Morgunblaðið - 09.10.1999, Blaðsíða 60

MORGUNBLAÐIÐ
60 LAUGARDAGUR 9. OKTÓBER 1999
I —' .........
UMRÆÐAN
Island og listi SÞ yfir
arfleifð allra þjóða
NÁTTÚRU-
VERND er alla jafna
þakklátt verk að
vinna; gildir einu
hvort t.d. um vemdun
og björgun Dimmu-
borga er að ræða eða
friðun arnarins. Auð-
vitað koma upp álita-
og deilumál öðru
hvoru. Stundum tekst
*J að leysa þau. Ég tel
víst að flestir viður-
kenni að náttúru-
vernd og umhverfis-
mál mættu skipa og
eiga eftir að skipa
hærri sess en þau
hafa nú í þjóðfélaginu,
á næstu árum og áratugum.
Á Islandi era nú þrír þjóðgarðar
og einn í burðarliðnum (Snæfells-
nes við Jökul og hluti Breiðafjarð-
ar). Tveir þjóðgarðanna eru fremur
litlir (Þingvellir og Jökulsárgljúfur)
en sá stærsti, Skaftafell; hefði vart
orðið jafn stór og hann er, ef ekki
hefðu komið til afskipti erlendis frá.
Umræður verða stundum um fleiri
í þjóðgarða og ýmsar útgáfur af
þeim; greinarhöfundur hefur ám-
álgað þjóðgarð á hálendinu á milli
Kerlingaskarðs á Snæfellsnesi og
Norðurárdals í Borgarfirði, og
ýmsir rætt um þjóðgarð á öræfum
norðaustanlands. Ekki skal fjölyrt
um neitt af því hér, heldur skal
minnt á nokkuð sem kallast UN-
ESCO World Heritage Site - eða
eins konar „heimsarfleifðarstaður“
Menningarstofnunar Sameinuðu
þjóðanna. Með því er átt við staði,
sem hafa mikið menningarsögulegt
eða náttúrufræðilegt gildi fyrir
þjóðir heims, og ber að vernda,
kynna og halda við í alþjóðlegu
samhengi. I samningi um þessa
verndun frá því í París 1972, og ís-
land hefur gilt, kemur m.a. fram að
Aðalþing Menningarmálastofnunar
Sameinuðu þjóðanna, álítur:
„Að með tilliti til þess hve víð-
tækar og alvarlegar
þær hættur era sem nú
steðja að menningar-
og náttúruarfleifðinni
beri öllum þjóðum
heims skylda til að
taka í sameiningu þátt
í að vernda þá þætti
hennar, sem hafa sér-
stakt alþjóðlegt gildi,
með því að veita sam-
eiginlega aðstoð sem
komi ekki í stað að-
gerða af hálfu hlutað-
eigandi ríkis heldur
verði umtalsverð við-
bót við þær.“
Þegar listinn yfir þá
staði sem þegar hafa
öðlast þann sess að vera heimsarf-
leifð er skoðaður sést hvað um er að
vera:
• Gamli bærinn í Santíago de
Compostela, Spáni
• Eldfjöllin á Kamtsjatka-
skaga, Rússlandi
• Mount Kenya-þjóðgarður-
inn, Kenýa
• Rómverskar menjar í Trier
• Galapagos-eyjar, Ekvador
• L’Anse aux Meadows, Ný-
fundnalandi
Nú era 445 menningarstaðir, 117
náttúrvætti og 20 staðir/svæði
beggja blands í 114 ríkjum á listan-
um. Á íslandi hefur enginn staður
og ekkert fyrirbæri komist inn á
heimsskrá UNESCO, en um slíkt
þarf sérstaklega að sækja af bær-
um aðilum og með gildum
rökstuðningi í samræmi við stofn-
skrá. Nefndin sem fjallar um um-
sóknir hittist einu sinni á ári. Nokk-
ur svæði hafa komið til tals í þessu
sambandi, t.d. Þingvellir, Mývatn
og Geysis/Gullfoss-svæðið, en mál
aldrei komist svo langt að eitthvert
svæði hérlendis væri tekið til um-
fjöllunar ytra. Ymsir kostir fylgja
því er svæði eða staður nær inn á
lista UNESCO. Unnt er að fá
styrki til að kynna svæði eða staði
Náttúruvernd
Kominn er tími til að
—
Island komist á listann
góða, segir Ari Trausti
Guðmundsson, og þá
með fyrsta kost sem
augljósast val: Þingvelli.
sem komast á listann og einnig til
þess að vinna að verndun eða við-
gerðum. Þá má benda á að viður-
kenningin hefur jákvæð áhrif á
ferðamennsku á umræddu svæði
eða stað. Hún ýtir líka undir vernd-
un og ræktun jafnt mannlífs sem
náttúra í landinu. Fregnir hafa
heyrst um, að eitthvað hafi mennta-
málaráðuneytið hugað að þessum
málum en hver staða mála kann að
vera veit ég ekki. Hitt veit ég að
tími er löngu til kominn að Island
komist á listann góða og þá með
fyrsta kost sem augljósast val:
Þingvelli.
‘Vel kynnt fólk á borð við tvo for-
seta íslands (Ólaf Ragnar Gríms-
son og Vigdísi Finnbogadóttur),
jarðfræðing eins og Kristján Sæ-
mundsson, líffræðing eins og Pétur
Jónasson í Kaupmannahöfn, Jónas
Kristjánsson, fyrrverandi forstöðu-
mann Amastofnunar, og Þór
Magnússon þjóðminjavörð getur
rökfært með glans fyrir mikilvægi
Þingvalla í sögu náttúru og menn-
ingar á heimsvísu. Ég skora á þau
yfirvöld sem málið varðar og á nátt-
úruverndarsamtök og -stofnanir að
bretta upp ermar.
Höfundur er áhugamaður um nátt-
úru- og umhverfisvemd og vinnur
hlutastörf fyrir Lfnuhönnun, m.a á
sviði umhverfismála.
Ari Trausti
Guðmundsson
ÁSTÆÐAN fyrir
skrifum mínum er
margþætt. Föstudag-
s inn 24. september síð-
astliðinn sóttu leik-
skólakennarar
ráðstefnu, en til þess
að leikskólakennarar
á Sólbakka, sem er
leikskóli við Vatns-
mýrarveg, gætu farið
vegna manneklu tóku
foreldrar sig til og
gengu í þeirra störf,
tóku sér frí og höfðu
bömin heima svo
þetta gæti orðið að
veraleika.
Eins og flestir vita
er mikil mannekla í leikskólum
borgarinnar og aðalástæðan sú að
t næg atvinna er í landinu sem er
mun betur launuð, t.d. er betur
launað að selja brauð í bakaríi en
að vinna sem leikskólakennari. Nú
hefur leikskólastjórinn á Sólbakka
tekið þá ákvörðun að loka skólan-
um og eru börnin send heim mun
fyrr á daginn en áður. Þykir for-
eldrum og starfsfólki þetta miður.
Þessi mannekla
kemur niður á starfi
leikskólans og hefur
tvímælalaust áhrif á
þjónustuna og gæði
starfsins. Starfsfólkið
þarf bæði að sinna
sínum hefðbundnu
störfum og síðan
bætast önnur störf
við, svo sem eldhús-
störf, undirbúa morg-
unmat o.fl. Starfs-
fólkið hefur þurft að
vinna tíu tíma vinnu-
dag í þessu krefjandi
starfi, sem reynir
bæði andlega og líka-
mlega á.
Við verðum að gera okkur Ijóst
að fyrstu ár barnsins era mikil-
vægust og að leikskólar sinna
starfi sem uppalendur samhliða
okkur foreldrum. Það sem fer
fram á leikskólanum fylgir barn-
inu sem veganesti í lífinu; ást, um-
hyggja, hlýja, öryggi, kennsla og
allt það besta sem barn á skilið
frá foreldrum sínum.
Hugmyndir um lausnir á þess-
Leikskólar
A góðærið að bitna á því
sem okkur er dýrmæt-
ast, spyr Olga Helena
Kristinsddttir,
börnunum okkar?
ari manneklu eru eftirfarandi:
-Hækka laun starfsfólks svo
sómi sé að
- Gera leikskólastarfið áhuga-
verðara
- Bjóða leikskólakennurum upp
á símenntun og ófaglærðum upp á
námskeið
- Gera þeim mögulegt að sækja
námskeið
- Auka ábyrgð
- Auka þátt foreldra í leikskóla-
starfinu
- Sveigjanlegri vinnutími
Málum er þannig háttað á Sól-
bakka að það á að loka leikskólan-
um er ný akbraut verður byggð
neðan Landspítalans. Ríkisspítal-
ar ráku leikskólann til vors 1998
er Dagvist barna ákvað að taka
við starfseminni (og hefur margt
breyst).
Bergur Felixson hjá Dagvist
barna mætti á fund með okkur
foreldrum í framhaldi af því. Allt
Glæsilegir amerískir rafmagnsnuddpottar
Acrylpottur í rauðviðargrind.
Innb. hitunar- og hreinsikerfi.
Vatns- og loftnudd. Engar leiðslur
nema rafm. 16 amp.
Einangrunarlok með læsingum.
Sjálfv. hitastillir.
Tilbúnir til afhendingar.
BXEESEB
VESTAIM ehf., Auðbrekku 23, 200 Kópavogur,
s. 554 6171, fars. 898 4154
Góðæri?
Olga Helena
Kristinsdóttir
Viðleitni presta
framtíðarinnar
„Við undirritaðir guðfræðinem-
ar lýsum yfir áhyggjum okkar
vegna stöðu samkynhneigðra inn-
an þjóðkirkju Islands, þar sem við
teljum að tilfmningar þeirra og
sjónarmið séu ekki tekin nægilega
alvarlega.
Við hvetjum yfir-
stjórn kirkjunnar til
þess að sýna hu-
grekki og birta
stefnuyfirlýsingu um
málefni samkyn-
hneigðra. Þar komi
fram að kirkjan
styðji mannréttinda-
baráttu samkyn-
hneigðra með því að
sýna þeim traust til
þess að. axla fulla
ábyrgð og njóta allra
réttinda í samfélag-
inu. Við hvetjum
einnig helgisiðanefnd
kirkjunnar til að
koma með blessunar-
form fyrir samkynhneigða, þar
sem lögð væri áhersla á heit um
ást, virðingu og trúfesti. Umfram
allt viljum við hvetja þig, herra
biskup, til að gera allt sem í þínu
valdi stendur til að fylgja eftir yf-
irlýsingum frá kirkjuþingi ’96 og
prestastefnu ’97 varðandi fræðslu-
átak innan kirkjunnar um málefni
samkynhneigðra."
Síðastliðið vor skrifuðu um 70%
stúdenta við guðfræðideild Há-
skóla Islands undir þessi orð, sem
vora formlega afhent biskupi Is-
lands, Hr. Karli Sigurbjörnssyni,
á fræðslufundi sem Félag guð-
fræðinema stóð fyrir í húsakynn-
um Háskólans. Ég minni á þetta
vegna þeirra umræðna, sem hafa
átt sér stað í fjölmiðlum undan-
farið um stöðu samkynhneigðra
innan kirkjunnar. Undirritaður
kom fram í sjónvarpsviðtali og tal-
aði sem „prestur framtíðarinnar“.
I lok viðtalsins sagði undirritaður
að hann vildi vera öruggur gagn-
vart þessu margumtalaða málefni
áður en hann færi út í prestsskap.
Öruggur um hvað? Jú, það er
staðreynd að staða samkyn-
hneigðra innan kirkjunnar er enn
í lausu lofti þrátt fyrir að búið sé
að leggja fram skýra
greinargerð um sam-
kynhneigð og kirkju,
sem er að finna í
gjörðum kirkjuþings
frá árinu 1996. Ég vil í
þessu samhengi minna
á nokkrar röksemdir,
sem lagðar vora fram
því til stuðnings að
blessa ætti samvist
samkynhneigðra ein-
staklinga.
1) Biskup íslands
og þjóðkirkjan hafa
þegar lagt áherslu á
að engum verði synjað
um fyrirbæn.
2) Það er ljóst að
þögn kirkjunnar hefur
alvarleg áhrif á líf samkyn-
hneigðra. Ótti um fordæmingu
getur verið þrúgandi og þá stytt-
ist í alvarleika eins og fíkniefna-
neyslu og sjálfsvíg.
3) Þjóðkirkjunni er ekki stætt á
að tala um mannréttindi út á við
en neitað að veita þau inn á við.
Þetta eru mikilvæg rök af
mörgum fyrir því að samþykkja
Samkynhneigð
*
Eg legg áherslu á það að
kirkja Krists, segir Bolli
Pétur Bollason, á að
vera vettvangur þar
sem ólíkir hópar mætast
í sátt og samlyndi þ.e.
sem jafningjar.
viðhald á leikskólanum hefur verið
í lágmarki vegna þess að áætlað
var að loka honum og viðhald því
orðið mjög brýnt. Á þessum fundi
lofaði hann að starfsumhverfið
yrði bætt, aðallega garðurinn í
kringum leikskólann.
Við í foreldraráði höfum sent
ítrekunarbréf til Dagvistar barna
um að eitthvað verði gert. Það var
ekki fyrr en börnin komust
óhindrað út um op á girðingunni,
sem þarfnaðist verulegrar endur-
nýjunar, að hlustað var á okkur.
Nú er búið að setja fína girðingu í
kringum garðinn og jafna lóðina,
en þess má geta að enn hallar
vegasaltið, moldarflag er undir
rólunum, klifurgrind er ætluð
skólabörnum, það er engin renni-
braut og rólur norðanmegin eru
uppi á palli sem nær u.þ.b. 1-1,5
metra út þar sem hvöss brún er á
honum, sem er stórhætttulegt.
Foreldrum finnst heldur lítið af
tækjum miðað við þessa nýju leik-
skóla sem okkur buðust, en við
ákváðum að vera áfram því starfs-
fólkið og Sólbakki era engu lík.
Einnig var okkur lofað bættum
aðbúnaði fyrir börnin okkar.
Það verður eitthvað að gera áð-
ur en einhver slasar sig. Leikskól-
inn á ekki að vera slysagildra.
Fyrst ákveðið var að reka Sól-
bakka áfram á allur aðbúnaður,
t.d. leiktæki o.fl., að vera í sam-
ræmi við aðra leikskóla borgar-
innar.
Að lokum vil ég skora á borgar-
stjóra og Dagvist barna að gera
eitthvað í málunum áður en þessi
mannekla bitnar illilega á börnun-
um. Ég vona að þessi skrif verði
til þess að lokið verði við að bæta
það sem á vantar svo aðstaðan á
Sólbakka verði til fyrirmyndar.
Höfundur er móðir tveggja barna og
starfar sem kerfisfræðingur.
bæn og blessun fyrir samkyn-
hneigða. Ég vel það að birta þessi,
því þau fela í sér ákveðna viður-
kenningu kirkjuyfirvalda á þessu
máli, íslenska þjóðkirkjan á að
hlúa að sálarheill fólks en ekki
beita andlegri kúgun og íslenska
þjóðkirkjan á umfram allt að vera
samkvæm sjálfri sér. I framhaldi
af þessu vil ég nefna það hér að
það er óviðunandi ástand þegar
þeir prestar, sem era hlynntir því
að blessa samvist samkyn-
hneigðra, þurfa að útbúa sjálfir
eigið ritúal til þess að geta fram-
kvæmt þessar athafnir. Þögn og
ákvörðunarleysi kirkjuyfirvalda
er ekki af hinu góða. Núverandi
prestar sem og „prestar framtíð-
arinnar“, sem eiga erfitt með að
fóta sig gagnvart þessu málefni,
verða óöruggir, því handbók ís-
lensku þjóðkirkjunnar gerir alls
ekki ráð fyrir bæn og blessun yfir
sambúð samkynhneigðra. Þögnin
og ákvörðunarleysið skemmir
kirkjuna og ekki bætir það orð-
stírinn þegar virtir og reynslurík-
ir þjónar hennar láta óábyrg orð
falla í dagblöðum, orð sem hrekja
fólk frá kirkjunni, ekki einungis
samkynhneigða heldur einnig þá
sem sýna þessu máli stuðning.
Með tilvísun í upphaf greinar-
innar hefur Félag guðfræðinema
sýnt þá viðleitni að fá botn í þetta
mál og mér þætti tilhlýðilegt að
kirkjuyfirvöld, þ.e.a.s. þeir sem
hafa eitthvað með ákvarðanir að
gera innan kirkjunnar, sýni sóma
sinn í þvi að sýna þeirri viðleitni
„presta framtíðarinnar" virðingu.
Að lokum vil ég leggja áherslu á
það að kirkja Krists á að vera
vettvangur þar sem ólíkir hópar
mætast í sátt og samlyndi, þ.e.
sem jafningjar. Höfum það hug-
fast þegar merk tímamót nálgast
óðfluga.
Höfundur er guðfræðinemi.