Morgunblaðið - 01.10.1998, Síða 40

MORGUNBLAÐIÐ
-,40 FIMMTUDAGUR 1. OKTÓBER 1998
AÐSENDAR GREINAR
Opið bréf til Ara Teitssonar
4 KOMDU sæll Arí.
A sínum tíma þegar þú varst kos-
inn formaður þá batt ég vonir við að
þar færi röggsamur maður og ekki
var það verra að þú stundaðir loð-
dýrarækt meðfram öðrum búskap.
Svo liðu árin og ég verð því miður
að segja eins og mér býr í brjósti að
eftir því sem tíminn hefur liðið hef
ég orðið fyrir vaxandi vonbrigðum
með störf þín sem formaður. Þú
hefur að mínu mati ekki unnið að
neinu ráði fyrir aðrar búgreinar en
þessar tvær hefðbundnu og sjálf-
sagt hefur þú staðið þig ágætlega í
því.
Nú getur einhver sagt sem svo
hvurslags bull er þetta, en er það
svo? Þegar grannt er skoðað, hef
ég t.d. ekki orðið var við þann sama
kraft í þínum málfluttningi fyrir
loðdýraræktina og t.d.fyrir sauð-
fjárræktina. Það sem komið hefur
frá þér um loðdýraræktina er frek-
ar neikvætt og er skemmst að
minnast viðtals við þig í Morgun-
blaðinu þann 1. september síðast-
liðin þar sem þú gefur út þá yfir-
lýsingu að þú sért hættur í ref-
aræktinni vegna þess að engin laun
sé að hafa í þessari búgrein. Það
kemur fram í viðtalinu við þig að
^ú hafir verið með 40 refalæður og
50 sauðkindur og nú vil ég spyrja
þig hvernig þú getur rökstutt það
að þú hafir laun fyrir 50 sauðkind-
ur.
Þetta er ekki það fyrsta sem
kemur fram hjá þér um að loðdýra-
ræktin sé búgrein sem vart er bú-
andi með og er það alveg með ein-
dæmum að þú sem formaður
Bændasamtaka Islands skulir ekki
gera þér grein fyrir því að á þig er
hlustað og þú ert að minnka mögu-
7leika þeirra sem vilja auka við sig
og þurfa á fjármangni halda í sinn
rekstur. Ég man t.d. ekki eftir því
að þú létir taka við þig
viðtal þegar verð á
refaskinnum var sem
hæst. Keyptir þú ekki
nýjan bfl fyrir refa-
gróðann fyrir ekki svo
margt löngu? Ert þú
tilbúinn að segja það að
ekki sé hægt að búa
með loðdýr á Islandi
meðan Danir eru að
velta milljörðum í þess-
ari sömu búgrein?
Við vitum það báðir
að þessi búgrein hefur
átt erfitt uppdráttar
undanfarin ár en það
hefur t.d. sauðfjár-
ræktin líka átt eins og
margoft hefur komið fram hjá þér
við hin ýmsu tækifæri og hef ég
ekki orðið var við það að þú teldir
best að hætta þeirri búgrein þrátt
fyrir að það hefur verið hægt að
sýna fram á það með rökum að ekki
væri hægt að hafa laun fyrir þá
vinnu sem þar er unnin, en hvað
hefur þá gerst, jú bændaforustan,
með þig í fararbroddi, hefur geyst
fram og samið við ríkisvaldið um að-
stoð.
Ég vil taka það fram að ég er
ekki á móti því að landbúnaður sé
studdur að einhverju leyti af hálfu
ríkisvaldsins og tel það nauðsyn-
legt á meðan landbúnaður er
styrktur í löndunum í kringum
okkur en þar er, að mér skilst,
horft á allar búgreinar en ekki
bara tvær eins og hér. Mér segir
svo hugur að í upphafi loðdýra-
ræktar hér á landi hafir þú eins og
aðrir ráðunautar mælt með loð-
dýrarækt þó að ég muni það ekki,
en er ekki nóg að aðrir hlutar kerf-
isins séu að hluta til búnir að missa
trúna á greininni? Þá ættu Bænda-
samtök Islands með stjórnina í far-
arbroddi að styðja við
bakið á þeim fjölskyld-
um sem eru að reyna
að búa í sínum sveit-
um og framleiða sína
vöru, en ekki eins og
nú er að ekkert heyr-
ist nema fortölur og
bölsýni.
Nú eru mikil vanda-
mál á okkar mörkuð-
um í Rússlandi og ekki
sér fyrir endann á
þeim. Hvað telur þú að
loðdýrabændur ættu
að gera, gefast upp og
hætta, láta alla þá fjár-
festingu sem enn er í
gangi í greininni tap-
ast? Eða ert þú tilbúinn að setjast
niður með fulltrúum loðdýrabænda
og reyna að leita þeirra leiða sem
færar eru, á sama hátt og þú og
stjórn Bændasamtakanna berst
fyrir hinar hefðbundnu búgreinar?
Það hefur heyrst úr Bændahöll-
inni að við loðdýrabændur greiðum
svo lítið til Bændasamtakanna að
við ættum ekki kröfu til mikillar
vinnu af ykkar hálfu, en samkvæmt
útreikningum sem ég lét gera fyrir
mig, þá greiðir minkabóndi með 700
læðna bú um það bil 213.000 þús. kr.
í sjóðagjöld á ári og þar af fara um
það bil 26.000 þús. kr. til Bænda-
samtakanna en til samanburðar má
geta þess að sauðfjárbú með 400 ær
greiðir um 104.000 þús. kr og þar af
tæp 13.000 þús. kr. til Bændasam-
takanna.
Eins og þú væntanlega veist var
samþykkt tillaga á aðalfundi Sam-
bands íslenskra loðdýrabænda sem
haldinn var að Flúðum að taka upp
viðræður við aðrar búgreinar um
breytta aðild að Bændasamtökun-
um aðrar en þessar tvær hefð-
bundnu, og af hverju heldur þú að
Hvernig sérð þú fyrir
þér uppbyggingu í
sveitum þessa lands?
spyr Viðar Magnússon
í opnu bréfí til Ara
Teitssonar.
þessi tillaga hafi komið fram? Það
er ekki vegna þess að loðdýrabænd-
ur vilji endilega fara út heldur er
ástæðan fyrst og fremst sú að okk-
ur þykir sem við séum hornrekur
innan þessara samtaka og við sætt-
um okkur ekki við það.
A aðalfundinn að Flúðum kom
framkvæmdastjóri Bændasamtak-
anna og flutti okkur kveðju þína en
að öðru leyti var fátt að frétta úr
Bændahöllinni sem gat glatt okkur
loðdýrabændur, meira að segja í
Bændablaðinu var forustugrein sem
bar heitið Bændur funda en ég sá
ekkert um loðdýrabændur í þeirri
grein. Að vísu var í því blaði örsutt
grein um aðalfundinn og það sam-
starf sem hefur verið reynt um fóð-
urgerð, en berðu það saman við um-
fjöllunina sem aðalfundir hinna
hefðbundnu búgreina fá í þvi sama
blaði.
Finnst þér nokkuð undarlegt í
þessu ljósi, að við hugsum okkar
gang í sambandi við aðild að
Bændasamtökunum. í viðtalinu við
þig þann 1. september er haft eftir
þér að samkeppni um hráefni hafi
aukist og er ég sammála þér um
það, en finnst þér sem formanni það
ekkert undarlegt að danskir loð-
dýrabændur skuli sjá sér hag í því
að sækja hingað fiskbein og roð og
framleiða úr því skinn meðan for-
maður Bændasamtaka íslands gefst
Viðar
Magmísson
upp, eða hefur þú látið kanna hvers
vegna danskir loðdýrabændur eru
að þessu, ég er alveg viss um að svo
er ekki og skal ég upplýsa þig um
það.
Danskir loðdýrabændur hafa trú
á því sem þeir eru að gera og þar
sem þá vantar fisk þá vita þeir eins
og við, að ekki er hægt að fá betri
fisk en á íslandi og ég verð nú að
játa það að ég hélt að forysta bænda
væri ekki svo langt frá sinu heima-
landi sem raun ber vitni. Fyndist
þér ekki eðlilegra að okkar stóru
samtök með þig í broddi fylkingar
söfnuðu liði og ynnu eins og menn
að því að efla þessa atvinnugrein,
þannig að í stað hráefnis yrði flutt
út fullunnin vara? Finnst þér
kannski að stjórn Bændasamtak-
anna eigi ekki að hafa neitt frum-
kvæði í þessari búgrein, sama
hvernig árar?
Eins og þú veist þá hefur verið
unnið að því á vegum Byggðastofn-
unar að endurmeta fóðurgerð fyrir
loðdýraræktina, en því miður verð-
ur að segja að ekki hef ég orðið var
við fingraför þín eða annarra í
stjóm Bændasamtakanna á þeirri
vinnu, utan einn fund sem mér
skilst að þú hafir setið og lýst því
yfir að ekki væri búandi í þessari
grein. Það fer nú að styttast þetta
bréfkorn mitt en áður en ég hætti
langar mig að spyrja þig hvernig þú
sérð fyrir þér uppbyggingu í sveit-
um þessa lands.
Er það eingöngu í gegnum hinar
hefðbundnu búgreinar og ert þú
einn af þeim sem líta allar aðrar bú-
greinar sem aukabúgreinar, og þá
hvers vegna? Að lokum langar mig
til að vita hvort þú sért maður til
þess að taka upp viðræður við
stjórnvöld um það að allir íslenskir
bændur búi við svipuð kjör og
bændur í nágrannalöndum okkar?
Vertu svo margblessaður og
hafðu það sem best.
Höfundur er loðdýrabóndi, Ártúni,
Gnúpverjahreppi.
Tryggjum rekst-
ur bj örgunar-
skipa SVFÍ
MIKLAR framfarir
hafa orðið í öryggismál-
•yum sjómanna á undan-
förnum árum. Því er
ekki síst að þakka bar-
áttu Slysavamafélags-
ins fyrir að fá ný björg-
unarskip í hvem lands-
hluta en í vor kom
fimmta skipið á þremur
áram. Hlutverk björg-
unarskipanna er víð-
tækt því auk björgunar-
og hjálparstarfa gegna
þau mikilvægu þjón-
ustuhlutverki við sjófar-
endur og hefur það oft
afstýrt alvarlegum slys-
um. Þau era hönnuð
með erfiðustu siglinga-
skilyrði í huga, rista grunnt, og era
tví kjörin til leitar og björgunarað-
gerða við ströndina. Undanfarin ár
hafa sjóbjörgunarsveitir Slysavarna-
félagsins sinnt um þrjú hundruð út-
köllum á ári eða um 6 að meðaltali í
viku hverri. Sem betur fer er þar
sjaldnast um alvarleg slys að ræða
en björgunarskipin fara meðal ann-
ars á vettvang þegar draga þarf vél-
arvana báta að landi eða koma köfur-
um að til að skera veiðarfæri úr
skrúfum. Skjót viðbrögð björgunar-
sveitanna era mikilvæg og stendur
þjóðin í þakkarskuld við þann fjölda
_ .sjálfboðaliða sem leggja sig jafnvel í
lífshættu og era ætíð tilbúnir að
fóma vinnu og frístundum fyrir störf
sín á björgunarskipunum. Þótt starf
björgunarsveitanna grandvallist á
þátttöku sjálfboðaliðanna dugar það
ekki til reksturs þeirra. Sögulega séð
hefur rekstur björgunarbáta hér-
lendis verið erfiður en ég þekki vel
til þess af Suðumesjum. Því má
" segja að við séum að ákveðnu leyti á
upphafspunkti með
komu nýju björgunar-
skipanna. Rekstrar-
kostnaður hvers skips
fyrir sig er á bilinu
þrjár til fimm milljónir
króna á ári og leitar
Slysavamafélagið nú til
velviljaðs fólks í land-
inu til stuðnings við
björgunarbátasjóð fé-
lagsins. Framlög í sjóð-
inn renna óskiþt til
reksturs björgunar-
skipanna. Takmarkið er
að fá fjölskyldur í land-
inu til að leggja þessu
þjóðþrifamáli lið með
mánaðarlegu framlagi
um tiltekinn tíma.
Margt smátt gerir eitt stórt í þess-
um efnum sem öðram og láti nógu
Takmarkið er, segir
Sævar Gunnarsson, að
fá fjölskyldur í landinu
til að leggja þessu þjóð-
þrifamáli lið.
margar fjölskyldur að meðaltali að-
eins um 300-500 krónur af hendi
rakna á mánuði er takmarkinu náð.
Eðlilegur rekstur björgunarskip-
anna hefur ómetanlegt gildi fyrir
sjómenn, aðstandendur þeirra og
þjóðina alla. Hversu farsæll hann
verður er undir okkur sjálfum kom-
ið. Ég hvet því landsmenn að að
standa saman og styrkja björgunar-
bátasjóð Slysavarnafélags Islands.
Höfundur er formaður Sjómanna-
sambands íslands.
Sævar
Gunnarsson
Endurhæfíng gigt-
sjúkra á Reykjalundi
GIGTSJÚKDÓMAR hafa þjáð
fólk frá örófi alda og er tíðnin slík
að nær fimmti hver Islendingur get-
ur orðið fyrir því að fá gigtsjúkdóm
einhvemtíma ævinnar.
Meðferðarúrræði fyrir gigtsjúka
hafa batnað og orðið fleiri í áranna
rás. Bæði hafa komið á markaðinn
fleiri og betri lyf og ekki síður hefur
framboð og fjölbreytni þjálfunar
orðið meiri.
A Endurhæfingarmiðstöðinni að
Reykjalundi höfðu gigtsjúklingar
dvalið til meðferðar frá því um 1964,
en árið 1971, þegar sérfræðingur í
gigtsjúkdómum var ráðinn að stofn-
uninni fór þjónustan við gigtsjúka
að þróast í átt til þess sem er í dag.
A Reykjalundi starfar í dag gigt-
arteymi sem er þverfaglegt teymi
sem saman stendur af: Lækni,
hjúkranarfræðingum, sjúkraþjálf-
uram, iðjuþjálfa, heilsuþjálfa og fé-
lagsráðgjafa. Aðstæður á Reykja-
lundi til þjálfunar hafa batnað til
muna á síðustu árum, en teljast þó
engan veginn fullnægjandi miðað
við þann fjölda sem fær þjónustu.
Þörf er fyrir stærri og betri aðstöðu
til hópþjálfunar og ekki síst þjálfun-
ar í vatni sem er gigtsjúklingum
sérstaklega mikilvæg.
Hópþjálfun skipar stóran sess í
þjálfunardagskrá gigtsjúklinga á
Reykjalundi t.d. leikfimi, vatnsleik-
fimi og gönguhópar. Þetta er oft
mjög heppilegt æfingaform þar
sem jafnan myndast bæði félags-
kapur og hvatning. Gigtarsjúkling-
ar nota þjálfun í vatni mjög mikið,
enda hentar hún þeirra einkennum
afar vel. Mikilvægt er að laugin sé
heitari en almenningslaugar því
hiti dregur yfirleitt úr gigtarverkj-
um. Líkaminn er mjög léttur í
vatni og því er hægt að hreyfa sára
og viðkvæma liði mun meira ofan í
vatni heldur en undir fullu þyngd-
Gigtarsjúklingar, segja
Arni Þór Jónsson, Sif
Þórisdóttir, Lára M.
Sigurðardóttir, Guð-
björg Svafa Harðar-
dóttir og Magnús Pál-
son, nota þjálfun í vatni
mjög mikið, enda hent-
ar hún einkennum
þeirra afar vel.
arafli uppi á þurru. Auk þess er
hægt að nýta sér mótstöðuna, sem
myndast við hreyfingar í vatni, fyr-
ir styrkjandi æfingar og þolfimi.
Því að ganga fram og til baka í
lauginni kostar mikið þrek en er
lítið álag á liði. Vatnið er því mjög
góð leið til að ná fram öllu í senn,
minni sársauka, aukinni hreyfi-
getu, auknum styrk og meira
þreki.
Endurhæfing gigtsjúklinga og
starfsemi gigtarteymisins á Reykja-
lundi er mikilvægur hlekkur í þeirri
fjölbreyttu þjónustu sem þessi stóri
hópur fólks þarf á að halda frá heil-
brigðis- og félagsþjónustunni. Það
er mikilvægt að framboð þjónust-
unnar sé stöðugt og nýrra þjálf-
unarúrræða leitað og þau efld sem
fyrir eru. Einn þáttur þess er að
komið verði upp fullnægjandi að-
stöðu fyrir hópþjálfun og þjálfun í
vatni með byggingu nýrrar þjálfun-
arlaugar og þjálfunarsalar á
Reykjalundi.
Höfundar eru: Árni Þór Jónsson
sjúkraþjálfari, Sif Þórisdóttír iðju-
þjálfi, Lára M. Sigurðardóttir hjúkr-
unarfræðingur, Guðbjörg Svafa
Harðardóttír lijúkrunarfræðingur
og Magnús Pálsson félagsráðgjafi.