Morgunblaðið - 21.09.1999, Blaðsíða 48

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 21. SEPTEMBER 1999
Pommeranian-hundurinn Leo að slappa af
í skuggsælum hluta garðsins síns.
GARÐAR FYRIR
GÆLUDÝR
GÆLUDÝR verða sífellt algeng-
ari á íslenskum heimilum en flest
leyfí fyrir hundahaldi eru bundin
við búsetu í sérbýlishúsum með
görðum. Ekki eru allir garðar
jafn hentugir íyrir
gæludýrin og því er
oft þörf á endur-
skipulagningu garðs-
ins þegar gæludýr
koma á heimilið.
Gæludýrin sem ég
hef í huga eru kanín-
ur, naggrísir, kettir
og hundar. Fátíðara
er að þéttbýlisbúar
haldi hænsn eða grísi
sem gæludýr, en það
er þó til í dæminu.
Skipulag gælu-
dýragarðsins ræðst
af tegund og stærð
dýrsins. Girðingar
þurfa að vera a.m.k.
einn metri ef hundur er garðeig-
andi; lægri ef um smáhund er að
ræða. Ekki þýðir að hafa girðing-
ar þar sem kettir eru búsettir, en
þeir stökkva auðveldlega yfir 2ja
metra girðingar. Girðingar hafa
mikilvæga þýðingu fyrir gælu-
dýrin; þær afmarka það svæði
sem dýrin hafa aðgang að og þau
sleppa síður út af lóðinni og týn-
ast. En vel að merkja; dýrin verja
umráðasvæði sitt, sér í lagi kettir
og hundar, því ætti fólk ekki að
fara inn í afgirta garða ef gælu-
dýrið er þar innan girðingar
bundið eða laust. Girðingarnar
þurfa ekki að vera áberandi í um-
hverfí garðsins. Hægt er að koma
haganlega fyrir eins metra háum
girðingum inn á milli runna og
trjáa svo girðingarnar verði lítt
áberandi fyrir nágrannana eða
garðeigandann og svo má auðvit-
að planta sömu plöntutegund sitt-
hvorum megin við girðinguna.
Girðingin þarf ekki að vera bein,
heldur er jafnfallegt að hafa hana
hlykkjótta svo hún falli að þeim
gróðri sem fyrir er í garðinum.
Ef við hugum að þeim gróðri
sem hentar eða hentar ekki í
garða þar sem gæludýr búa kem-
ur ýmislegt til. Fyrst er að nefna
að engar eitraðar eða þyrnóttar
plöntur ættu að vera í garðinum
þeirra. Hundar og kettir borða
gras til að kasta upp hárum og
þvíumlíku sem safnast í maga
þeirra. Sumir hundar borða hun-
angsrík blóm, ber og stundum
laufblöð annarra plantna en
grasa. Ungir kettir og kettlingar
eiga það til að smakka á öðrum
plöntum en grasi og verða veikir
og jafnvel deyja. Kettir eru mjög
viðkvæmir fyrir ýmsum efnum
sem plöntur framleiða. Garðplönt-
ur sem eru varasamar íyrir ketti
eru blómatóbak, lilja vallarins,
riddaraspori, venusvagn, tóbaks-
hom (petunia), kartöflu- og
tómatablöð, fíngurbjargarblóm og
blóm og fræ af gullregni og töfra-
tré. Einnig eru kettir viðkvæmir
fyrir eitrunum af völdum
lyngrósa og alparósa svo og barr-
nálum af greni. Þyrnar af rósum
og stikilsbeijum geta stungist í
fætur gæludýranna og valdið sýk-
ingum. Sömuleiðis ættu engar
eitraðar plöntur að vera í görðum
þar sem kam'nur og naggrísir hafa
dvalarsvæði yfir sumarið, en þau
em grasætur en ekki rándýr eins
og kettir og hundar. Reyndar em
BLOM
VIKUNMR
420. þáttur
Umsjón Sigríilur
lljariar
kanínur mjög viðkvæmar fyrir
efnum sem plöntur framleiða svo
best er að hafa aðeins gras, víði
og birki í kanínugarðinum. Kettir
og hundar borða ekki plöntur í
sama magni og kan-
ínur og naggrísir og
því veljum við plönt-
ur í garðinn sem ekki
em of smávaxnar,
þola lítilsháttar
tramp og bælingu og
hafa stór laufblöð.
Kettir og hundar
liggja gjama í
skugga undir slíkum
laufblöðum á sólrík-
um dögum. Kettir
leita einnig skjóls
undir þéttu laufi í
vindi og regni ef þeir
komast ekki inn í
húsið. Þess vegna er
ágætt að hafa gott bil
á milli plantna í gæludýragarðin-
um svo hundamir og kettimir
geti gengið fn'tt á milli þeirra.
Dæmi um plöntur sem henta afar
vel fyrir garða þar sem hundar og
kettir búa em skjaldmeyjarblóm,
stórvaxnir burknar, jötunjurt,
fjallablámi, útlagi, sveipstjarna,
alpaþyrnir og friggjarlykill svo
einhveijar jurtir séu nefndar. Af
mnnum má nefna bjarkeyj-
arkvist, rifs og sólber, hegg, ýmsa
toppa og kvisti og tré eins og selju
og álm svo eitthvað sé nefnt.
En það em ekki aðeins of-
anjarðarhlutar plantna sem
gæludýr eiga til að gæða sér á.
Laukar og hnýði sem sett em
niður á haustin eiga það til að
birtast á jarðvegsyfirborðinu allt
þar til frost lokar jörðunni. Gælu-
dýr era mjög þefnæm og forvitin,
og öll ný lykt vekur athygli. Ef
við viljum komast hjá því að
gæludýrin grafi upp laukana okk-
ar þá er til ráða að leggja greni-
gi’einar yfir svæðið, þekja með
laufi eða jafnvel steinull sem
verður að fjarlægja strax og vor-
ar. Ef slíkt er ekki gert er þá
bara að gróðursetja mikið magn
lauka svo eitthvað komi upp um
vorið. Notið eingöngu lauka og
hnýði sem ekki em eitrað.
Eitt er það sem ég hef ekki
nefnt í garðinum sem er öllum
gæludýram mikilvægt, en það er
grasflötin. Hundar elska að
hlaupa í grasi og velta sér á því
og þeir halda öllum mosavexti í
skefjum!
Ekki ætti að úða með skordýra-
eða illgresiseyðum garða þar sem
gæludýr búa, nota fremur lífræn-
ar baráttuaðferðir við plágumar.
Það er einnig sjálfsögð tillitssemi
af nágrannans hálfu að láta vita
þegar hann úðar sinn garð, svo
hægt sé að halda dýmnum innivið
fyrstu dagana á eftir. Að lokum
vil ég benda gæludýraeigendum á
að jafnvel þótt þeirra dýr fari ekki
út úr ógirtum garðinum geta
gæludýr annarra komist inn í
þeirra garð. Einnig er góð regla
að merkja á áberandi hátt að
gæludýr séu laus í garðinum og
óviðkomandi eigi ekki að fara inn í
garðinn, gæludýrin „eiga“ nefni-
lega garðinn.
Gagnleg netföng: http://home.
stlnet.com/~mlhenson/dogs-398.
htm og http://home.stlnet.com/—
mlhenson/rabbits-398.htm
Heiðrún Guðmundsdóttir
HESTAR
Veðreiðar Fáks
Morgunblaðið/Valdimar Kristinsson
Vinur og Stígur Sæland eru með góða stöðu í kappreiðunum, hafa sigrað tvær helgar í röð í 350 metra
stökki og víst að keppinautana hungrar í sigur á kappreiðunum á komandi sunnudag.
Vinur og Stígur
á sigurbraut
Lýsingur frá Brekku og Stígur skiluðu góðu hlaupi, bæði í undanrás-
um og úrslitum, tíminn fer batnandi og ljóst að minnsta kosti þrír hest-
ar geta sigrað á sunnudag. Hér hafa þeir betur í viðureign við Leiser
og Sylvíu Sigurbjörnsdóttur.
Áfram halda veðreiðar
Fáks og Sýnar þótt
heldur þynnist hópur-
inn og ljóst að fáir aðrir
eru eftir en þeir sem
hafa einhverja mögu-
leika á sigri í stiga-
keppni þeirra sex kapp-
reiða sem haldin verða
á árinu. Valdimar
Kristinsson gluggaði í
úrslit sunnudagsins.
EKKI er neinum vafa undirorpið að
vel er gerlegt að lengja keppnis-
tímabil hestamanna um tæpan mán-
uð eða út septembermánuð þótt
vissulega geti bragðið til beggja
vona með veður á þessum árstíma.
Veðrið hefur leikið við kappreiðafólk
á þeim tvennum veðreiðum sem
haldnar hafa verið í mánuðinum og
vonandi að svo verði áfram. Fjórtán
stiga hiti og logn henta vel til kapp-
reiða.
Tímar í skeiðinu að þessu sinni
vom ívið lakari en á síðustu veðreið-
um en keppnin eigi að síður spenn-
andi. Fjarvera Sigurbjöms Bárðar-
sonar setti svip sinn á keppnina nú
og ljóst að hann verður ekki meira
með vegna meiðsla er hann hlaut í
slysi á föstudag. Þórður Þorgeirsson
var í miklu stuði með tvær hryssur í
fremstu víglínu að loknum undan-
rásum. Hnoss frá Ytra-Dalsgerði
var á bestum tíma í undanrásum á
23,15 sekúndum í 250 metmnum og
Gunnur frá Þóroddsstöðum var á
bestum tíma í 150 metranum, 14,49
sekúndur. Loga Laxdal gekk ekki
alveg eins vel nú og um síðustu helgi
er hann sigraði í veðriðlinum í 150
metra skeiðinu en hafði þó sigur í
úrslitahlaupinu á Hraða frá Sauðár-
króki á 15,24 sekúndum og Þórður
og Gunnur urðu í öðm sæti á 16,15
sekúndum. Veðreiðastjórinn Hjört-
ur Bergstað mætti til leiks með
Lukku sína frá Gýgjarhóli og urðu
þau í þriðja sæti í úrslitum á 17,06
en nýr knapi sem er að kveða sér
hljóðs, Tryggvi Björnsson, varð
þriðji á Svip frá Laugarvatni á 17,59
sekúndum. Tvö hrossanna lágu ekki
úrslitasprettinn.
I 250 metmnum héldu Þórður og
Hnoss fyrsta sætinu, skeiðuðu á 23
sekúndum sléttum en Sigurður V.
Matthíasson og Glaður frá Sign'ðar-
stöðum fylgdu fast á hæla þeirra á
23,04 sekúndum. Logi varð svo þriðji
á Oðni frá Efstadal á 25,68 sekúnd-
um. Hin þijú hrossin sem þátt tóku í
úrslitasprettinum lágu ekki.
I 350 metra stökkinu era Vinur og
Stígur Sæland komnir á góða sigl-
ingu. Sigmðu íyrir viku síðan og
endurtóku leikinn nú eftir að hafa
verið með bestan tíma í undanrás-
um. Sproti frá Árbakka og Aníta
Aradóttir vora aftur í öðm sæti og
virðast þessir tveir hestar vera í sér-
flokki þessa dagana. Verður spenn-
andi að sjá hvort Anítu og Sprota
tekst að sigra um næstu helgi og þá
hvort einhverjum þriðja hesti tekst
að komast í toppbaráttuna.
I 800 metranum var Stígur einnig
í góðum málum á Lýsingi frá
Brekku. Vora þeir með næst besta
tíma eftir undanrásir á eftir Gásku
og Sigurþór Sigurðssyni. Munurinn
var 18 sekúndubrot en í úrslitum
tóku Stígur og Lýsingur af skarið og
sigraðu á 63,25 sekúndum sem er
eftir því sem næst verður komist
besti tíminn í ár á þessari vega-
lengd. Fjögur hross hlupu á tíma
undir 65 sekúndum í úrslitunum
sem sýnir að hrossin er að bæta sig
á þessari vegalengd. Leiser frá
Skálakoti og Sylvia Sigurbjömsdótt-
ir vora sekúndu á eftir Stíg og Lýs-
ingi og í öðra sæti.
Það er komin stígandi í kappreið-
arnar hjá Fáki og má gera ráð fyrir
harðari keppni um næstu helgi.
Tímasetningin er sú sama, útsend-
ing hefst klukkan hálf tvö á sunnu-
dag. A sunnudag vora úrslitin í
beinni útsendingu en aðeins veðjað á
einn riðil í undanrásum í hverri
grein.
Röð hrossa og knapa urðu sem
hér segir í undanrásum, tímamir
handan skástriks era árangur úr úr-
slitaspretti.
Skeið 250 metrar
1. Hnoss frá Ytra-Dalsgerði, eig.: Hugi
Kristinsson, kn.: Þórður Þorgeirsson,
23,15/23,00 sek.
2. Glaður frá Sigríðarstöðum, eig.: Haf-
steinn Jónsson, kn.: Sigurður V.
Matthíasson, 23,41/23,04 sek.
3. Óðinn frá Efstadal, eig.: Jóhann Valdimars-
son, kn.: Logi Laxdal, 23,86/25,68 sek.
4. Katrín frá Kjarnholtum, eig.: Eygló
Gunnarsdóttir, kn.: Magnús Bene-
diktsson, 24,14/- sek.
5. Hófur frá Efstadal, eig.:, kn.: Logi
Laxdal, 24,19/- sek.
6. Áslaug frá Laugarvatni, eig.: Bjarni
Þorkelsson, kn.: Bjarni Bjamason,
24,84/- sek.
Skeið 150 metrar
1. Gunnur frá Þóroddsstöðum, eig.:
Bjami Þorkelsson, kn.: Þórður Þor-
geirsson, 14,49/16,15 sek.
2. Hraði frá Sauðárkróki, eig.: og kn.:
Logi Laxdal, 14,56/15,24 sek.
3. Harpa frá Kjamholtum, kn.: Magnús
Benediktsson, 14,80/- sek.
4. Svipur frá Laugarvatni, kn.: Tryggvi
Bjömsson, 15,02/17,59 sek.
5. Lukka frá Gýgjarhóli, eig. og kn.: