Morgunblaðið - 21.04.1999, Blaðsíða 36

36 MIÐVIKUDAGUR 21. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
_____________UMRÆÐAN
Urræðalausir
ráðherrar
Sjálfstæðisflokkur-
inn heldur því fi'am að
allt sé í góðu lagi í fjár-
málum ríkisins. I mikl-
um viðskiptahalla tifar
þó tímasprengja sem
gæti sett úr skorðum
þann stöðugleika í
efnahagsmálum sem
komst á með þjóðar-
sáttinni í fjármálaráð-
herratíð Ólafs Ragn-
ars Grímssonar. Geir
H. Haarde fjármála-
ráðhen'a hefur ekki
getað skýrt frá leiðum
sem duga til að vinna
bug á viðskiptahallan-
um. Eg hef jafnframt
lýst fernum mistökum af hálfu rík-
isstjórnarinnar sem öll ýttu undir
hallann og vógu þar með að rótum
stöðugleikans. Peirri lýsingu hefur
ekki verið mótmælt af sérfræðing-
um.
Þróun viðskiptahallans
Spurningar mínar um ríkisfjár-
málin komu bersýnilega róti á
taugakerfi fleiri ráðherra en þess
sem stýrir fjármálum. Hinn jafn-
lyndi forsætisráðherra gaf sér
tíma frá erilsömum bréfaskriftum
við Biskupstofu um bókmennta-
afrek presta til að blanda sér í
deiluna í tveimur fjölmiðlum.
Framlag hans var málefnalegt
sem vænta mátti: Efnislega gekk
það út á að segja þjóðinni að þar
sem ég væri menntaður í fræðum
Össur
Skarphéðinsson
fiska en ekki peninga
vissi ég minna en ekki
neitt um fjármál rík-
isins! Svör af þessu
tagi eru að verða að-
alsmerki ráðherra
Sjálfstæðisflokksins.
Að mati hins alvitra
forsætisráðherra veit-
ir átta ára seta á al-
þingi að sjálfsögðu
enga innsýn í fjármál
ríkisins nema menn
heiti Davíð Oddsson,
séu með um það bil
slarkfært pungapróf í
lögfræði og hafi lög-
giltan smekk á smá-
sagnagerð starfs-
manna þjóðkirkjunnar.
I „Þjóðarbúinu" á bls. 8 birtir
Þjóðhagsstofnun spá þar sem tekið
er tillit til bæði tímabundinna stór-
iðjutengdra fjárfestinga og þeirra
aðgerða sem þegar hefur verið
gi'ipið til í því skyni að draga úr
hallanum. Skv. spánni verður við-
skiptahallinn 3% af landsfram-
leiðslu á árunum 2000-2003 og er-
lendar skuldir rúmlega 52% af
landsframleiðslu í lok tímabilsins.
Þetta jafngildir 19 milljarða árleg-
um viðskiptahalla skv. Þjóðhags-
stofnun. Seðlabankinn kemst að
svipaðri niðurstöðu í mati sínu. Það
er þessi varanlegi hluti viðskipta-
hallans sem er ígildi tímasprengju.
Engar tölur liggja fyrir um að
viðskiptahallinn sé að minnka.
FBA benti á 12. apríl að þegar bú-
Ríkisfjármál
Tímasprengjan, segir
-*■»-------------------
Ossur Skarphéðinsson,
heldur áfram að tifa.
ið væri að leiðrétta fyrir viðskipti
með flugvélar og skip væri vöru-
skiptahallinn fyrstu 2 mánuðina á
þessu ári meiri en fyrstu 2 mánuði
síðasta árs. Ennþá er því vöru-
skiptahallinn meiri en á sama tíma
í fyrra þegar búið er að taka tillit
til tímabundinna aðstæðna. Arétt-
ing í Morgunkorni FBA þann 16.
apríl breytir engu þar um. Hitt er
svo annað mál að í ljósi þess að
fjárfestingar í stóriðjufram-
kvæmdum eni að minnka er nán-
ast óhugsandi annað en hallinn
minnki eitthvað enda myndi annað
flokkast undir efnahagslegt stór-
slys. En jafnvel þótt hann minnki
jafn mikið og ÞHS spáir, sem sum-
ir hagfræðingar hafa efast um, þá
dugir það ekki til þar sem hinn
varanlegi halli er ekkert að
minnka enda þjóðhagslegur sparn-
aður ekkert að aukast. Tíma-
sprengjan heldur áfram að tifa.
Spurt er: Hvar eru úrræði ráð-
herrans?
Hallinu á rikissjóði
Fjármálaráðherra getur heldur
ekki svarað hver raunverulegur
halli ríkissjóðs vai- árið 1998 miðað
við sama grunn og fjárlögin miðast
við, þ.e.a.s. rekstrargrunn með
áföllnum lífeyrisskuldbindingum. A
að trúa því að ráðherrann geti ekki
sett aukinn mannafla í að tryggja
að réttar tölur séu til fyrir kosning-
ar? Hvemig geta kjósendur metið
trúverðugleika staðhæfingar Sjálf-
stæðisflokksins um óaðfinnanlega
stjóm á ríkisfjármálunum ef þeir
hafa ekki upplýsingar um grund-
vallarþætti á borð við halla ríkis-
sjóðs?
I fréttatilkynningu fjármála-
ráðuneytisins frá 12. ágúst 1998
kom fram að líklega yrði rekstrar-
halli ríkissjóðs miðað við nýja
granninn kringum 7,5 milljarðar
króna. Stafar feluleikurinn af því
að hallinn er verri en ráðuneytið
taldi?
Ábyrg
Samfylking
Sömu menn og ekki geta gert
þjóðinni grein fyrir lykilþáttum í
fjármálum ríkisins hafa reynt að
tortiyggja ítarlegar og ábyrgar til-
lögur Samfylkingarinnar. Fjár-
málaráðherrann með orðskrúði og
forsætisráðhemann með aula-
fyndni. Tillögurnar byggjast á því
að hagvöxtur verði 2,5% einsog
Þjóðhagsstofnun hefur spáð. Ann-
ar vöxtur útgjalda er haminn við
2%. Þetta þýðir að það þarf að afla
viðbótartekna sem nema 6-7 millj-
örðum á ári til að tryggja að ríkis-
sjóður verði rekinn með afgangi
sem er forsenda í tillögum Sam-
fylkingarinnar. Þetta er aðeins 1%
af landsframleiðslu. Tekjur ríkis-
sjóðs sem hlutfall af landsfram-
leiðslu verða þá 30,3% í lok kjör-
tímabilsins sem er aðeins lítilleg
hækkun frá núverandi hlutfalli, og
lágt á alþjóðlegan mælikvarða.
Tillögurnar gera ekki ráð fyrir
skattahækkunum á einstaklinga og
frítekjumark fjármagnstekju-
skattsins mun lækka skattbyrði
smáma fjármagnseigenda. í heild
yrðu útgjöld ríkissjóðs vegna til-
lagnanna innan við 35 milljarðar á
kjörtímabilinu. Þetta er minna en
tillögur Framsóknar kosta.
40-50 milljarðar
Framsóknar
Þegar kosningastefna Framsókn-
ar var kynnt talaði Halldór Ás-
grímsson þannig að fréttamenn létu
blekkjast til að halda að yfir allt
kjörtímabilið næmi kostnaðurinn við
þær ekki nema 10-15 milijörðum. I
viðtali við Stöð 2 kl. 10.30 þann 14.
apríl kom allt annað í ljós hjá Finni
Ingólfssyni. Fréttamaður greindi
frá því eftir samtal við Finn að
„kjaramálapakki" Framsóknar
kostaði ekki 10-15 milijarða yfir allt
kjörtímabilið heldur yrði sú upphæð
til ráðstöfúnar á síðasta áii kjör-
tímabilsins miðað við tiltekinn hag-
vöxt. Eitthvað minna yrði hins vegar
ráðstafað á íyrri árum kjörtímabils-
ins. Orðrétt sagði svo ráðherrann:
„...það mun eitthvað minna fara í
þessa málaflokka í upphafi en síðan
mun það fara stighækkandi á kjör-
tímabilinu..."
Kosningapakki Framsóknar
kostar því líklega milli 40-50 millj-
arða. Hvernig hyggjast Framsókn-
araienn fjármagna pakkann? Jú,
þeir gera ráð fyrir 3-5% hagvexti
skv. auglýsingu í Morgunblaðinu.
Þó liggur fyrir að Þjóðhagsstofnun
áætlar ekki nema 2,5% hagvöxt á
næstu áram og hefur lýst opinber-
lega að Islendingar standi á toppi
hagsveiflunnar, þannig að héðan í
frá ætti árferðið aðeins að liggja
niður á við. I samanburði við
ábyrga stefnu Samfylkingarinnar
er kosningastefna Framsóknai' því
hrein ga-ga stefna.
Davíð Oddsson hefur þó ekki
enn séð ástæðu til að ráðast á hana
með orðfæri götustráksins.
Höfundur er þingnmður.
Nú skýrast
Kosningabaráttan
er hafin fyrir alvöru.
Flokkarnir, sem feng-
ið hafa mikla fjármuni
úr ríkissjóði til kynn-
ingar, stunda lífleg
viðskipti við auglýs-
ingastofur og fjöl-
miðla, bæði prent- og
ljósvakafjölmiðla. Hin
framboðin nýta sem
best þau geta ókeypis
eða ódýr tækifæri til
að kynna málstað
sinn. Ríkisútvarpið
hefur bæði í sjónvarpi
og útvarpi staðið sig
mjög vel við að veita
öllum eins jafnan að-
gang að kynningartíma og kostur
er.
Hinar efnislegu áherslur fram-
boðanna era í öllum megindráttum
fram komnar. Því er fróðlegt að
líta í sjónhendingu yfir sviðið og
freista þess að sjá það skýrar.
Athyglisverðast í þessu efni er
hversu viðhorfum framboðanna
svipar saman í flest-
um málum. Svo til all-
ir vilja eða þykjast
vilja meiri umhyggju
um náttúrana og um-
hverfismál, - gera
meira fyrir elli- og ör-
orkulífeyrisþega,
stórbæta menntun, -
tryggja stöðugleik-
ann, - bæta stöðu fjöl-
skyldunnar og jaðar-
skattapínu barnafólks
og þannig mætti
áfram telja. Allt er
þetta sami eða svipað-
ur grautur í sömu
skál og gefur kjós-
andanum ótraustan
grann til að velja. Þessi málflutn-
ingur er stundaður af sama sann-
færingarkraftinum hjá þeim, sem
undanfarin ár hafa verið í valda-
aðstöðu til að koma fram þessum
brýnu áhugamálum sínum, sem
hinum, sem ekki hafa verið við
völd. Tónn hinna síðarnefndu
verður því ívið hreinni, meðan
Jón
Sigurðsson
Laugavegi 40,
sími 561 0075.
- LJ -
Jakka-
peysu-
úrvalið
er í
Gluööanum
Glugginn
Laugavegi 60, sími 551 2854
línur
Kvótinn
Frjálslyndi flokkurinn,
segir Jón Sigurðsson,
hefur einn framboð-
anna algera sérstöðu.
hræsnisglamur fylgir söng hinna
fyrrnefndu.
Það er ekki fyrr en kemur að
kvótamálunum, sem framboðin
greinir merkjanlega á. Ríkis-
styrktu framboðin vilja láta sér
nægja að viðurkenna þá almennu
óánægju, sem kraumar með þjóð-
inni, og tala um þá sátt, sem þurfi
að nást um málið, en án þess að
sinna með neinu áþreifanlegu
kröfu þjóðarinnar um réttlæti í
meðferð sameignar þjóðarinnar.
Hæstiréttur og stjórnarskráin era
helst ekki nefnd.
Stjórnarflokkarnir marka sér
þá sérstöðu, að þeir viðurkenna
ærlega, að þeir ætli að gera nú-
gildandi kvótaúthlutun að varan-
legri eign hinna útvöldu. Þeir ætla
að leyfa stórátgerðunum að sölsa
áframhaldandi undir sig þann
hluta þessarar sameignar þjóðar-
innar, sem þær hafa ekki þegar
fengið gefins. I því felst hagræð-
ingin og þjónkun stjórnarflokk-
anna við þá persónulegu og póli-
tísku hagsmuni, sem þeir hafa tek-
ið að sér að verja. Slík er forherð-
ingin, að engu skiptir þótt þessi
gerð sé þvert ofan í vilja 75% þjóð-
arinnar. Það er þess vegna dag-
ljóst, að allir þeir, sem vilja leyfa
stjórnarflokkunum að gefa útvöld-
um sameign þjóðarinnar til fi'am-
búðar, - þeir eiga að kjósa Fram-
sóknar- og Sjálfstæðisflokkinn.
Þeir sem ekki sætta sig við þetta
verða að kjósa öðmvísi.
Samfylkingin og vinstri grænir
vilja fleyta málinu fram yfir kosn-
ingar með umtali um þykjustu-
lausnir. Vinstri grænir hafa uppi
holtaþokumas um aukna áherslu á
strandveiðar, án þess að þar sé
nokkurs staðar hönd á festandi.
Samfylkingin vill setja lítinn hluta
veiðiheimildanna á útboðsmarkað,
en aðallega fresta málinu til ein-
hverra sáttaumleitana eftir alda-
mót. Sú hugsun læðist að, hvort
bæði framboðin vilji hafa kápuna
lausa á báðum öxlum, ef tækifæri
byðist til samninga við kvóta-
kónginn, Halldór Ásgrímsson, um
ráðherrastóla að kosningum lokn-
um.
Frjálslyndi flokkurinn hefur
einn framboðanna algera sérstöðu
í þessum efnum. Flokkurinn hefur
lýst því með skýram og ótvíræð-
um hætti, hvernig hann vill af-
nema núgildandi kvótaúthlutun
umsvifalaust og innleiða fyrst um
sinn eins frjálsar veiðar og kostur
telst vera með heildaraflahámörk-
um í tvö eða þrjú ár. Bátaflotanum
yrði beitt á grannslóðina, en tog-
araflotanum dýpi'a. Með þessum
hætti væri málið endursett í þá
stöðu, sem það var í, síðustu árin
áður en ólánssaga gildandi fisk-
veiðistjómar hófst. Vísast mundi
þetta fyrirkomulag fiskveiða ekki
duga nú fremur en þá, enda gerir
flokkurinn ráð fyrir, að þessi ár
yrðu nýtt til að undirbúa fram-
haldið, sem yrði að vera útboðs-
leiga á veiðiheimildum í mjög op-
inni samkeppni þeirra, sem vildu
veiða eða verka fisk. Einhver stýr-
ing slíks markaðar kann að verða
nauðsynleg í fyrstu til að verja
hina minni fyrir ofríki hinna
stærri eða til að tryggja einstök-
um byggðum lífsviðm-væri, en þá
á verði því, sem markaðurinn
ákveður.
Þessi stefna felur í sér ekkert
minna en ákall til lýðræðislegrar
uppreisnar hins þögla meirihluta
þjóðarinnar gegn núverandi
stjórnarflokkum og þeim voldugu
valdablokkum, sem þeir era um-
boðsmenn fyrir. Hugmyndin er að
taka frá stjórnarflokkunum þann
þingstyi'k, sem þeir nú hafa og
ætla sér að nýta til að gefa sam:
eign þjóðarinnar endanlega. I
þessum kosningum era síðustu
forvöð að koma í veg fyrir þetta.
Frjálslyndi flokkurinn er með
þessum hætti eini lýðræðislegi far-
vegurinn, sem hinum þögla meiri-
hluta gefst til að staðfesta í verki
þá óánægju með gildandi fiskveiði-
stjóm, sem hann hefur látið í ljós í
skoðanakönnunum. Allir hinir rík-
isstyi'ktu flokkar era með einum
eða öðrum hætti kvótaflokkar, þótt
stjórnarflokkamir beri þar af hin-
um. Það er alvöramál að taka þátt
í uppreisn, en þó enn meira alvöra-
mál að gera það ekki, þegar mál-
staðurinn er nógu mikilvægur.
Enginn getur ætlað öðram að gera
þetta fyrir sig, heldur verður hver
og einn að fylgja sinni sannfær-
ingu fram.
Lýðræðisleg uppreisn af því
tagi sem Frjálslyndi flokkurinn
blæs til, á að gerast með leynd.
Stuðningsmenn málstaðarins eiga
því að halda áfram að leyna stuðn-
ingi sínum við hann, þegar til
þeirra er kallað í skoðanakönnun-
um. Eigi fólk einhverra hagsmuna
að gæta, t.d. í starfi eða viðskipt-
um, á það ekki að taka þá áhættu
að segja símastúlku frá því, að
það ætli að taka þátt í uppreisn
gegn víðtækum og öflugum valda-
blokkum eins og þeim, sem hér er
við að fást. Það er í kjörklefanum,
sem kjósandinn fer með sitt mikil-
væga vald, og þar sér enginn til
hans.
Frjálslyndi flokkurinn skorar á
hinn niðurlægða, þögla meirihluta
þjóðarinnar, sem ekki sættir sig
við óréttlætið, sem hér er um fjall-
að, að gera sig gildandi, beita þeim
rétti, sem hann hefur til að hafa
áhrif. Burt með kvótaforréttindin
og kvótabraskið.
Greinin er samin að tilhlutan
Frjálslynda flokksins.
Höfundur er fv. framkvæmdasljóri.