Morgunblaðið - 09.07.1998, Blaðsíða 34

34 FIMMTUDAGUR 9. JÚLÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
FORN TENGSL
í VESTUR
BANDARISKI öldungadeildarþingmaðurinn Tom
Harkin sagði í samtali við Morgunblaðið í gær að
hann væri þess fullviss að Island ætti eftir að skipta
miklu máli í hátíðahöldunum í Bandaríkjunum þegar
nýtt árþúsund gengur í garð. Sagði hann áhugann hafa
aukist hjá þeim sem undirbúa hátíðahöldin, A1 Gore
varaforseti hafi meðal annarra sýnt sögu landsins áhuga
í kjölfar heimsóknar forseta Islands til Bandaríkjanna í
fyrra. „Eg er því sannfærður um að Islendingar munu
leika stórt hlutverk í þessum hátíðahöldum,“ sagði
Harkin.
Anægjulegt er að heyra að Bandaríkjamenn hafí tekið
svo vel við sér um mikilvægi þess að minnast fornra
tengsla við Islendinga. Ekki er einungis um að ræða við-
urkenningu á landafundi Leifs Eiríkssonar sem sagt er
frá í fornbókmenntum okkar heldur einnig kynning á
landi og þjóð, bókmenntum hennar og sögu. Og þegar
talað er um kynningu er ekki aðeins verið að tala um
hana í markaðslegu samhengi heldur einnig sem þátt í
því að gera okkur sýnilegri í samfélagi þjóðanna, skoð-
anir okkar, lífsviðhorf og menningu.
Mikilvægt er að fylgja þessum fréttum af miklum
áhuga bandarískra ráðamanna á þátttöku okkar í alda-
mótahátíðinni vel eftir. Harkin telur sjálfur að miklu
skipti að frásögnum af landafundum víkinga verði komið
inn í kennsluefni bandarískra skólabarna sem búi yfir
takmarkaðri vitneskju um þá. Sömuleiðis er mikilvægt
að koma fornsögum okkar á framfæri í bandarísku
skólakerfí og ættu nýjar enskar þýðingar á íslendinga
sögunum að koma þar að góðum notum. Sóknarfærin eru
mikil og við ættum að notfæra okkur þau.
SAMKEPPNIA
L ANDSBY GGÐINNI
SAMKEPPNI í verzlun hefur verið eitt þeirra atriða,
sem stuðlað hefur að auknum kaupmætti fólks. Ef
ekki er samkeppni til að dreifa í verzlun, hefur verð til-
hneigingu til að hækka upp úr öllu valdi. Sé hins vegar
um samkeppni að ræða, myndi enginn verzla við kaup-
manninn sem þannig hagar sér. Hann myndi neyðast til
þess að lækka verðið eða hætta rekstri ella.
Þetta er grundvöllur frjálsrar samkeppni. Nú hins
vegar bregður svo við að í fámenninu úti á landi lýsir úti-
bússtjóri Kaupfélags Skagfirðinga í Varmahlíð því yfir
að kaupfélagið hækki árstíðabundið í þrjá sumarmánuði
vöruverð í útibúinu í Varmahlíð. Alla aðra mánuði sé
varan þar seld á stórmarkaðsverði. Þarna er gott dæmi
um einokun markaðar og hvernig samkeppnin leiðir til
geðþóttaálagningar, sem á ekkert skylt við samkeppni.
Ríkti samkeppni í verzlun í Varmahlíð, gæti kaupfélagið
ekki hagað sér með þessum hætti og hækkað vöruverð
upp á sitt eindæmi og að eigin geðþótta.
Sigurjón Rafnsson, fjármálastjóri Kaupfélags Skag-
fírðinga á Sauðárkróki, segir að kaupfélagið verðstýri
vörum í ákveðnum gi-unnflokki, þar sem í eru helztu
neyzluvörur. Boðið sé upp á það verð í útbúunum á Hofs-
ósi og í Varmahlíð. „Vörur í grunnflokknum, sem eru um
400 talsins, eru alltaf á sama stórmarkaðsverðinu í úti-
búunum og hjá okkur hér á Sauðárkróki.“ Aðrar vörur,
sem væru á hærra verði en á Sauðárkróki hækkuðu og
lækkuðu og væru kaupmenn þar að bera sig saman við
aðrar verzlanir við þjóðveginn.
Ástæður þess, hve erfitt hefur reynzt að halda uppi
heilbrigðri samkeppni úti á landi, er m.a. fámennið sem
þar er. Á sumum stöðum er vart rúm fyrir fleiri verzlan-
ir en eina. Engu að síður verða kaupmenn og kaupfélög
úti á landi að taka tillit til þess að menn geta ekki okrað
á ferðamanninum. Hann er viðbót við föstu viðskiptavin-
ina, sem er gott og holt fyrir viðskiptin á landsbyggðinni
og ætti því að styrkja hana. En þegar slíkt háttarlag
spyrzt út, sem viðhaft hefur verið í Varmahlíð, hljóta
ferðamennirnir að hafa aukna tilhneigingu til þess að
aka framhjá. Ekki er það verzlun á landsbyggðinni til
framdráttar.
BEÐIÐ eftír bflunum.
Morgunblaðið/Golli
SIGURÐUR Arason fylgist með hásetunum koma bflum fyrir á bfladekk-
inu um ieið og hann tekur við fargjaldinu.
ÞORSTEINN Jóhannsson og Elísabet Ósk á leið heim úr sumarfrfi í
Varmahlíð „ Það er fínt að hvfla sig á keyrslunni," segir Þorsteinn.
VALUR Birgisson háseti kastar landfestum.
SIGLINGIN milli Reykjavíkur og Akraness tekur klukkutima. Sumir far-
þega njdta útsýnisins á leiðinni.
ÞAÐ er tekið á móti farþeg-
um Akraborgarinnar með
handapati, það er að segja
þeim sem koma akandi, því
að benda þarf farþegum á hvar á að
leggja. „Þegar von er á stórum og
þungum flutningabflum þarf að láta
bátsmann vita þannig að hægt sé að
raða bílunum. Ekki gengur að hafa
allan þungann öðrum megin,“ segir
Sverrir Jónsson háseti. „Það komast
í mesta lagi 70 bflar með Akraborg-
inni. Við festum þá niður þegar ein-
hver vindur er þannig að þeir hagg-
ist ekki. Hins vegar hefur komið fyr-
ir að farmurinn hefur flogið af bflum
ef hann er ekki nógu vel festur. Einu
sinni var hér flutningabfll með fiski-
ker í sínum farmi, svo kom slinkur á
skipið og ekki vildi betur til en svo að
öll fískikerin flugu út úr bílnum og
farmurinn dreifðist út um allt.“
Það þarf ekki að hafa áhyggjur af
farmi á flugi í þessari ferð enda
þægilegt í sjóinn og eftir að bílnum
hefur verið komið fyrir er haldið sem
leið liggur upp á farþegadekk. Far-
þegar sitjá á víð og dreif um salinn.
Sumir einir, aðrir með ferðafélögum,
fastagestir og nýir viðskiptavinir í
bland. Við veitingasölu skipsins eru
blómvendir frá viðskiptavinum sem
þakka starfsfólki fyrir þjónustuna í
gegnum tíðina. „Þetta er að verða
eins og í jarðarför," segir einhver
„enda er þetta hálfgerð jarðarför,"
bætir annar við.
Ekki tími til sjóveiki
Þernurnar, sem sjá um afgreiðslu í
veitingasölu skipsins, segjast farnar
að þekkja alla fastagestina. Guðrún
Björnsdóttir hefur unnið á Akra-
borginni í fjögur ár, fyrst í sumar-
afleysingum og svo fast. „Það er
mjög skemmtilegt að vinna hér, mað-
ur kynnist svo mörgu fólki.“ Aðspurð
hvort sjóveikin hafi aldrei herjað á
hana segir Guðrún svo ekki vera.
„Það er heldur ekki neinn tími til að
verða sjóveikur þegar vont er í sjó-
inn, við þurfum auðvitað að sinna far-
þegunum."