Morgunblaðið - 28.08.1998, Qupperneq 34

34 FÖSTUDAGUR 28. ÁGÚST 1998
MORGUNBLAÐIÐ

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
KJOR KENNARA
ALLT stefnir nú í hreint ófremdarástand í skólum víða
um land vegna skorts á hæfum kennurum. I Reykja-
vík, þar sem til þessa hefur verið auðveldast að fá kennara
með réttindi til starfa við skólana, stefnir nú í að ráða
þurfi leiðbeinendur, þ.e. fólk án kennararéttinda, til að
sinna umsjónarkennslu. Víða á landsbyggðinni fást ekki
einu sinni leiðbeinendur til starfa. Einsetning grunnskól-
ans eykur enn á vandann, því að hún útheimtir fleiri stöð-
ur kennara.
I Morgunblaðinu í gær kemur fram að of fáir kennara-
nemar séu útskrifaðir til þess að fylla þær stöður, sem ein-
setning skólans kallar á. Það er sennilega hluti vandans.
: Enginn vafi er hins vegar á að launakjör kennara eru meg-
inorsökin, því að menntaðir kennarar hafa í stórum hópum
fundið sér aðra vinnu en kennslu. Greinilegt er að síðustu
’ kjarasamningar hafa engan veginn nægt til að sætta kenn-
ara við kjör sín. Kennarastarfinu fylgir mikil ábyrgð. Það
er engin furða að menntaðir kennarar hiki við að axla þá
ábyrgð þegar næg eftirspurn virðist vera eftir kennara-
menntuðu fólki í öðrum atvinnugreinum, fyrir mun hærri
laun. Aðstæður á vinnumarkaði nú eru einfaldlega þannig
;að skólarnir eru í samkeppni við aðra vinnuveitendur um
hæft starfsfólk. Þeir verða að geta boðið betri kjör, eigi
• þeim að haldast á góðum starfsmönnum.
Fyrir foreldra barna á skólaaldri hlýtur þessi staða að
vera mikið áhyggjuefni. Haldgóð menntun og góðir kennar-
ar skipta gífurlega miklu máli fyrir velferð barna og fram-
tíðarmöguleika þeirra. Eins og staðan er í dag geta foreldr-
ar sagt með nokkrum rétti að sveitarfélögin, sem hafa nú
tekið við rekstri grunnskólans, uppfylli ekki í sumum tilvik-
um þá skyldu að veita börnum þeirra góða menntun.
Sveitarfélögin eru hins vegar í erfiðri stöðu. Hækki þau
laun kennara verða þau annað hvort að hækka útsvar eða
skera niður aðra þjónustu og framkvæmdir. Hvorugt á
vinsældum að fagna meðal kjósenda og skattgreiðenda.
En er einhver önnur leið? Morgunblaðið hefur áður varpað
fram þeirri hugmynd að einstök sveitarfélög efni einfald-
lega til atkvæðagreiðslu um það hvort fólk sé reiðubúið að
greiða hærra útsvar eða falla frá öðrum útgjöldum á veg-
um sveitarfélaga til þess að tryggja börnum sínum betri
skóla. Full ástæða er til að ítreka þessa tillögu, því að
vandséð er hvaða aðrar lausnir eru til á vandanum.
Verði ekkert að gert, munu foreldrar missa trúna á
skólakerfi, sem rekið er á vegum hins opinbera. Þá kann
að fara svo að þeir, sem betur mega sín, taki sig einfald-
lega saman um rekstur einkaskóla fyrir börnin sín til þess
að geta boðið réttindakennurum laun, sem eru í samræmi
við menntun þeirra og ábyrgð. Ástandið í skólum sveitar-
félaganna yrði enn verra eftir en áður. Er það frekar það,
sem menn vilja?
GRENNDARLÖGGÆZLA
ENDURNYJUÐ áherzla dómsmálaráðuneytisins og
lögreglunnar í Reykjavík á svokallaða grenndarlög-
gæzlu er fagnaðarefni. Markmið grenndarlöggæzlu er,
eins og fram kom í grein í Morgunblaðinu í gær, „að vinna
með borgarbúum að því að fækka afbrotum í ibúðahverf-
um í borginni og auka öryggi borgaranna, vernda réttindi
og eignir þeirra, gera umhverfið öruggara fyir börn og
fullorðna, efla vitund borgaranna um ábyrgð á eigin um-
hverfí og auka samvinnu allra hagsmunaaðila, með það að
lokamarkmiði að auka lífsgæði íbúa í borginni.“
Ekki fer á milli mála að það er af hinu góða að auka
samvinnu almennings og lögreglunnar í baráttunni gegn
afbrotum og agaleysi. í sumum hverfum Reykjavíkur ótt-
ast almennir borgarar um öryggi fjölskyldu sinnar og
eigna og hafa ástæðu til. Lögreglan þarf að hlusta á
áhyggjuefni fólks og ábendingar og leita leiða til að mæta
þeim. Um leið geta almennir borgarar þjónað því hlutverki
að vera augu og eyru lögreglunnar og þannig auðveldað
henni störfin.
Grenndarlöggæzla ætti líka að geta þjónað því hlutverki
að bæta samstarf lögreglunnar við borgar-, skóla- og fé-
lagsmálayfirvöld. Þannig ættu kraftar þessara stofnana að
nýtast betur til að fyrirbyggja ýmis vandamál, sem leiða
ungt fólk út á braut afbrota og óreglu.
Breytingar á svæðisskipulagi miðhálendis Islands í kjöl
N áttúru verndarhugr
verði látnar ráða fei
Hægt er að gera hvort tveggja í senn; að
taka frá stór verndarsvæði af ýmsum gerð-
um en jafnframt að ganga mjög langt til
móts við hagsmuni orkuvinnslu, vegagerðar
og ferðaþjónustu. Þetta er ein meginniður-
staða vinnu við svæðisskipulag miðhálendis
7
Islands, sem kynnt var á opnum fundi 1
Reykjavík á miðvikudag.
KYNNTAR voru helstu nið-
urstöður skipulagsvinn-
unnar og breytingar á
skipulagsgögnum frá áður
auglýstri skipulagstillögu í kjölfar
fjölda athugasemda sem bárust sam-
vinnunefnd um svæðisskipulagið, en
nefndin mun skila af sér til Skipu-
lagsstofnunar fyrir miðjan nóvem-
ber. Nefndin heldur fast við þá skoð-
un að víkja eigi frá fyrirliggjandi
virkjunarhugmyndum vegna mikilla
náttúruverndarhagsmuna, ekki síst
norðan Vatnajökuls.
Tillaga að svæðisskipulagi miðhá-
lendis Islands til 2015 var auglýst 6.
júní 1997. Frestur til að skila inn at-
hugasemdum við tillöguna rann út
10. desember 1997 og bárust athuga-
semdir frá alls 95 aðilum; einstak-
lingum, félagasamtökum, sveitarfé-
lögum, stofnunum og ráðuneytum.
Að sögn Gísla Gíslasonar, eins ráð-
gjafa samvinnunefndar um svæðis-
skipulagið, voru þær yfirleitt afar
vandaðar og málefnalegar.
Skerpt skil milli nýtingar
og vemdar
Athugasemdunum hefur verið
skipt í þrjá flokka eftir umfangi og
eðli. Samvinnunefndin hefur fjallað
um þær allar, tekið saman umsagnir
um þær og sent öllum sem sendu inn
athugasemdir. Undir fyrsta flokkinn
falla athugasemdir og hugleiðingar
sem snerta ekki sjálfa skipulagstil-
löguna, svo sem um eignarhald lands
og stjómsýslumörk. Þar era einnig
athugasemdir um aðdraganda skipu-
lagsvinnunnar, skipun samvinnu-
nefndar og óskir um að skipulags-
vinnunni verði frestað eða jafnvel
hætt. Umsagnir um þessa þætti
liggja utan verkahrings samvinnu-
nefndarinnar.
I öðrum flokki eru almennar
ábendingar og leiðréttingar sem
nefndin telur sjálfsagt að verða við,
þar á meðal um örnefni, staðfræði og
samræmi milli uppdrátta og greinar-
gerðartexta.
í þriðja flokknum eru svo veiga-
miklar og efnislegar athugasemdir
sem kröfðust mikillar skoðunar.
Beindist athygli samvinnunefndar-
innar einkum að þessum athuga-
semdum og hafa margar þeirra að
meira eða minna leyti haft áhrif á
niðurstöðu hennar, þó að ekki sé um
að ræða breytingar á grundvallar-
hugmynd skipulagstillögunnar. Meg-
inbreytingar á skipulagsgögnum lúta
að nánari útfærslu rammaskilgrein-
inga, þ.e. hvernig einstakir þættir
landnotkunar eru skilgreindir. Þá
eru skerpt nokkuð skil á milli nýting-
ar og verndar, auk þess sem bætt
verður við nokki'um skýringanipp-
dráttum og kortum, sem hafa verið
vinnukort en verða nú gerð sýnileg í
skipulagsgögnunum.
Verndarhugmynd tillögunnar
styrkt enn frekar
Helstu breytingar frá auglýstri til-
lögu hvað varðar vemdarsvæði eru
þær að verndarhugmynd tillögunnar
er styrkt enn frekar með stækkun
verndarsvæða, án þess þó að ganga
svo nokkru nemi á aðra hagsmuni,
svo sem orkuvinnslu. Þá er aukinn
þáttur svæða á náttúruminjaskrá í
flokki náttúruverndarsvæða og al-
mennra verndarsvæða, en þetta á við
um jökulhluta Núpsstaðar, hluta
Arnarvatnsheiðar og Hallmundar-
hrauns, Fögrufjöll og Tungnaárfjöll
vestan Lakagíga, Laufrönd og
Neðribotna ásamt hlíðarfæti Trölla-
dyngju. Geithellnadalur færist úr
flokki náttúruverndarsvæða í almenn
verndarsvæði.
Áréttað hefur verið með skýrari
hætti í almennri stefnumörkun svæð-
isskipulagsins að beitarfriðun og
frekari beitarstjórn sé nauðsynleg í
framtíðinni til að vernda viðkvæm
gróðurlendi og til að endurheimta
fyiTÍ landgæði.
Byggingarsvæðum er skipt í
þrennt; orkuvinnslusvæði, sam-
göngumannvirki og þjónustusvæði
ferðamanna. Þá hefur skilgreining á
landnotkunarflokknum „önnur
svæði“ verið víkkuð nokkuð og þar
með opnað fyrir möguleika á að þar
geti fremur en annars staðar komið
til álita ýmiss konar byggingarsvæði
við endurskoðun skipulagsins, svo
sem í þágu vegagerðar, orkuvinnslu
eða ferðaþjónustu.
Áfram fyrirvari við
Fljótsdalsvirkjun
Umfangsmestu athugasemdirnar
sem gerðar voru við skipulagstillög-
una eru á sviði orkumála. Gagnrýn-
in beindist einkum að Fljótsdals-
virkjun, Norðlingaölduveitu og
Skaftárveitu 1. Nefndin fellir þess-
ar virkjanir ekki út en gerir skýra
fyrirvara við þær allar. Á hinn bóg-
inn er tekið undir mjög eindregnar
óskir yfirvalda orkuvinnslu um að
fallið verði frá flokkun virkjana í
fyrri og síðari hluta skipulagstím-
ans, þannig að flokkurinn „hugsan-
leg orkuvinnslusvæði" er felldur inn
í flokkinn „fyrirhuguð orkuvinnslu-
svæði“. Engar breytingar eru gerð-
ar varðandi fjölda virkjana en gerð-
ur er fyrirvari um nokkrar virkjanir
á sambærilegan hátt og Fljótsdals-