Morgunblaðið - 29.02.2000, Blaðsíða 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 29. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ljósmynd/Winnipeg Free Press
Meðal Vestur-íslendinga í Kanada stendur yfir Qársöfnun til að tryggja framtíð íslenskudeildar og styrkja ís-
lenska bókasafnið í Manitoba-háskóla í Winnipeg. Á myndinni eru frá vinstri: Ken Thorlakson, formaður fjár-
öflunarnefndinnar, Emoke Szathmary, fulltrúi háskólans, Björn Bjarnason og Hörður Sigurgestsson.
Styrkur til íslenskudeildar
Manitoba-háskóla
MEÐAL Vestur-íslendinga í Kan-
ada stendur yfír fjársöfnun til að
tryggja framtíð íslenskudeildar og
styrkja íslenska bókasafnið í Mani-
toba-háskóla í Winnipeg. Er þessi
Sigmund
í iru
TEIKNING eftir Sigmund Jó-
hannsson birtist ekki í blaðinu í
dag þar sem hann var í fríi en
Sigmund verður aftur á sínum
stað í blaðinu á morgun.
þáttur í starfí háskólans mjög mikil-
vægur fyrir íslenskan menningararf í
Kanada og gagnvart íslandi.
Ríkisstjóm fslands, Eimskipafé-
lag íslands hf. og Háskólasjóður
Eimskipafélagsins taka þátt í söfnun-
inni með samtals 50 milljón kr. fram-
lagi, sem innt verður af hendi á
næstu þremur árum.
Bjöm Bjamason menntamálaráð-
herra og Hörður Sigurgestsson, for-
stjóri Eimskipafélags íslands hf.,
skýrðu frá þátttöku Islendinga í söfn-
uninni við hátíðlega athöfn í Mani-
toba-háskóla sl. föstudag í tilefni af
söfnuninni. Fyrir rúmlega hálfri öld
söfnuðu Vestur-íslendingar fé til að
koma íslenskudeildinni á fót en nú
þyldr nauðsynlegt að styrkja hana í
sessi með auknum fjárframlögum.
Dr. Kenneth Thorlakson er for-
maður fjáröflunamefndarinnar.
Bjöm Bjamason afhenti honum bréf
frá Davíð Oddssyni forsætisráð-
herra, þar sem skýrt er frá þeim
ásetningi ríkisstjómarinnar að
leggja 30 m.kr. til söfnunarinnar á
næstu þremur áram. Hörður Sigur-
gestsson tilkynnti að Eimskipafélag-
ið og háskólasjóður þess mundu
leggja fram samtals 20 m.kr. á næstu
þremur áram.
AUs er ætlunin að safna 80 milijónu
króna eða 1,6 m. kanadískra dollara.
Sófar og sófasett —i
Málþing um sakhæf börn og réttarkerfió
Vantar heildstæða
stefnumótun
Bjarney Friðriksdóttir
DAG verður haldið
málþing um sakhæf
börn og réttarkerfi á
vegum Mannréttinda-
skrifstofu Islands og
Barnaheilla. Þingið verð-
ur haldið í þingsal A á
Hótel Sögu og hefst
klukkan 13.00. Sólveig
Pétursdóttir dómsmála-
ráðherra ávarpar mál-
þingið.Bjarney Friðriks-
dóttir, framkvæmdastjóri
Mannréttindaskrifstofu
Islands, hefur annast
undirbúning málþingsins.
Hver var kveikjan að
þessu málþingi?
„Kveikjan að málþing-
inu var sú að í fyrra unnu
Barnaheill og Mannrétt-
indaskrifstofan skýrslu
um framfylgni við barna-
sáttmála Sameinuðu
þjóðanna, þar sem sér-
staklega voru tekin fyrir fjögur
atriði - meðferð mála sakhæfra
barna var eitt þeirra. Við gerð
skýrslunnar, sem gefin var út af
alþjóðahreyfingunni Save The
Children, kom í ljós að það vora
mjög takmarkaðar upplýsingar
um stöðu og meðferð mála sak-
hæfra barna og engin heilstæð
stefnumótun í málum þeirra."
-Hver er réttarstaða sak-
hæfra barna?
„Barn er einstaklingur undir
átján ára aldri, bæði samkvæmt
íslenskum lögum og barnasátt-
mála Sameinuðu þjóðanna. Sak-
hæfisaldur á Islandi er 15 ár og
börn á aldrinum 15 til 18 ára
sem eru sakborningar í máli
lúta sömu lögum og fullorðnir,
þó eru ýmis ákvæði í lögum sem
kveða á um sérstaka meðferð
mála þeirra og að við ákvörðun
refsingar skuli taka sérstakt til-
lit til aldurs þeirra. Flest börn
sem hafa verið dæmd til refs-
ingar hafa hlotið skilorðsbundna
refsivist en forráðamenn þess-
ara barna hafa lýst yfir áhyggj-
um af því að þessum dómum sé
ekki fylgt nægilega vel eftir
með eftirliti og stuðningi við
börnin. Onnur gagnrýni á með-
ferð mála sakhæfra barna er að
oft er ákærum á liendur þeim
frestað vegna ungs aldurs og í
nokkrum tilvikum hafa einstakl-
ingar náð 18 ára aldri og eru þá
komnir með þó nokkurn af-
brotaferil en hafa ekki hlotið
dóm. Þetta felur í sér misvís-
andi skilaboð til barna því það
er nauðsynlegt að þau sæti
ábyrgð jafnframt því að komið
sé til móts við þarfir þeirra með
virkum úrræðum."
-Hvað gerir mál barna ólík
málum fullorðinna ?
„Með fullgildingu barnasátt-
mála Sameinuðu þjóðanna
skuldbinda aðildarríki hans sig
til að tryggja börnum þá vernd
og umönnun sem velferð þeirra
krefst og að gera allar nauðsyn-
legar ráðstafanir á sviði lög-
gæslu og stjórnsýslu til þess.
Það er algengt að
börn sem fremja af-
brot eigi við vanda að
etja sem getur verið
af félagslegum toga
eða vegna vímuefna-
neyslu og úrræði í
málum barna sem
fremja afbrot verða að vera á
þann veg að þeim sé veittur
stuðningur sem aldur þeirra og
aðstæður krefjast."
-En hvað með fullnustu
dóma - er það í samræmi við
umræddan sáttmála að börn
sitja af sér refsingu með full-
orðnum?
► Bjamey Friðriksdóttir fæddist
í Hafnarfirði 23. ágúst 1967. Hún
lauk stúdentsprófi frá Mennta-
skólanum við Hamrahlíð 1988 og
BA-prófi í mannfræði frá Há-
skóla íslands 1994 og master-
sprófi í alþjóðamálum frá Col-
umbiaháskóla í New York. Hún
hefur starfað m.a. hjá al-
þjóðlegum samtökum um mann-
réttindamenntun og á skrifstofu
UNIFEM í New York, nú er hún
framkvæmdastjóri Mannrétt-
indaskrifstofú íslands.
„Reynt er að forðast að dæma
börn undir 18 ára aldri til refs-
ingar í fangelsi en þó eru alltaf
einhver dæmi um það. A Islandi
hefur ekki verið venjan að vista
unga fanga aðskilið frá fullorðn-
um föngum en það er í andstöðu
við ákvæði alþjóðasamningsins
um borgaraleg og stjórnmálaleg
réttindi og barnasáttmála Sam-
einuðu þjóðanna. Sama á við um
börn sem sæta gæsluvarðhaldi.
Ein af tilmælum Evrópunefnd-
arinnar um varnir gegn pynt-
ingum og ómannlegri eða van-
virðandi meðferð eða refsingu
eftir heimsókn nefndarinnar til
íslands 1998 var að þegar í stað
yrðu gerðar ráðstafanir til að
halda ungum föngum aðskildum
frá fullorðnum. Nefndin mæltist
og til að settar yrðu fram sér-
stakar meðferðaráætlanir fyrir
unga fanga og lagði til að ein-
ungis sérvaldir starfsmenn ynnu
með ungum föngum."
- Hafa orðið breytingar í
þessum efnum nýlega?
„í lok árs 1998 gerðu Fang-
elsismálastofnun og Barna-
verndarstofa með sér samkomu-
lag. Þar er kveðið svo á að
stefnt skuli að því að fangar
yngri en 18 ára verði að jafnaði
vistaðir á meðferðarheimilum
sem rekin eru samkvæmt
ákvæðum laga um vernd barna
og ungmenna þar sem fram fari
sérhæfð meðferð. Þetta er skref
í rétta átt en einn annmarki á
þessu samkomulagi er
sá að lágmarksmeð-
ferðartími er sex
mánuðir og það er háð
vilja barnsins. Þau
velja því stundum
styttri afplánun í
fangelsi fremur en
meðferðarúrræðið. Á málþing-
inu á Hótel Sögu verða þessi
mál rædd, það gera sérfræðing-
ar á þessu sviði; Ingibjörg
Benediktsdóttir héraðsdómari,
Anni Haugen félagsráðgjafi og
dr. Jón Friðrik Sigurðsson sál-
fræðingur. Umræður verða eftir
erindin.“
Börn eiga
ekki að vera
vistuð með
fullorðnum
föngum