Morgunblaðið - 09.03.2000, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 9. MARS 2000 29
SINFONIUHLJOMSVEIT ISLANDS 50 ARA
Sinfóníuhljómsveit íslands er fímmtug í dag. Verður þess minnst á afmælistónleikum í samvinnu við Reykjavík -
menningarborg Evrópu 2000 í Háskólabíói í kvöld, þar sem flutt verður Þriðja sinfónía Mahlers. Orri Páll Orm-
-------------------------7---------------------------------------------
arsson ræddi af þessu tilefni við Þröst Olafsson, framkvæmdastjóra hljómsveitarinnar, og Jón Sigurðsson Ara-
son sem lék á fyrstu tónleikunum fyrir réttum fímmtíu árum, en hann starfar enn við hljómsveitina.

Morgunblaðið/Ásdís
Sinfóníuhljómsveit íslands og kórar á æfingu í Háskólabíói í gær. Stjórnandi er Petri Sakari
,Á ÞESSUM tímamótum er mér
efst í huga þakklæti til hljóðfæra-
leikara og annars starfsfólks Sinfón-
íuhljómsveitar Islands í fortíð og nú-
tíð fyrir það hvað allir hafa lagt
mikið á sig til að ná þeim árangri og
þeim gæðum sem hljómsveitin er nú
þekkt fyrir langt út fyrir landstein-
ana,“ segir Þröstur Olafsson, fram-
kvæmdastjóri Sinfóníuhijómsveitar
Islands, í tilefni af hálfrar aldar af-
mælinu í dag.
Honum er jafnframt ofarlega í
huga þakklæti til rekstraraðila
hljómsveitarinnar sem staðið hafi
dyggilega við bakið á henni í gegnum
tiðina. Það sé síður en svo sjálfgefið
að menn haldi út hljómsveit af þessu
tagi í litlu samfélagi eins og á Islandi.
Þröstur kveðst bjartsýnn á fram-
tíð Sinfóníunnar. „Það verða, ef að
líkum lætur, áherslubreytingar frá
því sem verið hefur. Ég hef til dæmis
áhuga á að fjölga ferðum hljómsveit-
arinnar til útlanda á næstu árum og
misserum, en það er afar mikilvægt
fyrir hana að sýna sig og sanna víðar
en hér heima og bera sig saman við
aðrar hljómsveitir. Það er sama hvað
menn berja sér á brjóst, við erum
einangruð hér á íslandi. Það getur
því bara styrkt hljómsveitina að
leika fyrir nýja áheyrendur og fá
dóma hjá erlendum gagnrýnendum
sem ekki hafa tækifæri til að hlýða á
leik hennar í hverri viku.“
Þröstur leggur líka áherslu á að
viðhalda og auka útgáfu á geislaplöt-
um í samvinnu við erlend útgáfuíyr-
irtæki, en sem kunnugt er hafa plöt-
ur sem Sinfónían hefur gert í sam-
vinnu við Chandos, Naxos og BIS
fengið lofsamlega dóma og vakið
mikla athygli erlendis.
„Geislaplötur eru besta kynningin
á getu hljómsveitarinnar sem hægt
er að hugsa sér, fyrir utan auðvitað
tónleikahald. Hún hefur fengið mjög
góða dóma fyrir þessar upptökiu' og
það hefur eflt sjálfstraust hennar
Landi ogþjóð
til sóma - hvar
sem hún kemur
enn frekar. Það er líka greinilegt á
öllu að menn erlendis eru farnir að
þekkja hljómsveitina betur en áður
var - hvá ekki lengur þegar nafnið
ber á góma. Fyrir vikið er mun auð-
veldara að koma henni á
framfæri. Sinfóníuhljóm-
sveit Islands er óðum að
skapa sér nafn erlendis.“
Þriðja málið sem Þröstur
leggur áherslu á er kjaramál
hljómsveitarmeðlima.
„Þau mál þarf að taka
föstum tökum en
samningar eru lausir
um næstu áramót. Það verða
vafalaust snúnir og erfiðir
samningar en ef hljómsveitin á
að halda áfram að vaxa og
dafna þarf að semja um mun
meiri sveigjanleika í starfsemi
hennar og vinnutíma. Það þarf að
breyta uppbyggingu launakerfisins
og bæta kjör meðlima hljómsveitar-
innar. Það er lykilatriði ef halda á inn
í nýja öld þöndum seglum."
Að mati Þrastar eru kjör hljóm-
sveitarmeðlima ekki nógu góð og al-
mennt séð þurfi þeir að vera í ann-
arri vinnu með Sinfóníunni til að
framfleyta sér og fjölskyldum sínum.
Hann er bjartsýnn á að unnt verði
að stokka upp launakerfið sem leitt
geti til bættra kjara hljóðfæraleik-
aranna í næstu samningum. „Ég
verð að vera bjartsýnn á að það tak-
ist. Það er svo mikið í húfi. Þetta
okkar eina sinfón-
íuhljómsveit og við höf-
um lagt mikla vinnu og
peninga í uppbyggingu
hennar. Hljómsveitin hefur
góðan með-
byr og hér á
að fara að
reisa tónlistar-
hús. Það er því brýnt að hljómsveit-
inni sé gert kleift að rísa undir vænt-
ingum. Það verður erfitt fyrir hana
að óbreyttum kjörum og vinnutíma-
ákvæðum.
Ég myndi vilja sjá meðlimi í Sin-
fóníuhljómsveit Islands geta sinnt
störfum sínum heilshugar og lifað af
laununum sínum á sama tíma. Auka-
störfin verði ekki lengur lífsnauð-
synleg til að framfleyta sér og sínum.
Auðvitað er gott fyrir tónlistarlífið í
landinu að þetta fólk komi víðar við,
kenni, spili kammermúsík og fleira.
Það hefur getuna til þess. En það
verður að búa svo um hnúta að það
sé því ekki lífsnauðsynlegt. Sinfón-
íuhljómsveitin verður að ganga fyrir.
Alþingi hefur sýnt skilning á þörfum
hljómsveitarinnar, meðal annars
höfum við fengið að fjölga um átta
manns í hljómsveitinni frá því ég tók
við starfi framkvæmdastjóra haustið
1998. Ég vænti þess að Alþingi muni
horfa til breytinga á kjörum og
vinnutíma með sama skilningi.
Menning er dýr ef menn vilja halda
uppi háum gæðum.“
Þegar Þröstur talar um vinnutíma
á hann meðal annars við að hljóm-
sveitin hafi metnað og þörf til að end-
urtaka alla áskriftartónleika í rauðu
og grænu áskriftarröðunum á laug-
ardögum, en núverandi kjarasamn-
ingar hljóðfæraleikara gera það
ókleift.
Að sögn Þrastar er að fleiru að
hyggja, meðal annars sé hljómsveit-
in komin í ógöngur með húsnæði,
sem setji starfseminni allmiklar
skorður.
„Við erum leigjendur í Háskóla-
bíói og bíóið hefur þurft að nota aðal-
salinn meira í vetur en áðm-. Það hef-
ur þrengt að okkur. Þetta er auð-
vitað vandi sem þarf að leysa.“
Eina varanlega lausnin er vita-
skuld tónlistarhús og Þröstur kveðst
vongóður um að það rísi innan fárra
ára. „Það verður kannski ekki árið
2004 eins og vonast var til í upphafi
en ég efast ekki um að af þessu verð-
ur. Aðilunum sem að málinu koma er
alvara og menn munu standa við
þetta. Ég sé ekki betur en undirbún-
ingsvinnan sé unnin á viðráðanleg-
um hraða. Það er að mörgu að
hyggja.“
Að glæða skilning manna
Það var 7. febrúar 1950 að sam-
þykkt var tillaga í útvarpsráði frá
Jónasi Þorbergssyni útvarpsstjóra
og tónlistardeild útvarpsins (Páli Is-
ólfssyni og Jóni Þórarinssyni) um
starfrækslu sinfóníuhljómsveitar í
tilraunaskyni í þeirri von „að glæða
skilning manna á nauðsyn sinfón-
íuhljómsveitar hér á landi“. 25 hljóð-
færaleikarar vou ráðnir á hálfan
samning og Ríkisútvarpið lagði fram
vinnu fastráðinna hljóðfæraleikara
sinna til starfa í hljómsveitina. Ein-
um mánuði og tveim dögum síðar, 9.
mars 1950, efndi hin nýstofnaða 39
manna hljómsveit til fyrstu tónleika
sinna og hefur sá dagur verið talinn
stofndagur Sinfóníuhljómsveitar Is-
lands.
Enginn sem fram kom á fyrstu
tónleikunum undir stjórn dr. Rób-
erts A. Ottóssonar fyrir réttum
fimmtíu árum í Austurbæjarbíói
leikur enn með hljómsveitinni en
einn, Jón Sigurðsson Arason horn-
leikari, betur þekktur sem Jón horn,
er enn viðloðandi hljómsveitina, sem
umsjónarmaður, 85 ára að aldri.
Segir hann mikla spennu og eftir-
væntingu hafa ríkt fyrir tónleikana,
bæði í röðum hljómsveitarinnar og
áheyrenda sem troðfylltu leikhúsið.
„Þetta var mikil hátíðarstund og allir
lögðu sig fram um að gera sitt besta.