Morgunblaðið - 28.11.1998, Blaðsíða 59

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
LAUGARDAGUR 28. NÓVEMBER 1998 59.
Þegir
kirkjan?
VIRTUR fræðimaður
hefur nú í tvígang látið í
ljósi vonbrigði með það
sem honum finnst vera
afskiptaleysi kirkjunn-
ar af mikilvægum þjóð-
félagsmálum, einkan-
lega gagnagrunnsmál-
inu og um nýtingu há-
lendisins. Hann ber að
virða svars og marga
aðra sem knúið hafa á
dyr kirkjunnar þó
hljóðar hafi farið.
Fyrst er rétt að
skýra möguleika Þjóð-
kirkjunnar til þess að
láta til sín taka í þessu
efni. Kirkjan talar
sjaldan einu hljóði yfirleitt. Bisk-
up, Kirkjuþing og Prestastefna
ei-u þær stofnanir Þjóðkirkjunnar
sem með einhverjum rétti geta tal-
að fyrir hennar hönd. Biskup talar
þó jafnan sem maður í eining-
arembætti í kirkjunni og hlýtur að
taka tillit til þeirrar stöðu sinnar.
Kirkjuþing fer með æðsta vald í
málefnum Þjóðkirkjunnar og get-
ur ályktað um málefni af þessu
tagi ef því sýnist nauðsyn til.
Prestastefna er forn og virðuleg
stofnun, sameinaður kennilýður
Þjóðkirkjunnar. Hún hefur oft
ályktað um mál af þessu tagi og
jafnan minnt á siðræn gildi og
ábyrgð mannsins gagnvart Guði.
Það er íhugunarefni í þessu
sambandi hvort við viljum að Þjóð-
kirkjan taki oft og eindregið þátt í
umræðum um þjóðmál og ef við
viljum það þá skyldum við velta
því fyrir okkur með hvaða hætti
það mætti gerast.
Til ei-u þær kirkjur sem leggja
mikið upp úr leiðsögn í álitamálum
og hafa búið sér til stofnanir sem
geta bundið samvisku meðli-
manna. Vildum við það? Stundum
er erfitt í hita umræðunnar að
greina kjarna máls og jafnvel enn
erfiðara að tengja hana siðferði-
legum grundvallarályktunum.
Verst er ef hrapað er að niðurstöð-
um, eitthvað sagt til þess eins að
þegja ekki.
Þjóðkh'kjan hefur komið sér upp
stofnun til þess að fjalla um þjóð-
mál, Þjóðmálanefnd. Hún er ung
og nokkuð veikburða enn, hefur
því ekki mikið umleikis og er að
verulegu leyti aukageta þeirra
fimm sem í henni sitja. Af varfærni
er henni ekki ætlað að
setja fram sjálfstæða
skoðun á málefnum,
heldur er helsta verk-
færi hennar málþing.
Erindi hennar er að
varpa ljósi kristilegs
siðaboðskapar úr
ýmsum áttum á mál-
efnin. Þannig var t.d.
tekið á sjálfsvígum,
atvinnuleysi og vanda
fjölskyldunnar.
Hins vegar er ekk-
ert sem hindrar ein-
staka presta og söfn-
uði til þess að taka
málefni til umræðu í
ræðu eða riti, í um-
ræðum eða málefnavinnu. Og það
hefur verið gert. Víða hafa prestar
vikið að umræddum málefnum
m.a. í útvarpsmessum og þau verið
Þjóðkirkjan, segir
Jakob A. Hjálmarsson,
hlýtur að hvetja til
varfærni í þessu máli
og gaumgæfni.
á dagskrá fræðslufunda. Þjóð-
kirkjan hefur því ekki þagað graf-
arþögn.
Þjóðkirkjan er aðili að Siðfræði-
stofnun og hún veitti umsögn um
málið í réttan tíma. Sömuleiðis
hefur þessu máli á engu stigi þess
verið beint til Þjóðkirkjunnar eða
leitað eftir umsögn hennar. Þannig
að enginn opinber aðili hefur með
formlegum hætti beðið hana að
segja neitt.
En af hverju skyldi Þjóðkirkjan
nú ekki hafa látið hærra? Við
prestar höfum sem aðrir reynt að
fylgjast með umræðunni og stund-
um verið sem almenningur sam-
mála síðasta ræðumanni. En við
höfum þó sumir heyrt og skilið að
þau mikilsverðu atriði sem kirkjan
vill benda á hafa verið með í um-
ræðunni. Tvennt skiptir þar meii'a
máli en annað: Mannhelgissjónar-
mið og líknarvilji.
Því hefur verið stíft haldið fram
í allri þessari umræðu að virða
beri mannhelgi einstaklingsins.
Vernd persónuupplýsinga hefur
verið megin umfjöllunarefni þessa
máls alls. Umræðan hefur m.a.
Jakob
Hjálmarsson
leitt í ljós alvarlega vanrækslu og
aðgæsluleysi á þessu sviði og það
er vel og vonandi að úr verði bætt.
Ábendingum um hættu á dreif-
ingu persónuupplýsinganna hefur
jafnan verið mætt með enn ítar-
legri áætlunum um vernd þeirra,
svo um það virðast allir sammála
að mannhelgin skuli virt. Að því er
spurt hvort ganga megi í upplýs-
ingar um látið fólk og hvort ekki
beri að afla upplýsts samþykkis
allra þeirra sem kynnu að eiga
upplýsingar í gagnagrunni og lýst
áhyggjum yfir því sem fleiru.
Ástæða þess að út í gerð mið-
lægs gagnagrunns skuli farið er
sögð vera líknarvilji, löngun til
þess að bæta og þróa aðferðir til
þess að lækna og líkna. Sú ástæða
er lögmæt og skylda allra manna
að skilningi kristilegrar siðfræði.
Ef hinsvegar væra færðar sönnur
á að tilgangurinn væri gróðinn
einn þá væri málefnið allt óhelgt
og forkastanlegt. Engu að síður er
tilgangurinn sagður vera framþró-
un læknavísinda sem innan sinna
takmarkana er hið besta mál.
Á því virðist málið, sem sagt,
vega salt hvort takast megi að búa
svo um að ásættanleg áhætta sé
tekin í persónuverndinni til að ná
fram tilteknum árangri í leitinni að
bata. Flestir þeir sem um málið
hafa fjallað eru upplýstir meðlimir
Þjóðkirkjunnar og hafa greinilega
haft að viðmiði meginreglur kristi-
legrar siðfræði.
Þjóðkirkjan hlýtur að hvetja til
varfærni í þessu máli og gaum-
gæfni. Ekki má í neinu skerða per-
sónuhelgi manna nema æmir al-
mannahagsmunh' krefjist þess og
þá ekki meir en óhjákvæmilegt er.
Það liggur nú fyrir alþingis-
mönnum að fjalla um gagna-
grunnsfmmvarpið og afgreiða það.
Það er þeirra stjórnskipulega hlut-
verk og fyrir því ber kirkjan þá
virðingu að hún telur sig í engu
geta tekið fram fyrir hendur
þeirra. Hún getur áminnt þá og
hvatt á grundvelli þeirra gilda sem
hún stendur fyrir og „er upphaf
laga vorra“.
Höfundur er formaður þjóðmála-
nefndar Þjóðkirkjunnar og kirkju-
þingsmaður.
Veður og færð á Netinu ^mbl.is
ALLTAf= &ITTH\SAT> A/ÝTl
AndlitsbaÍ k.980
Litun oq plokkun 1.690
Handsnyrtinq 2.690
Samt. 9.160
30% a(sl. 6.612
*
SNYRTI b NUDDSTOFA
Rönnu Kristínar Didriksen
Laugavegi 40, sími 561 8677
Mikið úrval af
inni- og útiseríum
Verðdæmi
10 Ijósa innisería 50 Ijósa innisería 40 Ijósa útisería
hagkaup wmmm
Meira úrval - betri kaup