reisn, er segir að
stríðið gegn stríðinu sé unnið, þó
ógn þess gleymist ekki.
Þetta stórbrotna tónskáldverk
var mjög vel flutt undir stjóm
Jurien Hempel og er skiljanlegt
að Danir ættu ekki auðvelt með
að meta Nielsen að verðleikum
fyrst framan af, því t.d. í þessu
verki má heyra margt sem komst
í tísku seinna og er jafnvel enn að
gerjast með tónlistaraðdáendum.
Það var í raun ekki fyrr en eftir
seinni heimstyrjöldina, að tónlist-
armenn tóku að kynna sér verk
þessa stórsnillings og eiginlega
ekki fyrr en Englendingar og
Bandaríkjamenn tóku að flytja
tónverk hans.
Jón Ásgeirsson
Aðalfundur
SAMTAKA VERSLUNARINNAR
— Félags íslenskra stórkaupmanna —
Aðalfundur Samtaka verslunarinnar — FÍS
verður haldinn í dag, föstudaginn 6. mars, kl. 14.00
á Hótel Loftleiðum, Þingsal 1 og 2.
Daaskrá skv. félaqslöqum.
Gestur fundarins verður
Kári Stefánsson,
forstjóri íslenskrar erfðagreiningar.
Hann mun fjalla um atvinnulíf á íslandi
í erlendu samhengi.
Félagsmenn eru hvattir til að fjölmenna.
Vinsamlega tilkynnið þátttöku
á skrifstofu félagsins í síma 588 8910.
Kári Stefánsson