Morgunblaðið - 03.12.1999, Qupperneq 64

64 FÖSTUDAGUR 3. DESEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
> • •_>
Avarp OBI á Degi fatlaðra 3. desember 1999
Goðsögnin um íslenska
velferðarríkið
í RÚMT ár hefur Öryrkjabandalag
íslands reynt að vekja athygli þings
og þjóðar á þeirri staðreynd að ekk-
ert nágrannaríkja okkar ver eins
litlu broti þjóðartekna sinna til ör-
yrkja. Bandalagið hefur bent á að
með mannréttindasáttmálum höf-
um við íslendingar skuldbundið
okkur til að tryggja að sérhver ein-
staklingur eigi kost á fullri þátttöku
í menningar- og mannlífi þjóðarinn-
ar, og í því sambandi m.a. vísað til
umboðsmanns fatlaðra hjá Samein-
uðu þjóðunum sem bent hefur á að
fátækt fari fyrst og fremst eftir því
að hve miklu leyti einstaklingi sé
kleift að taka þátt í því mannlífi sem
lifað er í kringum hann.
Til 'dðbótar við lágan lífeyri hefur
Öryrkjabandalagið vakið athygli á
því að hér á landi er beitt ýmsum
stjórnvaldsaðgerðum sem sporna
gegn atvinnuþátttöku öryrkja og
fjölskyldulífi, að hér séu með öðrum
orðum í gildi sérreglur um borgar-
aréttindi öryrkja — aðskilnaðar-
stefna sem grundvölluð er á fötlun.
Þeir ráðamenn sem ákvarða öryrkj-
um jafn lágan lífeyri og raun ber
vitni verða að horfast í augu við þá
staðreynd að með því eru þeir að
útiloka þá og börn þeirra frá eðli-
legri þátttöku í samfélaginu, að með
því eru þeir að framfylgja aðskiln-
aðarstefnu.
Afneitun ráðamanna
I stað þess að viðurkenna það
neyðarástand sem við blasir og
bregðast við af sanngirni kusu
æðstu ráðamenn þjóðarinnar, með
sjálfan forsætisráðherrann í broddi
fylkingar, að telja þjóðinni trú um
að Öryrkjabandalagið færi með
rangt mál. Á lokaspretti kosninga-
baráttunnar í vor nýtti forsætisráð-
herra sér aðstöðu sína til að koma
því inn hjá þjóðinni að hvergi í ver-
öldinni væru öryrkjar betur settir
en á íslandi. Svo framúrskarandi
væri árangur okkar í þessum efnum
að frændþjóðir okkar á Norðurlönd-
um stæðust þar ekki samanburð, en
þá værum við að bera okkur saman
við það allra besta sem fyrirfyndist í
víðri veröld.
Þótt Öryrkjabandalagið styddist
við áreiðanlegar upplýsingar, inn-
lendar sem erlendar, og hefði varið
bæði fé og fyrirhöfn til að koma
þeim á framfæri, var illmögulegt að
verjast þeim rangfærslum sem
haldið var að þjóðinni kvöld eftir
kvöld, svo dögum og vikum skipti,
ekki aðeins um kjör öryrkja og
auglýsingakostnað ÖBI, heldur
einnig miður smekklegum aðdrótt-
unum í garð Biskups Islands sem
gengið hafði fram fyrir skjöldu til að
vekja þjóðina til vitundar um þá
meðferð sem öryrkjum er gert að
sæta í einu ríkasta landi veraldar.
Ár kristnihátíðar
Um leið og Öryrkjabandalagið
færir Tryggingastofnun ríkisins og
Háskóla Islands þakkir fyrir að
hafa nú tekið af öll tvímæli um þró-
un og stöðu almannatrygginga á ísl-
andi í samanburði við nágrannarík-
in, fyrir að afhjúpa á afgerandi hátt
goðsögnina um íslenska velferðar-
ríkið, ítrekar bandalagið þakkir sín-
ar til Biskups Islands og Hjálpar-
starfs kirkjunnar, sem í orði og
verki hafa sýnt mikilsverðan skiln-
ing á þeim siðferðisvanda sem við er
að glíma, þeirri sjálfsblekkingu að
við búum við raunverulegar al-
mannatryggingar, jafnvel þótt
meirihluti skjólstæðinga hjálpar-
stofnana séu öryrkjar - fólk sem
vegna fötlunar og veikinda hefur
ekki til hnífs og skeiðar.
Á næsta ári hyggst ríkisstjórn ís-
lands taka virkan þátt í hátíðarhöld-
um í tilefni þúsund ára kristni í
landinu. Áður en til þess kemur er
óhjákvæmilegt að þeir ráðamenn
sem í sviðsljósi verða geri þjóðinni
fullnægjandi grein fyrir því hvenær
þeir hyggist hverfa frá þeirri að-
skilnaðarstefnu sem framfylgt er
gagnvart öryrkjum. Hvenær þeir
hyggist gera þeim kleift að taka
eðlilegan þátt í samfélaginu. Hve-
nær þeir hyggist virða í verki þau
siðferðisgildi sem liggja ekki aðeins
til grundvallar þeirri kristni sem
játuð er í orði, heldur einnig þeim
alþjóðlegu sáttmálum um mannrétt-
indi sem eiga að tryggja að fatlaðir
séu ekki meðhöndlaðir sem annars
flokks borgarar - séu ekki með-
höndlaðir eins og íslensk stjórnvöld
hafa leyft sér að meðhöndla þá.
Lífssýn aldamótakynslóðar
Þegar vakin er athygli á virðing-
arleysi stjórnvalda í garð öryrkja er
mikilvægt að halda til haga þeirri
sögulegu staðreynd að samfélags-
vitund forystumanna þjóðarinnar
hefur ekki alltaf verið á þann veg
sem henni er háttað um þessar
mundir. Sú kynslóð stjórnmála-
manna sem tók við landsstjórninni
lýðveldisárið 1944 hafði til að bera
þann siðferðisstyrk, metnað og
sannfæringu sem dugði til að reisa
hér velferðarkerfi sem um miðbik
aldarinnar var orðið nær sambæri-
legt við þær fyrirmyndir sem við
höfðum frá nágrannaríkjum okkar.
í stefnuyfirlýsingu þessarar fyrstu
ríkisstjórnar lýðveldisins hafði for-
sætisráðherrann gefið tóninn fyrir
það sem koma skyldi með svofelld-
um orðum:
„Ríkisstjórnin hefur með sam-
þykki þeirra þingmanna, er að
henni standa, ákveðið að komið ver-
ið á á næsta ári svo fullkomnu kerfi
almannatrygginga, sem nái til allrar
þjóðarinnar, án tillits til stétta eða
efnahags, að Island verði á þessu
sviði í fremstu röð nágrannaþjóð-
anna."
Sú kynslóð stjórnmálamanna sem
komið hafði sér saman um framan-
greind markmið hafði til að bera of
víðtæka lífsreynslu til að gera þann
mannamun sem er nauðsynleg fors-
enda þeirrar mismununar sem ör-
yrkjum er gert að búa við. Alda-
mótakynslóðinni íslensku var ljós
bæði siðferðileg og efnahagsleg
nauðsyn þein'ar samtryggingar og
samábyrgðar sem lá til grundvallar
samfélagsgerð frændþjóða okkar -
samfélagsgerð sem þrátt fyrir stöð-
ugar hrakspár í meira en hálfa öld
hefur sýnt og sannað að er ekki að-
eins siðferðilega eftirsóknai-verð
heldur óhjákvæmileg undirstaða
efnahagslegrar farsældar. Þetta
skildu þeir þingmenn sem stóðu að
fyrstu ríkisstjórn lýðveldisins. Þeir
gerðu sér ljóst að þótt almanna-
tryggingar kynnu að kosta peninga
myndi það til lengri tíma litið verða
þjóðfélagi okkar dýrkeyptara að
ganga um of á rétt öryrkja, að mis-
nota sér um of veika vígstöðu
þeirra.
Hálfdrættingar
Sá hugsunarháttur sem endur-
speglaðist í stefnuyfirlýsingu Ný-
sköpunarstjórnar Ólafs Thors hefur
því miður ekki átt upp á pallborðið
hjá þeim kynslóðum sem við tóku og
síst þeirri sem nú heldur um stjórn-
artauma. Hægt og bítandi hefur
kerfi almannatrygginga okkar
dregist aftur úr almannatrygging-
um nágrannaþjóðanna. Er nú svo
komið að við erum einungis hálf-
drættingar á við þær þjóðir sem
mestan skilning hafa á siðferðilegri
og efnahagslegrí nauðsyn jafnrétt-
is. Framganga íslenskra stjórn-
málamanna í málefnum fatlaðra
endurspeglar ekki aðeins alvarleg-
an siðferðisbrest, heldur er hún
efnahagslega óhagkvæm og
skammsýn - sáir fræjum fordóma
og grefur undan þeim siðferðisgild-
um sem við viljum gjarnan trúa að
hér hafi verið höfð að leiðarljósi í
þúsund ár.
Öryrkjabandalag íslands minnir
á að baráttan gegn aðskilnaðar-
stefnu íslenskra stjórnvalda er ekki
kjarabarátta. Baráttan gegn þess-
ari aðskilnaðarstefnu er mannrétt-
indabarátta.
Brúðhjón
Allur borðbúnaóur - Glæsileg gjaídvara - Brúðhjönalistar
VERSLUNIN
Laugitvegi 52, s. 562 4244.
Viltu kaupa
eöa selja verðbréf?
I Ráðgjöf varðandi verðbréfaviðskipti
hérlendis og erlendis Nk
.f VERÐBREFASTOFAN
I Avöxtun fjarmuna Suðurlandsbraut 20, Reykjavík Sími 570-1200