Morgunblaðið - 28.11.1998, Blaðsíða 8

8 LAUGARDAGUR 28. NÓVEMBER 1998
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
ÞÚ mátt alveg flytja þessa ræðu á flokksþinginu Dóri litli. Þetta er hvorki fugl né fiskur.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Lágmynd af Erlingi
Þorsteinssyni afhjúpuð
AFHJÚPUÐ var í gær lágmynd
af Erlingi Þorsteinssyni, fyrrver-
andi yfirlækni og stofnanda
Heyrnar- og talmeinastöðvar ís-
lands, í húsakynnum stöðvarinn-
ar á Háaleitisbraut, 1 í Reykjavík.
Þorsteinn, sonur Erlings, af-
hjúpaði lágmyndina. Erlingur
var frumkvöðull að heyrnarmæl-
ingum á íslandi og hann starfar
sjálfstætt enn í dag þrátt fyrir
háan aldur. Auk Erlings voru
viðstödd stjórn stöðvarinnar,
starfsfólk og yfirlæknir.
Slökkvilið-
in á höfuð-
borgar-
svæðinu
sameinuð?
HUGSANLEGT er að flugvallar-
slökkviliðið á Reykjavíkui-flugvelli
verði sameinað Slökkviliði Reykja-
víkui'borgar og sameining af þessu
tagi er einnig til athugunar á Akur-
eyri, að sögn Jóhanns D. Jóhanns-
sonar, framkvæmdastjóra flug-
valladeildar Flugmálastjómar.
Að sögn Jóhanns eru mál af
þessu tagi í vinnslu. Verið er að
skoða í Reykjavík sameiningu flug-
vallarslökkviliðsins við slökkvilið
Reykjavíkurborgar og hugsanlega
Hafnarfjarðar. Óljóst er á þessu
stigi hvort þessi þrjú slökkvilið
verði sameinuð, en viðræður í þá
veru eru í gangi.
Samningur
á Egilsstöðum
„Síðan era einnig uppi hug-
myndir um sameiningu slökkviliðs-
ins á Akureyrarflugvelli og slökkvi-
liðs Akureyi'arbæjar. Þar eru
einnig viðræður í gangi en þetta er
allt á vinnslustigi og því að svo
stöddu ekkert hægt að segja hver
framvindan verður, hvorki þar né í
Reykjavík,“ sagði Jóhann.
Jóhann D. Jónsson sagði að á
Egilsstöðum væri mál af þessu tagi
komið í höfn. Þar væri kominn á
samstarfssamningur milli flugvall-
arslökkviliðsins og Brunavarna á
Héraði. „Þar erum við með rekstur
á einum sameiginlegum bíl sem
staðsettur er á flugvellinum," bætti
Jóhann við.
Meira öryggi
fyrir minna fé
Að sögn Jóhanns er álitið, að
hugsanlega megi ná fram meira ör-
yggi fyrir minna fé með samstarfi
og sameiningu slökkviliða. „Þetta
snýst um hagræðingu fyrst og
fremst, en talið er að með henni fá-
ist betii nýting á staifsmönnum og
samnýting á tækjum," sagði Jó-
hann.
Aströlsk
perla
Listavel skrifuð bók eftir einn þekktasta höfund Ástrala.
„Um alla skáldsöguna leikur svo keimur hófstilltrar kímni..."
Morgunblaðið
Samdrykkja um Njálu
Engin forlagatrú
í Njálssögu
Stofnun Sigurðar
Nordal gengst fyrir
samdrykkju um
Brennu-Njálssögu í Nor-
ræna húsinu í dag - laug-
ardaginn 28. nóvember -
kl. 14. Samdrykkjan hefst
á því að Jón Karl Helga-
son, bókmenntafræðing-
ur, Kristján Jóhann Jóns-
son, rithöfundur, og Þor-
steinn Gylfason, heim-
spekingur, flytja erindi
um Njálu, Njálurann-
sóknir og áhuga almenn-
ings og fræðimanna á
fornsögunum. Eftir fram-
sögurnar stýrir Jón
Yngvi Jóhannsson, bók-
menntafræðingur, um-
ræðum þremenninganna
um söguna.
Þorsteinn Gylfason
skrifaði nýlega inngang
að nýrri útgáfu á enskri þýðingu
á Njálssögu eftir Carl F. Ba-
yerschmidt og Lee M. Hollander.
Þorsteinn var spurður að því
hvort rétt væri að ný sjónarmið
kæmu fram í formálanum. „Eg á
ekki von á því að fyrsti hluti inn-
gangsins færi Islendingum ný
sannindi. Inngangurinn er skrif-
aður fyrir enskumælandi lesend-
ur og þar af leiðandi er ekki gert
ráð fyrir sérstakri þekkingu á ís-
lendingasögunum eða íslenskri
miðaldarsögu hjá þeim. Fjallað
er almennt um miðaldabók-
menntir, sögu Islands á miðöld-
um o.s.frv. Eg er einfaldlega að
reyna að setja kunnar staðreynd-
ir fram með skýrum hætti í þess-
um hluta.“
— Hvað með framhaldið?
„Eg ákvað að taka sérstaklega
fyrir tvö stef í Njáluumræðu síð-
ustu aldar og þessarar. Annars
vegar er um að ræða hugmynd-
ina um að í Njálu og öðram Is-
lendingasögum sé römm forlaga-
trú. Halldór Kiljan Laxness
sagði einu sinni að Njála væri
fyrst og fremst bók um forlaga-
trú norrænnar heiðni. Þarna er
Halldór aðeins að bergmála hug-
myndir fræðimanna allt frá því á
18. öld.
Hins vegar hefur borið svolítið
á því að fræðimenn og sérstak-
lega erlendir fræðimenn hafi
reynt að gera sér mat úr hug-
myndum sögunnar og annarra
Islendingasagna um sæmd og
vansæmd, sem hvatir til verka.
Hugmyndirnar hafa verið tengd-
ar tvenns konar menningu. Önn-
ur hefui' verið kennd við skömm
og hin við sekt. Greinarmunur er
gerður á tvenns konar siðferði -
skammarsiðferði og sektarsið-
ferði. Samkvæmt því er siðferði
dæmigerðra nútíma Evrópubúa
sektarsiðferði. Njála er talin vera
af öðrum og framandlegum heimi
sæmdar og vansæmdar. Aðallega
hefur borið á þessum siðfræði-
hugmyndum í Njálufræðum síð-
ustu áratuga." ------------------
— Hvaða skoðun Njála er harm-
hefm þú á forlaga- saga eða
kenningunni?
„Ég held því fram
að hugmyndin um for-
lagatrúna í Njálu sé nánast að-
Þorsteinn Gylfason
► Þorsteinn Gylfason, prófess-
or í heimspeki við Háskóla Is-
lands, er fæddur 12. ágúst árið
1942 í Reykjavík. Þorsteinn
lauk stúdentsprófi frá Mennta-
skólanum í Reykjavik árið 1961
og BA-gráðu í heimspeki frá
Harvard-háskóla árið 1965.
Þorsteinn stundaði framhalds-
nám og rannsóknir í heimspeki
við Magdalen College í Oxford
frá 1965 til 1971.
Þorsteinn hefur kennt við HÍ
frá 1971 og verið prófessor frá
1989. Eftir hann liggja margar
bækur og ritgerðir um heim-
speki og ljóðaþýðingasafnið
Sprek af reka. Bók hans Rétt-
læti og ranglæti er nýkomin út
hjá Heimskringlu.
harmleikur
harmleikjanna og eðlilegur hluti
af útleggingum skáldsins á at-
burðunum. Ef spurt er hvort
eitthvað þessu líkt finnist í Njálu
hlýtur svarið að vera himinhróp-
andi nei.“
— Hvernig heldur þú að ís-
lendingar eigi eftir að taka tíð-
indunum?
„Ég get engu spáð um við-
brögðin. Hins vegar vil ég taka
fram að niðurstaða mín er mjög
eðlileg ef við leiðum hugann að
því að höfundur Njálu var krist-
inn og þjóðin hafði verið ki-istin í
300 ár áður en Njála var sett
saman. Forlagatrú er ekki til í
neinni mynd í kristnum dómi.“
— Hvers konar harmleikur er
Njála?
„Þó svo að engin forlagatrú sé
í Njálu blasir við að Njála er
harmsaga eða harmleikur eins og
Fom-Grikkir, og vel að merkja
Shakespeare, skrifuðu. Eðlilegt
er að spurt sé um hvers konar
harmleik sé að ræða. Margt er
líkt með Njálu og grískum harm-
leik. Eins má finna ýmis líkindi
með Njálu og harmleikjum eftir
Shakespeare. Frægt dæmi er
hlutverk rógberanna Marðar í
--------- Njálu og Jagó í
Óþelló. Ef haldið er
áfram og spurt hverj-
um höfundur Njálu
líkist mest sýnist mér
svarið hins vegar
eins misskilningur. Eg rökstyð
skoðun mína með því að bera
saman dæmigerð forlagatráar-
verk eins og gi'ísku harmleikina
og Njálu. Þrátt fyrir að Njála sé
skyld grísku harmleikjunum er
þama reginmunur á. Munurinn
er sá að grísku harmleikjaskáld-
in, eins og Aískýlos, voru gagn-
tekin af forlagatrú. Forlagatrá er
áþreifanleg í allri atburðarás
vera að hann sé einna skyldastur
harmsagnahöfundum 19. aldar.
Hvort sem þeir skrifuðu leikrit
eins og Ibsen eða skáldsögur
eins og Balzac. Njála er nefnilega
þjóðfélagsleg harmsaga. Það sem
ræður rás viðburðanna og fellir
hetjur harmleiksins, sem eru
annars vegar Gunnar á Hlíðar-
enda og hins vegar Flosi, er þjóð-
félagið sem þeir búa í og er geng-
ið af göflunum."