Morgunblaðið - 09.07.1998, Blaðsíða 26

26 FIMMTUDAGUR 9. JÚLÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Ljósmyndir/Bragi Ásgeirsson
EYJÓLFUR Eyfells, Frá Hafnarfirði, olía á léreft, 50x68 cm, 1925.
Valtýr Pétursson, Keilir, olía á léreft, 90x90 cm, 1985.
Staðarmyndir
Sveinn Þórarinsson, Frá Hafnarfirði, olía á léreft, 80x110 cm, 1943.
Sveinn Björnsson, Selvogsgatan, olía á léreft, 70x90 cm, 1958.
MYJVDLIST
llaliiaihoro
MÓTÍV
SUMARSÝNING
Opið alla daga frá kl. 12-18. Lokað
þriðjudaga. Til 3. ágúst. Aðgangur
300, sýningarskrá 600 kónur.
SUMARSÝNINGAR listhúsa
eru í fullum gangi og er það
ánægjuleg breyting á því sem áð-
ur tíðkaðist um síbyljufram-
kvæmdir allt árið. Standa yfir-
leitt mun lengur en almennar
sýningar sem gefur okkur rýn-
unum meira svigrúm til athafna.
Þetta hefur gerst á örfáum árum
og á ekki einungis við um þétt-
býlið á suðvesturhorninu heldur
vítt og breitt um landið. Segir
okkur vonandi, að þróunin um
vaxandi áhuga á mjúku gildunum
víða um heim hafi loks náð hing-
að. Hver, sem kominn er yfir
miðjan aldur, man ekki þá tíð, er
markverðar sýningar úti á lands-
byggðinni voru viðburður og sér-
stakt fréttaefni?
Hafnarborg hefur vandað afar
mikið til framkvæmdarinnar í ár,
um er að ræða sýningu á staðar-
mótívum og er sett upp í tilefni
90 ára afmælis kaupstaðarins.
Mun vera umfangsmesta sýning
á myndum gerðum í Hafnarfirði
og nágrenni fram að þessu og
jafnframt sú veglegasta. Gefin
hefur verið út vönduð sýningar-
skrá í því staðlaða broti sem
menn þar hafa tekið upp og er
hárrétt og mikilsverð þróun.
Hún er prýdd mörgum litmynd-
um af verkum sem eru í eigu
Hafnarborgar, en formála ritar
Ellert Borgar Þorvaldsson for-
seti bæjarstjórnar og formaður
stjórnar Hafnarborgar.
Fyrir og um miðbik aldarinnar
var Hafnarfjörður með öllum
sínum gömlu bárujárnshúsum al-
veg sérstakur staður í nágrenni
borgarinnar, einkum sér á báti
fyrir drjúga menningarstarfsemi
sem varpaði ljóma á byggðarlag-
ið um árabil. Hefð var fyrir því
að heimsþekktir tónlistarmenn
er tróðu upp í Reykjavík gerðu
það einnig í Hafnarfirði, þá voru
Landleiðavagnarnir iðulega
pakkfullir af menningarþyrstum
Reykvíkingum sem flykktust á
nýjar evrópskar kvikmyndir í
Bæjarbíói.
Listmálarar bjuggu þar, enn
aðrir gerðu sér ferðir þangað til
að mála og rissa upp, en þó varð
Hafnarfjörður aldrei jafn vinsæll
og t.d. Þingvellir, skorti hér sögu-
frægðina en síður myndefnin.
Málaramir vora Iíka að snúa baki
við hlutlægum myndefnum, án
þess þó að hafa tæmt þau að
neinu ráði, þótt margt væri vel
gert og sumt afburða vel.
Það sem helst vekur til um-
hugsunar á sýningunni, er að
margur yfirgaf landslagið frekar
en að leita að nýjum myndvídd-
um upp á eigin spýtur, kryfja
landið til mergjar til hliðar við
allar hefðir. Tóku kollsteypu í
stað þess að þróast út í óhlut-
læga málerkið eins og svo marg-
ur ytra. Eitt er að láta hlutina
ganga eðlilega fyrir sig í mynd-
listinni, upplifa þá, annað að vera
með í leiknum og vera virkur í
hræringum tímans eins og það
heitir á norðlægum breidd-
argráðum. Andróðurinn gegn
nýjum sem fyrri gildum verður
almennari og hatramari í fá-
menni en meðal stærri þjóða þar
sem hefðir hafa meiri dýpt og
víðara umfang, verður auðveld-
lega að stórasannleik og einsýni.
Það sem er mjói vegurinn í stór-
um þjóðfélögum getur þannig
auðveldlega orðið að breiða veg-
inum í hinum minni.
Margt kemur við hjartað á
sýningunni, sem maður tók síður
eftir á árum áður, ekki einasta
eru viðhorfin önnur heldur hefur
ásýnd Hafnarfjarðar og um-
hverfí tekið stakkaskiptum. Fyr-
ir þróun, sem enginn sá fullkom-
lega fyrir, er það sem áður var
sjálfsagt og í næsta nágrenni
þegar það var fest á dúk, orðið
að fortíð og merkilegri sagnfræði
í mörgum tilvikum. Og það sem í
niðrandi merkingu var kallað
kortagerð í gamla daga er orðið
að blóðríkri heimild um veröld
sem var. Þannig fá menn auð-
veldlega nýja sýn á málara á
borð við Eyjólf Eyfells, Gísla
Jónsson, Jón Engilberts, Jón
Hróbjartsson, Svein Þórarinsson
og Karen Agnete Þórarinsson.
Myndir þeirra verða ekki endur-
teknar því myndefnin eru giska
frábragðin er svo er komið. Og
æskumyndir eftir Eirík Smith og
Hörð Agústsson segja okkur, að
þeir hefðu að ósekju mátt halda
sig við þessi mótíf enn um stund.
Loks er landslagsmálverk eftir
Valtý Pétursson án vafa með því
heillegasta sem hann gerði á
þessu sviði fyrir hreina og mark-
vissa myndbyggingu og ferska
stígandi í lit. En fari menn út í
samanburð sem er óraunhæfur
og misvísandi vegna eðlis sýning-
arinnar sem ekki er afmörkuð
listfræðileg úttekt, eru verk Ás-
gríms Jónssonar eftirminnileg-
asta framlagið fyrir sannfærandi
efnistök og innri útgeislan, mal-
eríska sýn, eins og það er nefnt á
fagmáli.
Engan veginn svo að skilja, að
heimildargildið í sjálfu sér geri
myndir að list, en það er stað-
reynd að augu manna fyrir sér-
stöðu og vægi slíkra mynda af há-
um gæðaflokki hafa hvarvetna
galopnast á undanfömum áram.
Hér er öðra fremur um að ræða
samtíning á verkum hafnfirski-a
og flestra helstu málara þjóðarinn-
ar, sem á annað borð lögðu fyrir
sig landslagsmálun og skorðuðu
trönur sínar í landi Hafarfjarðar.
Fullgilda sumarsýningu, en nokk-
uð ójafna og brotna á köflum, sem
afar fróðlegt er að nálgast jafnt
fyrir innlenda sem erlenda. Ekki
veit skrifari um framboðið sem
gengið var að, en hins vegar er
upphengingin sjálf full hrá og opin
á efri hæðinni, skilrúm hefðu aukið
rýmið, skapað fjölþættari stemmn-
ingu og meiri nálgun.
Bragi Ásgeirsson
Tónleikar Sigurðar Bragasonar og Vovka Ashkenazy í Bonn
„Sérstaklega fagurt
ljéðakvölda
TÓNLISTARGAGNRÝNANDI þýska dag-
blaðsins General Anzeiger í Bonn lætur vel
af tónleikum Sigurðar Bragasonar baríton-
söngvara og píanóleikarans Vovka Ashken-
azy í Beethoven Haus sem haldnir vora hinn
23. júní sl. og í dómi sínum í blaðinu tveimur
dögum síðar segir hann m.a. að ekki hafi
verið hægt að finna sannari túlkanda á nor-
rænni ljóðadagskrá en Sigurð og leik Vovka
lýsir hann sem „frábærlega tilfinningaríkum
og tjáningarfullum“.
Ljóðatónleikarnir, Söngvar úr norðri,
vora hluti norrænnar listakynningar á sum-
arlistahátíð í Bonn. Flutt var úrval sönglaga
norrænna tónskálda, m.a. Edvard Grieg,
Carl Nielsen, Jean Sibelius, Jón Leifs, Pál
SIGURÐUR Bragason barítonsöngvari og
píanóleikarinn Vovka Ashkenazy héldu
tónleika í Beethoven Haus í Bonn í sl.
mánuði.
ísólfsson og Sigfús Einarsson, ásamt lögum
eftir Modest Mussorgsky. Dóminn ritar
Barbara Kaempfert-Weitbrecht og segir að
um „sérstaklega fagurt" ljóðakvöld hafi ver-
ið að ræða sem hefði mátt vera betur sótt en
tónleikarnir hafi verið haldnir með stuttum
fyrirvara.
„Öragglega hefði ekki verið hægt að finna
sannari túlkanda á slíkri norrænni dagskrá
en hinn alþjóðlega virta baríton Sigurð
Bragason, sem er eftirsóttur túlkandi nýrr-
ar íslenskrar tónlistar," segir í dómnum. Og
rödd Sigurðar lýsir gagnrýnandi sem „fag-
urri, hreinni og opinni," og „eins og sköpuð
fyrir öll hin fjölbreyttu, dökku, angurværa
og saknaðarfullu sönglög."
Um píanóleikarann Vovka Ashkenazy er
sagt að hann hafi verið „frábærlega tilfinn-
ingaríkur og tjáningarfullur í heildarsköpun
flutningsins."