Morgunblaðið - 09.03.2000, Blaðsíða 37

36 FIMMTUDAGUR 9. MARS 2000
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 9. MARS 2000 37
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
HLJOMKVIÐUR
f HÁLFA ÖLD
EITTHVERT gleggsta merkið um aukinn þrótt í
menningarlegri framsókn hins unga lýðveldis var
stofnun Sinfóníuhljómsveitarinnar hinn 9. marz árið
1950. Allt frá fyrstu tíð hefur Sinfóníuhljómsveitin
verið merkisberi í íslenzku tónlistarlífi og hún hefur
vaxið og dafnað í takt við þá byltingu, sem orðið hefur í
tónlistarkennslu í landinu með stofnun fjölda tónlist-
arskóla og síðar með tónlistarkennslu í grunnskólum.
Óhætt er að fullyrða, að í engri listgrein eru virkir
þátttakendur fleiri en í tónlistinni, auk þess sem flest-
ir landsmenn njóta tónlistar sem áheyrendur á degi
hverjum.
Kveikjuna og aðdragandann að stofnun sinfón-
íuhljómsveitar hér á landi má rekja alllangt aftur í
tímann, en þó ber sérstaklega að nefna þær miklu
breytingar sem urðu í tónlistarlífinu um og upp úr al-
þingishátíðarárinu 1930, en það ár var Ríkisútvarpið
stofnað, svo og Tónlistarskólinn í Reykjavík og loks
Tónlistarfélagið árið 1932. Þar komu að brautryðjend-
ur og eldhugar, bæði innlendir og erlendir, sem seint
verður þakkað að hafa með eldmóði sínum kveikt þann
tónlistaráhuga meðal þjóðarinnar, sem borið hefur
svo ríkulegan ávöxt í lok aldarinnar. Mikill fjöldi tón-
listarmanna er nú starfandi heima og heiman, jafnt
hljóðfæraleikarar sem söngvarar, og íslenzk tónskáld
njóta æ meiri viðurkenningar. Og frami íslenzkra
hljómlistarmanna er ekki aðeins á sviði sígildrar tón-
listar heldur einnig dægurtónlistar.
Mikil umskipti hafa því orðið í tónlistarlífi íslend-
inga frá því brautryðjendurnir hófu baráttu sína og
frá því Sinfóníuhljómsveitin hélt sína fyrstu tónleika
9. marz 1950.
Fyrstu ár Sinfóníuhljómsveitarinnar var hún fálið-
uð og fjárskortur háði starfseminni árum saman. En
hún naut áhuga og ósérhlífni ágætra tónlistarmanna
og í upphafi réðust erlendir hljóðfæraleikarar til
starfa hjá henni. Margir þeirra hafa sezt að í landinu
og auðgað tónlistarlífið með hæfni sinni og störfum.
Enn í dag starfa erlendir hljóðfæraleikarar við hlið
hinna íslenzku, þótt þeim hafi fækkað hlutfallslega
eftir að tónlistarskólunum óx fiskur um hrygg. Hljóm-
sveitarstjórarnir hafa flestir verið erlendir og eiga
margir drjúgan þátt í mótun Sinfóníuhljómsveitarinn-
ar, sem síðustu árin hefur notið æ meiri viðurkenning-
ar fyrir leik sinn, jafnt hér heima og á tónleikaferðum
erlendis. Nægir þar að nefna sigurför hljómsveitar-
innar til Bandaríkjanna snemma árs 1996, þar sem
hún hlaut frábæra dóma gagnrýnenda.
Á hálfrar aldar afmæli hljómsveitarinnar væri eðli-
legt að rifja upp nöfn þeirra fjölmörgu, sem hafa átt
svo mikinn þátt í að tryggja starfsemina og stuðlað að
listrænum þroska hennar. Sá nafnalisti er langur og
nær yfir hljóðfæraleikara, einleikara, hljómsveitar-
stjóra, framkvæmdastjóra og annað starfslið. Tveggja
nafna verður þó aðeins getið, Jóns Þórarinssonar tón-
skálds, sem var, ásamt Páli ísólfssyni og Ragnari í
Smára, einn helzti frumkvöðullinn að stofnun Sinfón-
íuhljómsveitarinnar og um tíma framkvæmdastjóri
hennar, og Róberts A. Ottóssonar, sem stjórnaði
fyrstu hljómleikunum og margsinnis fyrstu þrjá ára-
tugina og er jafnframt verðugur fulltrúi þeirra er-
lendu tónlistarmanna, sem settust hér að og helguðu
íslandi ævistarf sitt.
Á þessum tímamótum í starfi Sinfóníuhljómsveitar-
innar er ástæða til að ætla, að ákvörðun um byggingu
tónlistarhúss, sem mun ekki sízt verða umgjörð um
starfsemi hljómsveitarinnar, sé á næsta leiti. Raunar
má segja, að grundvallarákvörðun um að tónlistarhús
verði byggt hafi þegar verið tekin, en unnið hefur ver-
ið að nánari útfærslu á grundvelli þeirrar stefnumörk-
unar. Ohikað má fullyrða, að nýtt og veglegt tónlistar-
hús í höfuðborginni muni hafa mjög hvetjandi áhrif,
bæði á starf Sinfóníuhljómsveitar íslands og allt tón-
listarlíf í landinu. Að því ber að stefna.
Umfanffsmiklar breytingar á sýningaraðstöðu og geymsluhúsnæði Þjóðminjasafns Islands standa nú yfír

Morgunblaðið/Sverrir
Guðný Gerður Gunnarsdóttir safnstjóri í nýju geymsluhúsnæði Þjóðminjasafnsins við Vesturvör. Á bak við hana sér
í Halldóru Ásgeirsdóttur forvörð, en bylting hefur orðið í vinnuaðstöðu starfsfólks í þessu nýja húsnæði.
Morgunblaðið/Þorkell
Á neðstu hæð safnhússins við Suðurgötu standa yfir stórfelldar breytingar og endurbætur. Nýr inngangur verður í
endanum fjær og þar fyrir innan verður safnbúð. Út úr hliðinni vinstra megin verður byggð kaffistofa, en myndin er
tekin frá þeim stað þar sem ætlunin er að hafa fyrirlestrasal.
Nútímalegri sýningar og
öruggari varsla muna
Málefni Þjóðminjasafns Islands hafa verið í
brennidepli undanfarið vegna frásagna um
rekstrarerfíðleika. Á meðan hafa fallið í
skuggann umfangsmiklar framkvæmdir við
uppbyggingu safnsins, sem miðast að því að
bæta innra starf þess og ásýnd. Eiríkur P.
Jörundsson kynnti sér þær framkvæmdir
sem nú standa yfír.
Morgunblaðið/Þorkell
Gunnar Jóhann Birgisson, formaður þjóðminjaráðs og Ögmundur
Skarphéðinsson arkitekt framan við viðbyggingu safnhússins.
ENDURBÆTUR sem nú
standa yfir á húsi Þjóð-
minjasafnsins við Suður-
götu munu, ásamt nýju
geymsluhúsnæði við Vesturvör í Kópa-
vogi, gerbreyta bæði ásýnd safnsins út
á við og innra starfí þess. Nú þegar
hefur verið lokið við geymsluhúsnæðið
og flestir munir safnsins fluttir í nýjar
hirslur, þar sem ýtrustu kröfum um
öryggi og aðbúnað er mætt.
Aætlað er að opna sýningar að nýju
við Suðurgötu á seinni hluta ársins
2002, þar sem tekið verður mið af nú-
tímalegustu hugmyndum um fram-
setningu og efnistök. Þessi umbylting
á safninu er ein viðamesta framkvæmd
á sviði menningarmála síðustu árin, en
gert er ráð fyrir að heildarkostnaður
vegna framkvæmdanna verði um einn
milljarður króna þegar upp verði stað-
ið.
Gunnar Jóhann Birgisson, formaður
þjóðminjaráðs, segir það miður að
Þjóðminjasafnið skuli eiga í rekstrar-
erfiðleikum, þegar yfír standa jafn
metnaðarfullar framkvæmdir og hér
um ræðir. Hann segir að þeir erfiðleik-
ar séu ekki tilkomnir vegna þessara
framkvæmda, heldur sé um að ræða
rekstrarvanda sem hafi orðið til innan
safnsins. Þau mál eru núna í skoðun í
menntamálaráðuneytinu og segist
Gunnar Jóhann vera viss um að sá
vandi verði leystur.
Safnhúsið endurbætt með tilliti
tiljarðskjálftahættu
Hús Þjóðminjasafn Islands við Suð-
urgötu var reist eftir seinni heims-
styrjöld, eftir að ákvörðun var tekin á
Þingvöllum 1944 um byggingu minja-
og listasafns, og var húsið tekið í notk-
un og sýningar opnaðar þar árið 1952.
Guðný Gerður Gunnarsdóttir, safn-
stjóri Þjóðminjasafnsms, segir að
þjóðin hafi í raun gefið sér húsið í til-
efni af stofnun lýðveldisins og tengi
Þjóðminjasafnið á áþreifanlegan hátt
við þann atburð. Helstu foiráðamenn
Þjóðminjasafnsins lögðu því áherslu á
að endurgera húsið og nota það áfram
undir sýningar, í stað þess að hanna og
byggja nýtt hús með tilliti til nútíma-
sýningahalds og safnastarfs.
Önnur ástæða sem vó þungt í þeirri
ákvörðun er staðsetning hússins, sem
er miðsvæðis í borginni þar sem safnið
hefur skapað sér ákveðinn sess í gegn-
um árin. Þar er safnið jafnframt í sam-
hengi við aðrar menningarstofnanir,
sem mynda ákveðinn kjarna á háskóla-
svæðinu.
Ögmundur Skarphéðinsson, arki-
tekt og hönnuður að endurbótum húss-
ins, segir að ekki hafi verið nógu vel
vandað til steypu og frágangs á húsinu
í upphafi, auk þess sem viðhald hafi
verið takmarkað. Á áronum 1992-93
var húsið allt tekið í gegn að utan-
verðu. Skipt var um glugga og húsið
allt endursteinað að utan, steypu-
skemmdir lagfærðar og er því húsið í
góðu lagi sem bygging, að mati Ög-
mundar.
Eitt af þeim stóru vandamálum sem
við blöstu þegar ákveðið var að nota
húsið undir sýningar, var hve illa húsið
virtist þola álag af völdum jarðskjálfta.
Það hefur því haft forgang að endur-
bæta húsið með tilliti til þessarar
hættu. Hluti af þeirri lausn felst í boga-
dreginni viðbyggingu við suðurenda
hússins, því suðurhluti hússins er í dag
laus í rásinni og viðbyggingin verður
sem akkeri komi til jarðskjálfta. Ög-
mundur segir þá lausn jafnframt
ganga vel saman við hugmyndir um
nýtingu hússins að öðru leyti, í við-
byggingunni sameinist bæði nútímaleg
jarðskjálftahönnun og hagnýtt nota-
gildi fyrir starfsemi hússins.
Bylting í möguleikum
safnsins á sérsýningum
Safnhúsið verður eingöngu notað
undir sýningar eftir breytingar, en
undanfarna áratugi hefur húsið rúmað
bæði skrifstofur og vinnuaðstöðu
starfsfólks, geymslur og sýningar.
Fasth- sýningarsalir verða á um 2.000
fermetrum, sem er ríflega tvöföldun á
því sem verið hefur.
Geymslur safnsins verða í Kópavogi
og áætlað er að skrifstofur safnsins,
rannsóknasvið, þjóðháttafræði, forn-
leifadeild, húsverndardeild og bóka-
safn verði staðsett í Jarðfræðihúsi Há-
skólans. Upphaflega var áformað að
byggja viðbyggingu við Jarðfræðihús-
ið og undirgöng yfir í safnahúsið, en
eftir að geymslu- og vinnuaðstaða við
Vesturvör var tekin í notkun hefur sú
þörf minnkað verulega, að sögn Ög-
mundar. Ekki hefur þó ennþá verið
tekið ákvörðun um þá framkvæmd.
Nýr inngangur í húsið verður í nýju
viðbyggingunni í stað gamla inngangs-
ins frá Hringbraut. Við nýja inngang-
inn verður aðgengi safnsins talsvert
rýmra og þægilegra. Reiknað er með
að svæðið á milli Háskólans og safns-
ins verði í framtíðinni bílastæði, sem
safnið geti nýtt sér utan hefðbundins
skólatíma Háskólans seinni part dags,
urn helgar og að sumarlagi.
Á neðstu hæð hússins standa veru-
legar endurbætur yfii- og þar verður
bylting í möguleikum safnsins á að
setja upp og taka á móti sérsýningum,
en erfitt hefur verið um vik vegna
þrengsla að setja upp viðamiklar
sérsýningar.
Ut úr austurhliðinni verður byggð
kaffistofa sem rúma mun 70 manns og
safnbúð verður skammt innan við
innganginn. í enda sýningarsalarins á
neðstu hæð er gert ráð fyrir fyrirlestr-
arsal sem tekur 80 manns í sæti og í
tengslum við hann verður komið upp
aðstöðu fyrir safnakennslu.
Hönnun og uppsetning
sýninga boðin út
Á efrí hæðunum tveimur verða
fastar sýningar og var farin sú nýstár-
lega leið að bjóða út hönnun og upp-
setningu þeirra. Guðný Gerður Gunn-
arsdóttir segir það markmiðið að
sýningarnar verði samkvæmt þeim
hugmyndum sem eru ferskastar og
nýjastar um sýningar af þessu tagi,
hvað varðar efnistök, innihald og út-
færslu. Kjarninn verður þó alltaf fólg-
inn í safngripunum og þeirra sögu.
Ný margmiðlunartækni, sem verið
hefur að ryðja sér til rúms í söfnum,
verður notuð til stuðnings við hefð-
bundnar sýningar. í því skyni' mun
nýja skráningarkerfið Sarpur koma að
góðum notum og auka möguléika og
hagræði við sýningarhald.
Gunnar Jóhann segir að undirbún-
ingur að samkeppni um hönnun sýn:
inganna hafi verið afar vandaður. í
samkeppnina bárust sjö tillögur, sem
dómnefnd er nú að fara yfir og verða
úrslit úr samkeppninni tilkynnt bráð-
lega. Tillögurnar eru byggðar á hand-
riti sem Lilja Árnadóttir, deildarstjóri
munadeildar, hafði veg og vanda af,
ásamt fleira starfsfólki safnsins.
Að mati þeirra Gunnars Jóhanns og
Ögmundar er endurbygging Þjóð-
minjasafnsins og flutningur í framtíð-
argeymslur eitt stærsta verkefnið á
sviði menningarstarfsemi sem ráðist
hefur verið í á síðari áram. Verkefnið
spannai’ tíu ára skeið, allt frá því að
endurbætur hófust 1992 og þar til að
safnið verður opnað að nýju eftir tvö
ár. Með fjárveitingu fyrh’ árið 2000 er
kostnaður við verkið kominn upp í 571
milljón króna og áætlað er að leggja
520 milljónir í að ljúka framkvæmdum
á næstu tveimur árum. Inni í þeim út-
reikningum er hönnun, gerð og upp-
setning sýninga, ásamt lokafrágangi
hússins og 1003140031’ við Suðurgötu.
Verklokum frestað um 2 ár
I desember 1997 var tekin ákvörðun
um að opna sýningar í húsinu 17. júní á
þessu ári, en um sumarið 1998 varð
ljóst að flutningar safnsins úr Suður-
götu myndu ganga hægar en áætlað
var. Afráðið var að fresta opnun um
eitt ár, en það tengdist ekki síðui’
þeirri ákvörðun að ákveðið var að fara í
samkeppni um hönnun nýrra sýninga,
sem kallaði á ákveðinn undh’búnings-
tíma.
Þær tafir sem valda því að opnun
safnsins dregst fram á seinni hluta árs-
ins 2002 orsakast annars vegar af nið-
urskurði á framkvæmdafé sem Alþingi
ákvað í haust og hins vegar af því að
hluti af framkvæmdafé bygginga-
nefndar á síðasta ári fór í að fullgera
nýja geymsluaðstöðu í Kópavogi.
Gunnai’ Jóhann segir áætlanir varð-
andi kostnað við endurgerð hússins við
Suðurgötu hafa staðist, að teknu tilliti
til aukningar á umfangi framkvæmda.
í upphafi verksins var samkvæmt
venju stofnuð bygginganefnd sem
haldið hefui’ utan um framkvæmdh’
með sérstökum fjárveitingum, sem
koma úr endurbótasjóði menningar-
bygginga. Nefndin hefur jafnframt
staðið straum af kostnaði við ílutninga
stai-fsfólks í Garðabæ og muna í nýjar
geymslur við Vesturvör. Nokkrar deil-
ur hafa spunnist um það hvort rekstr-
arvandi safnsins stafi af þessum fram-
kvæmdum og flutningum, en Gunnar
Jóhann segir að þær fjárhæðir sem
þar beri í milli útskýri á engan hátt
rekstrarvanda Þjóðminjasafnsins, og
að bygginganefnd hafi þegar lagt fram
mun hærri fjárhæðir til flutninganna
en áætlanir gerðu ráð fyrir.
Endurbætur og breytingar á Jarð-
fræðihúsinu eru þá eftir, en í framtíð-
inni mun innri starfsemi safnsins verða
þai’ til húsa.
Fyrsta varanlega geymslu-
húsnæði Þjóðminjasafnsins
Við Vesturvör í Kópavogi hefur
Þjóðminjasafn íslands nú eignast
fyrsta flokks geymsluaðstöðu og
vinnuaðstöðu undir stóran hluta af
starfsemi safnsins. Gunnar Jóhann
segir að nú hafi safnið í fyrsta skipti í
sögu þess eignast sérútbúið geymslu-
húsnæði, sem taki fullt tillit til þarfa
við geymslu muna og minja.
Guðný Gerður segir að mjög þröngt
hafi verið orðið um alla aðstöðu í safna-
húsinu við Suðurgötu og að safnið hafi
orðið að leysa þau mál með því að
leigja geymsluhúsnæði utan safnsins.
Fyrir nokkrum árum var tekið á leigu
1.000 fermetra húsnæði í Holtagörð-
um, en árið 1997 var safninu sagt upp
því húsnæði. Um svipað leyti var
ákveðið að fara í framkvæmdir við end-
urnýjun safnhússins og því var komin
upp sú staða að nauðsynlegt var að
finna nýtt geymsluhúsnæði. Þá ákveð-
ið var að ráðast í að kaupa húsið við
Vesturvör.
Húsið er rúmlega 2.000 fermetrar
og eru um 1.600 fermetrar geymslur,
en aðrir hlutar eru vinnustofur starfs-
fólks. I húsinu er aðsetur muna- og
myndadeildar safnsins og forvörslu-
verkstæði og ljósmyndavinnustofa.
Leitast hefur verið við að gera húsið
eins öruggt úr garði gert og mögulegt
er. Fyrir viðkvæmustu hlutina hefui’
verið sérútbúinn klefi og sá aragrúi af
ljósmyndaplötum sem er í eigu safns-
ins er varðveittur í herbergi sem er
sérkælt. Þá er sérstakt rými fyrir fatn-
að og textíla. Slökkvikerfí eru í öllu
húsinu, úðarakerfi sem bæði sprauta
vatni eða úða kæfigasi þar sem vatn
myndi skemma eða eyðileggja munina.
Flutningarnir voru
afar flókið ferli
Að sögn Guðnýjar Gerðar var lögð
gríðarleg vinna í að flytja dýrgripi
þjóðarinnar í geymsluna, og öllum
gripum vandlega pakkað niður til
flutnings. í öryggisskyni voru gerðar
mjög nákvæmar flutningsskrár. Gerð
var skrá yfir hvern einasta grip sem
pakkað vai’ niður og tíundað hvai’ grip-
urinn vai’, í hvaða kassa hann fór og
síðan vai- hverjum kassa gefið ákveðið
númer. Þeir voi-u síðan setth- á bretti
og hverju bretti gefið númer. Merkt
var við hvert bretti sem fór og síðan
aftur þegar það kom í hús, þar sem að
allt var tekið upp og raðað í hillur og
skráð niður hvar hver einasti hlutur
væri staðsettur.
„Þetta var gríðarlega flókið ferli og
var mjög vel leyst af starfsfólki sem
vann við flutningana. Nú hefur orðið
mikil framför í því hvernig er búið að
munum safnsins og óhætt að segja að
það fari eins vel um þessa gripi og
nokkur kostur er. Það er einnig alger
bylting fyrir starfsmenn safnsins að
vinna við þessar aðstæður og aðgengi
að öllum gi’ipum safnsins er orðið allt
annað,“ segir Guðný Gerður.
V öxtur og
þekking
fylgjast að
A ráðstefnu á vegum Norðurlandaráðs um
vöxt og vísindi heyrði Sigrún Davíðsdóttir
að Norðurlöndin eiga góða möguleika
í tæknibyltingu nútímans.
ÁÐSTEFNA um vöxt og
þekkingu er mjög tímabær
og talar beint til samtím-
ans,“ sagði Sigríður Anna
Þórðardóttir, forseti Norðurlandaráðs,
á ráðstefnu um þessi efni, sem haldin
var í Kristjánsborgarhöll, danska þing-
húsinu, í byrjun vikunnar. „Efnið
brennm’ á öllum, jafnt stjómmála-
mönnum, fólki í atvinnulífinu og ein-
staklingum almennt og þá hvemig nýta
megi tæknina í þágu betra samfélags."
Gleymist að líta á Norðurlöndin
sem heimamarkað í menntun
„Það er auðvelt að sjá að ríkjandi
vindátt í menntamálum er ekki norræn,
heldur blása vindarnir frá Brussel,"
sagði Tove Bull, rektor við háskólann í
Tromso, er hún ræddi um Norðurlönd-
in sem heimamarkað á sviði framhalds-
menntunar. Hún benti á að skólar á há-
skólastigi ynnu að ýmsu leyti vel
saman, en enn væra þó ýmsar hindran-
ir í vegi fyrir að stúdentar gætu farið á
milli norrænna háskóla.
Að mati Bull eru skólarnh- líka alltof
lítið vakandi fyrir að sækja sér nem-
endur til annarra landa og gera lítið af
því að reyna til dæmis að lokka stúd-
enta í nám, þar sem fáir era fyrir. ,Á
norrænum menntunarsýningum era
fulltrúar háskóla í Ástralíu, á Nýja-
Sjálandi, Bretlandi og Bandaríkjunum,
en frá háskólum í næstu nágrannalönd-
um koma engir.“
Þetta sýndi betur en margt annað að
háskólamir væru fjam því að líta á
Norðurlöndin sem heimamarkað í
menntamálum, jafnvel þótt það væri að
mörgu leyti mjög nærtækt sökum líkra
aðstæðna í löndunum. Tove Bull nefndi
að þegar að námi í sjávarútvegsfræðum
var komið á stofn í Tromso hefðu marg-
ir íslendingar sótt það. Þetta framtak
hefði verið gott dæmi um hvernig há-
skóli gat í raun sett saman nám, sem
hentaði öðram en heimamönnum. Að-
sókn Islendinga hefði hins vegar
snai-minnkað eftir að tekið var upp hlið-
stætt nám við Háskólann á Akureyi.
Erasmus áhugaverðara
en Nordplus
„Jafnvel þó að góðir styrkjamögu-
leikar séu fyrir Norðurlandabúa til að
stunda nám á Norðurlöndum, annars
staðar en heima hjá sér, era þeir mögu-
leikar ekki nýttir,“ sagði danski þing-
maðurinn Jeppe Kofoed. Hann benti
einnig á að þessir styrkir væra lítið
kynntir, meðan að styi’kjum til náms
innan Evrópusambandslandanna væri
mjög haldið á lofti.
„Það þykir óspennandi að fara í nám
til nágrannalandanna og lítið er gert til
að breyta þeim hugsunarhætti,“ sagði
Kofoed og undir það tók Tove Bull.
„Erasmus er áhugaverðara en Nord-
plus,“ og átti hér við evrópska og nor-
ræna námsstyrki. í þessu tilfelli eru ís-
lendingai’ nokkur undantekning, því
íslenskir námsmenn sækja mjög í nám
til Norðurlandanna, fyrst og fremst til
Danmerkur, en einnig til Svíþjóðar og
Noregs.
í umræðum kom fram að kannski
væri ekki úr vegi að háskólarnir tækju
sér samstarf og samrana atvinnufyrir-
tækja til fyrirmyndar. Þannig mætti
hugsa sér að tveir eða fleiri háskólar
biðu í sameiningu upp á nám, sem hægt
væri að stunda með því að fara á milli
skólanna eða bættu stöðu sína með sér-
hæfingu í stað þess að hver skóli biði
upp á sem flest fög. Bent var á að Kali-
forníuháskóli væri í raun samtenging
skóla um allt ríkið og sú þróun gæti
væri hugmyndauppspretta fyrir nor-
ræna svæðið.
Vísir að þessu er í uppsiglingu á Eyr-
arsundssvæðinu, þar sem ellefu skólar
á háskólastigi mynda í sameiningu
Eyrarsundsháskólann. Þetta er á byij-
unarstigi og óvíst hversu langt það mun
ganga. Bæði danska og sænska stjórn-
in styðja þetta samstarf. Einnig var
bent á að háskólar hefðu enn sem kom-
ið er lítið lagt sig eftir fjarkennslu yfir
Netið, sem væri því enn óplægður akur. -
Óskir Marx loksins að rætast
„Orð Karls Marx um að framleiðslu-
tækin ættu að vera í eigu verkamann-
anna era nú loksins að rætast," sagði
Erkki Ormala, yfirmaður hjá finnska
farsíma- og hátæknifyrirtækinu Nokia,
með bros á vör og lagði áherslu á að
nýjar aðstæður biðu upp á nýja mögu-
leika. „Við eram í miðri nýrri iðnbylt-
ingu. Sú gamla stóð í hundrað ár, en sú
sem stendur nú yfir mun aðeins taka tíu
ár.“ Sem dæmi um öra þróun sagði
hann að markaðsverðmæti sjö stærstu-w
símafyrirtækjanna næmu því sem graf-
ið hefði verið úr jörðu af gulli frá upp-
hafi.
Ormala benti á að litlu löndin í
Evrópu, Finnland, írland, Danmörk og
Holland, hefðu verið dijúg við að nýta
sér tækniframfarir til aukins hagvaxtar
meðan stóra löndin eins og Þýskaland,
Frakkland og Italía ættu í eifiðleikum
með það.
Litlu löndin hefðu sveigjanlegt kerfi
og vel menntað fólk og það væri þeirra
styrkur til að nýta sér möguleika upp-
lýsingatækninnar. Hin löndin þyi-ftu að
slást við ósveigjanlegan vinnumarkað
og óheppileg skattkerfi.
„Efnahagslegir sviptivindar fara
vaxandi og það felui’ í sér bæði hótanir
og möguleika,“ sagði Onnala. Hann
lagði áherslu á að í Nokia hefðu þeir
byggt upp stjómunarkerfi, sem hvíldi á
ábyrgð einstakra starfsmanna, meðan
stjómendur fyrirtækisins litu á það
sem hlutverk sitt að vísa veginn og búa
í haginn fyrii’ starfsfólkið svo það gæti
leyst starf sittvel af hendi.
„Hið opinbera getur sótt innblástur í
þessar stjórnunaraðferðir. Við eram
mitt í byltingu, sem á eftir að standa í
fimm ár og eftir það verður of seint að
ætla að vera með. Upplýsingatækni
styttir leiðirnai’ í ákvarðanatöku," sagði
Ormala og hnykkti á að enginn tími
væri til að ætla sér stöðugt að leysa mál
í nefndum og ráðum. Um leið yrði líka
að átta sig á að ákvarðanir á tímum
breytinga þyrftu ekki að gilda um aldur
ogævi.
Hliðstæður við blómatíma
víkingaaldar
„Rauði þráðurinn hér á ráðstefnunni
og almennt í umræðum nú er að það
þurfi að mennta fólk vel, gera það fært
um að tileinka sér nýja þekldngu og
nýta tækifæri," sagði Sigríður Anna
Þórðardóttir í samtali við Morgunblað-
ið. „Breytingarnar gerast svo hratt að
einstaklingai’ verða að kunna að nýta
tæknina."
Sigríður Anna sagði það umhugsun-
arvert að íslensk menning á fyiri tím-
um hefði blómstrað þegar samskiptin
við umheiminn voru mikil. „Núna eiga
Norðurlönd mikla möguleika, því þau
standa framarlega í nettengslum og
fai’símanotkun. Það gildir að nýta það
sem lærist af öðram til að blása lífi í eig-
in menningu án þess að glata sérkenn-
um sínum.“