Morgunblaðið - 09.07.1998, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FIMMTUDAGUR 9. JÚLÍ 1998 45*-
Haraldsson, æðarbændum á brýn
að þeir hatist við örninn. Ekki
reynir hann á neinn hátt að færa
rök fyrir máli sínu og virðist hann
túlka málflutning Ævars Petersen
með þessum hætti. Æðarræktarfé-
lag Islands hefur tjáð sig um örn-
inn og þau vandamál sem hann
skapar fyrir æðarbændur. í grein í
Tímanum 16. maí 1996 segir for-
maður félags: „Þótt örninn valdi
fyrst og fremst tjóni í varplöndum
æðarbænda (annað tjón sem hann
veldur er hverfandi) hefur það
aldrei hvarflað að forystumönnum
bændanna að leggja til að örninn
væri drepinn eða varpstöðvum
hans spillt". í sama anda hefur for-
maðurinn talað á aðalfundum fé-
lagsins án þess að nokkur hafi
hreyft annarri skoðun. Fullyrðing-
ar Jónasar eru því rangar og hann
notar aðstöðu sína til að koma þeim
stimpli á heila stétt manna að þeir
séu óvinir náttúruverndar.
Morgunblaðið gerir einnig
fenemal að umræðuefni í ritstjórn-
argrein hinn 2. júlí sl. Leiðarahöf-
undar Morgunblaðsins og DV virð-
ast trúa því bókstaflega að einstak-
ar undanþágur, með ströngum skil-
yrðum, til að nota fenemal stefni
arnarstofninum í hættu. Slíkt er
fjarri öllum sanni.
Niðurlag
Það sambýli milli manna og æð-
arfugls, sem æðarvörpin eru til
vitnis um, er einsdæmi og á sér
varla hliðstæðu í öðrum löndum.
Börn og unglingar njóta sín vel í
æðarvörpum og komast þar í nán-
ari snertingu við fuglalífið og hina
óspilltu náttúru en víðast annars
staðar. Vegna verndunaraðgerða
æðarbænda eru æðarvörpin
einmitt paradís fyrir hinar fjöl-
breyttustu tegundir fugla. Má þar
benda á viðtal við Þorvald Björns-
son í Hvallátrum í Mbl. 28. júní sl.
Bitur reynsla æðarbænda hefur
kennt þeim að engin góð leið er til
að verjast sumum vargfuglum,
einkum hrafninum. Hvaða ráða á
þá að grípa til? Hvað er gert ann-
ars staðar á byggðu bóli við sam-
bærilegar kringumstæður? Nú á
tímum er beitt þeim gætilegustu
vörnum sem nauðsynlegar eru til
að halda í skefjum tjóni. Æðar-
bændur eru hvorki hatursmenn
arnarins né annarra fugla, þótt
þeir geti neyðist til að grípa til að-
gerða sem þeim eru á móti skapi til
að forða tjóni eða eyðileggingu.
Ævar Petersen kallar eftir vís-
indalegum niðurstöðum um þann
skaða sem vargfuglar valda. Hann
getur ekki gert slíkar kröfur til
bænda. Hins vegar er stofnun
hans, Náttúrufræðistofnun Is-
lands, kostuð af almannafé til að
sinna rannsóknum af þessu tagi.
í viðtölum við æðarbændur hef
ég enn ekki fundið þann sem ekki
myndi fagna því ef aðrar og ásætt-
anlegri aðferðir fyndust en notkun
fenemals. Eg hef áður tjáð mig í
Morgunblaðinu (19. maí sl.) um að
sýna skuli ýtrustu gát við notkun
fenemals og þá ber auðvitað að
taka sérstakt tillit til útbreiðslu-
svæðis arnarins.
A þeim tíma þegar fenemal var
mest notað rfkti vandræðaástand í
sorphirðumálum um land allt. Víða
var óviðráðanlegt ástand í æðar-
vörpum vegna flugvargs sem sótti í
vörpin frá verstöðvum og sorp-
haugum í nágrenninu. M.a. fyrir
atbeina umhverfisráðuneytisins
hefur orðið mikil breyting til batn-
aðar í þessum efnum. Þeir bændur,
sem ég hef talað við og fengu leyfí
til að nota fenemal í vor, búa
einmitt í nágrenni við sjávarpláss
þar sem eyðing fæðuúrgangs er
ófullnægjandi.
1 stað þess að munnhöggvast í
fjölmiðlum vildi ég leggja til að
Náttúruverndarráð og villidýra-
nefndin tækju höndum saman við
Æðarræktarfélag íslands og Um-
hverfisráðuneytið til að berjast fyr-
ir þeim nauðsynlegu úrbótum sem
gera myndu deilu sem þessa
óþarfa.
Höfundur er yfírlæknir og formað■
ur Æðarræktarfélags íslands.
SIG URBJÖRN
ÞORBJÖRNSSON
+ Sigurbjörn Þor-
björnsson fædd-
ist í Reykjavík 18.
nóvember 1921.
Hann lést í Sjúkra-
húsi Reykjavíkur
28. júní síðastliðinn
og fór útför hans
fram frá Fríkirkj-
unni 7. júlí.
Við kvöddum eins og
við vorum vön að
kveðja afa og ömmu á
Skúlagötunni, hvort
sem framundan var langur eða
stuttur aðskilnaður. Hlý faðmlög og
kossar á kinn inni í forstofunni, síð-
an fylgdi afi okkur að lyftunni og
beið þar til dyrnar lokuðust. Sú
hugsun sem ég síst vildi hugsa til
enda þrengdi sér eitt andartak upp
á yfirborðið, en ég ýtti henni undir
eins frá mér um leið og ég kallaði
„bless á meðan“, alveg eins og alltaf
áður. Þetta var á annan páskadag
og við vorum að leggja af stað til
Noregs, þar sem heimili okkar
Björns Þórs og yngstu sona okkar,
Kjartans og Kolbeins, hefur verið
undanfarin tvö ár. Að baki voru
yndislegir dagar, þar sem við
glöddumst saman á fermingardegi
Kjartans og nutum þess að fjöl-
skyldan var sameinuð, aldrei þessu
vant - Kolbrún, Viðar og Þórdís
litla komu frá Bretlandi og Kári frá
Svíþjóð í tilefni fermingarinnar.
Sunnudaginn 28. júní renndum
við í hlað heima hjá Kolbrúnu og
Viðari í Cardiff eftir langt ferðalag
norðan úr Noregi. Ætlunin var að
eyða nokkrum dögum með þeim og
halda upp á útskrift Kolbrúnar úr
háskólanum. En í þetta sinn var
okkur ætlað að deila sárri sorg í
stað gleðistunda. Andlátsfréttin
hafði þá borist ungu hjónunum fá-
einum klukkustundum áður. Sigur-
björn hafði látist snögglega fyrr um
daginn. Þá var aðeins ein hugsun
sem komst að - að komast heim til
ömmu Betty eins fljótt og auðið
yrði.
Eg kom fyrst á heimili Sigur-
björns og Betty tæplega sextán ára
gömul. Við höfðum ekki verið lengi
saman, við Björn Þór, þegar hann
bauð mér að borða með fjölskyld-
unni. Ég held reyndar að hann hafi
ekki boðað komu mína fyrirfram,
en mér var tekið af ljúfmennsku og
öll feimni var fljót að hverfa.
Fyrsta tilfinning mín gagnvart
manninum sem átti eftir að verða
tengdafaðir minn var virðing, svo-
lítið óttablandin kannski. Ottinn
var fljótur að hverfa, en virðingin
var alltaf sterkur þáttur í tilfinning-
um mínum til hans. Ég held að hún
hafi verið ósjálfráð hverjum sem
kynntist honum, á hvaða vettvangi
sem var. Það var ekki yfirborðs-
kennd virðing vegna embættis hans
og þjóðfélagsstöðu, heldur vegna
þeirra mannkosta sem mótuðu allt
hans líf og framkomu í stóru og
smáu; óbifanlegum heiðarleika og
réttsýni, örlæti, umhyggjusemi og
kurteisi gagnvart hverjum þeim
sem varð á vegi hans.
Fjölskyldan sem ég var orðin
hluti af var lítil og samheldin. Af
bræðrunum fjórum höfðu aðeins
Björgvin og Sigurbjörn kvænst og
eignast börn. Anna, sem verið hafði
ráðskona hjá Þorbimi afa, átti
heimili sitt áfram hjá bræðmnum
Sveinbirni og Þorsteini eftir lát
hans. Það var komið saman á hátíð-
isdögum eftir ákveðnum hefðum og
reglum, jóladagur hjá Svenna og
Steina, nýjársdagur hjá Betty og
Sigurbirni, afmæliskaffi og heim-
sóknir, afmælis afa minnst. Það var
drukkið kaffi og borðaðar tertur og
pönnukökur og aldrei leið á löngu
áður en spilin voru tekin fram. Ég
þekkti svo sem á spilin áður, en
slíkt og þvílíkt sem að horfa á þá
bræðurna spila bridge hafði ég
aldrei séð - hvernig þeir mundu
hvern einasta leik og sáu fyrir þá
næstu, þannig að allt í
einu lögðu þeir niðm'
spOin að útkljáðu máli
án þess að ég botnaði
upp eða niður í neinu.
Samband bræðranna
var náið og innilegt,
þótt enginn þeiiTa
bæri tilfinningar sínar
á torg sýndu þeir hver
öðrum tryggð og vænt-
umþykju með öðrum
hætti. Aldrei var lagt
af stað i ferð án þess
að kveðja eða komið
heim án þess að fyrsta
verkið væri að heilsa. Öll samskipti
innan fjölskyldunnar einkenndust
af einstakri tillitssemi, kurteisi og
hlýju, sem ég fann að umvafði mig
frá fyrstu tíð og svo börnin okkar
þegar þau komu í heiminn.
I janúar 1974 fæddist Steinunn,
dóttir Markúsar mágs míns og Kol-
brún, dóttir okkar Björns Þórs
rúmum mánuði síðar. Þá hófst nýr
kafli í ævi tengdaforeldra minna.
Það að vera afi og amma varð stór
þáttur í lífi þeirra og ég held að fátt
hafi veitt þeim meiri gleði en að
horfa á börnin vaxa og dafna. Betty
gætti eldri barnabarnanna mikið
meðan þau voru lítil og heimilið á
Austurbrún er umvafið sérstökum
ljóma í minningum þeirra allra. Á
meðan Sigurbjörn ferðaðist mikið í
embættiserindum notaði hann
stopular frístundir frá erfiðum
fundasetum til að skjótast í búðir
og kaupa föt á bömin. Hann gekk
að því verki með sama hugarfari og
öllu öðru sem hann kom nálægt,
lærði á stærðir og gerðir og gæði.
Þegar heim var komið var tekið
upp úr töskunum og hver og einn
fékk sinn skerf. Ef ekki var hægt
vegna aldurs og kynja að kaupa það
sama fyrir hvert og eitt var þess
vandlega gætt að jafnmiklu hefði
verið til kostað handa hverju barni,
því réttlætiskenndin fylgdi alltaf
gjafmildinni. Það var auðséð að
hann naut þessara stunda ekki síð-
ur en þiggjendurnir litlu.
Yngri kynslóð barnabarnanna,
Kolbeinn okkar, Ingunn Elísabet,
Sigurbjörn og Þorsteinn Markúsar-
börn og litlu langafastelpurnar
tvær, Þórdís Ylfa og Bergljót
Sunna, vom Sigurbirni ekki síður
gleðigjafar. Sérstakur svipur færð-
ist yfir andlit hans þegar hann hélt
á þeim nýfæddum, svo óendanleg
blíða þegar hann lagði stóru hend-
urnar sínar á litla kollana. Um-
hyggja Sigurbjörns afa var eins
hlýtt faðmlag sem alltaf umlukti
barnabörnin öll og barnabarna-
börnin. Hann hafði vakandi auga
með þeim öllum og tók virkan þátt í
lífi þeirra, hvort sem þau voru
nærri eða fjarri. Á skrifborði ungu
hjónanna í Cardiff lá síðasta bréfið
frá afa með hamingjuóskum og
peningasendingu svo þau gætu gert
sér glaðan dag í tilefni af útskrift-
ardegi Kolbrúnar.
Sigurbjörn var okkar stoð og
stytta á allan hátt - alltaf búinn að
bjóða fram aðstoð sína áður en við
þurftum að bera fram bón sjálf, og
alltaf með þeim hætti að okkur var
gert auðvelt að þiggja. Heimilið á
Austurbrún og seinna á Skúlagötu
var griðastaður í dagsins önn, stað-
ur þar sem gott var að koma, sitja
saman og spjalla. Alltaf varð að
þiggja góðgerðir, annað kom ekki
til greina og ef við vorum ekki að
flýta okkur allt of mikið teygði afi
sig í spilastokkinn. Krakkarnir
voru ekki háir í loftinu þegar afi
kenndi þeim að spila.
Heimili tengdaforeldra minna
einkenndist af rósemi og reglu-
festu, hver hlutur var á sínum stað
og hver hlutur hafði sinn tíma.
Samband þeirra Sigurbjörns og
Betty var einstakt og einkenndist
af gagnkvæmri aðdáun og virðingu.
Hún var drottning heimilisins og
hann konungurinn - starfsskipting
þeirra var hefðbundin, en raun-
verulegt jafnræði meira en í flest-
um hjónaböndum sem ég hef
kynnst. Umönnun þessa fallega
heimilis var það starf sem Betty
kaus sér og hún vakti yfir velferð
Sigurbjörns á allan hátt. Eftir að
hún fékk áfall fyrir nokkrum áram
og hafði ekki lengur sama þrek og
áður snerast hlutverkin að nokkru
við, þá var það Sigurbjörn sem ann-
aðist hana af stakri kostgæfni.
Kveðjustundin er sár. Ég vildi
geta endurlifað stundina í vor þeg-
ar ég kvaddi síðast og fengið að
hvísla einu sinni „takk fyi-ir allt“.
En ég held að hann hefði ekkert
viljað kveðja okkur á annan hátt þó
svo að hann hefði vitað að þetta
yrði hinsta kveðjan. Hlýtt faðmlag,
koss á kinn, og lokaorðin sem hann
notaði oftast: „Við sjáum nú til.“
Innan þeirra orða rúmaðist svo
margt sem þurfti ekki að segja.
Þessa síðustu daga hefur Betty
tengdamóðir mín sýnt ótrúlegt
þrek og borið sorgina með styrk og
virðingu. Ég finn að henni er efst í
huga þakklæti fyrir að hafa fengið
að eyða langri ævi með manninum
sem hún elskaði og dáði. Við, öll
börnin hans, stór og smá, verðum
líka að muna og þakka, gleðjast yfir
að hafa átt hann og fengið að lifa í
vernd hans, skjóli og kærleika. Við
eram líka þakklát fyrir að Sigur-
björn þurfti ekki að þjást eða verða
ósjálfbjarga, heldur fékk að halda
styrk og virðingu fram á hinsta
dag. Við kveðjum elskulegan föður
og afa með óendanlegu þakklæti
fyrir allt sem hann var okkur og
allt sem hann kenndi okkur.
Blessuð sé minning hans.
Ragnheiður Gestsdóttir.
Lítil rauðhærð langafastelpa
horfir á mömmu sína og segir:
„Hann afi er hjá Guði og englun-
um. Það er enginn stigi og engin
hurð.“ Þegar maður er bara
tveggja ára eru skýringarnar ein-
faldar. Fyrir mig er erfiðara að
koma orðum að hlutunum en fyrir
litlu dóttur mína. Það er svo
margt sem kemur upp í hugann
þegar ég hugsa um hann afa minn
sem mér þótti svo innilega vænt
um er ekki lengur hjá mér.
Ég á ekki eftir að heyra rödd
hans daglega og finna þá miklu um-
hyggju sem hann bar fyrir mér og
mínum. Það er sárt en að sama
skapi svo mikils virði að hafa átt
svo góðan að. Minningarnar eru
margar. Hann kenndi mér að spila
á spil þegar ég var barn og alltaf
voru stigin í rússa og rommý ná-
kvæmlega skráð á blað. Reyndar
granar mig að hann hafi oft leyft
mér að vinna þótt það hvarflaði
aldrei að mér þá. Jólagjafir og af-
mælisgjafir vora hvorki leikfong né
fatnaður. Þær vora umslög með
hlutabréfum eða spariskírteinum. •*-
Ekki mjög spennandi fyrir litla
stelpu en þeim mun verðmætari
síðar enda var hann með framtíð
mína í huga. Áhugi hans á fjármál-
um var óþrjótandi, hann fylgdist
grannt með hlutabréfamakarðin-
um, hafði unun af bókhaldi og fjár-
málaumsýslu. Begga Sunna, sem
var tíður gestur með langafa sínum
í Islandsbanka, er sannfærð um að
hún og afi Sigurbjöm eigi íslands-
banka. Gula íslandsbankahand-
klæðið með merkinu þeirra er not-
að sem rúmábreiða því það er svo
flott.
Hann afi minn var alltaf ftnn, fór
ekki út úr húsi án þess að klæðast
skyrtu og setja á sig bindi. Hattur-
inn var ómissandi enda átti hann
mikið úrval af höttum. Reglusemi,
góðmennska, greiðvirkni og fyiir-
hyggja í fjármálum vora eiginleikar
sem öll fjölskyldan naut góðs af.
Reyndar ekki bara fjölskylda mín í
föðurættina heldur náði umhyggjan
til móðurfjölskyldu minnar líka.
Ásta Bjarndís leit á hann sem afa
sinn og afi Ingvar gleymii- aldrei
þeim vinarvotti sem hann sýndi
honum þegar hann lenti í erfiðleik-
um fyrir nokkram áram. Þannig
var afi Sigurbjörn alltaf að hugsa k*
um aðra.
Afi og amma Betty áttu saman
gott ævikvöld. Þau vora miklir fé-
lagar og gerðu allt saman. Þau fóru
daglega í göngutúra, spiluðu á spil
og nutu þess að fá fjölskylduna í
heimsókn. Hér áður fyrr þegar
hann var störfum hlaðinn hugsaði
hún um hann en eftir að hún missti
heilsuna og hann kominn á eftir-
laun sá hann um hana. Þau kunnu
vel að meta hvort annað og fjöl-
skyldu sína. Útbreiddur faðmur og-*^
bros mættu manni í útidyranum og
hlýjan umlukti mann þegar inn var
komið. Að sitja á milli afa og ömmu
í stofunni, borða harðfisk með
smjöri, horfa á Mr. Bean og dansa
undir laginu um hann Eyjólf var
stór þáttur í lífi okkar Beggu
Sunnu.
Afi Sigurbjöm fylgdist vel með
öllum bamabörnunum sínum og
bamabamabömunum og gladdist
innilega yfir öllum afrekum þeirra
stóram sem smáum, hvort heldur
það var í námi, ballett, leiklist eða
bara í þroska. Enginn gleymdist og
öllum var gert jafnt undir höfði.
Minningin um góðan afa mun
fylgja mér alla ævi.
Steinunn Guðrún Markúsdóttir.
FINNBJÖRN
FINNBJÖRNSSON
+ Finnbjörn Finn-
björnsson fædd-
ist á Isafírði 9. janú-
ar 1931. Hann varð
bráðkvaddur á
heimili sínu í
Reykjavík 22. júní
siðastliðinn og fór
útför hans fram frá
Dómkirkjunni 2.
júlí.
Hvað á nútímamað-
urinn þá að taka til
bragðs á myrkustu
stund lífs síns, mitt í
eigin „krossfestingu“, eigin hrani?
Hann á að kveðja til allan sinn vits-
munalega kraft, svo að honum megi
ljós verða vilji Guðs, tilgangur Guðs
með þessum þjáningum. Gjöri mað-
urinn þetta mun hann sigrast á
myrkrinu eins og Jesús. Þeim, sem í
dýpstu þjáningu lífs síns getur fórn-
að eigin vilja fyrir Guðs vilja, verður
ætíð sendur engill þegar neyðin er
stærst. Og Guðs vilja er auðveldast
að fylgja á þann hátt að afsala sér
því sem framkallað hefur „Getsema-
ne“. Það getm- verið missir lítils
barns, andlát maka, tryggðarof og
svik þeirra, sem heitast var unnað.
„Getsemane“ birtist á
margan hátt. En alltaf
gildir það, að sigur
fæst aðeins með því að
beygja sig undir hið
óhjákvæmilega. Ekk-
ert, sem gerst hefur,
verður aftur tekið.
Sleppa verður þeinf
vonum, sem bundnar
voru því, er brast. Af
öllum mætti verður að
leita uppi þá mögu-
leika, sem hin breyttu
viðhorf búa yfir. Á
sama andartaki og við
leggjum alla þjáningu í
Guðs hönd og losum okkur við ótt-
ann og kvíðann við tærandi áhrif
haturs og beiskju, þá kemur til okk-
ar lýsandi engill, og við finnum ná-
lægð Guðs svo greinilega, að kvíð-
inn og sorgin hverfa úr huganum. v
Lífsgleðin lifnar á ný í blóði og
taugum, því í ljósi Guðs vilja breyt-
ist jafnvel dýpsti sársauki, dýpsta
auðmýkt, bráðlega í vermandi og
lífgandi blessun sem er hinn guð-
dómlegi ávöxtur sérhvers andlegs
þróunarskeiðs, sem á enda er rann-
ið. (Martinus.)
Guðrún Flosadóttir og
börn hins látna.