Morgunblaðið - 09.07.1998, Blaðsíða 42

42 FIMMTUDAGUR 9. JÚLÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ

Tómasarhagi
með bílskúr
Til sölu falleg 93 fm 3ja
herb. íbúð á jarðhæð í
fjórbýli á eftirsóttum
stað í Vesturbænum.
íbúðinni fylgir 28 fm
bílskúr. Laus nú þegar.
Verð 8,5 millj. 7898.
■ GEBERIT
Glöndunartæki
Rafeindastýrt, snertiÍTÍtt
blöndunartæki. Hentar sérlega
vel fyrir matvælaiðnað, læknastofur,
veitingastaði o.fl. Einnig fyrir heimili.
ss=
Heildsöludreifing:
-------- Smiðjuvegi 11. Kópavogi
TEflGlehf. Sími 564 1088,fax 564 1089
Fæst í bygpingavömuerslunum um land allt.
SKOÐUN
••
HVAÐ FER FORGORÐUM
VIÐ FLJÓTSDALSVIRKJUN?
Helgi
Hallgrímsson
Skarphéðinn G.
Þórisson
og tjörnum. Þessi
mósaík gróðurvana
aura, iðgrænna hólma,
grárra og blárra ár-
kvísla, og alla vega
litra tjarna, í grennd
við hvítan jökul og lit-
skrúðugar hlíðar Snæ-
fells, er listaverk nátt-
úrunnar sem varla á
sinn líka.
a) Lónstæðið.
Mestallt undirlendi
austan og suðaustan við
Snæfell færí undir
Eyjabakkalón, alls um
45 km2, en þar af eru
um 37 km2 gróið land,
eða um 82%. Lónið
FYRIRHUGUÐ Fljótsdalsvirkj-
un hefur mikið verið á döfinni und-
anfarið. Saga hennar spannar meira
en hálfa öld, og er vörðuð af tilviljun-
arkenndum atvikum og hrossakaup-
um. Frá sjónarmiði náttúruverndar
er það sannkölluð slysasaga, því að
þarna eru meiri náttúruverðmæti í
húfi en dæmi eru um við nokkra aðra
virkjun á Islandi. Ef virkjun Jök-
ulsár í Fljótsdal hefði ekki verið
rannsökuð og hönnuð, heimiluð af
Alþingi 1981 og virkjunarleyfi fengið
1991, hefði líklega fáum dottið í hug
nú á tímum að stofna til hennar, á
svæði sem með réttu má kalla hjarta
Austurlands, við rætur Snæfells,
sem er heilagt fjall í hugum margra
Austfirðinga. Nú geta allir nagað sig
í handarbökin; stjómmálamenn fyrir
afglöp sin, og náttúruvemdarsinnar
fyrir að hafa látið þetta viðgangast.
Þó er enn lag. Af einhverri slembi-
lukku hefur virkjunin ekki komist í
framkvæmd, og því er mikilvægustu
spumingunni ósvarað: Hvað er hægt
að gera til að bæta úr þessum mis-
tökum? Svo virðist sem margir Aust-
firðingar og aðrir séu ekki nógu vel
upplýstir um náttúrufar þessa virkj-
unarsvæðis, og geri sér ekki grein
fyrir því sem þar er í húfi. Hér verð-
ur því reynt að gefa yfirlit um þau
náttúmverðmæti sem spillast eða
fara forgörðum við fyrirhugaða
Fljótsdalsvirkjun, og þá umhverfis-
röskun sem þar gæti átt sér stað.
1. Eyjabakkasvæðið
Eyjabakkasvæðið er almennt
talið önnur merkasta hálendisvin á
íslandi, og gengur næst Þjórsárver-
um við Hofsjökul, sem því er oft
jafnað við. Eyjabakkar liggja að
jafnaði um 70 m hærra yfir sjó. Þó
eru þar ekki teljandi freðmýrar,
eins og í Þjórsái’veram, enda er
loftslag meginlandskenndara á
Eyjabökkum og hagstæðara lífi.
Ríkulegur gróður og dýralíf þrífst á
báðum svæðum, og bæði era mjög
mikilvæg fyrir viðhald íslensk-
grænlenska heiðagæsastofnsins.
Nálægð Eyjabakka við risafjallið
Snæfell (1833 m), og hin firnalegu
hvel Vatnajökuls, gefur svæðinu
sérstakt gildi, og á sinn þátt í fjöl-
breytni þess og grósku. Eyjabakkar
eru flæðislétta í grunnu og víðu dal-
verpi austan Snæfells, sem Jökulsá
í Fljótsdal kvíslast um, milli gróinna
eyja og hólma, með óteljandi pollum
Náttúruverðmæti spill-
ast eða fara forgörðum
við fyrirhugaða Fljóts-
dalsvirkjun, segja þeir
Helgi Hallgrímsson og
Skarphéðinn G. Þóris-
son, og fjalla í yfírliti
sínu um þá hugsanlegu
náttúruröskun.
myndi ná frá Eyjabakkafossi að
norðan inn að Eyjabakkajökli, en
Eyjafell og hæstu jökulgarðar við
það myndu standa upp úr því. Vest-
an Jökulsár færa Snæfellsnes, und-
irhlíð Snæfellsháls og Þjófagilsflói
undir vatn. Að austan færu Eyja-
bakkar (í þrengri merkingu) og
Bergkvíslanes undir vatn, og milli
kvíslanna Eyjafellsflói og Þóriseyjar
allar. Ef nýjustu hugmyndir um
„Hraunavirkjun" verða að veruleika
yrðið vatnsborð í Eyjabakkalóni
hækkað um 5-7 m, og myndi stærð
þess aukast um 5-10 km2, sem er
nær allt saman gróið land.
b) Votlendi og gróður . Um þriðj-
ungur hins gróna lands sem færi
undir lónið er votlendi. Af því eru
Eyjar og Eyjafellsflói lífft-æðilega
(vistfræðilega) mikilvægust. Þar er
um að ræða flóaland, með ríkulegum
staragróðri, sem er alsett grunnum
smávötnum og tjömum, með marg-
víslegum vatnagróðri og dýralífi,
umkringt kvíslum og lænum af jök-
ulvatni og bergvatni. Hvergi á ís-
landi er samsvarandi votlendi að
finna í þessari hæð yfir sjó (um 650
m), eða svo nálægt jökli. Há-
plöntuflóra er fjölbreyttari á Eyja-
bakkasvæðinu en á nærliggjandi ör-
æfasvæðum. (Eyðing votlendis á
Eyjabökkum brýtur á bága við al-
þjóðlegar reglur um votlendisvernd,
sjá d-lið.)
d) Fuglalíf er mikið á Eyjabakka-
svæðinu á vissum árstímum. Af fugl-
um ber mest á heiðagæs og álft og
verpur töluvert af þeirri síðarnefndu
á svæðinu. Aiftaveiði á Eyjabökkum
var fyrrum talin til hlunninda. A
svæðinu er lítið heiðagæsavarp, en
aftur á móti er það mjög þýðingar-
mikið fyrir heiðagæsir í fjaðrafelli,
er safnast þar saman í júlí svo þús-
undum skiptir. A tímabilinu
1987-1997 hefur gæsafjöldinn verið
að meðaltaii 8.400 fuglar. Árið 1991
töldust þær rúmlega 13 þúsund, sem
er um helmingur alira geldra heiða-
gæsa á landinu, og um 10-15% af
öllum geldfuglum í íslensk-græn-
lenska heiðagæsastofninum, eða um
7% af þessum stofni, og um leið er

Helga Kristín Einarsdóttir blaðamaður og Ásdís Ásgeirsdóttir
Ijósmyndari skutust í fjögur bakarí.
Daglegt líf í blaðinu á föstudaginn.
;.TOVNáV>