Morgunblaðið - 14.04.2000, Qupperneq 76

Drögum næst
25. apríl
HAPPDRÆTTi
Æ® HÁSKÓLA ÍSLANDS
™ vænlegast til vinnings

MewiiM,
-setur brag á sárhvem dag!
MORGUNBLAÐW, KRINGLUNNI1,103 REYKJAVÍK, SÍMI5691100, SÍMBRÉF 5691181, PÓSTHÓLF3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 5691122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI1
FÖSTUDAGUR 14. APRÍL 2000
VERÐ í LAUSASÖLU150 KR. MEÐ VSK.
Nýir kjarasamningar
VMSÍ og LI
Hæstiréttur fellir ákvörðun umhverfísráðherra í máli Stjörnugríss úr gildi
við S A undirritaðir
Samn-
ingurinn
gildir út
árið 2003
SKRIFAÐ hefur verið undir nýja
kjarasamninga Verkamannasam-
bands íslands og Landssambands
iðnverkafólks við Samtök atvinnu-
lífsins og gilda þeir í tæp fjögur
ár. Verkfalli aðildarfélaganna hef-
ur því verið frestað til 4. maí, en í
<—*- millitíðinni verða greidd atkvæði
um samninginn í hverju félagi fyr-
ir sig og fer talning atkvæða fram
29. apríl nk.
Samkvæmt samningnum munu
lægstu laun hækka um 34,5% á
samningstímanum en samningur-
inn gildir til ársloka 2003. Hann
gerir ráð fyrir uppbyggingu nýrr-
ar launatöflu í stað gamla kaup-
taxtakerfísins, en markmiðið með
því er að auka sveigjanleika og
launaskrið sem geti skilað sér í
formi tilfærslna milli launaflokka
fgf og starfsaldursþrepa.
Við undirskrift samningsins
hækka laun um 3,9-8,9%, auk til-
færslna í launaflokkum. Hinn 1.
janúar 2001 hækka laun um
3-6,5% og sambærileg hækkun
verður í byrjun ársins 2002. Loks
hækka laun um 2,75-5,75% 1. jan-
úar 2003.
140 milljónir í sérstakt
starfsmenntaverkefni
Þá er í samningnum gert ráð
fyrir að 140 milljónir króna verði
lagðar í sérstakt starfsmennta-
verkefni og samningsaðilar voru
sammála um að tekið yrði sérstakt
tillit til meiri kostnaðar vegna
starfsmenntunar á landsbyggðinni.
I tengslum við gerð samning-
anna hefur ríkisstjórn Islands gef-
ið út yfírlýsingu, þar sem fram
kemur að ríkisstjórnin muni
„kanna möguleika á því að stuðla
að auknum jöfnuði í lyfjakostnaði
milli fólks á landsbyggðinni og á
þeim svæðum þar sem samkeppni
ríkir í lyfsölu".
Settur verður á fót starfshópur
með fulltrúum VMSÍ, sem á að
gera tillögur að því hvernig komið
verði til móts við þá sem hafa lág-
ar tekjur og umtalsverðan kostnað
vegna lyfjakaupa.
Þá mun ríkisstjórnin leitast við
að láta aðgerðir til lækkunar á
lyfjakostnaði ríkissjóðs ekki koma
harðar niður á fólki á landsbyggð-
inni en á þeim svæðum þar sem
samkeppni ríkir í lyfsölu.
■ Lægstu laun/38

800 krakkar
á Andrés
ÞAÐ ríkti sannkölluð hátiðar-
stemmning á Akureyri í gærkvöld
er Andrésar Andar-leikarnir í
skiðaiþróttum, hinir 25. f röðinni,
voru settir við hátfðlega athöfn.
Alls eru um 790 keppendur á aldr-
inum 7-12 ára skráðir til leiks.
Setningarathöfnin hófst að venju
með skrúðgöngu allra þátttakenda
en að lokinni setningu þar fór fram
glæsileg flugeldasýning.
Ákvörðun ríkisskatt-
stjóra byggð á ólög-
mætum grundvelli
UMBOÐSMAÐUR Alþingis telur í í dómnum var fallist á að sjálf- Ríkisskattstjóri synjaði hins vegar
áliti sínu frá 7. apríl sl. að ákvörðun
ríkisskattstjóra um að synja sjálf-
stætt starfandi verkfræðingi um
leiðréttingu á opinberum gjöldum
gjaldaárin 1985 til 1992 hafi verið
byggð á ólögmætum grundvelli.
Hefur umboðsmaður beint þeim til-
mælum til ríkisskattstjóra að málið
verði tekið til endurskoðunar, óski
verkfræðingurinn þess.
Umboðsmaður telur brýnt að
tekin verði upp almenn ákvæði í lög
um tekjuskatt og eignarskatt um
rétt skattaðila til endurupptöku við
þær aðstæður þegar fyrri fram-
kvæmd skattyfirvalda er hnekkt
með úrskurði æðra stjórnvalds eða
með dómi, í þessu samhengi dómi
Hæstaréttar frá 19. desember 1996.
stætt starfandi mönnum væri heim-
ilt að draga frá rekstrartekjum sín-
um framlag í lífeyrissjóð af eigin
vinnu vegna þess hluta sem al-
mennt greiðist af vinnuveitanda.
Óskaði eftir leiðréttingu á
opinberum gjöldum sinum
Að gengnum dómi Hæstaréttar
óskaði verkfræðingurinn eftir leið-
réttingu á opinberum gjöldum sín-
um gjaldaárin 1985 til 1992 þannig
að atvinnurekandaframlag hans
vegna eigin lífeyristryggingar á ár-
unum 1984 til 1991 yrði fært sem
rekstrarkostnaður í skattskilum
hans viðkomandi ár og hreinar
tekjur af atvinnurekstri á þeim ár-
um yrðu lækkaðar til samræmis.
erindi verkfræðingsins með vísan
til þeirrar ákvörðunar embættisins
að binda almennar leiðréttingar á
skattskilum sjálfstætt starfandi
manna í tilefni af dómi Hæstaréttar
við lífeyrissjóðsframlög ársins 1992
og yngri ára.
Umboðsmaður Alþingis komst að
þeirri niðurstöðu í áliti sínu að
skattaðilar hefðu öðlast lögvarinn
rétt til endurupptöku mála sinna á
grundvelli dómsins, enda hefði legið
fyrir að gengnum dómnum að
ákvarðanir skattyfirvalda í fjölda
ágreinings- og kærumála vegna
gjaldfærslu sjálfstætt starfandi
manna á atvinnurekendaframlagi í
lífeyrissjóð hefðu byggst á röngum
grundvelli.
för með sér umtalsverð áhrif á um-
hverfí, náttúruauðlindir og samfé-
lag, en ekki væri getið í 5. gr., yrðu
háðar mati samkvæmt lögunum. I 5.
grein og fylgiskjali með frumvarpi
til laganna var tiltekinna mats-
skyldra framkvæmda getið, en
rekstur svínabúa eða þauleldi svína
var ekki nefnt í því sambandi.
I niðurstöðum Hæstaréttar segir
að ákvæði 72. greinar stjórnarskrár-
innar um friðhelgi eignarréttarins
og þeirrar 75. um atvinnufrelsi verði
ekki túlkuð öðruvísi en svo, að hin-
um almenna löggjafa sé óheimilt að
fela framkvæmdavaldshöfum óhefta
ákvörðun um þessi efni. „Löggjöfin
verður að mæla fyrir um megin-
reglur, þar sem fram komi takmörk
og umfang þeirrar réttindaskerð-
ingar, sem talin er nauðsynleg. A
þetta einnig við um ráðstafanir til að
laga íslenskan rétt að skuldbinding-
um Islands samkvæmt
EES-samningnum,“ segir í dómin-
um.
Þá segir að í 6. greininni komi
engar efnisreglur fram eins og í 5.
gr. laganna og fylgiskjali með þeim
og sé heimildin ótakmörkuð af öðru
en almennri markmiðslýsingu 1. gr.
og háð mati ráðherra, sem hafi því í
raun fullt ákvörðunarvald um það,
hvort tiltekin framkvæmd, sem ekki
fellur undir 5. gr., skuli sæta mati á
umhverfisáhrifum samkvæmt 6. gr.,
en slík ákvörðun getur haft í för með
sér umtalsverða röskun á eignar-
ráðum og atvinnufrelsi þess, er í
hlut á. „Svo víðtækt og óheft fram-
sal löggjafans á valdi sínu til fram-
kvæmaavaldsins stríðir gegn fram-
angreindum mannréttindaákvæðum
stjórnarskrárinnar og er ólög-
mætt,“ segir Hæstiréttur og felldi
ákvörðun ráðherrans úr gildi og
dæmdi ríkið til að greiða Stjörnu-
grís 500.000 kr. í málskostnað.
Hjörtur Torfason hæstaréttar-
dómari skilaði sératkvæði og vildi að
ákvörðun ráðherra fengi að standa.
AKVÆÐI 6. gr. laga um mat á um-
hverfisáhrifum þess efnis að um-
hverfisráðherra geti ákveðið að
framkvæmdir, aðrar en þær sem til-
teknar eru í 5. gr. laganna, skuli
sæta mati á umhverfisáhrifum
stangast á við eignarréttar- og at-
vinnufrelsisákvæði stjórnarskrár-
innar þar sem í þeim felst of víðtækt
framsal valds frá löggjafarvaldi til
framkvæmdavalds. Þetta er niður-
staða Hæstaréttar í máli sem höfðað
var vegna ágreinings um hvort fram
skyldi fara mat á umhverfisáhrifum
vegna framkvæmda við svínabú
Stjörnugríss í Melasveit. Hæstirétt-
ur ógilti ákvörðun ráðherra um að
slíkt mat skyldi fara fram.
„Eg tók þessa ákvörðun um að
fara fram á umhverfismat í fullu
samræmi við gildandi lög um mat á
umhverfisáhrifum frá 1993 og það
kemur fram í dómi Hæstaréttar að
ég hafi haft fullan rétt til að taka þá
ákvörðun," sagði Siv Friðleifsdóttir
umhverfisráðherra. „En Hæstirétt-
ur kemst að þeirri niðurstöðu að
lagagreinin sem alþingi samþykkti
1993 og sem ég studdist við hafi ver-
ið andstæð stjórnarskránni. Þannig
að niðurstaðan er sú að ég hafi verið
í fullum rétti við að nota lagagrein-
ina en löggjöfin sjálf stenst ekki
stjómarskrá."
Málið snerist um það að fyrirtæk-
ið Stjörnugrís keypti jörðina Mela í
Leirár- og Melahreppi 3. maí 1999
og hóf þar, með samþykki sveitarfé-
lagsins, undirbúning að byggingu og
rekstri bús fyrir 8.000 grísi að með-
altali. Umhverfisráðherra ákvað, í
kjölfar bréfs frá nágrönnum og að
tillögu skipulagsstjóra, að vegna
umfangs starfseminnar bæri að
meta umhverfisáhrif á grundvelli 6.
gr. laga nr. 63/1993 um mat á um-
hverfisáhrifum. í greininni segir að
umhverfisráðherra sé heimilt, að
fengnu áliti skipulagsstjóra, að
ákveða að tiltekin framkvæmd eða
framkvæmdir, sem kunni að hafa í
Morgunblaðið/Kristj án
Lög um umhverfismat
andstæð stjórnarskrá