Morgunblaðið - 07.08.1998, Page 35

MORGUNBLAÐIÐ
________AÐSENPAR GREINAR__
A að sökkva Eyjabökkum?
UMRÆÐUR um Fljótsdalsvirkj-
un eru aftur komnar í gang.
Sem kunnugt er hafa verið uppi
áform um virkjun þar um alllangt
árabil, en framkvæmdum slegið á
frest árið 1991, þar sem ekki reynd-
ist þá markaður fyrir væntanlega
orku. Nú hiliir aftur á
móti undir álvers-
drauma að mati stjórn-
málamanna, og að þessu
sinni er horft til bygg-
ingar risaálvers í Reyð-
arfírði, og því þarf að
fara að huga að virkjun-
arkostum á ný. Þá er
Fljótsdalsvirkjun aftur
inni í myndinni.
Enginn þarf að velkj-
ast í vafa um, að verði
virkjað í Fijótsdal, með
tilheyrandi stíflum og
miðlunarlónum, munu
meiri náttúruverðmæti
fara forgörðum en dæmi
eru til við nokkra aðra
virkjun á Islandi fyrr og
síðar, og er þá mikdð sagt. Þar ber
vissulega hæst Eyjabakkasvæðið,
eina fegurstu hálendisvin í landi okk-
ar, með fjölbreyttu gróðurfari og
fuglalífi, sem vart á sinn líka, og ná-
lægð þess við Snæfell, sjálfan kon-
ung Austurlands meðal fjalla, sem er
Landsvirkjun á ekki
landið, segir séra Qlaf-
ur Þ. Hallgrímsson, og
Guð, skapari heimsins,
hefur ekki gefíð henni
leyfi til að ráðskast
með það.
nánast heilagt fjall í augum okkar
Austfirðinga. Ef af virkjun verður í
þvi formi, sem nú er hugsað, færi
mestallt undirlendi austan og suð-
austan Snæfells undir Eyjabakka-
lón, alls um 45 km2, að mestu leyti
gróið land, en fjallið sjálft umkringt
stíflum og skurðum til norðurs og
aðgengi að því skert. Það yrði lítið
augnayndi að horfa af tindi Snæfells
yfir þau ljótu mannanna verk í ann-
ars fogru og tilkomumiklu landslagi.
Ymis önnur náttúruverðmæti
munu spillast eða fara forgörðum við
fyrirhugaða Fljótsdalsvirkjun, eins
og greinilega kemur fram í ágætri
grein líffræðinganna Helga Hall-
grímssonar og Skarphéðins G. Þóris-
sonar í Mbl. 9. júlí sl., en þar gera
þeir grein fyrir þeirri umhvei-fis-
röskun, sem virlqunin mun hafa í fór
með sér. Ég hvet alla Austfirðinga til
að kynna sér greinargerð þeÚTa vel,
við hana er í rauninni litlu að bæta.
Ókannað er hvaða áhrif virkjun í
Fljótsdal kynni að hafa á lífrfld Lag-
arfljóts og Héraðsflóa og raunar á
allt umhverfi Lagarins. Hér er
mörgum spumingum ósvarað, sem
verða að fást svör við, áður en og ef
til virkjunar kemur.
Landsvirkjun fékk
virkjunarleyfi fyrir
Fljótsdalsvirkjun árið
1991, áður en lög um
svokallað umhverfis-
mat voru sett. Engu að
síður hlýtur að verða
að gera þá skilyrðis-
lausu kröfu til Lands-
virkjunar, þegar svo
mikið er í húfi, að allar
framkvæmdir við
Fljótsdalsvirkjun fari í
umhverfismat. Annað
er aðeins sýndar-
mennska. Að Lands-
virkjun láti fram-
kvæma sitt eigið um-
hverfismat, eins og
heyrst hefur, yrði ekki
trúverðugt. Aðeins óháðir og til þess
bærir sérfræðingar hljóta að koma
að því verld.
Umhverfisráðherra, Guðmundur
Bjamason, hefur lýst vilja sínum til,
að umhverfismat fari fram. í sama
streng hefur tekið Ólafur Öm Har-
aldsson, þingmaður Framsóknar-
flokksins.
En hvað segja þingmenn
Austurlands?
Öllum er kunn afstaða Hjörleifs
Guttormssonar í þessu máli, en frá
öðmm þingmönnum Austurlands
hefur ekki heyrst, svo mér'sé kunn-
ugt. Hvað dvelur orminn langa? A
það mun reyna með hausti, hverjar
lyktii' þetta mál fær hjá ríMsstjórn
og Alþingi. Með því verður fylgst.
Halldór Asgrímsson hefur verið einn
helsti hvatamaður að byggingu ál-
vers á Austurlandi. Hann virðist eins
og fleiri stjórnmálamenn í dag sjá
það helst til úrbóta í atvinnumálum
landsmanna að byggja mengandi ál-
ver sem víðast um land.
En með því erum við ekki aðeins
að spilla okkar eigin landi, heldur
einnig ganga gegn alþjóðlegum sam-
þykktum um að draga úr mengun á
næstu árum, sbr. Kyoto-samkomu-
lagið frá því í desember á síðasta ári.
Stjómvöld íslensk virðast staðráð-
in í að hafa Kyoto-samkomulagið að
engu, heldur leggja áherslu á undan-
þágu af okkar hálfu til að halda
áfram að auka losun koltvísýrings út
í andrúmsloftið. Það virðist svo sem
móðir náttúra eigi sér fáa formæl-
endur í ríkisstjóm þeirri er nú situr.
Sem kunnugt er era uppi ýmsar
hugmyndir um virkjanir norðan
Vatnajökuls, m.a. virkjun Jökulsár á
Dal með stíflu við Kárahnjúka, jafn-
vel virkjun Jökulsár á Fjöllum, og
með tilheyrandi miðlunarlónum og
vatnsflutningum. Allar era þessar
hugmyndir ógnvekjandi og sýna í
hnotskum það virðingarleysi, sem
Landsvirkjun sýnir íslenskri náttúra
og umhverfi öllu.
Landsvirkjunarmenn reikna út
hagnað af virkjunum, en þá er ekki
tekið með í reikninginn, hvaða verð-
mæti fara forgörðum, ekki reiknað
með að landið sem eyðileggst sé
neins virði, ekki einu sinni í pening-
um talið. Á Köldukvíslareyrum er
verið að sökkva fögra hverasvæði
undir miðlunarlón, svæði sem sumir
álíta, að geti búið yfir miklum verð-
mætum. Guðmundur Páll Ólafsson,
náttúrafræðingur og rithöfundur,
vakti athygli á þessum verknaði á
táknrænan hátt, og þökk sé honum.
Og ég spyr: Er ekki nóg komið af
svona vinnubrögðum, og hver ber
ábyrgð á slíku?
Landsvirkjun á ekki landið og
Guð, skapari heimsins, hefur ekki
gefið henni leyfi til að ráðskast með
það. Landið á sig sjálft. Það er þjóð-
ararfur, sem okkur ber skylda til að
skila komandi kynslóðum. í óspilltri
náttúra landsins era fólgin verð-
mæti, sem era meira virði en virkj-
anir, fyrir því er auðvelt að færa
marvísleg rök. Að eyðileggja dýr-
mætt og fagurt land til að framleiða
rafmagn fyrir stóriðjuver er ekkert
annað en skammsýni. Sem betur fer
era viðhorf að breytast, fólk er orðið
meðvitaðra um gildi þess að eiga
ósnortið land. Það sem gilti fyrir ein-
um eða tveimur áratugum, á ekki
lengur við í dag. Það þurfa virkjun-
araðilar að skilja. Virkjanir þurfum
við að hafa, en þær á að byggja í sátt
við landið og fólkið í landinu. Og sem
betur fer era ýmsir virkjunarkostir,
fyrir hendi, sem litlu spilla.
Við sem höfum alist upp á Austur-
landi með Snæfell fyrir augum, mun-
um ekki fallast á að gersemi, sem
Eyjabakkasvæðið er, verði sökkt
undir vatn. Gegn öllum slíkum
áfoi-mum munum við standa. Ki'afa
okkar er, að ekki verði hróflað við
Eyjabökkum og Snæfellsnesi, en
annarra kosta leitað, ef virkjað skal
á annað borð. Og illa þekki ég þá
mína gömlu sveitunga í Fljótsdaln-
um og aðra Héraðsbúa, ef þeir láta
slíkt yfir sig ganga athugaseamda-
laust.
Ég hvet alla Héraðsbúa til að
halda vöku sinni í þessu afdrifaríka
máli og koma sjónarmiðum sínum á
framfæri. Vilji og samstaða er allt
sem þarf, en sundrang leiðir til
ófarnaðar. Við sem burtflutt erum,
munum ekki láta okkar hlut eftir
liggja. Baráttan getur orðið hörð, en
með samstöðu vinnst sigur. Við höf-
um verk að vinna.
Höfundur er sóknarprestur og býr á
Mælifelli í Skagaúrði.
Ólafur Þ.
Hallgrímsson
FÖSTUDAGUR 7. ÁGÚST 1998 35
íkki íuikó
t & HH
liHtýOýH
Fákafeni 9
sími 5682866
Húsgögn, ljós
og gjafavörur
C'
l-í
<
ía
P5
>
Munið
brúðargjafalistann
MORKINNI 3
SÍMI 588 0640 • FAX 588 0641
Súrefnfsvörur
Karin
Herzog
• enduruppbyggja húðína
• vinna á appelsínuhúö
og sliti
• vinna á unglingabóluni
• viðlieldur ferskleika húðar*
innar
Ferskir vindar í <•
umhirðu húðar
Ráðgjöf og kynning
í Söndru, Smáratorgi,
í dag kl. 14-18.
Kynningarafsláttur
fyrir
steinsteypu.
Léttir
medfærilegir
viðhaldslitlir. ) }
Ávallt fyrirliggjandi.
Góö varahlutaþjónusta.
co Þ. ÞORGRÍMSSON & CO Ármúla 29, sími 553 8640
FYRIRLI6GJINDI: GÖLFSLfPIVÉLRR - RIPPER ÞJÖPPVR DJELUR
STEYPUSRGIR - HRÆRIVÉLIR • SI61RBLÖB - Vnlul framleilsla. L
♦
KQMDU OG SJÁÐUl
ÚTSöLUSKÓLATILflflfltN :
- flott föt fyrir frábæra krakka
,**