Morgunblaðið - 09.07.1998, Blaðsíða 22

22 FIMMTUDAGUR 9. JÚLÍ 1998
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Oraníumenn á Norður-Irlandi hitta Tony Blair í London
Óeirðir í
Belfast
Belfast. Reuters.
TONY Blair, forsætisráðherra
Bretlands, á í dag fund í London
með fulltrúum Oraníureglunnar á
N-írlandi vegna Drumcree-deil-
unnar sem nú er á fimmta degi en
fréttaskýrendur vom í gær ekki
bjartsýnir á að lausn fyndist á
fundinum. Afstaða deiluaðila hefur
tekið að harðna á síðustu dögum og
er nú svo komið að enginn vill gefa
eftir. Óeirðir hafa blossað upp á
götum Belfast síðustu nætur en
engin meiriháttar meiðsl hafa enn
orðið á fólki.
Talsmenn Tonys Blairs ítrekuðu
í fyrradag að ekki væri til umræðu
að endurskoða ákvörðun „göngu-
nefndar" breskra stjómvalda um
að skrúðganga Óraníumanna fái
ekki að halda niður Garvaghy-veg-
inn í Portadown, þar sem búa nán-
ast eingöngu kaþólikkar.
Átta hundruð hennenn til við-
bótar koma í vikunni til Drumcree
þar sem meðlimir í Óraníureglunni
hafast við í tjöldum í mótmæla-
skyni. Um þúsund Óraníumenn
hafa einnig hafst við í tjöldum síð-
ustu tvo dagana fyrir framan opin-
ber híbýli Mo Mowlam N-írlands-
málaráðherra í Hillsborough-kast-
ala nærri Portadown. Er gert ráð
fyrir fleiri slíkum uppákomum
næstu daga.
Óraníumenn segja einungis eina
lausn mögulega í máhnu, nefnilega
að þeim verði leyft með einum eða
öðrum hætti að halda fylktu Uði
niður Garvaghy-veginn eins og þeir
höfðu hugsað sér síðastliðinn
sunnudag. Ibúar Garvaghy-vegar
taka þetta hins vegar ekki í mál og
segjast afar ósáttir við að Óraníu-
reglan skuli ekki hafa reynst til-
leiðanleg til að ræða beint við íbú-
ana um lausn málsins. Segjast íbú-
amir nú óttast að yfirgefa heimili
sín því mótmælendur í Portadown
geri aðsúg að þeim er þeir hætta
sér burt af Garvaghy-vegi. Er
þessi „einangrun‘‘ að þeirra mati
liður í áætlun Óraníumanna að
þvinga þá til að hleypa göngunni í
gegn.
Gerry Adams, leiðtogi Sinn Féin,
upplýsti í gær að hann hefði ritað
fulltrúum Óraníureglunnar fyrir
um tveimur vikum og óskað eftir
viðræðum til að koma mætti í veg
fyrir deilur vegna Dmmcree-göng-
unnar. Haft er eftir talsmanni Ad-
ams í The Belfast Telegraph í gær
að Óraníumenn hefðu ekki virt Ad-
ams viðlits. Hvatti Adams í gær
David Trimble, forsætisráðherra
N-írlands, til að hefja viðræður við
íbúa Garvaghy-vegar. „Hann getur
stöðu sinnar vegna ekki neitað að
ræða við þetta fólk.“
Jafnframt er sagt frá því í The
Belfast Telegraph að Bill Clinton,
Bandaríkjaforseti, hugleiði nú að
heimsækja Irland og N-Irland í
september.
Enn
vandræði
á Chek
Lap Kok
EFTIRMYND Farman-tvíþekju
hangir í brottfararsal flugstöðv-
arinnar á Chek Lap Kok, nýja
flugvellinum í Hong Kong, sem
tekinn var í notkun sl. mánudag.
Síðan hafa tölvubilanir og önnur
vandræði valdið gífurlegum töf-
um á farþega- og flutningaflugi
til og frá vellinum. I gær kröfð-
ust heildsalar bóta fyrir tjón sem
þeir hefðu orðið fyrir vegna
þessa.
Fyrir utan má sjá Boeing 747-
400 þotu, nýjustu gerð 747 þotna,
koma inn til lendingar á vellin-
um. Farman-tvíþekjan var smíð-
uð 1909 af Henri Farman, einum
mesta flugkappa Frakka í upp-
hafi flugvélaaldar.
Ekkert lát á fjármálakreppunni í Rússlandi
Bill Clinton
sagður óttast
efnahagshrun
Efnahagsmálin
sögð meginástæða
ferðarinnar til
Moskvu
HUNDRUÐ rússneskra kola-
námamanna héldu áfram að hindra
lestaferðir í Síberíu í gær, sjötta
daginn í röð, og ekkert benti til
þess að lát yrði á fjármálakrepp-
unni í Rússlandi á næstunni.
Norska dagblaðið Aftenposten
birti í gær grein þar sem því var
haldið fram að hættan á efnahags-
hruni í Rússlandi væri meginá-
stæða þess að Bill Clinton Banda-
ríkjaforseti hyggst fara þangað í
byrjun september.
Ásakanir um svik
á loforðum
Kolanámamennirnir kröfðust
þess að vangoldin laun þeirra yrðu
greidd tafarlaust og sögðu að rúss-
neska stjórnin hefði ekki staðið við
loforðin sem hún gaf til að binda
enda á svipaðar mótmælaaðgerðir í
maí. Hermenn og starfsmenn varn-
armálaráðuneytisins efndu til mót-
mæla í Moskvu og Vladívostok og
kröfðust þess að laun þeirra, sem
hafa ekki verið greidd í mai’ga
mánuði, yrðu borguð strax.
Rússneska stjómin hefur lagt
fast að gasfyrirtækinu Gazprom að
gera upp skattskuld sína og fyrir-
tækið hefur svarað með því að
hætta að sjá helstu skuldunautum
sínum, m.a. orkufyrirtækjum í Pét-
ursborg, fyrir gasi. Nokki’ar raf-
veitur hafa einnig gripið til þess
ráðs að loka iyrir rafmagnið til við-
skiptavina, sem hafa ekki staðið í
skilum. Heimili, verksmiðjur, skól-
ar og sjúkrahús voru því án raf-
magns á nokkrum svæðum í gær.
Rússneska hlutabréfavísitalan
RTS lækkaði um 6,57% í gær og
hefur lækkað um tvo þriðju á ár-
inu.
Rússl andsstj órn
leitar samninga
Stjórnin í Moskvu leggur nú
mikið kapp á að ná samkomulagi
við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn (IMF)
og Alþjóðabankann um ný lán til að
binda enda á fjármálakreppuna og
kvaðst búast við því að stjóm IMF
tæki ákvörðun um aðstoðina innan
mánaðar. „Við ljúkum samninga-
viðræðunum í vikunni,“ sagði Oleg
Vjúgín, aðstoðarfjármálaráðherra
Rússlands. Lánveitingin, sem
Rússar sækjast eftir, er þó háð því
að þingið samþykki áætlun stjórn-
arinnar um efnahagsumbætur í
næstu viku.
Fjármálasérfræðingar sögðu að
fengi rússneska stjórnin ekki
meira fé fyrir lok næsta mánaðar
gæti hún ekki staðið í skilum við
lánardrottna sína.
Aftenposten sagði að hættan á
efnahagshruni í Rússlandi væri
meginástæða þess að Clinton
ákvað að fara til Moskvu eftir tvo
mánuði. Forsetinn hefði fallið frá
þeirri kröfu sinni að rússneska
þingið staðfesti fyrst Start II
samninginn um fækkun kjama-
vopna og það benti til þess að
Clinton teldi mjög brýnt að ræða
við Borís Jeltsín Rússlandsforseta.
Clinton sagður taka
mikla áhættu
Blaðið hefur eftir bandarískum
embættismönnum að stjómin í
Washington hafi miklar áhyggjur
af efnahagsvanda Rússa, verðhran-
inu á hlutabréfamarkaðnum, fjár-
magnsflóttanum og lækkandi olíu-
verði. Stjómin óttist að þetta geti
magnað efnahagskreppuna í Asíu
og stefnt efnahag alls heimsins í
hættu.
Clifford Gaddy, hagfræðingur
við Brookings-stofnunina í Was-
hington, segir að Clinton taki mikla
áhættu með því að fara til Rúss-
lands í september vegna nættunn-
ar á efnahagshrani og allsherjar-
verkfóllum fyrir þann tíma.
Talsmaður Clintons vildi aðeins
segja að forsetinn hygðist „ræða
ýmis vandamál við rússneska for-
setann, frá Kosovo til rússneska
efnahagsástandsins“. Athyglisvert
þykir að talsmaðurinn nefndi þessi
tvö mál sérstaklega og kyndir það
undir vangaveltum um að Clinton
vilji semja um efnahagsaðstoð við
Rússa gegn því að Jeltsín knýi
Slobodan Milosevic, forseta Jú-
góslavíu, til að leysa deiluna um
Kosovo með samningum.

Reuters
Bandarískur áfrýjunardómstóll urskurðar Starr í vil
Lífvörðum Clintons
gert að bera vitni
Washington. Reuters.
BANDARISKUR áfrýjunardóm-
stóll úrskurðaði á þriðjudag að líf-
verðir Bills Clintons Bandaríkjafor-
seta væra ekki undanþegnir vitna-
skyldu vegna rannsóknarinnar á
ásökunum þess efnis að forsetinn
hefði haldið við Monicu Lewinsky,
fyrrverandi starfsstúlku í Hvíta
húsinu, og hvatt hana til að bera
Ijúgvitni um samband þeirra.
Urskurðurinn er mikill sigur fyr-
ir Kenneth Starr saksóknara, sem
rannsakar ásakanimar á hendur
Clinton. Dómstóllinn hafnaði beiðni
bandarísku stjórnarinnar um að líf-
vörðunum yrði ekki gert að bera
vitni um það sem þeir sjá og heyra
við skyldustörf.
Ekki talið skaða
trúnaðarsambandið
Samkvæmt úrskurði dómstólsins
verða því tveir lífverðir Clintons og
lögfræðingur, sem yfirheyrði þá, að
koma fyrir kviðdóm, sem á að skera
úr um hvort ákæra verði heimiluð
vegna málsins. Starr vill að þeir
skýri kviðdómnum frá því sem þeir
vita um tengsl forsetans við Lewin-
sky.
Áfrýjunardómstóllinn hafnaði
þeim röksemdum yfirmanna lífvarð-
anna að vitnaskylda myndi skaða
trúnaðarsamband þeirra við forset-
ann og torvelda þeim að vernda
hann. Dómararnir komust að þeirri
niðurstöðu að það væri hlutverk
Bandaríkjaþings að ákveða hvort
slík undanþága væri viðeigandi til
að tryggja öryggi forsetans og skil-
greina hvenær hún gæti átt við.
Dómararnir drógu í efa að þörf
væri á því að lífverðimir yrðu und-
anþegnir vitnaskyldu. „Hvað þörf-
ina varðar er forsetinn í mestri
hættu þegar hann er á almanna-
færi, en undanþágan myndi að öll-
um líkindum hafa mest áhrif þegar
hann er í Hvíta húsinu eða á einka-
fundum," segir í greinargerð dóm-
aranna.
Dómararnir sögðu að lífverðir í
Hvíta húsinu hefðu áður borið vitni
um hvernig hljóðritunum er háttað
á skrifstofu forsetans og nokkrir
þeirra hefðu skýrt frá atvikum, sem
þeir hafa orðið vitni að við skyldu-
störf, í bókum. Það virtist þó ekki
hafa orðið til þess að forsetarnir
hefðu reynt að halda sér í fjarlægð
frá lífvörðunum. Dómararnir töldu
einnig líklegt að forseti, sem gerð-
ist sekur um ólöglegt athæfi, myndi
þá forðast lífverðina jafnvel þótt
þeir nytu undanþágna frá vitna-
skyldu. Ennfremur væri mikilvægt
að lífvörðunum væri ekki gert að
undirrita samninga um þagnar-
skyldu þegar þeir væra ráðnir.
Úrskurðinum áfrýjað?
Talsmaður Clintons vildi ekkert
segja um úrskurðinn og vísaði
fréttamönnum á dómsmálaráðu-
neytið. Bert Brandenburg, talsmað-
ur ráðuneytisins, sagði að úrskurð-
urinn ylli vonbrigðum. Lögfræðing-
ar ráðuneytisins væra að fara yfir
úrskurðinn og engin ákvörðun hefði
verið tekin um hvort málinu yrði úr-
skurðað til hæstaréttar.