Morgunblaðið - 01.10.1998, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 1. OKTÓBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Vantar einn ráðherra upp á fullskipaða stjórn í Rússlandi
Skýrt frá efnahags-
áætluninni í dag?
Moskvu. Reuters.
Dauðar
sálir
skattlagðar
Moskvu. Reuters.
RÚSSNESKIR skattheimtumenn
hafa gripið til ýmissa harkalegra
aðgerða að undanförnu til að
auka tekjur ríkisins en þeir urðu
að viðurkenna í gær að þeir hefðu
gengið of langt þegar þeir heimt-
uðu skatt af látnu fólki.
Skattheimtumenn í Onega, bæ í
norðurhiuta Rússlands, settu tugi
látinna manna á lista yflr fólk sem
ekki hefði greitt lóðarskatt.
„Tölvunni þeirra var stolið fyrir
tveimur árum og gögnin týndust,
þannig að þeir tóku gögn úr
skráningarstofu bæjarins og það
varð ruglingur," sagði talsmaður
rússneska skattaeftirlitsins. „Ætt-
ingjarnir hringdu og sögðu að
fólkið hefði dáið fyrir löngu.“
Rússnesk stjórnvöld hafa lagt
fast að skattaeftirlitinu að kreista
meira fé út úr skattþegnunum og
vopnaðir skattheimtumenn hafa
ráðist inn í fyrirtæki og heimili til
að rannsaka meint skattsvik.
Þessar aðgerðir hafa þó Iítinn ár-
angur borið.
BORIS Jeltsín, forseti Rússlands,
tilnefndi í gær sjö ráðherra og vant-
ar þá aðeins einn til að ríkisstjórnin
sé fullskipuð. Hvatti hann einnig til,
að rússneska stjórnin léti meira að
sér kveða á alþjóðavettvangi en
Jevgení Prímakov forsætisráðherra
er nú í Hvíta Rússlandi í sinni
fyrstu utanför eftir embættistök-
una.
Jeltsín tilnefndi fímm nýja ráð-
herra og tvo, sem áttu sæti í stjórn
Sergeis Kíríjenkos. Meðal nýlið-
anna er Sergei Kalashníkov, hóf-
samur maður í flokki með hinum
öfgafulla Vladímír Zhírínovskí. Er
honum ætlað atvinnumálaráðuneyt-
ið. Nýir menn taka nú við heilbrigð-
is-, menningar-, héraða- og mennta-
málum en með kjamorku- og land-
búnaðarmál fara sömu menn og áð-
isráðherra á fjármálasviði en Alex-
ander Shokhín sagði því embætti
lausu eftir aðeins níu daga.
Seðlaprentun
eða umbætur
Búist var við, að efnahagsáætlun
Prímakov-stjómarinnar yrði birt í
dag en óttast er, að gripið verði til
seðlaprentunar þrátt fyrir yfírlýs-
ingar um, að haldið verði áfram
efnahagsumbótum. Hafa verkalýðs-
félögin í Rússlandi boðað til mót-
mæla um allt land 7. október nk.
þar sem ekki verður krafist launa-
hækkana, heldur einfaldlega, að
fólk fái launin sín greidd.
Gennadí Zjúganov, leiðtogi rúss-
neskra kommúnista, sagði í gær, að
hugsanlega leitaði hann eftir kosn-
ingabandalagi við Júrí Lúzhkov,
borgarstjóra í Moskvu. Flutti Inter-
fax-fréttastofan þá fregn í gær en
Lúzhkov sagði sl. þriðjudag, að ef til
vill byði hann sig fram í forseta-
kosningunum árið 2000.
Haft var eftir Zjúganov, að því
fyrr sem raunsætt og skynsamt fólk
tæki höndum saman, því fyrr
myndu Rússar losna við alls kyns
furðufugla og róttæklinga og koma
um leið í veg fyrir, að undirliðþjálfa,
sem kallaði sig herforingja, tækist
að hrifsa völdin.
„Meðalvegurinn"
Lúzhkov, sem hitti Tony Blair,
forsætisráðherra Bretlands, á
flokksþingi Verkamannaflokksins í
Blackpool, sagði í viðtali við
Reuters, að hann hefði áhuga á
„meðalveginum", mitt á milli
kapitalisma og sósíalisma, en hann
hefur ekkert sagt um það hvort
hann hafi áhuga á samstarfí við
kommúnista.
Kosið
aftur í
Astralíu?
ÞINGKOSNINGAR eru í
Ástralíu á laugardag en ef
marka má skoðanakannanir er
óvíst, að unnt verði að koma
saman stjórn að þeim loknum.
Það þýddi, að kjósa yrði aftur.
Kannanir sýna, að enginn
munur er á fylgi stjórnarflokk-
anna tveggja annars vegar og
Verkamannaflokksins hins
vegar. Kjósendur öfgaflokks-
ins Einnar þjóðar geta því
hugsanlega ráðið miklu því að í
áströlskum kosningalögum
segir, að kjósendur megi
einnig merkja við þann fram-
bjóðanda annan, sem þeim
finnst næstbestur.
Hafna
aðfínnslum
Rússa
STJÓRNVÖLD í Búlgaríu vís-
uðu í gær á bug áhyggjum
Rússa af þeim áætlunum sjö
ríkja í Suðaustur-Evrópu að
koma á fót sameiginlegu frið-
argæsluliði. Sagði talsmaður
búlgarska utanríkisráðuneytis-
ins, að aðfinnslur Rússa væru
ástæðulausar og byggðust á
því afdankaða viðhorfi, að
heimurinn sldptist upp í áhrifa-
svæði stórveldanna. A fundi í
Skopje í Makedóníu ákváðu
fulltrúar Albaníu, Búlgaríu,
Grikklands, ftalíu, Makedóníu,
Rúmeníu og Tyrklands að
vinna saman að friði á
Balkanskaga.
Mannrán í
Tsjetsjníu
AKMAL Saidov, fulltrúa rúss-
nesku stjórnarinnar í Tsjetsjn-
íu, var rænt þar í gær. Var
hann að koma frá því að hlusta
á Maskhadov, forseta landsins,
fjalla um það vandamál, sem
mannránin í Tsjetsjníu eru.
Sprakk hjólbarði á bíl hans og
meðan bílstjóri hans var að
skipta um, var Saidov rænt.
Yilja vísa Suu
Kyi úr landi
RÍKISÚTVARPIÐ í Myanmar
eða Burma sem áður hét sagði
í gær, að 28.000 manns hefðu
komið saman til að krefjast
þess, að leiðtoga stjórnarand-
stöðunnar, Aung San Suu Kyi,
yrði vísað úr landi. Þetta er
þriðji fundurinn af þessu tagi á
skömmum tíma en frétta-
skýrendur segja, að stjórnvöld
hafi haft hönd í bagga með
fundunum.
Anwar
barinn?
MAHATHIR Mohamad, for-
sætisráðherra Malasíu, sagði í
gær, að kannaðar yi-ðu þær
fullyrðingar Anwars Ibrahims,
fyrrverandi fjármálaráðherra,
að hann hefði sætt harðræði í
fangelsi. Gaf hann þó í skyn, að
Anwar hefði meitt sig vísvit-
andi en læknir, sem rannsakaði
Anwar, var sammála því, að
hann hefði verið barinn. Anwar
hefur verið sakaður um drott-
inssvik og hórdóm af mörgum
toga en hann segir aftur, að um
sé að ræða álygar forsætisráð-
herrans, sem reyni að halda
völdum með öllum tiltækum
ráðum.
Nú vantar aðeins aðstoðarforsæt-
Bjai'tsýnii á að A-Tímor
öðlist brátt sjálfstæði
JUAN Federer er fæddur í Chile
en eiginkona hans er frá Austur-
Tímor. Hann hefur um ái-abil verið
búsettur í Ástralíu, en þar eru höf-
uðstöðvar samtakanna East Timor
International Support Center og
Timor Aid, er hann veitir forstöðu.
Hann er náinn samstarfsmaður
José Ramos Horta, sem hlaut frið-
arverðlaun Nóbels fyrir baráttu
sína í þágu frelsis Áustur-Tímor
árið 1996.
Federer segir að ástand mann-
réttindamála sé enn slæmt í
Indónesíu, þrátt fyrir endalok
þriggja áratuga harðstjómar Su-
hartos síðastliðið vor. „Stjóm
Jusufs Habibies fylgir sömu stefnu
í meginatriðum, en hefur þó ekki
sama ægivald yfir þjóðinni. Herinn
er ekki eins sterkur og áður og
hann er illa í stakk búinn að bregð-
ast við breyttum aðstæðum. Al-
menningur er því orðinn óhrædd-
ari við að láta skoðanir sínar í ljós
opinberlega og stjómarandstöð-
unni er nú kleift að skipuleggja
starfsemi sína. En þessi þíða kem-
ur eingöngu til af breyttum að-
stæðum í landinu, ekki vegna
stefnubreytingar af hálfu stjóm-
valda.“
Slæmar horfur í Indónesíu
.Astandið í Indónesíu er mjög
slæmt. Efnahagur landsins er
hmninn, gengi gjaldmiðilsins hefur
fallið gífurlega og erlendar skuidir
em miklar. Kínverjar hafa um
langt skeið verið atkvæðamestir í
viðskiptalífi Indónesíu. Þeir hafa á
síðustu árum orðið fyrir vaxandi
ofsóknum, og hafa því dregið úr
fjárfestingum og í stóram stíl flutt
starfsemi fyrirtækja sinna úr
landi. Stærstu fyrirtækjasam-
steypur Indónesíu hafa alla tíð
byggt á spillingu og frændgæsku,
og hafa því hver af annarri faliið
um sjálfar sig.
Stór hluti þjóðarinnar lifir við
hungurmörk. Verð hrísgijóna, sem
era uppistaðan í fæðu landsmanna,
hefur til að mynda fjórfaldast á
einu ári, og verð annarra nauð-
synjavara hefur einnig hækkað
upp úr öllu valdi. Þriðjungur bama
á grannskólaaldri hefur hætt námi
vegna þess að foreldrarnir hafa
Juan Federer, framkvæmdastjóri alþjóð-
legra samtaka er styðja sjálfstæðisbar-
áttu Austur-Tímorbúa, var staddur hér á
landi í vikubyrjun. Aðalheiður Inga Þor-
steinsdóttir ræddi við hann um þróun
mála í Indónesíu og á Austur-Tímor.
ekki lengur efni á að
kosta skólagöngu
þeirra. Því má búast
við að læsi, tækni-
þekking og verkkunn-
átta, sem ekki er mikil
fyrir, muni enn
minnka, og sýnt er að
það muni hafa lang-
tímaáhrif.
Þá er atvinnuleysi
mikið í landinu. Ekki
er hægt að treysta töl-
um stjómvalda, því
þeim er hagrætt, en
leiða má getum að því
að um helmingur
vinnufærra manna sé
án atvinnu. í ljósi þess
að ekki hafa verið gerðar grand-
vallarbreytingar á efnahagsstefn-
unni má búast við að ástandið muni
enn fara versnandi.“
Kostnaðurinn við
hersetuna of mikill
Federer segir að mörgum sé
orðið Ijóst að kostnaðurinn við
hersetuna á Austur-Tímor sé of
mikill, ekki síst í mannslífum talið.
„Milli 30 og 40 þúsund indónesísk-
ir hermenn hafa látið lífið í átökum
á Austur-Tímor, auk 200 þúsunda
innfæddra. Við höfum reiknað út
að hemaðarumsvifin á Austur-
Tímor kosti Indónesíu hálfan
milljarð Bandaríkjadala (35 millj-
arða króna) á ári. Auk þess hafa
grimmdarverk indónesíska hers-
ins á Austur-Tímor skapað landinu
slæmt orðspor á alþjóðavettvangi.
Hersetan hefur á hinn bóginn
skilað Indónesum sáralitlu. Á
Austur-Tímor eru reyndar olíu-
lindir, sem myndu nægja til að
skapa 800 þúsund íbúum eyjarinn-
Juan Federer
ar þokkalega afkomu,
en þær eru litlar í
samanburði við aðrar
olíulindir Indónesíu,
auk þess sem nýting
þeirra er mun kostn-
aðarsamari. Ástandið
í Indónesíu er það
slæmt að landið hefur
ekki lengur bolmagn
til að halda uppi her-
setu á Áustur-
Tímor."
Stór hluti Indónesa
er kominn á þá skoð-
un að veita eigi Aust-
ur-Tímor sjálfstæði,
að sögn Federers.
„Barátta okkar hefur
öðlast vaxandi hljómgrunn meðal
almennings, sem farinn er að
knýja á um réttlátara þjóðfélag.
Það sem helst stendur í veginum
er að margir af mönnum Suhartos
sitja enn í ríkisstjóm, og þeir eiga
erfitt með að viðurkenna að það
hafi verið mistök hjá Suharto að
hemema landið árið 1975. Herinn
reynir einnig að streitast við, því
brottför hans frá Austur-Tímor
myndi jafngilda því að viðurkenna
ósigur í stríði."
Framtíð Austur-Tímor
ræðst á næstu mánuðum
Stjórn Habibies hefur lagt fram
drög að samkomulagi um takmark-
aða sjálfstjórn Austur-Tímor, en
Federer segir það algerlega óað-
gengilegt. „Sjálfstjómin er ekki
nógu vel skilgreind, auk þess sem
gert er ráð fyrir að Indónesar fari
áfram með stjóm utanríkismála,
efnahagsmála og vamarmála.
Tímorbúar hafa heldur enga trygg-
ingu fyrir því að stjómvöld standi
við samkomulagið. Indónesar vita
að veiti þeir Austur-Tímor sjálf-
stjóm í orði kveðnu muni gagnrýn-
israddir á alþjóðavettvangi hljóðna,
og þeir geta þá óáreittir haldið
uppteknum hætti. Tillaga Habibies
er þó stórt skref fram á við, því Su-
harto neitaði alfarið að ræða mál-
ið.“
Federer segir ljóst að framtíð
Austur-Tímor ráðist á næstu mán-
uðum. „Miklar vonir era bundnar
við að stjómarskipti verði í
Indónesíu eftir kosningar á næsta
ári. Habibie mun ekki sitja áfram
við stjómvölinn og ef herinn gn'pur
ekki í taumana mun lýðræðisleg
stjóm að öllum líkindum taka við.
Flestir leiðtogar lýðræðisflokkanna
styðja málstað okkar. Þeir gera sér
grein fyrir að ekki er hægt að
byggja upp réttlátt þjóðfélag í
Indónesíu án þess að binda enda á
grimmdarverkin á Austur-Tímor.
Eg er því mjög bjartsýnn á að
landið öðlist sjálfstæði í náinni
framtíð."
Stuðningur íslands
mikilsverður
Federer segir að stuðningur ís-
lendinga við sjálfstæðisbaráttu
Tímorbúa sé mikilsverður. „Þing-
konur Kvennalistans tilnefndu José
Ramos Horta og Carlos Belo, bar-
áttumenn fyrir sjálfstæði Austur-
Tímor, til Nébelsverðlauna árið
1996. Verðlaunin skiptu miklu máli,
því þau vöktu athygli umheimsins á
baráttu okkar. Einnig má segja að
Island og Austur-Tímor eigi ýmis-
legt sameiginlegt. Ekki er langt
síðan ísland öðlaðist sjálfstæði og
íslendingum er mjög umhugað um
að standa vörð um það. Þeir hafa
því ef til vill sérstakan skilning á
sjálfstæðisbaráttu annaira smá-
ríkja.“Hann segist bera þá von í
brjósti að Austur-Tímor verði í fyll-
ingu tímans ríki í líkingu við ísland.
„Eg sé fyrir mér lítið og friðsælt
lýðveldi, sem er skynsamlega
stjómað og þar sem h'fskjör era
góð. Við landið eru gjöful fiskimið
og hugsanlega geta Islendingar
miðlað Tímorbúum af þekldngu
sinni á sjávarútvegsmálum og veitt
þeim aðstoð við að nýta sér þessa
auðlind."