Morgunblaðið - 09.10.1999, Blaðsíða 58

58 LAUGARDAGUR 9. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
. Staðlausir
stafir um
Safnahúsið
í MORGUNBLAÐ-
INU 6. okt. sl. fullyrð-
Friðrik Erlingsson,
að verið sé „að rífa
upprunalegar innrétt-
ingar úr Landsbóka-
safninu og fleygja á
haugana“. Þetta eru
staðlausir stafir.
Sannleikurinn er, að
framkvæmdir sem nú
standa yfir í gamla
Safnahúsinu við
Hverfisgötu, sem m.á.
hýsti Landsbókasafn-
ið til skamms tíma,
taka að fullu mið af
friðun hússins og þeim
listrænu og sögulegu
verðmætum sem þar eru. Hefur
mikil vinna verið lögð í að tryggja,
■'tíð hinn upprunalegi arkitektúr,
þ.m.t. innréttingar, fái notið sín
þegar ný starfsemi hefst í húsinu á
næsta ári. Er óskiljanlegt hvað
Friðriki gengur til með staðhæf-
ingu sinni, sem byggð er á hreinni
vanþekkingu.
Á undanförnum þremur árum
hefur verið unnið að umfangsmikl-
um viðgerðum og endurbótum á
Safnahúsinu gamla. Skemmdir í út-
veggjum hafa verið lagfærðar og
húsið málað hátt og lágt. Á þakið
hefur verið settur kop-
ar í stað bárujáms
sem þar var og er það í
samræmi við upphaf-
lega ætlun arkitekts-
ins Johannesar Mag-
dahls-Nielsens. Lóðin
umhverfis húsið, sem
um árabil var í van-
rækslu, hefur verið
tekin í gegn og gerð
eins og lóðir voru við
opinber mannvirki af
þessu tagi á bygging-
artímanum. Innan-
dyra hafa þær breyt-
ingar helst verið
gerðar að opnað hefur
verið rými fýrir lyftu
til að tryggja aðgengi fyrir alla auk
þess sem fleiri leiðir um húsið hafa
verið opnaðar til þæginda og ör-
yggis-
Upprunalegar innréttingar eru
nær allar lagfærðar til áframhald-
andi notkunar í húsinu. Hillukerfið
í bóka- og skjalageymslunum hefur
þó verið fjarlægt, enda óhugsandi
að koma nýrri starfsemi fyrir með
það uppistandandi. En allur er sá
merkilegi búnaður í öruggri
geymslu og hægt að setja hann upp
að nýju hvenær sem menn hefðu
áhuga á því. Húsgögnin, sem sérs-
Guðmundur
Magnússon
Full búð af
bútasaumsefnum
VIRKA
Mörkin 3 - Sími 568 7477.
Opið
Mánud.-föstud. kl. 10—18
Laugard. kl. 10—16
, til 20/12
Líföndun

Að anda er að lifa
Guðrún Arnalds verður með námskeið í líföndun
helgina 16. og 17. október
„Tíminn er líf. Og lífið býr í hjartanu. Því meira sem fólkið
sparaði því minna átti það.“ (Úr Mómó eftir M. Ende)
Gefurþú þér tíma til að lifa?
>rún Arnalds, símar 551 8439 pg 896 2396
iífSg
míðuð voru fyrir húsið, verða öll
lagfærð til áframhaldandi notkunar
á staðnum. Gamli lestrarsalurinn,
sem er höfuðprýði hússins og það
rými sem almenningur þekkir
einna helst, verður áfram bókasal-
ur og þar verður bókminjasýning.
Engar breytingar verða gerðar á
salnum sem rýra menningarsögu-
legt gildi hans.
Húsráðendur í Þjóðmenningar-
húsinu, eins og Safnahúsið heitir
nú, hafa lagt þunga áherslu á varð-
veislu upprunalegra verðmæta í
húsinu. Við undirbúning fram-
kvæmda hafa byggingaraðferðir,
verklýsingar og margvíslegur
sögulegur fróðleikur verið rannsa-
kaður í því skyni að vinna við end-
urbæturnar endurspegli sem best
þær fagvenjur sem tíðkuðust i upp-
hafi aldarinnar þegar húsið var
Þjóðmenningarhús
Framkvæmdír í gamla
Safnahúsinu, segir Guð-
mundur Magnússon,
taka að fullu mið af frið-
un hússins og þeim list-
rænu og sögulegu verð-
mætum sem þar eru.
byggt. í áranna rás hafa ýmsar
breytingar verið gerðar innandyra.
Við endurbæturnar, sem nú standa
yfir, er stefnt að því að færa flest af
þessu í fyrra horf. Til að mynda er
ætlunin að upprunalegt litaval fái
notið sín, leiðslur og lagnir eru sett-
ar í stokka og gólf þar sem þær eru
ekki sýnilegar, upphaflegir lampar
og loftljós eru endursmíðuð og
þannig mætti áfram telja.
Safnahúsið er sem kunnugt er
friðað og engar breytingar eru
gerðar utandyra eða innan án sam-
þykkis húsafriðunamefndar ríkis-
ins.
Um margt er vörslu menningar-
minja hér á landi áfátt og full
ástæða til að ræða þau mál af
hreinskilni á opinberum vettvangi.
Því miður er grein Friðriks Erl-
ingssonar svo barmafull af van-
þekkingu og hleypidómum að sem
framlag til þeirrar umræðu hefði
hún betur verið óskrifuð.
Höfundur er forstöðumaður
Þjððmenningarhússins.
Stórhöfða 17, við Gullinbrú,
sími 567 4844.
www.His@flis.is • nctlang: llis@itn.is
Hvers vegna
þessi
ósannindi?
ÞAÐ sætir tíðindum að ráðherrar
í ríkisstjórn Islands skuli hvað eftir
annað grípa til ósanninda í um-
deildu máli. Hér er átt við þá stað-
hæfingu að með bráð-
abirgðaákvæði II í
lögum nr. 63/1993 um
mat á umhverfisáhrif-
um hafi umhverfis-
nefnd þingsins sér-
staklega haft í huga að
skjóta Fljótsdalsvir-
kjun undan ákvæðum
laganna. Þessu hafa
umhverfisráðherra og
iðnaðarráðherra ít-
rekað haldið fram á
undangengnum sum-
armánuðum og nú
hefur forsætisráð-
herrann falhð í sömu
gryfju og tekið þetta
upp eftir þeiin í stefn-
uræðu sinni. Eg fjall-
aði um þessar staðhæfingar Fram-
sóknarráðherranna í ítarlegri grein
í Degi 11. september sl. og vísa tO
hennar um einstök atriði. I stefnur-
æðunni 4. október sagði forsætis-
ráðherra m.a.: „Það duldist engum
sem sat í þessum sal að ákvæði sem
umhverfisnefnd þingsins beitti sér
fyrir að sett yrði til að koma í veg
fyrir afturvirkni laga um umhverf-
ismat, tók ekki síst tillit til
Fljótsdalsvirkjunar. Menn sem að
því stóðu eiga ekki að hlaupa frá
gerðum sínum í þeim tilgangi einum
að slá pólitískar keilur.“
í ljósi þessara ummæla er rétt
að riQa upp eftirfarandi:
Fljótsdalsvirkjun kom hvergi við
sögu í umræðum á Alþingi um
frumvarp um mat á umhverfisáhrif-
um. Virkjunin er hvergi nefnd í um-
sögnum um frumvarpið, ekki einu
sinni í umsögn Landsvirkjunar um
upphaflega frumvarpið. Fljóts-
dalsvirkjun var ekki til umræðu í
umhverfisnefnd í tengslum við
frumvarpið og_ umrætt bráða-
birgðaákvæði. Akvæði þetta kom
inn í síðustu gerð nefndarinnar rétt
fýrir afgreiðslu frumvarpsins út úr
þingnefndinni. Frumkvæði að setn-
ingu þess kom frá umhverfisráðu-
neytinu sem var með því að bregð-
ast við áhyggjum skipulagsstjóra
ríkisins um framkvæmd laganna en
embætti hans, nú Skipulagsstofn-
un, gegnir þar mikilvægu hlutverki.
Þáverandi lögfræðingur ráðuneyt-
isins tók þátt í mótun ákvæðisins
sem komið var síðan á framfæri við
þingnefndina. Lögunum var ætlað
að taka þegar gildi, það er í maí
1993, en eftir var að móta starfs-
reglur í einstökum atriðum og setja
reglugerð þar að lútandi. Því var
óvarlegt talið að ætla lögunum að
koma til framkvæmda fýrr en að
ári, það er 1. maí 1994. Akvæðið var
því í raun hugsað framvirkt og
höfðu embættismenn sem vöktu
það upp ekki síst í huga vegafram-
kvæmdir sem allar eru matsskyldar
þegar nýir vegir eiga í hlut. Hvorki
ráðuneyti né þingnefnd munu hafa
gert ráð fyrir að lögin yrðu aftur-
virk, enda bryti það í bága við það
sem talin hefur verið góð lagasetn-
ingarhefð hérlendis. Af þessu geta
menn ráðið hversu fjarstæðuk-
enndur sá málfiutningur er sem nú
er uppi hafður af ráðherrum, að við
setningu bráðabirgðaákvæðis II við
lög nr. 63/1993 hafi þingnefnd og
þingheimur sérstaklega haft Fljóts-
dalsvirkjun í huga. Á sama hátt er
sú túlkun langsótt og fær að mínu
mati ekki staðist að
með afgreiðslu laganna
um mat á umhvérfis-
áhrifum hafi Alþingi
verið að leggja blessun
sína yfir ótímabundið
framkvæmdaleyfi fyrir
Fljótsdalsvirkjun.
Réttarþróun síðustu
ára talar líka eindregið
gegn slíkum útlegging-
um.
í þessu sambandi er
rétt að nefna að fram-
kvæmdir við
Fljótsdalsvirkjun
höfðu verið boðnar út
þegar árið 1991 á
grundvelli virkjunar-
leyfis sem iðnaðarráð-
herra gaf út 24. api-íl 1991. Var
virkjuninni þá ætlað að sjá fyrir-
hugaðri álbræðslu á Keilisnesi fyrir
orku að hluta til. Útboðssamningar
Landvirkjunar við verktaka vegna
Fljótsdalsvirkjunar voru enn í gildi
þegar frumvarp um mat á umhverf-
Virkjanir
Það ætti að vera for-
gangsatriði hjá Alþingi,
segir Hjörleifur
Guttormsson, að endur-
skoða hið fyrsta lögin
um mat á umhverfis-
áhrifum.
isáhrifum var til umfjöllunar á Al-
þingi. Nú eru þeir samningar ekki
lengur í gildi og virkjunarhug-
myndin komin í allt annað sam-
hengi.
Allir sem kæra sig um geta geng-
ið úr skugga um ofangreind atriði
vilji menn í raun setja sig inn í
málsástæður við lagasetninguna.
Það er ekki til bóta í viðkvæmri
deilu að veifa röngu tré.
Því er við að bæta að lögin um
mat á umhverfisáhrifum bar sam-
kvæmt sérstöku lagaákvæði að end-
urskoða jafnhliða endurskoðun laga
um skipulags- og byggingarmál.
Endurskoðun þeirra síðarnefndu
lauk með setningu laga nr. 73 vorið
1997. Nú meira en tveimur árum
síðar er enn ekki komið fram
frumvarp til nýrra laga um mat á
umhverfisáhrifum. Þó er ár liðið
síðan stjómskipuð nefnd lauk gerð
tillagna að nýju frumvarpi. Hefði
umhverfisráðherra og ráðandi
meirihluti á Alþingi sinnt skyldum
sínum um endurskoðun laganna
væru menn nú ekki í þeirri stöðu
sem raun ber vitni. Það ætti að vera
forgangsatriði hjá Alþingi í sam-
vinnu við önnur stjómvöld að end-
urskoða hið fýrsta lögin um mat á
umhverfisáhrifum og láta síðan
Fljótsdalsvirkjun eins og aðrar íýr-
irhugaðar framkvæmdir lúta
ákvæðum nýrrar löggjafar á þessu
sviði.
Höfundur er fv. alþingismaður.
Hjörleifur
Guttormsson
HANDVERKSMARKAÐUR
Velkomin á Handverk í Hafnarfirði í dag laugardag kl. 11-16.
SÝNUM SÖGU AMERÍKU: Bjarni Herjólfsson segir Eiríki rauða af löndum íVesturheimi!
FjÖRÐUR
- miöbœ HafnarJjaröar