Morgunblaðið - 30.04.1998, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 30. APRÍL 1998 31
Byggðin mín
fagra o g bjarta
LEIKLIST
Freyvangsleikhúsið
f Eyjafirði
VELKOMIN í VILLTA VESTRIÐ
Höfundur: Ingibjörg Hjartardóttir.
Höfundar tónlistar: Eiríkur Bóasson,
Ingólfur Jóhannsson, Jóhann
Jónasson. Höfundar texta: Hannes
Orn Blandon, Helga Ágústsdóttir,
Ottar Björnsson, Þórarinn
Hjartarson. Leikstjórn: Helga Elín-
borg Jónsdóttir. Aðstoðarmaður
leikstjóra: Helga Ágústsdóttir.
Ljósahönnuður: Björn Guðmundsson.
Sviðsmynd: Helga Jónsdóttir, Halldór
Sigurgeirsson o.fl. Hljómsveitar-
stjórn: Ingólfur Jóhannsson.
Leikendur: Stefán Guðlaugsson,
Elísabet B. Björnsdóttir, Olafur
Theodórsson, Hanna Rúna Jóhannes-
dóttir, Sigríður Arnardóttir, Valþór
Brynjarsson, Friðrik Stefánsson,
Leifur Guðmundsson, Hjördís
Pálmadóttir, María Gunnarsdóttir,
Árni Friðriksson, Jón G. Benjamíns-
son, Stefán Aðalsteinsson, Valþór
Brynjarsson, Árni J. Gunnarsson,
Friðrik Stefánsson, Jón. G. Benja-
mínsson, Pálmi R. Þorsteinsson,
Fanney B. Pétursdóttir, Gerður Ó.
Hjaltadóttir, Gunnur Y. Stefánsdótt-
ir, Marfa Gunnarsdóttir, Sigríður
Arnarsdóttir, Þórný Barðadóttir,
Þuríður Schiöth. Sýning í Freyvangi,
Eyjafirði, 24.04.
ÞEIR Eyfirðingar í Freyvangs-
leikhúsinu vilja helst blása leiklífi í
texta sem snýst um lífið og tilver-
una á þeirra eigin heimaslóð. Það
gerðu þeir með miklum ágætum í
Kvennaskólaævintýrinu sællar
minningar, og gera nú enn með
Villta vestrinu, nokkurs konar leik-
og söngverki þai’ sem lýst er raun-
verulegum hagsmunaárekstrum í
byggðarlaginu undanfarin misseri,
en með skoplegum hætti þó. Hér
takast á kúabændur og hestamenn
um landnýtingu og konur og verður
ekki annað til talið sem skiptir öllu
meira máli í dreifðum byggðum og
kannski alls staðar.
Allt byrjaði þetta þannig að kúa-
bóndi innan úr Eyjafjarðarsveit
hringdi til Ingibjargar Hjartai’dótt-
Tímarit
• ANNAR árgangur af Ritmennt,
tímariti Landsbókasafns Islands -
Háskólabókasafns, er nýkominn
út. I ritinu er rúmlega tugur
greina og frásagnarþátta. Þar á
meðal er grein um handritadeild
safnsins í tilefni af 150 ára afmæli
deildarinnar. Saga Kvennasögu-
safns Islands er rakin í ritinu og
sagt frá frumkvöðulsstarfi Önnu
Sigurðardóttur.
Töluvert af efni ritsins tengist
bóksögu, bókagerð og bókaútgáfu.
I langri grein er leitast við að
tímasetja þá útgáfu hinnar fornu
lögbókar sem kennd hefur verið
við Núpufell. Grein er um William
Morris þar sem metið er framlag
hans til bókagerðar. Þá er birt töl-
fræðilegt yfirlit um íslenska bóka-
útgáfu síðustu þrjátíu ára, og mun
það þykja forvitnilegt ekki síður en
samsvarandi yfirlit fyrri áratuga
sem birtist í Arbók Landsbóka-
safns 1967.
Sagt er frá samkomu í bókasafn-
inu á degi íslenskrar tungu, 16.
nóvember 1997, þar sem frú Auður
Laxness aíhenti safninu handrit
eiginmanns síns, Halldórs Lax-
ness, og birtir eru kaflar úr bréfi
sem Halldór skrifaði móður sinni
frá Kaupmannahöfn sautján ára
gamall. Óhætt er að segja að Hall-
dór birtist þar lesendum sínum
með allt öðrum hætti en áður hef-
ur sést á prenti.
Sagnfræðin á sinn sess í ritinu
þar sem í langri gi-ein er leitast við
að bregða nýju ljósi á heimildagildi
nokkurra annála að því er tekur til
ur, þeirrar í Hugleik fyrir sunnan,
og pantaði leikrit um hestamenn...
Jú, hestamenn þeysa um sviðið í
Villta vestrinu, skárra væri það nú,
og fara stundum geyst, en það eru
kúabændurnir sem fara sér hægar
en vekja ekki síður athygli áhorf-
andans. Atökin milli þessara fylk-
inga mynda nokkurs konar bak-
grunn fyi’ir ástarævintýrið í Villa
vestrinu, og þar er margt snotur-
lega gert í sviðsetningunni og
margt vel sungið, en skemmtilegast
þótti mér þó að heyra kveðskapinn.
Þar fór kúabóndinn Ami Friðriks-
son á, hm, kostum.
En það er draumkennd, blá-
klædd ráðskona, náfrænka Úu í
annarri sögu, sem veldur straum-
hvörfum í lífi eins gildasta bóndans
í sveitinni og hefur ómæld áhrif á
flesta sveitungana. Þessi kona
þekkir áhrifamátt grasa, forsmánar
kjötið sem bændur framleiða og
trúir því að mannskepnan eigi að
elska alla. Því miðui’ tekur Álfheið-
ur síðasttalda atriðið bókstaflega,
og því fer sem fer...
Elísabet B. Björnsdóttir fer
ágætlega með hlutverk Alfheiðar
og það sama má segja um Stefán
Guðlaugsson sem stórbóndann
Friðrik sem festir á Alfheiði of-
urást. Þau tvö fara með veigamestu
hlutverkin, en auk þeirra fara með
allstór hlutverk ýmsir máttarstólp-
ar Freyvangsleikhússins í gegn um
tíðina og vanir menn: Ólafm’ Theo-
dórsson, Hanna Rúna Jóhannes-
dóttir, Valþór Brynjarsson, Hjördís
Pálmadótth’ og fleiri. Þá var
ánægjulegt að sjá unga fólkið í
söng og dansi. Lög og textar eru
mörg áheyrileg og hafa verið gefin
út á geisladiski.
Það var ánægjulegt að sjá Villta
vestrið í Freyvangsleikhúsinu, og
þótt nafngiftin orki tvímælis ef litið
er inntaksins, er hér á ferðinni leik-
rit sem sýnir að þeir Eyfirðingar
hafa ekki aðeins sköpunargáfuna í
lagi, heldur kunna þeir einnig að
gera grín að sjálfum sér. Hvort-
tveggja er til merkis um heilbrigt
og þróttmikið samfélag.
Guðbrandur Gíslason
frásagna þeirra af Svarta dauða.
Meðal styttri þátta í Ritmennt
er frásögn af fornum Islandskort-
um sem safnið hefur sett á Netið
og gert þannig aðgengileg um-
heiminum, og lýst er nýlegri Pass-
íusálmaútgáfu safnsins sem er ólík
öllum hinum 82 útgáfum sálmanna
sem áður höfðu birst.
Ritmennt er 160 blaðsíður að
stærð ogprýdd fjölda litmynda.
Ritstjóri er Einar Sigurðsson, en í
ritnefnd eru Kristín Indriðadóttir,
Porleifur Jónsson og Ogmundur
Helgason.
Nýjar bækur
• Gylting er eftir franska rithöf-
undinn Marie Darrieussecq í þýð-
ingu Adolfs Friðrikssonar. Gylt-
ing er saga um konu í karlaveldi
sem komið er fram við eins og
svín uns hún breytist í svín, bók-
staflega.
I kynningu segir m.a., að ung og
atvinnulaus stúlka starfi við ein-
hvers konar nudd á vinsælli snyrti-
stofu og verði vinsælasta stúlkan
meðal karlgestanna. En hún tekur
breytingum,fitnar og húðin verður
æ grófari, viðskiptavinimir gerast
ruddalegri og kærastinn sífellt af-
undnari. Og þegar umbreytingin
er um garð gengin og hún er orðin
að gyltu er ekki um annað að ræða
en að leita niður í holræsin, enda
vargöld runnin upp í París nálægr-
ar framtíðar.
Gylting er 121 bls., unnin í
Prentsmiðjunni Odda hf. Kápuna
gerði Guðjón Ketilsson. Verð:
2.980 kr.
LISTIR
Morgunblaðið/Örlygur Steinn Sigurjónsson
FRÁ Laxnessárshátíð Grunnskólans í Skógum.
Grunnskólanemar heiðra
minningu Halldórs Laxness
Skógum. Austur-EyjaQöllum. Morgunblaðið.
NEMENDUR í Grunnskólanum í
Skógum undir Eyjafjöllum héldu
árshátíð sína nú í aprílbyrjun og
höfðu að leiðarstefí verk nóbels-
skáldsins Halldórs Laxness.
Nemendur fyrsta til tíunda
bekkjar unnu að gerð fjöl-
breyttrar dagskrár með kennur-
um sínum og tjáðu árangurinn
með leik, söng og upplestri. Auk
þess skreyttu þeir árshátíðarsal
sinn með myndverkum unnum
út frá sögum Laxness, Sölku
Völku, Paradísarheimt og Is-
landsklukkunni. Barnakór skól-
ans flutti fjögur lög sem gerð
hafa verið við ljóð Laxness,
Bráðum kemur betri tíð, eftir
Atla Heimi Sveinsson og Hall-
ormsstaðaskóg, við erlent lag,
að ógleymdri Maístjörnunni eftir
Jón Ásgeirsson. Þá söng Barna-
kórinn einnig lag Jóns Nordal
Hvert örstutt spor, úr Silfur-
tunglinu, og kór eldri nemenda
flutti nokkur lög undir stjórn
Jónu Guðmundsdóttur, tónlistar-
kennara.
Ýmsar kunnuglegar persónur
birtust á sviðinu í leikatriðum
nemenda. Gestir voru leiddir af
nemendum 8.-9. bekkjar aftur á
18. öld í Islandsklukkunni þar
sem píslarganga Jóns Hreggviðs-
sonar var að heljast. Huldufólks- •
kvæði Laxness, Dáið er allt án
drauma, úr Barni náttúrunnar,
var leikið af nemendum 1.-3.
bekkjar undir upplestri og ljóðið
Unglingurinn í Skóginum var
túlkað með leikrænum hætti af
4.-6. bekk, sem einnig túlkaði á
líkan hátt ljóðið Kveðið eftir vin
minn. Nemendur eldri bekkjanna
fluttu gestuin sínum nokkrar
hugleiðingar um Halldór Lax-
ness og stöðu skáldskapar í nú-
tímanum og lásu upp úr verkum
skáldsins. Tíundi bekkur vann
leikatriði upp úr Englum al-
heimsins eftir Einar Má Guð-
mundsson, en bókin var lesin til
samræmds prófs í íslensku í skól-
um landsins f fyrsta skipti í vor.
Dagskráin var vel sótt af for-
eldrum og velunnurum skólans
og mæltist inntak hennar vel fyr-
ir enda lögðu nemendur og kenn-
arar metnað sinn í vinnu við æf-
ingar og leikmyndir.
Nemendur Grunnskólans í
Skógum eru alls 39 og starfa átta
kennarar við skólann.
TRÍÓ Tómasar R. Einarssonar
ásamt víbrafónleikaranum
Árna Scheving leikur á Múlan-
um í kvöld.
Tríó Tómasar
R. ásamt Arna
Scheving
TÓNLEIKAR á vegum djass-
klúbbsins Múlans verða haldnir í
kvöld kl. 21 í Sölvasal á 2. hæð Sól-
ons Islandusar.
Að þessu sinni leikur tríó kontra-
bassaleikarans Tómasar R. Einars-
sonar ásamt víbrafónleikaranum
Árna Scheving. Tríóið skipa auk
Tómasar; Eyþór Gunnarsson píanó-
leikari og Gunnlaugur Briem
trommuleikari. Þeir félagar munu
aðallega spila nýleg lög Tómasar
auk nokkurra klassískra djasslaga.
Næstu tónleikar eru á sunnudag-
inn með Kvartetti Ómars Einars-
sonar og munu þeir félagar leika
latin-lög og þekkt djasslög.
Hamagangur
í Harlem
KVIKMYJVDIR
Laugarásbíó
„HOODLUM“ ★ %
Leikstjóri: Bill Duke. Aðalhlutverk:
Laurence Fishburne, Tim Roth,
Andy Garcia, Vanessa Williams,
Cicely Tyson. United Artists. 1997.
EINN stærsti gallinn við
mafíumyndina „Hoodlum“ í leik-
stjórn Bills Dukes er sá að allir í
henni ei'u svo greinilega að leika
mafíósa í gangstermynd að þeir
verða eins og óvart hlægilegir.
Það er eins og þeir hafi horft of
oft á Guðfoðurinn. Tim Roth er
einn af þeim. Hann tekur hlut-
verk sitt sem glæpamaðurinn
Dutch Schultz ákaflega alvarlega
allur skakkur og skældur og geð-
sýkislegur en hann verður óvart
fyndinn fremur en ógnvekjandi.
Andy Garcia sem Lucky Luciano
er ótrúlega fínn í tauinu og talar
eins og sá sem valdið hefur en er
svo meðvitaður um hvað hann er
svalur að það er erfitt að taka
mark á honum. Cicely Tyson er
ákaflega dramatísk í hlutverki
mafíudrottningar. Laurence Fis-
hburne leikur foringja svert-
ingjamafíunnar í Harlem og seg-
ir myndin af því hvernig hann rís
í hæðir innan hennar og nær
henni undan áhrifavaldi hvítu
mafíósanna. Fishburne er ábúð-
armikill í hlutverkinu en það
vantar alla dýpt í persónuna. Það
ofleika allir í myndinni, hver á
sína vísu.
Það er kannski ekki nema von
að leikararnir eigi erfitt með að
fóta sig í þessari mynd því hún er
gersneydd frumlegri hugsun og
minnir á ódýrar mafíumyndir
áttunda áratugarins; maður
kemst aldrei undan þeirri tilfinn-
ingu að hér sé á ferðinni eftirlík-
ing af eftirlíkingu af mafíumynd.
En hún er líka að reyna að vera
svolítið meira. Leikstjórinn Duke
er að fjalla um stöðu svertingj-
anna í mafíuheimi New York
borgar og hvernig þeir berjast
um yfin-áðin í sínu eigin hverfi,
Harlem. Duke, sem er svertingi,
gerir heilmikinn dýrling og
bjargvætt úr foringja svertingj-
anna og býr til enn eina vitund-
ar- eða vakningarmyndina með
því að gera mafíusögu svartra að
andófssögu gegn kúgun hvíta
mannsins. Hún verður nánast að
mannréttindamynd í höndunum
á honum og er gamaldags mafíu-
mynd sérkennilegur vettvangur
slíkra pælinga.
Þessi mynd kemur á undarleg-
um tíma. Mafíumyndirnar sem
gerast fyrir stríð hafa rannið sitt
skeið og það er greinilegt á
„Hoodlum" að tími er kominn til
að kveða niður þann gamla
draug. Það er greinilega búið að
þurrmjólka kúna.
Arnaldur Indriðason