Morgunblaðið - 28.08.1998, Side 10

10 FÖSTUDAGUR 28. ÁGÚST 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Geir H. Haarde fjármálaráðherra boðar meiri einkavæðingu
Skuldir lækkaðar um 25
milljarða á tveimur árum
Morgunblaðið/Kristj án
GEIR H. Haarde fjármálaráðherra boðaði mikla lækkun á skuldum
ríkissjóðs á landsþingi sveitarfélaganna.
GEIR H. Haarde fjármálaráðherra
sagði á landsþingi Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga á Akureyri að
ríkisstjórnin hefði markað þá stefnu
að lækka skuldir ríkissjóðs á þessu
og næsta ári um 25 milljarða. Þetta
myndi þýða að árlegur vaxtakostn-
aður ríkisins myndi lækka um 1-1,5
milljarð króna.
„Við undirbúning fjárlaga fyrir
næsta ár stefnir ríkisstjórnin að þvi
að rekstur ríkisins skili afgangi
bæði á greiðslugrunni og rekstrar-
grunni. Áfram verður því tryggt
svigrúm til að greiða niður skuldir
ríkissjóðs og er markmiðið að end-
urgreiðsla skulda verði enn meiri en
í ár. Þannig er ætlunin að ríkissjóð-
ur lækki skuldir sínar á þessu og
næsta ári um samtals allt að 25
milljarða króna. Allir vita að vaxta-
greiðslur af lánum eru hrikalegur
baggi á ríkissjóði. í þær er varið
svipaðri fjárhæð og í allar verklegar
framkvæmdir ríkisins á ári hverju.
Með þeirri skuldalækkun sem nú er
fyrirhuguð má lækka árlegan vaxta-
kostnað um 1-1,5 milljarð króna og
enn meira ef okkur auðnast að
halda áfram á sömu braut,“ sagði
fjármálaráðhen'a.
Ríkisbankar tímaskekkja
Geir sagði að íljótlega mætti
vænta ákvörðunar ríkisstjórnarinn-
ar varðandi næstu skref ríkisstjóm-
arinrlar í einkavæðingu. Hann sagði
það misskilning að meginrökin fyrir
EF EYÐA ætti biðlistum fatlaðra
eftir þjónustu í Reykjaneskjör-
dæmi þyrfti að tvöfalda rekstrar-
framlög og leggja í stofnkostnað
upp á 1,1 milljarð króna. Þetta kom
fram í máli Drífu Sigfúsdóttur á
landsþingi Sambands íslenski-a
sveitarfélaga. Sveitarstjómarmenn
virðast almennt vilja gefa sér
lengri tíma til að skoða tillögu um
að flytja málefni fatlaðra til sveit-
arfélaga áður en endanleg ákvörð-
un verður tekin.
Drífa sagði að á Reykjanesi væri
verið að taka saman kostnað við
þjónustu við fatlaða í kjördæminu
og eftirspurn eftir þjónustunni.
Hún sagði að staða þessara mála
væri mjög mismunandi í kjördæm-
inu. Sums staðar væm langir
biðlistar eftir þjónustu, en annars
staðar væru engir biðlistar. Alls
væri varið 345 milljónum til al-
menns reksturs þessa málaflokks í
kjördæminu, en ef ætti að eyða öll-
um biðlistum þyrfti að bæta við
447 milljónum. Hún tók fram að
þarna væri um raunhæfar tölur að
ræða.
Tilflutningi frestað
Drífa sagði að 133 væru á
biðlista eftir búsetu og 100 væra á
biðlista eftir vinnu. Reikna mætti
með að 25 bættust á biðlista árlega
og árleg aukning á kostnaði við
þennan rekstur næmi um 60 millj-
ónum á Reykjanesi.
því að selja eignir ríkisins væru að
ná inn tekjum í ríkissjóð til að
standa undir auknum útgjöldum.
Tekjur af sölu ríkiseigna ætti að
nota til að lækka skuldir ríkisins og
þar með vaxtabyrðina á næstu ár-
um.
Meginröksemdin fyrir sölu ríkis-
eigna er að ríkið eigi ekki að hafa
með höndum atvinnurekstur sem
einkaaðilar geta sinnt betur og með
hagkvæmari hætti. Þessi hugsun er
ekki ný af nálinni og fjarri því að
vera bundin við ísland. Þar nægir
að líta til ýmissa Evrópulanda, janft
í vestri sem í austri. Hvarvetna eru
stjórnvöld að vinna að sölu ríkis-
eigna til einkaaðila af þeirri grund-
vallarástæðu sem ég hef nefnt.
Þessi rök eiga ekki síst við um
ríkisbankanna þrjá enda hefur ríkið
óvíða jafnmikil ítök á fjármagns-
markaði og hér á landi. Slíkt kann
að hafa verið réttlætanlegt áður
fyrr þegar hagkerfíð var lokað og
fjármagnshöft vora allsráðandi. Á
tímum frjálsra fjármagnshreyfinga,
jafnt innanlands sem milli landa, og
aukinnar alþjóðavæðingar og sam-
keppni, ekki síst á fjármagnsmark-
aði, eru ríkisbankamir hins vegar
tímaskekkja eins og margoft hefur
verið bent á, af innlendum sem er-
lendum aðilum. Meðal annars hafa
þau tvö erlendu fyrirtæki sem birta
reglulega mat sitt á lánshæfi okkar
erlendis nefnt að of sterk ítök á
fjármálamarkaði lækki lánshæfis-
Drífa hvatti til þess að sveitar-
stjómarmenn tækju sér lengri
tíma til að skoða málið áður en
ákvörðun yrði tekin um að flytja
málaflokkinn til sveitarfélaganna.
Tillaga þess efnis er komin fi’am á
þinginu og afstaða verður tekin til
hennar í dag.
Húnbogi Þorsteinsson, ráðu-
neytisstjóri í félagsmálaráðuneyt-
inu, sagði að þegar væri búið að
taka ákvörðun um að fresta til-
flutningi á þessum málaflokki til
sveitarfélaganna um eitt ár. Ekki
væri búið að ákveða nýja dagsetn-
ingu. Hann sagðist ekíd telja nein-
ar líkur á að ríkisvaldið vildi
þvinga sveitarfélögin til að taka við
þessum málaflokki fyrr en þau
vildu. Húnbogi sagði ljóst að erfið-
asti hluti þessa máls yrðu fjár-
hagsmálin. Gera mætti ráð fyrir að
stærri hluti af tekjustofnum sem
fylgdu þessari tilfærslu kæmi í
gegnum Jöfnunarsjóð sveitarfé-
laga en var við tilflutning grann-
skólans.
Drífa og Arnþór Helgason, bæj-
arfulltrúi á Seltjamamesi, lýstu
nokkram áhyggjum yfir því að sú
nálægð sem skapaðist við tilflutn-
ing þessa málaflokks til sveitarfé-
laganna myndi leiða til þess að mis-
munandi yrði hvað mikil þjónusta
yrði veitt fötluðum í einstökum
sveitarfélögum. Arnþór sagði að
við lagasetninguna yrði að tryggja
jafnan rétt fólks að þjónustunni.
matið og geri lánskjör okkar er-
lendis óhagstæðari en ella.“
Launahækkanir kennara hækka
lífeyrisskuldbindingar ríkisins
Geir fjallaði nokkuð um þær
breytingar sem gerðar hafa verið á
framsetningu fjárlaga. Fjárlög
væru nú gerð upp á rekstargranni
eins og ríkisreikningur. Hann sagði
að það væri kostur að allar fjár-
skuldbindingar ríkissjóðs væru
færð inn í ríkisbókhald á því ári sem
ákvarðanimar væra teknar. Hann
hvatti sveitarfélögin til að nýta sér
GERA má ráð fyrir að útgjöld sveit-
arfélaga verði 36% hærri til grann-
skólans en þau voru 1997. Fyrirsjá-
anlegt er þó að útgjaldaaukning
sumra sveitarfélaga verði enn meiri,
ekki síst þeirra sem hafa gert sér-
samninga við kennara og veita
meiri þjónustu en grannskólalög
kveða á um. Þetta kom fram í máli
Garðars Jónssonar, deildarstjóra
hagdeildar Sambands íslenskra
sveitarfélaga, á landsþingi sam-
bandsins á Akureyri.
Garðar fjallaði í erindi sínu á
þinginu um reynsiuna af flutningi
grannskólans frá ríkinu til sveitar-
félaganna. Hann sagði að almennt
hefði reynslan verið góð og tilflutn-
ingurinn gengið vel. Undir það tóku
flestir aðrir sem ræddu þessi mál á
þinginu.
Garðar sagði að árið 1997 hefðu
þeir tekjustofnar sem fylgdu flutn-
ingnum gefið sveitarfélögunum 212
milljónum meiri tekjur en mála-
flokkurinn kostaði. Þetta myndi
snúast við á þessu ári og útgjöldin
yrðu 53 milljónum meiri en tekjurn-
ar og á næsta ári yrðu útgjöldin 82
milljónir umfram tekjurnar. Garðar
sagði ljóst að þetta væri nokkuð
breytilegt milli sveitarfélaga. Út-
tekt á nokkrum sveitarfélögum
virðist staðfesta það. Árið 1997 skil-
uðu tekjustofnarnir 6,8% meiri tekj-
um en útgjöldum á Vesturlandi,
9,7% á Norðurlandi vestra og 12,6%
á Norðurlandi eystra. Garðar sagði
að sú skoðun sem hann hefði gert á
rekstri nokkurra lítilla skóla virtist
einnig benda til að tekjumar til
reksturs þeirra hefðu verið meiri en
útgjöldin.
reynslu ríkisins af þessari breyt-
ingu.
Geir sagði jafnframt að erfiðara
yrði í framtíðinni að reka ríkissjóð
með afgangi og benti m.a. á lífeyris-
skuldbindingar ríkisins í því sam-
bandi. Hann vakti athygli á því að
eftir að launamál kennara væru
komin til sveitarfélaganna hækkuðu
lífeyrisskuldbindingar ríkissjóðs ef
sveitarfélögin semdu um að hækka
dagvinnulaun kennara, en við flutn-
ing á rekstri grunnskólans var
samið um að lífeyrismál kennara
yrðu með óbreyttum hætti.
Garðar sagði að fjölmörg sveitar-
félög hefðu sett markmiðið hærra
en grunnskólalög gerðu ráð fyrir.
Þannig væri kennslumagn í skólum
í Reykjavík, Kópavogi, Reykjanes-
bæ og Akureyri 2.699 vikustundum
meiri en grunnskólalög kvæðu á
um. Gera mætti ráð fyrir að yfir
landið allt væri þessi tala
3.500-4.000 vikustundir umfram
grunnskólalög. Þetta jafngilti
130-150 stöðugildum og kostnaður
við þetta mætti áætla að væri
200-240 milljónir á ársgrundvelli.
Viðræður verði um aukið fram-
boð á kennaramenntun
Einar Már Guðmundsson, for-
stöðumaður Skólaskrifstofu Austur-
lands, sagði að mörg sveitarfélög
gerðu betur en að fullnægja grunn-
skólalögum. Kennslumagn væri
víða meira, einsetning gengi hraðar
en lögin gerðu ráð fyrir og sérfræði-
þjónusta í skólunum hefði verið
aukin. Framlög til endurmenntunar
kennara hefðu verið tvöfölduð síðan
sveitarfélögin tóku við skólunum.
Einar sagði að vandamál sem
hefðu verið flutt með skólunum
væru kennaraskortur og kjaramál
kennara. Þessi vandamál væru óháð
tilflutningnum. Hann sagði afar
mikilvægt að auka sveigjanleika í
vinnutíma kennara. Það væri hins
vegar sýnt að gerð kjarasamninga
við kennara væra að rata í ógöngur
og sveitarfélögin yrðu að ræða
hvemig þau ættu að bregðast við.
Einar sagði að sveitarfélögin yrðu
að taka upp viðræður við ríkisvaldið
um að auka framboð á menntuðum
kennurum.
Samþykkt
um saka-
máladóm
undirrituð
HELGI Ágústsson, ráðu-
neytisstjóri í utanríkisráðu-
neytinu hefur fyrir hönd
Halldórs Ásgrímssonar utan-
ríkisráðherra undirritað
Rómarsamþykktina um al-
þjóðlega sakamáladómstólinn
sem samþykkt var á ráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna í
Róm 17. júlí síðastliðinn.
Dómstóllinn, sem hafa mun
aðsetur í Haag, hefur það
hlutverk að dæma í málum
einstaklinga sem grunaðir
eru um alvarlegustu glæpi
gegn mannkyninu, þ.e. hóp-
morð, glæpi gegn mannúð,
stríðsglæpi og glæpi gegn
friði, segir í frétt frá utanrík-
isráðuneytinu.
Ennfremur segir: „Utan-
ríkisráðherra hefur lýst
stofnun alþjóðlega sakamála-
dómstólsins sem einu mikil-
vægasta framlagi til aukins
frelsis, réttlætis, mannrétt-
indaverndar og friðar í heim-
inum frá stofnun Sameinuðu
þjóðanna, en unnið hefur ver-
ið að stofnun slíks dómstóls
allt frá lokum síðari heims-
styrjaldarinnar. Utanríkis-
ráðherra leggur áherslu á að
ísland fullgildi Rómarsam-
þykktina hið fyrsta og verður
á komandi haustþingi lögð
fram þingsályktunartillaga
þar sem leitað verður eftir
heimild Alþingis til þess að
fullgilda samþykktina.“
Öðlast gildi þegar 60 ríki
hafa fullgilt hana
Einnig kemur fram að
samþykktin muni liggja
frammi til undirritunar í Róm
til 17. október næstkomandi
og síðan í New York til 31.
desember árið 2000 og öðlist
hún gildi tveimur mánuðum
eftir að 60 ríki hafi fullgilt
hana.
„Hópmorð, glæpir gegn
mannúð og stríðsglæpir eru
skilgreind í Rómarsamþykkt-
inni, en kveðið er á um að
dómstóllinn skuli ekki beita
lögsögu sinni að því er glæpi
gegn friði varðar fyrr en skil-
greining á þeim liggur fyrir.
Dómstóllinn hefur sjálf-
virka lögsögu í málum er
undir hann heyra, þ.e. óháða
sérstöku samþykki viðkom-
andi ríkja. Skilyrði er þó að
annaðhvort þegnríki sak-
bornings eða ríkið þar sem
hið meinta brot var framið sé
aðili að samþykktinni," segir
einnig í frétt utanríkisráðu-
neytisins.
Lögreglan í
Kópavogi leitar vitna
Steinn féll af
vörubílspalli
ÖKUMAÐUR á hvítum
Mitsubishi Galant sem ók
norður Reykjanesbraut í
Garðabæ fékk stein, sem féll
af vörabifreið sem kom úr
gagnstæðri átt, framan á bif-
reið sína þannig að verulegt
tjón hlaust af. Atburðurinn
átti sér stað á móts við
Hnoðraholt klukkan 15.00 á
þriðjudag og biður lögreglan
í Kópavogi ökumann vörabif-
reiðarinnar eða aðra þá sem
urðu vitni að óhappinu um að
gefa sig fram.
Útgjöld til
skóla aukast
um 36%
Miklir biðlistar eru eftir þjónustu
við fatlaða á Reykjanesi
Tvöfalda þarf
fjárframlag'
til reksturs