Morgunblaðið - 28.01.1999, Síða 6

6 FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Formaður YR
Sveitarfélög
ógna stöðug-
leikanum
HÆKKANIR á gjaldskrá sveitarfé-
laga eru alvarleg ögrun við launþega
og stx)fna stöðugleikanum í alvarlega
hættu, að mati Magnúsar L. Sveins-
sonai’, formanns Vei’zlunarmannafé-
lags Reyirjavíkur. Þetta kemur fi-am í
leiðara sem Magnús ritar í nýjasta
hefti VR-blaðsins, sem kemm- út í dag.
Magnús minnir á að við gerð síð-
ustu kjarasamninga hafi verið geng-
ið út frá þeim grundvallai-forsend-
um, að launahækkanir sem samið
var um, væru innan þeirra marka, að
þær myndu ekki stofna í hættu stöð-
ugleikanum í efnahagsmálum og
skiluðu sér í auknum kaupmætti.
Þetta hafi gengið eftir auk þess sem
ríkisvaldið ákvað í mars 1997 að
lækka tekjuskattinn um 4 prósentu-
stig í tengslum við gerð kjarasamn-
inganna. Skattalækkunin hafí tryggt
hluta af þeim kaupmætti, sem orðið
hafi frá gerð kjarasamninganna. Um
síðustu áramót hafi hins vegar nokk-
ur sveitarfélög gengið fram fyrir
skjöldu og hrint af stað skriðu hækk-
ana á útsvari og ýmsum gjaldskrám
og þjónustugjöldum, sem í sumum
tilvikum nemi tugum prósenta.
„Stærsta sveitarfélag landsins,
Reykjavíkurborg, hækkaði útsvai-ið
um tæp 7%, eða nærri einn milljarð
króna, sem er næstum sama upphæð
og ríkisvaldið lækkaði tekjuskattinn
um um síðustu áramót, og gerði með
því að engu þann kaupmáttarauka
sem launþegar voru í góðri trú um
að kæmi í þeirra hlut vegna skatta-
lækkunar ríkisvaldsins. Hækkanir á
ýmsum gjaldskrám og þjónustu-
gjöldum nemur í sumum tilfellum
tugum prósenta. Slíkar hækkanir
hafa ekki sést síðan á verðbólgutíma-
bilinu, sem eyddi öllum kaupmætti
launa jafnóðum,“ segir Magnús í
leiðaranum.
----------------
Sjö bæjar-
stjóraefni á
Hornafírði
SJÖ umsóknir bárust um stöðu bæj-
arstjóra Hornafjarðar, en umsóknar-
frestur rann út í upphafi vikunnar.
Umsækjendur eru: Bjöm Bald-
ursson, lögfræðingur, Reykjavík;
Erlingur Ai’narson, sjávarútvegs-
fræðingur, Vogum; Garðar Jónsson,
deildarstjóri, Reykjavík, Gunnlaugur
Júlíusson, sveitarstjóri, Raufarhöfn;
Hálfdán Kristjánsson, bæjarstjóri,
Ólafsfirði; Helga Leifsdóttir, lög-
maður, Reykjavík, Jón Ingi Jónsson,
fangavörður, Selfossi.
Stui’laugur Þorsteinsson, bæjar-
stjóri á Homafirði, hefur sagt starfinu
lausu. Búist er við þvi að ákvörðun um
ráðningu nýs bæjarstjóra verði tekin
á næsta bæjarstjómarfundi, sem
haldinn verður í upphafi febrúai’.
Mesta aukning meðalafurða frá upphafí skýrsluhalds nautgriparæktarfélaganna
Jörfabúið setur nýtt
Islandsmet í meðalnyt
EINDÆMA heyskapartíð á Suð-
urlandi í sumar og loforð afurða-
stöðva um að kaupa umframmjólk
við 75% verði hefur leitt til mikillar
aukningar mjólkurframleiðslu í
vetur. Þetta er einnig talin megin-
skýringin á því að meðalnyt í kúm
á búum sem taka þátt í skýrslu-
haldi nautgriparæktarfélaganna
jókst á síðasta ári um tæp 160 kfló,
meira en nokkra sinni áður. Jörfa-
búið í Kolbeinsstaðahreppi er af-
urðahæsta kúabú landsins, með
6.910 kg eftir hverja árskú, og er
það nýtt Islandsmet.
Meðalnytin var á síðasta ári 4.392
kg mjólkur en var 4.233 kg árið áður
og nemur aukningin því 159 kg
mjólkur eða tæpum 4% á milli ára.
Að sögn Jóns Viðars Jónmundsson-
ar, nautgriparæktaiTáðunauts
Bændasamtaka Islands, er þetta
mesta aukning í meðalnyt sem sést
hefur síðan skýrsluhaldið var tekið
upp. Kjamfóðumotkun hefur aukist
á sama tima um tæp 100 kfló og nam
að meðaltali 699 kfló á hverja árskú.
Svara vel hvatningu
Jón Viðar telur að tvennt valdi
þessari miklu aukningu. Bændur
hafi augljóslega svarað mjög vel til-
boði afurðastöðvanna um að auka
mjólkurframleiðslu gegn því að fá
fullt verð fyrir alla mjólk umfram
gi’eiðslumark, eða að minnsta kosti
fyrir próteinhluta hennar. Þá segir
hann að gott árferði hafi sín áhrif,
sérstaklega á Suðurlandi, en í haust
hafí bændur þar átt meiri og betri
hey en oftast áður. „Það kemur í
ljós að bændur hafa getað nýtt sér
vel vannýtta afkastagetu kúa-
stofnsins til að auka mjólkurfram-
leiðsluna. Gripimir hafa svarað því
þegar þeim hefur verið boðið að
framleiða meira,“ segir Jón Viðar.
Mesta aukning meðalafurða hef-
ur verið á Suðurlandi. Meðalafurð-
ir þar era nú tæplega 4.450 kfló
mjólkur eftir hverja ái’skú. Er það
umfram meðaltal, sem er nýtt, því
meðalnytin á Suðurlandi hefur
venjulega verið undir meðallagi.
Munar veralega um þetta í heildar-
tölum því Suðurland í heild er
mesta mjólkurframleiðslusvæði
landsins. Mesta meðalnyt var þó,
eins og á síðasta ári, í Skagafirði,
4.638 kg.
Jörfabúið afurðahæst
Listi yfir afurðamestu kýmar og
afurðahæstu kúabúin er birtur í
Velferð fólks - verndun umhverfis
Afurðahæstu kýrnar 1998
Mjólk, kg
Kýr
Bær
1. Nína 149 11.171 Leirulækjarsel, Mýrum
2. Ljóma 064 10.633 Akbraut, Holtum
3. Skauta 300 10.182 Sigtún, Eyjafjarðarsveit
4. Orka 248 9.984 Skipholt III, Hrunamannahreppi
5. Kóróna 130 9.240 Berustaðir, Ásahreppi
6. Skotta 116 9.162 Leirulækjarsel, Mýrum
7. Gola 139 9.125 Guttormshagi, Holtum
8. Gæfa 167 9.055 Berustaðir, Ásahreppi
9. Skauta 102 9.002 Jörfi, Kolbeinsstaðahreppi
Afurðahæstu kúabúin 1998
Bær og bú
1. Jörfi, Kolbeinsstaðahreppi, Jörfabúið
2. Akbraut, Holtum, Daníel Magnússon
3. Búrfell, Miöfirði, Jón og Sigurbjörg
4. Baldursheimur, Mývatnssveit, Félagsbúíð
5. Brakandi, Hörgárdal, Viöar Þorsteinsson
6. Leirulækjarsel, Mýrum, Reynir Gunnarsson
7. Dýrastaðir, Norðurárdal, Ragnheiður og Klemens
8. Voðmúlastaðir, A-Landeyjum, Hlynur og Guðlaug
9. Kirkjulækur II, Fljótshlíð, Eggert og Páll
10. M-Hattardalur, ísafjarðardj., Magnús Jónsson
11. Daufá, Skagafirði, Efemía og Egill_______________
Samkvæmt skýrsluhaldi nautgriparæktarfélaganna, bú með 10 árskýr eða fleiri
Árskýr Mjólk/ árskú kg Kjarn- foður, kg
15,4 6.910 946
16,0 6.821 1.121
23,4 6.615 1.365
15,4 6.463 1.207
24,7 6.359 903
23,1 6.356 954
17,0 6.185 1.034
20,4 6.076 905
35,3 6.046 664
11,2 6.025 1.096
34,2 6.019 1.290
meðfylgjandi töflu. Nína 149 í
Leiralækjarseli í Mýrasýslu skilaði
mestum afurðum á árinu, 11.171 kg
mjólkur. Sú kýr sem er í níunda
sæti í ár mjólkaði svipað og afurða-
mesta kýrin á árinu á undan og
sýnir það ljóslega hversu mikil
aukningin er á milli ára. Nína er þó
enn tæpum þúsund kílóum frá Is-
landsmeti Snúllu á Efri-Branná,
sem mjólkaði 12.153 kg á árinu
1994.
Jörfabúið í Kolbeirisstaðahreppi
á Snæfellsnesi var með mestu
meðalafurðir búa sem þátt taka í
skýrsluhaldi nautgriparæktarfé-
laganna, 6.910 kíló mjólkur. Eru
það mestu afurðir sem þekkst
hafa hjá kúabúi hér á landi. Fyrra
Islandsmet áttu fýrri ábúendur
Efri-Brunnár í Dölum, 6.594 kg,
og var það sett árið 1994. Þrjú
efstu kúabúin nu eru yfir gamla
íslandsmetinu. í öðru sæti varð
Daníel Magnússon á Akbraut í
Holtum og Jón og Sigurbjörg á
Búrfelli í Miðfirði, sem voru með
mestu meðalafurðir á árinu 1997,
urðu nú í þriðja sæti. Hvorki búið
á Jörfa né Akbraut voru inni á
„topp 10“ listanum fyrir tveimur
árum. Bæði era þau undir meðal-
stærð. Hins vegar vekur athygli
að tvö tiltölulega stór bú, Kirkju-
lækur II í Fljótshlíð og Daufá í
Skagafirði, eru nú á lista yfir af-
urðahæstu búin.
Að fara úr böndunum
Jón Viðar Jónmundsson segir að
vegna þess að framleiðsluaukning-
in hafi byrjað að koma fram á síð-
ari hluta síðasta árs megi búast við
að hún haldi áfram út verðlagsárið.
Að því gefnu að afurðastöðvarnar
bjóði áfram fullt verð fyrir um-
frammjólkina megi búast við enn
meiri mjólkurframleiðslu á nýbyrj-
uðu ári en því síðasta.
Til Mjólkurbús Flóamanna á
Selfossi hefur frá því í september
borist 12-14% meiri mjólk en á
sama tíma á síðasta ári og segir
Birgir Guðmundsson mjólkurbús-
stjóri að svipuð aukning sé á land-
inu í heild. Hann segir að þetta
stafi af afspymugóðum heyforða á
Suðurlandi og góðum árangi’i
bænda við að ná niður framutöl-
unni í mjólkinni en þó enn frekar af
hvatningu afurðastöðvanna til
bænda um að framleiða meira.
Að mati foiráðamanna mjólkur-
iðnaðarins vora birgðir osta orðnar
of litlar í haust og hætta á að fýrir-
tækin gætu ekki þjónað markaðn-
um nægilega vel. Töldu þeir æski-
legt að auka mjólkurframleiðsluna
um eina til eina og hálfa milljón
lítra umfram greiðslumark. Var
farin sú leið að hvetja mjólkursam-
lögin til að greiða bændum fullt
verð fýrir próteinhluta mjólkurinn-
ar á verðlagsárinu, það er 75% af-
urðastöðvaverðs. Það hafa samlög-
in gert og einhver þeirra einnig
greitt fullt verð fyrir fituna og þar
með sama verð fýrir mjólk innan
og utan gi-eiðslumarks. Verðlags-
árið stendur til 31. ágúst næstkom-
andi.
Birgir Guðmundsson telur að
með þessum aðgerðum hafi verið
gengið of langt í hvatningu til auk-
innar framleiðslu og að hún sé að
fara út böndunum. Spáir hann því
að með sama áframhaldi nemi
framleiðslan á verðlagsárinu 5-8
milljón lítram umfram greiðslu-
mark. Það leiðir til þess að mjólk-
urdufts- og smjörfjall fer að mynd-
ast á nýjan leik hér á landi. „Með
því myndu þessar aðgerðir snúast
upp í andhverfu sína. Birgðir safn-
ast upp og íþyngja rekstri afurða-
stöðvanna sem gæti skert mögu-
leika þeirra til að greiða arð og að
á næstu áram verði vart hægt að
greiða krónu fyrir umframmjólk,“
segir Birgir.
Partafélagið sf. ekki sjálfstæður skattaðili
Eini tilgangnrinn með stofnun
að lækka tekjuskatt eigenda
HÆSTIRÉTTUR hefur staðfest
dóm Héraðsdóms Reykjavíkur í
máli Partafélagsins sf., Jóns Helga
Guðmundssonar og Jóns Þórs
Hjaltasonar, gegn íslenska ríkinu.
Féllst Hæstiréttur á með héraðs-
dómi að eini tilgangurinn með
stofnun Partafélagsins sf. árið 1992
hefði verið sá að færa persónulegar
tekjur eigenda þess inn í sameign-
arfélagið í því skyni að þeii’
greiddu lægri tekjuskatt. Var ríkið
sýknað af kröfu málshöfðenda um
ógildingu úrskurða skattstjóra í
kæramálum þeirra og endurá-
kvörðun opinberra gjalda fyrir
gjaldárin 1993 til 1996.
Málavextir vora þeir að með
stofnsamningi dagsettum 20. maí
1992 stofnuðu Jón Helgi og Jón Þór
Partafélagið sf. en þeir vora þá eig-
endur stærsta hluta hlutafjár í
BYKO hf. og Jónum hf. Tilgangur
félagsins var sagður eignaumsýsla,
rekstur fasteigna og skyldur rekst-
ur. Vai’ félagið skráð hjá firmaskrá
Kópavogs hinn 17. september 1992.
Svo var um samið milli eigenda að
sameignarfélagið skyldi verða eig-
andi alls hlutafjár þeirra í BYKO hf.
og Jónum hf. og rekið sem sjálf-
stæður skattaðili og vora kaup-
samningar gerðfr um kaup sameign-
arfélagsins á hlutabréfum eigenda í
BYKO hf. hinn 20. maí 1992 og hinn
27. október 1992 um hlutabréfin í
Jónum hf. Hvor um sig seldi Parta-
félaginu sf. hlutabréf í BYKO hf. að
nafnvirði 40.513.000 kr. og hlutabréf
í Jónum hf. að nafnvirði 29.199.000
kr. Taldi sameignarfélagið fram sem
sjálfsteeður skattaðili, fýrst íýrir
tekjuárið 1992 og síðan upp frá því.
25% álag
Eftir athugun á bókhaldi Parta-
félagsins sf. ákvað skattstjórinn í
Reykjanesumdæmi árið 1996 að
falla frá allri skattlagningu á sam-
eignarfélagið og skattleggja tekj-
ur og eignir félagsins með tekjum
og eignum eigendanna. Jafnframt
var bætt 25% álagi við skattstofna
eigenda. Taldi skattstjóri að
Partafélagið hefði verið stofnað til
málamynda. Félagið hefði ekki
haft atvinnustarfsemi með hönd-
um á árinu 1992 né síðar og gæti
því ekki verið sjálfstæður skattað-
ili. Tiltók skattstjóri meðal annars
þau rök að engin gögn væru meðal
bókhaldsgagna félagsins sem
staðfestu móttöku á arði frá
BYKO hf. eða greiðslu á vöxtum
til eigenda þess. Hlutabréfin
hefðu verið seld félaginu á nafn-
virði þó að Ijóst væri að það verð
væri fjarri sannvirði. Ekki væri
tekið fram í samningnum um kaup
á hlutabréfunum með hvaða hætti
andvirði þeirra skyldi greitt.
Málið fluttu Helgi V. Jónsson
hrl. fyrir hönd málshöfðenda og
Jón G. Tómasson hrl. ríkislögmað-
ur af hálfu íslenska ríkisins.