Morgunblaðið - 21.05.1999, Síða 26

26 FÖSTUDAGUR 21. MAÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Andstaða Serba við stríðið í Kosovo eykst
Allt að þúsund hermenn
sagðir gerast liðhlaupar
Lundúnum, Washington, Podgorica. Reuters, AP, AFP.
TALSMENN Bandaríkjastjórnar
segja stöðugt bera meira á brest-
um innan raða herja Slobodans
Milosevic, forseta Júgóslavíu, og að
á milli 500 til 1000 hermenn hafí
gerst liðhlaupar í þessari viku.
Mótmæli í þremur serbneskum
bæjum hafi magnast sl. daga og
hafi hermennirnir haldið leið sína
þangað frá Kosovo til að taka þátt í
þeim og vernda fjölskyldur sínar
þar sem serbnesk lögregla var
sögð hafa beitt mótmælendur
valdi. Fyrstu dagana sögðu ríkis-
reknir fjölmiðlar í Serbíu að mót-
mælin væru gegn loftárásum Atl-
antshafsbandalagsins (NATO), en
sl. mánudag sökuðu þeir mótmæl-
enduma um að „grafa undan vam-
argetu landsins" og um „föður-
landssvik“.
Eitt stærsta dagblað Albam'u,
Koha Jone, skýrði frá því í gær að
serbneskirhermenn væru farnir að
betla mat af albönskum
landamæravörðum og hefðu þeir
boðið úr sín í staðinn fyrir sígarett-
ur. Einnig hefðu þeir viljað fá
tryggingu fyrir því að þeir fengju
góða meðferð ef þeir gæfu sig fram
við albönsk stjórnvöld.
James Rubin, talsmaður banda-
ríska utanríkisráðuneytisins, sagði
liðhlaup hermannanna í vikunni
vera það umfangsmesta til þessa,
og væru „heilu hersveitimar á
flótta".
Kenneth Bacon, talsmaður
bandaríska varnamálaráðuneytis-
ins, og Rubin sögðust telja að her-
mennimir hefðu ákveðið að snúa
heim eftir að hafa heyrt af mót-
mælunum, líklega í Radio Free
Europe, og af því að serbneska lög-
reglan hefði beitt mótmælendur,
sem vom aðallega konur, börn og
eldri karlai’, valdi í Krusevac. Þar
og í Aleksandrovic og Cacak, hafa
mótmæli staðið yfir frá 16. maí sl.
Ibúar Krusevac sem töluðu sím-
leiðis við AFP-fréttastofuna, sögðu
liðhlaupa hafa streymt að bænum
bæði fótgangandi og á hjólum. A
mánudag höfðu um 4.000 manns
safnast saman fyrir utan ráðhúsið í
bænum og krafist þess að endi yrði
bundinn á stríðið og sögðust for-
eldrar hermanna vilja fá „syni sína
til baka, ekki líkkistur".
Fréttaskýrendur segja mótmæl-
in í Krusevac gefa til kynna að
stuðningur meðal almennings við
Slobodan Milosevic fari þverrandi,
þvi þar séu fyrrverandi kommún-
istar og flokksfélagar Milosevic
sérstaklega valdamiklir.
„Förum ekki aftur til Kosovo“
Zoran Djindjic, fyrrverandi
borgarstjóri Belgrad og meðlimur í
Lýðræðisflokknum, sem er í
stjórnarandstöðu, sagði í samtali
við BBC í gær að neyðarástandi
hefði verið lýst yfir í Krusevae og
að lögregla og her hefðu lokað öll-
um vegum að bænum.
Reuters
ALLT að þúsund hermenn gerðust liðhlaupar úr júgóslavneska hern-
um í vikunni og margir þeirra héldu til heimabæja sinna til að taka
þátt í mótmælum fjölskyldna sinna gegn stríðinu.
Að sögn íbúa Aleksandrovic
streymdu þangað hundruð her-
manna í rútum og er þeir samein-
uðust öðrum bæjarbúum í mót-
mælunum hefðu þeir ýmist öskrað;
„við förum ekki aftur til Kosovo“,
hleypt af byssum sínum eða grátið.
Aðrir sögðust mundu fara aftur til
Kosovo að berjast.
I Krusevac kom lögregla í veg
fyrir frekari mótmæli á miðviku-
dag, að því er The Daily Telegraph
skýrði frá í gær. Samkvæmt fjöl-
miðlum í Svartfjallalandi hafa „fjöl-
margir“ mótmælendur verið hand-
teknir í Krusevac og
Aleksandrovac og settir í 20-30
daga fangelsi.
A miðvikudag mótmæltu hund-
ruð manna í Cacak, þar sem marg-
ir íbúanna eru andstæðingar Milos-
evic, og kröfðust þess að stríðinu
yrði hætt og endi bundinn á loft-
árásirnar.
Bæjarstjórinn í Cacak sagði
ástandið þrungið spennu. „Mót-
mælin magnast með degi hverjum.
Fyrst voru 100 til 200 manns en nú
eru um 700 manns að mótmæla.
Fólk vill að bömin alist upp í lýð-
ræðislegu þjóðfélagi og að þeir sem
ábyrgð bera á stríðinu verði leiddir
iynr dómstóla.“
í gær skýrði óháða dagblaðið Vi-
jesti í Svartfjallalandi frá því að
Nebojsa Pavkovic, hershöfðingi yf-
ir hersveitum júgóslavneska hers-
ins í Pristina, hefði reynt að fá her-
mennina sem haldið höfðu til Kru-
sevac og Aleksandrovac til að snúa
til baka. Hann hafi hins vegar farið
erindisleysu og sagði blaðið ljóst,
að hermennirnir vildu að endi yrði
bundinn á átökin „þar sem ekki
einu sinni Pavkovic gat fengið þá
til að snúa til baka“.
Rubin og Bacon sögðu í gær of
snemmt að spá fyrir um framhald
mótmælanna en sögðu ljóst að loft-
árásimar væru famar að hafa áhrif
á serbneskan almenning jafnt sem
friðarviðræðumar.

Franskir
menntamenn
í hár saman
Frekari sannanir
um fjöldamorð í Kosovo
París. Reuters, AFP.
SKOÐANASÍÐUR franskra dag-
blaða, sem lengi hafa þjónað
menntamönnum Frakklands tO að
heyja ritdeilur um menn og mál-
efni, hafa undanfama daga verið
yfirfullar af skömmum í garð eins
manns, Regis Debray, sem hlaut
frægð á sínum tíma íyrir að berj-
ast við hlið Ernesto „Che“ Gu-
evara. Skammimar hófust í kjölfar
þess að hann dró opinberlega í efa
að Kosovo-Albanar væm nokkmm
órétti beittir.
Rithöfundar, heimspekingar og
aðrir sjálfskipaðir gagnrýnendur
hafa ekki sparað fordæmingarorð
um Debray - hann er sagður mað-
ur sem áður hafi verið snjall hugs-
uður en sem nú sé farið að slá út í
fyrir og sé nú sokkinn svo djúpt að
mæla þjóðemishreinsunum bót.
Þessi viðbrögð sýna að Debray -
sem um skeið var í hópi aðstoðar-
manna Francois Mitterrands heit-
ins - virðist rækilega hafa mistek-
izt að telja Frakka á sitt mál, þrátt
fyrir að hafa fengið ríkuleg tæki-
færi til að viðra skoðanir sínar í
helztu fjölmiðlum landsins, á síð-
um dagblaðsins Le Monde og á
helztu útvarps- og sjónvarpsstöðv-
unum.
Debray hleypti hita í umræðuna
um Kosovo-málið fyrir hálfum
mánuði, þegar hann skrifaði opið
bréf á forsíðu Le Monde til
Jacques Chiracs forseta, þar sem
hann sakaði hann um að láta
frönsk stefnumið víkja fyrir
bandarískum og að hafa látið
gabba sig til að tala um einræðis-
stjóm í Belgrad og þjóðarmorð í
Kosovo.
I bréfinu segir Debray frá fjög-
urra daga heimsókn sinni til
Kosovo, sem honum var gert kleift
að fara með sérstakri vegabréfsá-
ritun frá stjórnarherrunum í
Belgi-ad. Hann sagðist hafa séð
serbneska hermenn standa vörð
um bakarí í eigu Kosovo-Albana
og meira að segja snætt pizzu með
Albana á veitingahúsi reknu af
Kosovo-Albönum í Pristina. Hann
viðui'kenndi að nokkrir Kosovo-Al-
banar hefðu verið fluttir á brott, „í
stíl við brottflutninga að hætti
Israela". Bréfið birtist á forsíðu Le
Monde og kallaði strax á harkaleg
viðbrögð.
Heimspekingurinn Bemard-
Henri Levy sagði í svargrein sinni
hið opna bréf Debrays ekkert
minna en „beina útsendingu á
sjálfsmorði menntamanns".
Vaxandi urgur meðal
almennings
Hin æsilega umræða mennta-
mannanna er hins vegar einnig til
marks um vaxandi urg í Frökkum
vegna loftárása NATO á Júgó-
slavíu. I niðurstöðum skoðana-
könnunar, sem birtar vom í gær,
kemur fram að vaxandi óþolin-
mæði gætti vegna árásanna meðal
fransks almennings. Þeir sem
sögðust vilja halda árásunum óhik-
að áfram voru jafn margir og þeir,
sem vilja að hlé verði gert á þeim
til að láta reyna á samninga um
friðsamlega lausn.
JAMES Rubin, talsmaður
bandaríska utanríkisráðuneyt-
isins, sýnir loftmynd af fjölda-
gröf í Izbica á Drenica svæðinu
í Kosovo, á blaðamannafundi í
Washington á miðvikudag. Iz-
bica-fjöldamorðin eru talin ein
þau viðamestu sem framin hafa
verið í Kosovo frá því að loft-
árásir Atlantshafsbandalagsins
hófust, en þar voru yfir 120
manns myrtir þann 26. og 27.
mars af serbneskum hersveit-
um. Júgóslavnesk stjórnvöld
höfðu haldið því fram að loft-
myndin væri fölsuð, en í sl.
viku barst sjónvarpsstöðinni
CNN myndband sem Kosovo-
Albani hafði tekið á vettvangi
og sýndi fómarlömb morðanna
og vitnisburð nokkurra
Kosovo-Albana sem komist
höfðu lífs af. Mannréttinda-
samtökin Human Rights Watch
(HRW) hafa til viðbótar við
myndbandið og loftmynd Atl-
antshafsbandalagsins fengið
vitnisburð frá ungri stúlku sem
komst lífs af ásamt bróður sín-
um og móður. Að sögn HRW er
stúlkan, sem vill ekki láta
nafns síns getið í fjölmiðlum,
reiðubúin að bera vitni fyrir
Alþjóðlega stríðsglæpadóm-
stólnum í Haag í málum tengd-
jum Júgóslavíu. ,

|