Morgunblaðið - 28.11.1998, Blaðsíða 78

78 LAUGARDAGUR 28. NÓVEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
_> ________________________________________
FÓLK í FRÉTTUM
KEN LOACH
^ÞEIR gerast ekki pólitískari, leik-
stjórarnir á okkar menningar-
svæði, en Bretinn Ken Loach.
Myndir hans snúast gjarnan um
baráttu lítilmagnans í hörðum
heimi. Það er engin ný bóla, en
fáir hafa gert það að ævistarfi og
engir af samtíðarmönnum hans af
slíkum sannfæringarkrafti og
þessi liðlega sextugi, ódrepandi
baráttumaður
(fæddur á þjóðhá-
tíðardaginn okkar
1936). Myndir
Loach eru ósviknar,
~ j jafn hreinskilnar og
dramatískar og
átök persóna hans
fyrir betri heimi.
Lengst af hafa land-
ar hans í verka-
mannastétt verið
eftirlætisviðfangs-
efnið, en uppá
síðkastið hefur
Loach borið niður í
fjarlægari heims-
hornum. Umfjöllunarefnið jafnan
það sama; öreigar og minuihluta-
hópar. Hann fer með stríði á
hendur auðvaldi og arðráni,
vopnin kvikmyndatökuvélar,
staðfesta hugsjónamanusins og
innsæi listamannsins. Hvort sem
menn eru sammála þessum um-
búðalausa vinstrimanni eða ekki,
þá lætur hann engan ósnortinn í
nistandi kröftugum, heimildar-
myndarlegum verkum sínum um
minnipokamanninn og kúgara
hans. Vissulega málar hann heim-
inn gjarnan í svart/hvítu, fyrir
bragðið hreyfir hann einnig við
pólitfskum andstæðingum. Loka-
orð myndarinnar Söngur Körlu
koma frá saklausum, skoskum
strætóbflstjóra, sem örlögin hafa
fært inní firrta veröld borgara-
stríðsins í Níkarag-
va. „Ég trúi þessu
ekki,“ segir hann, í
miðjum drápunum
og hörmungunum.
Bandaríski hjálpar-
stofnunarmaðurinn
svarar: „En þetta er
satt.“ Þetta er ævi-
starf Loach í hnot-
skurn; að uppfræða
mannfólkið um að
jarðkringlan er
annað og meira en
barbíveröld; að við
búum ekki öll við
réttlæti, frið og lífs-
hamingju. Sem hvarvetna ætti og
gæti verið sjálfsögð mannréttindi.
Loach var við lögfræðinám í Ox-
ford er hann tók þá ákvörðun að
söðla um og snúa sér að leiklist.
Af fjölunum lá leiðin í sjónvarpið,
þar sem hann vakti athygli fyrir Z
Cars og Cathy Come Home, (‘65).
Sú síðarnefnda fjallaði um heimil-
islausa, var fyrsta mynd leikstjór-
ans um misskipt kjör mannanna,
KEN Loach.
Jtaggi Bjama og Stefán Jökulsson
slá á íéttari nótur á Mímisbar.
m
-þín saga!
Við bjóðum
jólavermi
í Grillinu
Á aðventunni jafnast ekkert á við jókjvermi í Grillinu. Úrvals
þjónusta, eðalmatseðill og sérvalin vín gera kvöldverðinn að
hátíð í sígildu umhverfi með útsýni yfir borgina.
Hringdu strax og tryggðu rétta kvöldið fyrir samstarfsmenn,
viðskiptafélaga og fjölskyldu! Þú velur af okkar viðurkennda
á la carte matseðli eða fimm rétta jóknermi á aðeins 4.900 kr.
ÚR Carla’s Song.
viðfangsefni sem hefur fylgt hon-
um æ síðan. Fyrsta bíómynd
Loach var Poor Cow, (‘67), um
fólk í verkamannastétt, stúlku sem
hvorki maður hennar né viðhald
(Terence Stamp), gátu boðið
sómasamlegt líf. Grá mynd og
guggin. Kes, (‘69), var mun áhrifa-
meiri. Söguhetjan ungur drengur
í námuhéraði. Framtíð hans, sem
annarra í fjölskyldunni, er ráðin í
myrkum námagöngunum. Enn um
sinn er þó bjart yfir tilverunni,
ástæðan fálki sem hann tekur að
sér, og af honum fræðist snáðinn
um að veröldin er ekki öll myrk af
sóti og kolaryki. Loach er þó ekki
blindur harðlínumaður. í sjón-
varpsmyndinni Days ofHope,
(‘75), bendir hann á að stjórn
verkamannaflokksins er að svíkja
fólkið sitt, líkt og flokkurinn hafði
gert áður. Engu að síður fór
Loach að ganga verr að fjár-
magna myndir sínar, næstu verk
hans voru ýmist gerð fyrir sjón-
varp eða ódýrar bíómyndir sem
fóru ekki víða. Þeirra á meðal var
Riff-Raff, (‘90), grágamansöm
ádeila á kerfið. Séð með augum
byggingaverkamanna í London,
sem hefna sín á vinnuveitendunum
er einn félagi þeirra ferst af slys-
förum. Myndin fékk ekki dreif-
ingu, þó hún væri margverðlaun-
uð, m.a. á Cannes. Loach áttiT
mestu erfiðleikum með að koma
Hidden Agenda, (‘90), á koppinn,
en hún fjallar um stjórnmálaá-
standið á Norður-Irlandi, og leik-
stjórinn hlífir hvergi löndum sín-
um. Myndin er byggð á sönnum
atburðum og er forkunnarvel leik-
in af Brian Cox og Frances
McDormand. Var að lokum fjár-
mögnuð á skömmum valdatíma
Davids Puttnams hjá Columbia.
Þegar hér var komið sögu var
Loach, þrátt fyrir íjárhagsörðug-
leika og einarðar, misvel þokkaðar
skoðanir, orðinn viðurkenndur
klettur í kvikmyndaflaumnum og
hefur síðan gert hverja gæðamynd-
ina á eftir annarri. Raining Stones,
(‘93), Ladybird, Ladybird, (‘94), þar
sem þungamiðjan er kona, aldrei
þessu vant, nánar tiltekið einstæð,
margra barna móðir í vonlitilli bar-
áttu við félagsmálayfirvöld. Land
and Freedom var frumsýnd 1995,
Carla’s Song, ári síðar. Loach er
því á sínu frjóasta skeiði og engin
ástæða til að ætla annað en hann
eigi eftir að ýta við samvisku kvik-
myndahúsgesta í framtíðinni, á
sinn vægðarlausa, en oft grá-
glettna hátt. Við bíðum eftir nýj-
ustu verkum hans, The Flickering
Flame, (‘97), og My Name Is Joe,
(‘98). Vonandi stinga þær upp koll-
inum á næstu kvikmyndahátíð (ef
dagar hennar eru ekki endanlega
taldir), hún hefur verið helsti far-
vegur Loach-mynda til þessa.
Sígild myndbönd
RAINING STONES (1993)
★★★V2
Verkamannafjölskylda í verald-
legu basli. Faðirinn (Bruce Jones),
katólskur og heittrúaður, kemst
fyrst í krappan dans þegar ekki er
til aur fyrir kjól á dótturina er hún á
að fara í fyrstu altarisgönguna.
Hann er stálheiðarlegur, atvinnu-
laus maður sem kynnist því að
neyðin kennir naktri konu að
spinna. Loach er ekki að fegra hlut-
ina, myndin er sjálfsagt raunsann-
asta kvikmjmd sem gerð hefur verið
um líf þeirra sem ekki nutu góðs af
efnahagsstefnu frú Thatcher. Okkar
maður reynir allt til að halda heiðri
fjölskyldunnar, hann er metnaðar-
fullur þrátt fyrir bjargarleysið og
gefst ekki upp. Gerist m.a. sauða-
þjófur í Miðlöndunum og rænir tún-
þökum af golívelli íhaldsmanna áð-
ur en fýkur í öll skjól og hann verð-
ur að leita á náðir hæpinna lána-
stofnana. Bæði glettin og umhugs-
unarverð og ekki síst trúverðug.
Leikurinn og handritið hrein unun.
SÖNGUR KÖRLU - CARLA’S
SONG (1996)
★★★%
Margslungin mynd um Körlu
(Oyanka Cabezas), rótlaust blóm
sem flúið hefur Níkaragva og kynn-
ist saklausum og lítt reyndum en
heiðarlegum strætóbílstjóra (Ro-
bert Carlyle), í sínu nýja umhverfi í
Glasgow. Fortíðin stendur í vegi
fyrir þeim, saman halda þau í kross-
ferð til heimalandsins. Margslungin
mynd um frelsisdrauminn og
martröðina Níkaragva. Vináttu,
traust, þetta lífsnauðsynlega spurs-
mál um að kynnast hlýju og sam-
kennd, hvar sem maður er staddur.
Þó fyrst og fremst hvöss og óvægin
ádeila á frelsisskerðingu og yfir-
gang og skeytingarleysi stórveld-
anna (hér CIA og USA), gagnvart
saklausu fólki. Einstrengingsleg en
átakanleg og vel leikin.
LAND OG FRELSI - LAND
AND FREEDOM (1995)
★★★V2
Líkt og í Söng Köriu er sögusvið-
ið utan Bretlandseyja, að þessu
sinni Spánn á tímum borgarastyrj-
aldarinnar. Þangað flykktust heitir
vinstrimenn hvaðanæva úr Evrópu
til að berja á fasistum Frankós
hershöfðingja. Þeirra á meðal sann-
trúaður, atvinnulaus kommúnisti
frá Liverpool. Barátta hans fyrir
„landi og frelsi" færir honum að lok-
um heim sanninn um að byltingin
étur börnin sín. Mikilfenglegt og
sögulegt drama og hugmyndafræði-
legt uppgjör harðlínumanns.
Sæbjörn Valdimarsson
MYNPBÖND
Losti og
launráð
Villikettir
(Wild Things)
S |M* 111111111 y 11 (I
★★
Leikstjóri: John McNaughton. Hand-
ritshöfundur: Stephen Peters. Kvik-
myndataka: Jeffrey L Kimball. Tón-
list: George S. Clinton. Aðalhlutverk:
Matt Dillon, Neve Campbell og Kevin
Bacon. (100 min.) Bandansk.
Skífan, nóvember 1998.
Bönnuð innan 16 ára.
VILLIKETTIR er blóðheit
glæpamynd sem
gerist í bænum
Blue Bay á
Flórída. Hefst at-
burðarásin á því
að tvær stúlkur
kæra kennara
sinn fyrir nauðg-
un en þegar lög-
reglan rannsakar
málið koma í ljós grunsamleg
tengsl milli málsaðila.
I kvikmyndinni er ofinn glæpa-
og svikavefur sem miðar að því að
koma áhorfandanum á óvart fram
á síðustu mínútur og má segja að
fléttan leysist ekki fyrr en hlut-
verkaskráin er farin að birtast í
lokin. Þó að finna megi mjög at-
hyglisverða tilburði hjá leikstjóra
þessarar kvikmyndar (John
McNaughton sem m.a. leikstýrði
„Henry: A Portrait of a Serial
Killer") getur hún í heild sinni
ekki talist góð. Handritið er
hreinlega of klaufalegt og veldur
ekki þeirri flækju sem þar er
byggð upp. Ekki vantar þó losta-
semdina í kvikmyndina sem getur
talist sæmilega örvandi afþrey-
ing.
Heiða Jóhannsdótttir